Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч А.Сарантуяа даргалж, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Агиймааг суулган, тус шүүхийн хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар, 

Нэхэмжлэгч: ...ын,

Хариуцагч: .ХХК-д холбогдох,

Түрээсийн талбай чөлөөлөх тухай 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн мэдэгдлийг хүчингүй болгох, түрээслэгчид шахалт үзүүлж бусдад түрээсийн талбайг шилжүүлсэн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоож, түрээслэгчийг хэвийн ажиллах нөхцлөөр хангахыг даалгах, мөн хариуцагчийн буруутай үйлдлээс учирсан хохирол болон олох байсан орлогод нийт 25,249,000 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй,

Ц....ийн эзэмшлээс түрээсийн талбайг чөлөөлж авах, 2015-2016 оны түрээсийн төлбөрийн зөрүү, алдангид 3,006,600 төгрөг, 2016 оны 7-9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр 2,996,000 төгрөг, Ц....т 2015 оны 10 дугаар сараас 2016 оны 6 дугаар сар хүртэл сул эзэмшүүлсэн талбайн түрээсийн төлбөрт 8,379,000 төгрөг, нийт 14,381,600 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С...., хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.... нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч Ц.... шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ:

Би тус компанийн “...” их дэлгүүртэй тавилга зарах талбай түрээслэх гэрээ байгуулж ажиллаад 3 жил болж байгаа бөгөөд анх түрээслэж авсан талбайдаа тогтмолжсон үйл ажиллагаа явуулж байна. Гэтэл 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдөр тус дэлгүүрийн зүгээс түрээсийн талбайг 3 хоногийн дотор чөлөөлж өгөх, хэвийн үйл ажиллагаа алдагдуулсан гэх ор үндэслэлгүй, гэрээнд заагдаагүй хууль бус шаардлага гэнэт тавьж мэдэгдэл өгөөд байна. Харин тус дэлгүүрт ус алдсанаас болж манай модон тавилгууд чийг авч чанарын шаардлага хангахгүй байдал үүссэн. Хариуцагч тавилгуудыг дур мэдэн зөөж хураасан зэргээс шалтгаалж 3 сая орчим төгрөгийн алдагдалд ороод байна. Тус дэлгүүрийн ажилтнууд талбай чөлөөлөх хууль бус шаардлага тавьж, тавилгуудыг зөвшөөрөлгүйгээр зөөсөн учир бидний хооронд үл ойлголцох байдал үүссэн тул гэрээнд заасны дагуу шүүхэд хандаж байна. Миний түрээсэлж байгаа талбайг хүчээр авч, өөр нэгэн танилдаа өгч адилхан тавилга худалдах гэж байгаа өрсөлдөөний давуу байдлыг танил талдаа өгөх гэж байгаа нь хууль бус гэж үзэж байна. Бид энэ талбайг тохижуулахад 1,000,000 орчим төгрөгийн зардал гаргаж, паркетан шал хийлгэсэн. Би түрээслүүлэгч болон бусад худалдагч нарт ямар ч саад учруулаагүй, түрээсийн төлбөрөө цаг хугацаанд нь төлж, бүх мөнгөө шавхаад их хэмжээний тавилга оруулж ирчхээд байж байна. Иймд хариуцагч талаас өгсөн 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн түрээсийн талбай чөлөөлөх тухай мэдэгдлийг хүчингүй болгох, хариуцагчийн 2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчиж, дарамт шахалт үзүүлж байгаа үйлдлийг таслан зогсоох нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна гэжээ.

Нэхэмжлэгч Ц.... хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн ихэсгэсэн шаардлагадаа:

Хариуцагч “...” ХХК нь түрээсийн гэрээгээ зөрчиж 2016 оны 7-10 дугаар саруудад түрээслэгчийн эрхэнд дур мэдэн халдаж, үйл ажиллагааг зогсоосноос их хэмжээний хохирол учраад байна. Учир нь уг сарууд нь тавилгын бизнес эрхэлдэг хүмүүсийн худалдан борлуулалтын оргил үе байдаг ба бусад саруудад алдагдалтай ажилладаг байсан. Дэлгүүртэй хийсэн гэрээний үндсэн дээр 2016 оны 6 дугаар сард Голомт банкнаас 2 хувийн хүүтэй 30,000,000 төгрөгийн зээлийг нэмж авч 80,000,000 орчим төгрөгийн тавилгыг Хятад улсаас оруулж ирсэн. Дээрх саруудад ойролцоогоор 100,000,000 төгрөгийн борлуулалт хийж 20 хувийн ашиг буюу 20,000,000 төгрөгийн ашигтай ажиллах боломжоо бүрэн алдаж банкны хүү торгуульд орж өвлийн улирал эхэлснээр тавилгууд хөлдөж, чанар нь муудах эрсдэлд орж эхлээд байна. Дэлгүүрт ус алдсан асуудал дээр хариуцагч тал маргадаггүй боловч тавилга чийг авч норсноос шалтгаалж ашиглах боломжгүй болж хохирол учирсныг хүлээн зөвшөөрдөггүй. Үүнээс болж 1,860,000 төгрөгийн хохирол учирсан тул нэхэмжилнэ. Түрээсийн 52 м.кв талбайн паркетан шалыг 800,000 төгрөгөөр үнэлж урд талын түрээслэгч Ууган...с авсан. Гэтэл хариуцагч урд талын түрээслэгч бидэнд үлдээсэн манай өмч, та нарт хамаагүй гэх тайлбар өгч байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Иймд 3 сарын хугацаанд олж болох байсан ашиг 20,000,000 төгрөг, ашиглаж болохгүй болсон тавилгын 1,860,000 төгрөг, паркетан шалны 800,000 төгрөг, гэрээ хийхэд өгсөн барьцааны 1,000,000 төгрөг, банкны зээлийн хүү 1,620,000 төгрөг, нийт 25,280,000 төгрөгийг хариуцагчаас нэхэмжилж байна гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.... нэхэмжлэлийн тодруулсан шаардлагадаа:

Нэхэмжлэлийн шаардлагаа дараахь байдлаар тодруулж байна. 1.Хариуцагч талаас өгсөн 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн түрээсийн талбайг чөлөөлөх хууль бус мэдэгдлийг хүчингүй болгох; 2.Хариуцагч талыг 2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр байгуулсан 1 жилийн хугацаатай түрээсийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчиж түрээслэгчид дарамт шахалт үзүүлэн талбайг чөлөөлж, гуравдагч этгээдэд түрээсийн талбайг шилжүүлсэн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоож, түрээслэгчийн хэвийн ажиллах нөхцлийг хангахыг хариуцагчид даалгах; 3.Хариуцагч байгууллагын буруутай үйлдлээс учирсан хохирол 25,249,000 төгрөгийг нэхэмжилж байна. Үүнд: 2016 оны 8, 9, 10, 11, 12 дугаар сард олж болох байсан ашиг 20,000,000 төгрөг, 4 хаалгатай шкаф 750,000 төгрөг, өлгүүр 2 ш 150,000 төгрөг, банкны зээлийн хүү 8, 9, 10, 11, 12 дугаар сарын нийт 2,349,588 төгрөг, хууль зүйн туслалцаа авсны хөлс 2,000,000 төгрөг; 4.Иргэний хуулийн 318.2-т зааснаар “түрээслэгч нь гэрээнд заасан хугацааны туршид тухайн хөрөнгийг зориулалтын дагуу ашигласны үр дүнд бий болсон үр шимийг олж авах эрх эдэлнэ” гэж хуульчилсныг үндэслэн дээрх нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргаж байна гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.... шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт гаргасан тайлбартаа:

Иргэний хуульд зааснаар түрээслэгч гэдэг нь үр шим, ашиг хүртэхийн тулд түрээсийн үйл ажиллагаа явуулдаг. Үндэслэлгүй гэсэн тайлбарыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Тавилга зарж байж 5,000,000 төгрөг олдог ба үүнээс 1,000,000 төгрөгийг түрээсэнд өгч байгаа. Хамгийн багаар тооцоход жолооч, худалдагч, манаач нарыг ажиллуулдаг ба үүнээс 1,300,000 төгрөгийн хохирол амссан. Бензин шатахууны зардал буюу хохирлыг 500,000 төгрөгөөр тооцож байгаа. Өөрийн амьдралдаа 500,000 төгрөгийн зардал гаргаж байгаа гэж үзэж байна. Нэхэмжлэгч сургуулийн насны 2 хүүхэд, бага насны 1 хүүхэдтэй гэж бодохоор хамгийн багадаа  500,000 төгрөгийн хохирол амсаж байна гэж тооцоолж байгаа. Түрээслэгч хэт давамгай буюу миний өмч гэдэг байдлаар хандсанаас шүүхэд хандах нөхцөл бий болсон. Шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан тул түрээсийн гэрээг цуцлах үндэслэл байхгүй. Бид зөвхөн хэвийн ажиллах нөхцлийг хангуулахаар шаардлага тавьсан. Энэ нь хангагдахгүй байсан тул арга буюу шүүхэд хандсан байдаг.

Сөрөг нэхэмжлэлийн хувьд, Ц.... түрээсийн гэрээний үүрэг зөрчөөгүй мөн түрээсийн гэрээний хугацаа дуусаагүй байгаа. Түрээсийн 2016 оны 7,8,9 дүгээр сарын төлбөр 2016 оны 1-9 дүгээр сарын хооронд алданги, зөрүү 3,695,950 төгрөг нэхэмжилсэн.  2016 оны 7,8,9 дүгээр сард түрээслүүлэгч өөрөө гэрээний үүргээ биелүүлээгүй, худалдаа наймаа хийлгүүлээгүй, үйл ажиллагаа явуулаагүй тул хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Алданги, зөрүү 2,306,650 төгрөг нэхэмжилсэн. Түрээсийн төлбөр хэт өндөр байсан тул нийт түрээслэгчийн түрээсийн төлбөрийг тодорхой хэмжээгээр багасгасан байдаг. Үүнийг санхүүгийн ажилтан баталгаажуулсан баримт хэрэгт авагдсан байгаа тул энэ шаардлагыг мөн хүлээн зөвшөөрөхгүй. Сул талбай ашигласан гэж 8,379,000 төгрөг нэхэмжилсэн. Энэ талбайг түрээслүүлэгчийн зөвшөөрснөөр реклам, сурталчилгаа хийж ашигласан. Сул талбай их байсан, өөр хүн түрээслэхэд нь бид саад болоогүй. Бид энэ сул талбайг ашиглахдаа гэрээ байгуулаагүй тул сул талбай ашигласны түрээсийн төлбөр нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй байна. Сөрөг нэхэмжлэлийн 14,381,306 төгрөг нэхэмжилж байгааг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. 3 хуудас санхүүгийн баримтыг дур мэдэн гаргасан үндэслэлгүй баримт гэж үзэж байна. Түрээслэгчид ийм тооцоо гаргасан талаар нэг ч удаа мэдэгдэж байгаагүй тул хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Хариуцагч “...” ХХК-г оруулж ашиг орлогоо нэмэгдүүлэхээр түрээслэгчийн эрх ашгийг зөрчсөн нь нотлох баримтаар нотлогдож байгаа. Түрээсийн төлбөр хоцруулж төлсөн гэдэг нь үндэслэлгүй, энэ тухай тооцоо нийлсэн байдаг. Аль өнгөрсөн 2015 оны төлбөр тооцоо нэхэмжилж, шүүхийг будлиулж байгаад харамсалтай байна. Түрээсийн талбай чөлөөлөхийг зөвшөөрөөгүйн төлөө хавчиж, “гэрээг цуцална гар” гэж дарамталсан нь шүүх хурлын үед тогтоогдож байна гэж үзэж байна гэв.

Хариуцагч “...” ХХК шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа:

Ц.... нь манай дэлгүүртэй 2013 оны 7 дугаар сарын 01-ээс зоорийн В1 давхарт 52 м.кв талбайд 988,000 төгрөгийн түрээсийн барьцаа байршуулан түрээсийн гэрээ байгуулж төрөл бүрийн тавилга худалдаалж байсан. Улс орон даяар хямрал нүүрлэж худалдан авах чадвар буурснаар зарим түрээслэгч нар гэрээгээ цуцлан зоорийн давхарт сул талбай гарсан тэр үед Ц....ийн хүсэлтээр 2015 оны 9 дүгээр сараас 2016 оны 6 дугаар сарыг хүртэл 49 м.кв 931,000 төгрөг бүхий нийт 8,379,000 төгрөгийн талбайг төлбөрийн нөхцөлгүйгээр эзэмшүүлж байсан. 2016 оны 6 дугаар сараас “...” ХХК манай дэлгүүртэй 237 м.кв талбайг үргэлжээр нь эзэмшихээр гэрээ байгуулан орох хүсэлт гаргасан тул бид энэ хүсэлтийн дагуу дотоод зохион байгуулалтын өөрчлөлт оруулсан. Одоо түрээсэлж байгаа 6 түрээслэгчийг 1 эгнээнд байрлалыг өөрчлөн, “...” ХХК-ийн талбайг бэлэн болгохоор болсон. Бидний зохион байгуулалтын өөрчлөлтийг бүх түрээслэгч нар хүлээн авч өөрийн байрлалаа сонгосон. Түрээслэгч Ц....ийн худалдагчид бид хүсэлтээ уламжилсан бөгөөд өөр талбайд шилжсэнээс гарсан нь дээр юм байна гэсэн хариу өгсөн. Одоог хүртэл “...” ХХК-тай хийсэн талбайг суллаж өгөхгүй, чөлөөлөхгүй тавилгаа хөдөлгөхгүйгээр шаардлага тавьсан зохион байгуулагч, хамгаалагч, нярав нарыг хэл амаар доромжлон өдийг хүрч байна. Манай дэлгүүрийн удирдлагаас 7 сарын 26, 8 сарын 06-нд албан тоотоор талбай чөлөөлөх тухай удаа дараа мэдэгдэл өгөхөд гарын үсэг зурж хүлээж авахгүй байсан. Жижиг тавилгыг зөөж эхэлтэл бид шүүхэд хандсан байгаа шийдвэрийн дараа болно гээд худалдагч нь явсан тул битүүмжилж тууз татаад орхисон. Иргэн Ц....ийн нэхэмжилж байгаа 1,000,000 төгрөгийн талбайн тохижилтыг бид мэдэхгүй байна. Өмнө нь түрээсэлж байсан О.Ууган...с 2 талын хүсэлтээ бичгээр гарган нэр шилжүүлж авсан, тэр гарах үедээ манай санхүүтэй бүх тооцоогоо дуусгасан болно. 2016 оны 5 дугаар сарын 21-ний шөнө манай дэлгүүрийн 4 давхрын үсчингийн угаалтуураас ус алдсан. Иргэн Ц....ийн зөвшөөрөлгүй нийтийн эзэмшил болох шатны доор талбайд тавьсан 2 ширхэг шкафны дээд тавцан норсон бөгөөд 1 шкафыг нь зарсан, нөгөөг нь өөрсдөө аваад явсан тул ямар гэмтэл учирч сэвсэнийг мэдэхгүй. Манай бүх түрээслэгчид гэрээнд заагдсаны дагуу бүх бараандаа даатгал хийлгэсэн байх үүрэгтэй бөгөөд Ц.... бараагаа даатгуулаагүй тул хохирлоо нэхэмжилж чадаагүй болно. Манай компани иргэн Ц....т 8,379,000 төгрөгийн түрээсийн төлбөргүй талбай үнэгүй эзэмшүүлж, 2,670,600 төгрөгийн түрээсийн хөнгөлөлт үзүүлсэн, түрээсийн хугацаандаа төлөөгүйн алданги 1,336,000 төгрөгийг бид нар тооцолгүйгээр талбай дүүргэлт, борлуулалтыг сайжруулах зорилгоор хийсэн зохион байгуулалтын өөрчлөлтийг үл хүндэтгэн хэл амаар доромжлон, улмаар шүүхэд хандаж байгаа тул дахин хамтран ажиллахгүй. Мөн компанид учирсан дээрх мөнгөн хохирлын дүнгээр сөрөг нэхэмжлэл гаргах болно  гэжээ.

Хариуцагч “...” ХХК шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагадаа:

Шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа үндэслэн нэхэмжлэгч Ц....аас 2016 оны 7, 8, 9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр дээр 2016 оны 1-9 дүгээр сар дуусталх түрээсийн төлбөрийн алданги болон зөрүү нийт 3,695,950 төгрөг, 2015 оны түрээсийн төлбөрийн алданги болон зөрүү 2,306,650 төгрөг, сул эзэмшүүлсэн талбайн түрээс 8,379,000 төгрөг, нийт 14,381,600 төгрөгийг улсын тэмдэгтийн хураамжийн хамт гаргуулахыг хүсч байна. Мөн иргэн Ц....аас “...” худалдааны төвийн В1 давхарт байрлах 52 м.кв талбайг чөлөөлж авахаар сөрөг нэхэмжлэл гаргаж байна гэжээ.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.... шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт гаргасан тайлбартаа:

2013 оны 7 дугаар сарын 01- ны өдөр Ц.... манайхтай түрээсийн гэрээ байгуулсан. 2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр түрээсийн гэрээг дахин шинээр байгуулсан. Ц.... нь түрээсийн талбай түрээсэлж байх 3 жилийн хугацаанд түрээсийн төлбөрийг байнга хожимдуулж төлдөг байсан. Түрээсийн гэрээний 3.3 дахь хэсэгт заасан үүргээ зөрчин цаг хугацаандаа төлбөрөө төлөөгүйг батлах тооцоо нийлсэн хуудас, хэрэгт авагдсан байдаг. Улс орны эдийн засгийн нөхцөл хүндрэлтэй байгаа, бид байхгүй бол, тэд үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй тул энэ асуудлаас гарахын тулд зохион байгуулалт хийн түрээсийн талбайгаа өөрчлөх, хамтран ажиллах тухай мэдэгдлийг хүргүүлсэн боловч түрээслэгч хүлээж аваагүй байдаг. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээж авах боломжгүй.  2016 оны 8,9,10,11,12 дугаар саруудын олох байсан орлого 20,000,000 төгрөг нэхэмжилсэн ба сүүлийн 11,12 саруудын төлбөр яагаад нэмэгдсэнийг ойлгохгүй байна. Энэ төлбөрийг нэхэмжлэхдээ 7 дугаар сард борлуулалт хийсэн хар дэвтрийг үндэслэж түрээсийн төлбөрийг нэхэмжилдэг. Энэ хар дэвтэр Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37,38 дугаар зүйлд заасан нотлох баримтын шаардлага хангахгүй үзэж байна. Үүний дагуу нэхэмжлэгч татвар төлөөгүй байдаг. Дээрх шаардлагууд нь бодит хохирол биш юм. Дээд давхрын үсчний газраас ус алдсаны улмаас шкаф, өлгүүрийн мөнгө нэхэмжилдэг. Энэ нь бидний маргалдаад байгаа 52 метр квадрат талбайд болоогүй, нийтийн эзэмшлийн талбай буюу цахилгаан шатны хонгилд байсан. Зөвшөөрөл авалгүйгээр тавилгаа нийтийн эзэмшлийн талбайд тавьсан байдаг. Түрээсийн гэрээний 4.7, 8 дахь хэсэгт даатгалын тухай заасан байдаг. Түрээслэгч өөрсдөө даатгуулах ёстой тул шкаф, өлгүүрийн төлбөр нэхэмжилж байгаа шаардлага мөн үндэслэлгүй юм. Өлгүүрийн төлбөрийг сүүлд нэхэмжилсэн байдаг. Манайхаас складад байгаа эвдэрсэн гэмтсэн бүх зүйлээ нэхэмжилж байгаа хардлага төрж байгаа. Иймд эдгээр тавилгын төлбөрийг даатгалын компаниас шаардах ёстой гэж үзэж байна. Бидний хооронд байгуулсан гэрээгээр банкнаас заавал зээл ав гээгүй тул нэмэгдүүлсэн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.  Хууль зүйн туслалцаа авсан төлбөрийг биднээс нэхэмжлэх үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Түрээсийн мөнгөө хугацаандаа төлдөггүй, байгууллагын зохион байгуулалтыг дэмжиж хамтран ажиллах боломжгүй гэдгээ илэрхийлсэн. Нэхэмжлэгч манайхыг шүүхэд өгснөөс гэрээг цуцлаагүй. 2016 оны 8 дугаар сарын 04-ний өдрийн сүүлийн мэдэгдэл өгснөөр гэрээг цуцалсан гэж үзэж байгаа. Түрээсийн гэрээнд заасан үүргээ биелүүлээгүй, түрээсээр ажиллах нэмэлт саналыг хүлээн зөвшөөрөөгүй, мөн түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлдөггүй тул түрээсийн гэрээг цуцалсан гэж үзэж байгаа. Дотоод зохион байгуулалтыг хүлээн зөвшөөрөхгүй, түрээсийн талбайг орхиж гарсан, хүнийг хэл амаар доромжилсон тул түрээсийн гэрээг цуцалсан. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.

Сөрөг нэхэмжлэлийн хувьд Монгол улсад эдийн засаг уналттай байсан тул манай компаниас Ц....т 25 хувийн хөнгөлөлт үзүүлж байсан. 2016 оны 6 дугаар сараас манайтай “...” ХХК үргэлжилсэн талбай авахаар санал тавьсан. Энэ тухай түрээслэгч нарт хэлэхэд зөвшөөрөн өөрчлөлт хийсэн. Ц....т хэлэхэд “талбайгаа өөрчилснөөс гарсан нь дээр” гэсэн хариу өгсөн. Манайх 2016 оны 7 дугаар сарын 06-ны өдөр, 8 дугаар сарын 06-ны өдрүүдэд албан тоот хүргүүлсэн байдаг. Ц.... 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс түрээсийн талбайг чөлөөлж өгсөн байдаг. Бид 11 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр нэхэмжлэхгүй байгаа. Ц.... түрээсийн гэрээний үүргээ удаа дараа зөрчдөг байсан. Иймд бид 2016 оны 7,8,9  дүгээр сарын төлбөр дээр 2016 оны 1-9 сарын төлбөрийн алданги болон зөрүүг нэхэмжилж байгаа. Алданги бол хугацаандаа төлбөрөө төлөөгүй учраас нэхэмжилж байгаа. Хугацаандаа төлбөр төлдөг хүмүүст хөнгөлөлт үзүүлдэг байсан боловч Ц.... түрээсийн төлбөрийн хөнгөлөлт эдэлдэг байсан. Үүний дагуу алданги 3,695,950 төгрөг 2015 оны түрээсийн төлбөрийн алданги, зөрүү 2,306,650 төгрөг, 2015 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдөр реклам хийх шаардлагатай гээд 49 метр квадрат талбайг ашигласан байдаг. Энэ талбайн түрээсийн төлбөр 8,379,000 төгрөг, 52 метр квадрат түрээсийн талбайг чөлөөлж авах, нийт 14,381,306 төгрөгийг нэхэмжилж байна. Ганц “...” ХХК-ийг оруулахын тулд маргаагүй. Түрээсийн гэрээний 3 дугаар зүйлд заасан хугацаандаа төлбөр төлөх үүргээ биелүүлээгүй, дотоод зохион байгуулалтыг хүлээн зөвшөөрөөгүй, татвар төлдөггүй. Өөрсдийнх нь гаргаж өгсөн тооцоо нийлсэн актаар ашиггүй байсан гэснээ 7,8,9 дүгээр саруудыг ашиг олох борлуулалттай үе гэж тайлбарладаг. Гэтэл 2015 оны 7,8,9 дүгээр саруудыг харахаар түрээсийн төлбөрөө  төлөөгүй байдаг. Ашигтай мөртлөө түрээсийн төлбөрөө төлдөггүй юм уу мэдэхгүй байна. Хүнээс мөнгө нэхэж авах болохоороо манайх орлого сайтай гэж ярьдаг. Түрээсийн төлбөр төлөх болохоороо юу ч олдоггүй гэж яриад байдаг. Татварын тухай хуулинд заасан татвар төлөгчийнхөө үүргийг биелүүлдэггүй, үндэслэлгүйгээр их хэмжээний мөнгө нэхэмжилж байна. Түрээсийн гэрээний үүргээ биелүүлдэггүй, түрээсийн төлбөр хэрхэн төлдөг тухай баримтыг анхаарч үзэх хэрэгтэй гэв.

Шүүх хуралдаанаар хавтаст хэрэгт цугларсан бичмэл нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч Ц.... нь хариуцагч “...” ХХК-д холбогдуулан түрээсийн талбай чөлөөлөх тухай 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн мэдэгдлийг хүчингүй болгох, түрээслэгчид шахалт үзүүлж бусдад түрээсийн талбайг шилжүүлсэн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоож, түрээслэгчийг хэвийн ажиллах нөхцлөөр хангахыг даалгах, мөн хариуцагчийн буруутай үйлдлээс учирсан хохирол болон олох байсан орлогод нийт 25,249,000 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Харин хариуцагч “...” ХХК нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч маргах бөгөөд нэхэмжлэгч Ц....т холбогдуулан, түүний эзэмшлээс түрээсийн талбайг чөлөөлж авах, 2015-2016 оны түрээсийн төлбөрийн зөрүү, алдангид 3,006,600 төгрөг, 2016 оны 7-9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр 2,996,000 төгрөг, Ц....т 2015 оны 10 дугаар сараас 2016 оны 6 дугаар сар хүртэл сул эзэмшүүлсэн талбайн түрээсийн төлбөрт 8,379,000 төгрөг, нийт 14,381,600 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасныг нэхэмжлэгч мөн бүхэлд нь эс зөвшөөрч маргасан.

Талуудын хооронд анх 2013 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээ байгуулагдаж, түрээслүүлэгч “...” ХХК нь өөрийн өмчлөлийн Баянгол дүүргийн ... хаягт байршилтай худалдаа аж үйлдвэрийн зориулалттай 6,105.27 м.кв талбай бүхий “...” худалдааны төвийн В-1 давхарт байрлах 52 м.кв талбайг түрээслэгч Ц....т 2014 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэлх 1 жилийн хугацаанд сарын 988,000 төгрөгөөр түрээслүүлэхээр харилцан тохиролцож, хүсэл зоригоо илэрхийлэн баталгаажуулсан байна. /хх 20-22, 100/

Дээрх гэрээний хугацаа дууссан боловч талууд харилцан тохиролцсоноор сунгагдаж байсан болох нь зохигчдын тайлбараар тогтоогдох бөгөөд хэн аль нь энэ талаар маргаагүй.

Улмаар 2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр талууд өмнөх гэрээг дүгнэн дуусгавар болгож, Түрээсийн гэрээг шинэчлэн байгуулан, түрээсийн талбайг үргэлжлүүлэн түрээслэх, гэрээний хугацааг 2017 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдөр дуусахаар, 1 сарын түрээсийн төлбөр 988,000 төгрөг буюу 1 м.кв нь 19,000 төгрөг байх, төлбөрийг сар тутамд, сар бүрийн 01-ний өдрийн дотор багтаан төлөх, менежментийн төлбөр 10,000 төгрөг төлөх, гэрээнд заасан хугацаанд төлөөгүй бол хугацаа хожимдуулсан хоног тутамд 0,5 хувьтай тэнцэх хэмжээний алдангийг түрээслүүлэгчид өгөхөөр харилцан тохиролцжээ. /хх 4-6/

Талуудын хооронд байгуулагдсан “Түрээсийн гэрээ” нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт нийцсэн, хариуцагч “...” ХХК нь нэхэмжлэгч Ц....ийн эзэмшил, ашиглалтад өөрийн өмчлөлийн талбайн зарим хэсгийг тавилгын худалдаа эрхлэх үйл ажиллагаа явуулахад нь зориулж шилжүүлсэн, гэрээний талууд хүсэл зоригоо чөлөөтэй илэрхийлж, бичгээр байгуулан гарын үсэг зурж баталгаажуулсан хүчин төгөлдөр түрээсийн гэрээ байна.

Зохигчид гэрээний хүчин төгөлдөр байдал, ерөнхий нөхцөл болон гэрээний хугацаа, түрээсийн төлбөрийн нэг сард төлөх хэмжээний талаар маргаагүй боловч түрээслүүлэгчийн санаачлагаар гэрээ цуцлагдсан эсэх, түрээсийн талбайг өөрчлөх тухай түрээслүүлэгчийн саналыг түрээслэгч хүлээн аваагүй үйлдэл нь гэрээг хугацаанаас өмнө цуцлах зөрчил мөн эсэх, түрээслэгчийн хариу үйлдэл нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ (захиргааны шаардлага үл тоомсорлосон) биелүүлээгүй зөрчил мөн эсэх, түрээсийн төлбөрийг гэрээнд заасан хугацаанд төлдөггүйгээс алданги тооцсон, хөнгөлөлтийн зөрүү тооцсон, мөн түрээслүүлэгчийн буруугаас түрээслэгчид хохирол учирсан эсэх талаар тус тусын үндэслэл бүхий тайлбар гарган маргасан.

Шүүх дараахь үндэслэлээр үндсэн болон сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын заримыг хангаж, заримыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Үндсэн нэхэмжлэлийн тухайд:

Хариуцагч “...” ХХК нь “...” ХХК-ийн хүсэлтээр уг компанид өөрийн өмчлөлийн худалдааны зориулалттай үйлчилгээний төвийн В-1 давхрын 237 м.кв талбайг түрээслүүлэхээр дотоод зохион байгуулалтын өөрчлөлт оруулж, түрээслэгч нарын талбайн байрлалыг өөрчлөн, “...” ХХК-д талбай бэлдсэн гэх бөгөөд нэхэмжлэгч Ц.... нь түрээслүүлэгчийн шаардсан “өөр талбайд шилжих” саналыг хүлээн зөвшөөрөөгүй байна.

Түрээслүүлэгчийн зүгээс 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдөр түрээслэгчид “Талбай чөлөөлөх тухай” мэдэгдэл өгснийг түрээслэгч Ц.... эс зөвшөөрч, талбай чөлөөлөхөөс татгалзан, дээрх мэдэгдлийг хүчингүй болгуулах, түрээслүүлэгч “...” ХХК-ийн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоож, түрээслэгчийг хэвийн ажиллах нөхцлөөр хангахыг даалгах тухай эхний шаардлагыг гаргасан.

Нэхэмжлэгчийн хүчингүй болгуулахыг хүссэн дээрх түрээслүүлэгчийн мэдэгдэлд нэхэмжлэгч Ц....ийг “... түрээсийн гэрээний заалтуудыг удаа дараа зөрчиж, зохион байгуулалтаар хуваарилсан талбайд шилжихгүй, байгууллагын хэвийн ажиллах үйл ажиллагаанд саад учруулж, манай ажилтныг хэл амаар дайрч, зохисгүй харилцаа гаргасан байгаа тул цаашид тантай хамтран ажиллах боломжгүй болохыг мэдэгдэж, ажлын 3 хоногоор тасалбар болгон, түрээсийн талбайг чөлөөлж өгөхийг албан ёсоор мэдэгдэж байна. Мэдэгдлийн дагуу арга хэмжээ авахгүй бол гэрээний 5.1.7-д заасны дагуу арга хэмжээ авахыг анхааруулж байна” гэжээ. /хх 7/

Маргаан бүхий гэрээгээр түрээслүүлэгчийн өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгийн зарим хэсгийг түрээсэлж байгаа нь хэлбэрийн хувьд Үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээ байх бөгөөд талууд гэрээг бичгээр байгуулах хуулийн шаардлага хангасан хэдий ч Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт заасан үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлэх хуулийн шаардлагыг хангаагүй байна.

Гэвч талууд энэ талаар маргаагүй бөгөөд хэлбэрийн хувьд уг гэрээ хүчин төгөлдөр бус байх боловч хариуцагч нь гэрээний хугацаанд гэрээний зүйл болох өөрийн өмчлөлийн талбайг түрээслэгчид ашиглуулж, түүний дагуу түрээслэгч төлбөрийг төлж байсан үйл баримтаас дүгнэвэл Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.8 дахь хэсэгт зааснаар талууд хэлцлийн гол нөхцлийн талаар хүсэл зоригоо бодит үйлдлээр илэрхийлсэн хүчин төгөлдөр хэлцэл гэж үзэх үндэслэлтэй тул талууд хэн аль нь энэ гэрээний дагуу хуульд заасан шаардлага гаргах эрхтэй.

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.5 дахь хэсэгт зааснаар түрээсийн гэрээнд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам нэгэн адил үйлчлэх бөгөөд, мөн хуулийн 294 дүгээр зүйлд гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө гэрээний аль нэг талын санаачлагаар гэрээг цуцлах асуудлыг зохицуулжээ.

Иргэний хуулийн 294 дүгээр зүйлийн 294.3 дахь хэсэгт “гэрээнд өөрөөр заагаагүй, тодорхой нөхцөл байдлаас шалтгаалаагүй бол эд хөрөнгө хөлслөх гэрээг цуцлах хугацаа 3 сар байна” гэж заасан хуулийн энэхүү зохицуулалт нь талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээнд уг гэрээг цуцлах талаар зохицуулаагүй нөхцөлд хэрэглэгдэхээр байна.

Талуудын байгуулсан түрээсийн гэрээ 2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрөөс эхэлж, 2017 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдөр дуусах бөгөөд гэрээний талууд харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр гэрээг сунгаж болохоор заасан байна. Харин уг гэрээний 3.3 дахь хэсэгт “...түрээслэгч... гэрээнд заасан үүргээ удаа дараа зөрчсөн, түрээсийн төлбөр болон бусад төлбөрийг өгсөн мэдэгдэл, тогтоосон хугацаанд хожимдуулах, түрээсийн байранд хуурамч бараа бүтээгдэхүүн зарж борлуулах, түрээслэгчийн бизнесийн үйл ажиллагаа нь аливаа бусад түрээслэгчийн оюуны өмчийн эрхийг зөрчих, Монгол улсын хууль тогтоомжийг зөрчсөнийг түрээслүүлэгч олж илрүүлэх, түрээсийн гэрээний 2.6-г зөрчсөн“ зэрэг тохиолдлууд бий болсон үед түрээслүүлэгч түрээсийн талбайг хураан авч, түрээсийн гэрээг дангаар цуцлах эрхтэй байхаар заажээ.

Нэхэмжлэгч Ц.... нь түрээсийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчөөгүй бөгөөд түрээслүүлэгчийн зүгээс гэрээгээр тохиролцоогүй шаардлага тавьсныг хүлээн зөвшөөрөөгүйн улмаас талбай чөлөөлөх, гэрээг түрээслүүлэгч дангаар цуцлахаар мэдэгдэл өгсөн нь хууль бус учир тэрхүү 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн мэдэгдлийг хүчингүй болгохыг хүссэн.

Харин хариуцагч “...” ХХК нь нэхэмжлэлийн дээрх шаардлагыг эс зөвшөөрч маргахдаа, нэхэмжлэгч Ц....ийг 2015 оноос түрээсийн төлбөрийг гэрээнд заасан хугацаанд төлөх үүргээ биелүүлэлгүй гэрээг удаа дараа зөрчсөн, зохион байгуулалтаар хуваарилсан талбайд шилжихгүй байгууллагын хэвийн ажиллах үйл ажиллагаанд саад учруулж зохисгүй харилцаа гаргасан учир Түрээсийн гэрээний 3.3-т заасны дагуу түрээсийн талбайг чөлөөлөхийг шаардаж, гэрээг цуцалсан нь аливаа хууль зөрчөөгүй гэж тайлбарлана.

Гэвч түрээслэгч Ц.... тийнхүү гэрээгээр хүлээсэн, төлбөр төлөх үүргээ удаа дараа зөрчсөн гэх үйлдэлд түрээслүүлэгчийн зүгээс мэдэгдэл өгч, хугацаа тогтоосон болох нь баримтаар хангалттай нотлогдохгүй байна. Хэдийгээр талуудын 2015, 2016 оны түрээсийн төлбөр хүлээлцсэн сар сарын бичилт бүхий хүснэгтэд түрээслэгч хугацаа хоцорч төлбөр төлж байсан болох нь тогтоогдох боловч энэ нь маргаан бүхий 2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн түрээсийн харилцааны тооцоолол бус, харин дуусгавар болсон 2013 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрийн Түрээсийн гэрээний төлбөр байна. /хх 57, 108-110/

Түүнчлэн, тухайн хоцорч төлсөн гэх төлбөр төлөхийг мэдэгдлээр шаардаж байсан талаар хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч амаар тайлбарлах боловч Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар өөрийн тайлбар, татгалзлыг баримтаар нотлох үүргээ биелүүлээгүй байна.

2016 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн шинээр байгуулсан Түрээсийн гэрээний дагуу түрээслэгч нь 2016 оны 5, 6 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийг 2016 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдөр төлсөн болох нь ...ийн түрээсийн тооцоолол бүхий хүснэгтээр тогтоогдож байх тул түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийг төлбөр төлөх үүргээ удаа дараа биелүүлээгүй зөрчил гаргасан буюу гэрээний 3.3.1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр гэрээг дангаар цуцлах эрхгүй гэж шүүх дүгнэв. /хх 107/

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн зүгээс гэрээний 3.2 дахь хэсэгт заасныг мөн үндэслэж гэрээг цуцлах мэдэгдэл өгсөн гэж тайлбарладаг боловч гэрээний 3.2-т “захиргаанаас удаа дараа сануулга авсан, мөн захиргааны шаардлагыг үл тоомсорлож, хэрүүл маргаан гаргасан, хэрэглэгчээс олон удаа санал гомдол ирсэн бол” гэж заасан байх бөгөөд дээрх тохиолдолд чухам хэрхэн шийдвэрлэх талаар тусгаагүй байхад тодорхой бус заалтыг үндэслэл болгон өөрт давуу эрх олгож гэрээг цуцалж буй нь үндэслэлгүй бөгөөд хуульд нийцээгүй байна.

Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.1 дэх хэсэгт “гэрээг тайлбарлахдаа түүний үгийн шууд утгыг анхаарна” гэж заасан байна.

Иймд дээрх үндэслэлээр 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн хариуцагч “...” ХХК-ийн гэрээ цуцалж, талбай чөлөөлөх тухай мэдэгдлийг хүчингүй болгох нь зүйтэй гэж шүүх дүгнэлээ.

Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4.2 дахь хэсэгт “эрх зөрчсөн үйлдлийг таслан зогсоож, зөрчихөөс өмнөх байдлыг сэргээх”, 9.4.7 дахь хэсэгт “бусдын эрх зөрчсөн шийдвэрийг хүчингүй болгох” гэж иргэний эрх зүйн хамгаалалтын аргыг хуульчилсан байдаг.

Гэрээний талууд Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1 дэх хэсэгт зааснаар хуулийн хүрээнд, гэрээг чөлөөтэй байгуулах, түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох эрхтэй байдаг бөгөөд аль нэг тал нь илүү давуу эрх эдлэх, гэрээний нөгөө талын зөвшөөрөлгүйгээр аливаа асуудлыг дангаар шийдвэрлэх бус, харилцан зөвшилцсөний үндсэн дээр шийдвэрлэх учиртай.

Харилцан хүсэл зоригоо илэрхийлээд, тэгш эрхийн үндсэн дээр байгуулагдсан гэрээний нөгөө тал зөвшөөрөөгүй байхад талбай чөлөөлж, гэрээ цуцлахыг мэдэгдэн, нэг талын санаачлагаар үндэслэлгүйгээр гэрээг цуцалж буй нь хууль болон гэрээгээр хамгаалагдсан түрээслэгчийн эрхийг зөрчсөн үйлдэл гэж үзнэ.

Түрээслүүлэгчийн түрээсийн гэрээг цуцлах мэдэгдэл хуульд нийцээгүй байх тул нэхэмжлэгч Ц....ийн түрээсийн талбайг албадан чөлөөлүүлсэн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоож, эрх зөрчихөөс өмнөх байдлыг сэргээн, нэхэмжлэгч Ц....ийг хэвийн ажиллах нөхцлөөр хангахыг хариуцагч “...” ХХК-д даалгаж шийдвэрлэлээ.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс маргааны зүйл болох 52 м.кв талбайг бусдад түрээслүүлж байгаа гэж тайлбарлах боловч уг тайлбараа баримтаар нотлоогүй, мөн нэхэмжлэгчийн тухайн талбайг түрээсэлж байх хугацаанд хийсэн засан сайжруулалт буюу паркетан шал хийгдсэн газартаа байгаа гэх тайлбарыг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч баталгаажуулж байх тул эрх зөрчихөөс өмнөх байдлыг сэргээх боломжтой гэж дүгнэв.

Нэхэмжлэгч Ц.... нь хариуцагч “...” ХХК-иас 2016 оны 8 дугаар сараас 12 дугаар сарыг хүртэл хугацаанд олох байсан орлого 20,000,000 төгрөг гаргуулахаар дараагийн шаардлага гаргасан.

Дээрх хугацаанд нэхэмжлэгч маргаан бүхий түрээсийн талбайг ашиглаагүй бөгөөд энэ хугацаанд тодорхой бараа борлуулсан байх боловч тэдгээрийг нарийвчлан тогтоосон тооцоолол үгүй, хэрэгт нотлох баримтаар гаргасан “хар дэвтэр” дээрх бичвэр ойлгомжгүй, уг дэвтрийг хэн үйлдсэн, хэрхэн тооцоо дүгнэсэн болох нь тодорхойгүй, 8-аас 12 дугаар сард 20,000,000 төгрөгийн ашиг олох байсан болохоо баримтаар нотлох үүргээ хангалттай биелүүлээгүй тул уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болох нь зүйтэй байна.

Түүнчлэн, нэхэмжлэгчийн худалдаалахаар тавьсан байсан тавилгын дээрээс ус алдсаны улмаас дөрвөн хаалгатай шкаф, өлгүүр зэрэг тавилгууд чийг авч норсноос шалтгаалан ашиглах боломжгүй болж хохирол учруулсны зардалд шкафны 750,000 төгрөг, 2 ширхэг өлгүүрний 150,000 төгрөг, нийт 900,000 төгрөгийг хариуцагч “...” ХХК-иас гаргуулахаар шаардсан.

Түрээсийн гэрээний 4.7 дахь хэсэгт “түрээслэгч нь гэрээний хугацаанд түрээслэгчийн хариуцлагын даатгалд хамрагдсан байх үүрэгтэй”, 8.1-д “түрээслэгч нь өөрт учирч болзошгүй болон өөрийн зүгээс бусдад учруулж болзошгүй болон өөрийн зүгээс бусдад учруулж болзошгүй бүхий л төрлийн хохирол эрсдэлээс хамгаалсан эд хөрөнгийн ба амь насны даатгалд түрээсийн гэрээний хугацаанд хамрагдсан байх үүрэгтэй. Түрээслэгч энэ зүйлд заасан үүргээ биелүүлээгүйн улмаас гарсан үр дагавар, хохирлыг түрээслүүлэгч хариуцахгүй” гэж тус тус зохицуулсан байна.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн зүгээс түрээслүүлэгч болон хамгаалалтын ажилтнууд нь ажлын бус цагаар түрээслэгч нарын эд хөрөнгийг хамгаалах үүргээ биелүүлээгүй, мөн түрээслүүлэгч өөрөө түрээсийн зүйлийн өмчлөгч учир эрсдэлээс хамгаалсан даатгалд хамрагдсан байх шаардлагатай гэж тайлбарлах боловч энэ талаар Түрээсийн гэрээнд тусгаагүй, түрээслэгч Ц.... нь өөрөө даатгалд хамрагдах гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй байх ба, хэний буруугаас, тухайн эд хөрөнгөд ямар хэмжээний бодитой хохирол учирсан болох нь тодорхойгүй байх тул уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй гэж дүгнэв.

Нэхэмжлэгч Ц.... нь өөрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С....гаас хууль зүйн туслалцаа авсны хөлс 2,000,000 төгрөг гаргуулах шаардлага гаргаж, уг шаардлагаа нотлохоор 2016 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2016/10 дугаар “Хууль, эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ” болон төлбөр төлсөн баримтыг нотлох баримтаар гаргасан боловч энэ нь гэрээний үүрэгтэй холбоотой зайлшгүй гарах зардал биш тул хохиролд тооцож хариуцагчаас гаргуулах боломжгүй юм. /хх 71, 130/

Харин нэхэмжлэгч Ц.... нь 2016 оны 5 дугаар сарын 19-ний өдөр Голомт банкнаас эргэлтийн хөрөнгө нэмэгдүүлэх зорилгоор 30,000,000 төгрөгийг 18 сарын хугацаатай зээлж, улмаар 2016 оны 6 дугаар сарын 19-ний өдрөөс зээлийн гэрээний эргэн төлөлт эхэлсэн бөгөөд тэрээр “...” ХХК-ийн хууль бус үйлдлийн улмаас түрээсийн үйл ажиллагаа явуулж чадаагүй учир 2016 оны 8-12 дугаар сарын хугацааны банкинд төлөх хүүгийн төлбөрийг хариуцагчаас гаргуулахаар шаардсан. /хх 54/

Хариуцагчийн зүгээс талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээнд Ц....ийг банкнаас зээл авахыг шаардсан болон хүссэн, үүрэг үүсгэсэн заалт байхгүй учир уг шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж тайлбарлана.

Гэвч хариуцагч байгууллагын хууль бус үйлдлийн улмаас нэхэмжлэгч үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулж чадахгүйд хүрсэн болох нь тогтоогдсон бөгөөд түүнд учирсан бодитой хохирол гэж үзэх үндэслэлтэй байх тул хариуцагчаас Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4.2 дахь хэсэгт зааснаар 2,349,588 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгох нь зүйтэй байна.

Сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд:

Хариуцагч “...” ХХК нь нэхэмжлэгч Ц....аас түрээсийн зүйл буюу “...” худалдааны төвийн В1 давхар дахь маргаан бүхий 52 м.кв талбайг чөлөөлж авахыг хүссэн.

Гэтэл нэхэмжлэгч нь түрээсийн зүйлийг хууль бусаар эзэмшээгүй, тодруулбал, хүчин төгөлдөр Түрээсийн гэрээний дагуу түрээслэн, ашиглах эрхтэй байх тул түүний эзэмшлээс талбайг чөлөөлүүлэхийг хүссэн хариуцагчийг уг шаардлага үндэслэлгүй байна. 

Түүнчлэн, нэхэмжлэгч Ц....аас түрээсийн гэрээний дагуу 2016 оны 7-9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр 2,994,000 төгрөг, мөн 2016 оны 1 дүгээр сарын түрээсийн үлдэгдэл 2,000 төгрөг, нийт 2,996,000 төгрөг болон 2016 оны 1-9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөрийн зөрүү, алдангид нийт 3,695,950 төгрөг гаргуулахаар шаардсан.

Нэхэмжлэгч Ц.... нь гэрээний дагуу 2016 оны 7 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийг төлөөгүй болохоо хүлээн зөвшөөрч байх тул энэ сарын түрээсийн төлбөр 998,000 төгрөгийг гаргуулан хариуцагчид олгох нь зүйтэй гэж шүүх дүгнэлээ.

Мөн 2016 оны 5, 6 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийг гэрээнд заасан хугацаанд төлөлгүй хожимдуулсан болох нь “...” худалдааны төвийн түрээсийн тооцоолол бүхий хүснэгтээр тогтоогдох тул дээрх хугацааны алданги 3,000 төгрөгийг Түрээсийн гэрээний гэрээний 7.1 болон Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт зааснаар түрээслүүлэгч “...” ХХК нь шаардах эрхтэй байна.

Харин 2016 оны 1 дүгээр сарын түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 2,000 төгрөг, 2016 оны 1-5 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийн зөрүү, алданги зэргийг түрээслүүлэгч нь түрээслэгчээс шаардах эрхгүй юм.

Үүнийг тодруулбал, дээрх хугацааны төлбөр нь талуудын 2013 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан Түрээсийн гэрээнд хамаарах бөгөөд талууд нэгэнт уг гэрээг дүгнэж дуусгавар болгон, 2016 оны 5 дугаар 07-ны өдөр шинээр Түрээсийн гэрээ байгуулсан байх тул түрээслүүлэгчид шаардах эрх үүсэхгүй гэж дүгнэлээ.

Нэхэмжлэгч Ц.... нь түрээсийн зүйлийг ашиглаагүй хэдий ч хариуцагч “...” ХХК-ийн Түрээсийн гэрээний 4.4 дэх хэсэгт “түрээслэгч гэрээний хүчинтэй хугацаанд түрээсийн байрыг ашиглаагүй нь түрээсийн төлбөрөөс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй” гэж заасны дагуу түүний ашиглаагүй 2016 оны 8, 9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөрийг гаргуулахаар шаардсан нь үндэслэлгүй байна.

Хэдийгээр түрээсийн гэрээнд тухайлан заасан боловч түрээслэгч түрээсийн зүйлийг түрээслүүлэгчийн хууль бус шаардлагын улмаас ашиглаж чадаагүй буюу үйл ажиллагаа явуулаагүй учир энэ хугацааны түрээсийн төлбөрийг түрээслүүлэгчид төлөх үндэслэлгүй гэж үзэн дээрх шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Түүнчлэн, нэхэмжлэгчид 2015 оны 10 дугаар сараас 2016 оны 6 дугаар сар хүртэлх хугацаанд сул эзэмшүүлсэн 49 м.кв талбайн түрээсийн төлбөр 8,379,000 төгрөг, 2015 оны түрээсийн алданги болон төлбөрийн зөрүү 2,306,650 төгрөг гаргуулах шаардлагуудыг дүгнэвэл, реклам сурталчилгаа хийлгэхээр сул эзэмшүүлсэн гэх талбайг нэг сарын 931,000 төгрөгийн түрээсийн төлбөртэй байхаар тохиролцсон аливаа бичгийн болон аман хэлцэл хийгдсэн болох нь баримтаар нотлогдохгүй байна.

Мөн 2015 оны түрээсийн төлбөрийн алданги, хөнгөлөлт үзүүлсэн төлбөрийн зөрүү нь талуудын 2013 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулж, дуусгавар болсон гэрээнд хамаарах бөгөөд хариуцагч нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар өөрийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг баримтаар нотлох үүргээ хангалттай биелүүлээгүй байх тул эдгээр шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 2016 оны 7 дугаар сарын түрээсийн төлбөр 998,000 төгрөг, 2016 оны 6 дугаар сарын төлбөрийг хугацаа хэтрүүлэн төлсний алданги 3,000 төгрөг, нийт 1,001,000 төгрөгийн шаардлагыг хангаж, бусад шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлүүдийг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4.2, 9.4.7 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч “...” ХХК-ийн 2016 оны 7 дугаар сарын 26-ны өдрийн мэдэгдлийг хүчингүй болгож, түрээсийн талбайг бусдад шилжүүлсэн хууль бус үйлдлийг таслан зогсоож, нэхэмжлэгч Ц....т түрээсийн талбайг буцаан олгож, түрээслэгчийг хэвийн ажиллах нөхцлөөр хангахыг “...” ХХК-д даалган, хариуцагчаас 2,349,588 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Ц....т олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 22,899,412 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч Ц....аас 1,001,000 төгрөг гаргуулан хариуцагч “...” ХХК-д олгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 13,380,600 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

3. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 354,600 төгрөгийг, хариуцагчаас сөрөг шаардлага гаргахад улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 230,000 төгрөгийг тус тус улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 52,543 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид, нэхэмжлэгчээс 28,574 төгрөг гаргуулан хариуцагчид олгосугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй, мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэрийг гардаж авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг тайлбарласугай.    

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                         А.САРАНТУЯА