2022 12 07                  3/ШШ2022/00652  

           

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Ховд аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Раушан даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: Ховд аймгийн ******* сумын, ******* оршин суух, ******* овогт *******ын *******гийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* т холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай тушаалыг хүчингүй болгож, урьд эрхэлж байсан Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын нягтлан бодогчийн *******илд эгүүлэн тогтоолгох, *******илгүй байсан хугацааны цалин олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцуулж, дэвтэрт бичилт хийлгэхийг хариуцагчид даалгах тухай” нэхэмжлэлийг 2020 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдөр хүлээн авч, 2020 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдөр 3/2020/01004/и индекстэй иргэний хэрэг үүсгэснийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдааны оролцогчид:

Нэхэмжлэгч Ж.*******, түүний өмгөөлөгч ,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , хариуцагчийн өмгөөлөгч ,

Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд: ,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч Ж.******* нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Миний бие 2013 оны 4 сард Ховд аймгийн ******* хөдөө ******* ******* т нягтлан бодогчоор *******илд орж, тасралтгүй 7,5 жил *******илласан. Энэ хугацаанд эрхэлсэн *******илдаа сэтгэлээсээ ханд*******, санхүүгийн сахилга хариуцлагатай *******иллахыг зорьж, Төсвийн тухай хууль, нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль, санхүүгийн тооцоолол, программ хангамжийг үйл *******иллагаандаа мөрдөж, батлагдсан төсвийг зориулалтын дагуу үр ашигтай зарцуулж, өр авлага үүсгэхгүй байхад анхаарч, үнэнч шударгаар *******илл******* ирсэн.

20, 2016, 2018, 2019 оны санхүүгийн тайлан зөрчилгүй, 2017 оноос хойш санхүүгийн актын төлбөргүй *******илласан. ХХААХҮ-ийн яамны Хяналт-шинжилгээ үнэлгээ, дотоод аудитын 2019 оны *******лыг 98.3 хувьтай, Төрийн өмчийн ашиглалтын гэрээг 93 хувьтай тус тус дүгнэж, ******* хөдөө ******* ******* тэргүүний *******илтан тэмдгээр шагн******* урамшуулсан. 2020 оны 05 дугаар сард Санхүүгийн хяналт аудитын алба манай байгууллагын 2018-2019 оны санхүүгийн баримтад гүйцэтгэлийн аудитыг 1 сарын хугацаанд хийж гүйцэтгэсэн. Санхүүгийн аудитын хорооны 2020 оны 09 дүгээр сарын 02-ны өдөр гарсан тогтоолыг 2 сарын дараа буюу 2020 оны 10 дугаар 27-ны өдөр танилцуулж, тэр өдрөө халах тушаал гаргасныг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Ховд аймгийн ******* хөдөө ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай тушаалын тушаах хэсэгт мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан *******илтныхаа тухайд *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь дотоод аудитын шалгалтын дүнгээр тогтоогдсон Ж.*******гийн хөдөлмөрийн гэрээг цуцалж, түүнийг нягтлан бодогчийн *******лаас халсугай гэсэн тушаал нь маш ойлгомжгүй, яг хэдэн оны ямар дотоод аудитын шалгалт гэдэг нь тодорхойгүй, нотлогдоогүй зүйлд тулгуурл******* тушаал гарг******* миний хөдөлмөрлөх эрхийг ноцтойгоор зөрчсөнд гомдолтой байна. Монгол Улсын Дээд шүүхийн 2006 оны 7 дугаар сарын 3-ны өдрийн 33 дугаартай тогтоолд"... Ажил олгогч нь хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгохдоо үндэслэлээ тодорхой заасан, хөдөлмөрийн болон холбогдох бусад хуулийг баримталсан шийдвэр тушаал, тогтоол, захирамж гаргана"... гэжээ. Гэтэл Ховд аймгийн ******* хөдөө ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай тушаалд хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгох үндэслэлээ тодорхой за******* өгөөгүй байна. Ж.*******д сахилгын шийтгэл ногдуулах хугацаа өнгөрсөн, сахилгын зөрчилд тооцохоор бол хуульд заасан хугацаанд ногдуулах байсан. Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 03 дугаар тогтоол нь Ховд аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэрээр хүчингүй болсон. ...Иймд Ховд аймгийн ******* хөдөө ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай тушаалыг хүчингүй болгох, урьд эрхэлж байсан Ховд аймгийн ******* хөдөө ******* ******* газрын нягтлан бодогчийн *******илд эгүүлэн тогтоолгох, *******илгүй байсан хугацааны цалин олговрыг хариуцагчаас гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг тооцуулан дэвтэрт бичилт хийлгэхийг хариуцагчид даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь ханг******* хянан шийдвэрлэж өгнө үү гэв.

                 Хариуцагч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-т "мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан *******илтан *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь тогтоогдсон" бол *******ил олгогчоос *******илтантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах үндэслэл байхаар заасан. Мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан *******илтны "*******ил олгогчийн итгэлийг алдсан *******илтны гаргасан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй" нь хууль, санхүүгийн болон хяналтын зэрэг эрх бүхий байгууллагын шалгалт, мөн *******ил олгогчийн дотоодын хяналт шалгалтаар тогтоогдсон байхыг шаарддаг. Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын нягтлан бодогчоор *******илл******* байсан Ж.*******гийн *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан *******илтны гаргасан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын 2018-2019 онуудын санхүүгийн үйл *******иллагаанд хийсэн Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албанаас хяналт шалгалтаар тогтоогдсон. Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 09 дүгээр сарын 02-ны өдрийн хуралдаанаар Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын 2018-2019 онуудын санхүүгийн үйл *******иллагаанд хийсэн хяналт, шалгалтын дүнг хэлэлцээд зөрчил гаргасан нягтлан бодогч Ж.*******г *******лаас чөлөөлж, хариу мэдэгдэхийг Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******авт даалгасан. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны санхүүгийн хяналт, шалгалтын 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн танилцуулга, улсын байцаагчийн албан шаардлага, актад Ж.******* гарын үсэг зурж, *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан *******илтны гаргасан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргаснаа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Санхүүгийн хяналт, шалгалтын танилцуулга, улсын байцаагийн акт, албан шаардлагад дурдсан Ж.*******тай холбогдох зөрчил, дутагдал нь *******ил олгогчийн итгэлийг алдагдуулсан. Иймд,... Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын санаачилгаар Ж.*******тай байгуулсан хөдөлмөрийг гэрээг цуцалж, түүнийг нягтлан бодогчийн *******лаас халсан нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-т заасантай нийцсэн. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1 дугаар зүйлийн 1.2.3-т заасны дагуу Ж.*******гийн Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* т холбогдох нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгохыг хүсье гэв.

                 Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “.... 2020 оны 12-р сараас хойш Ховд аймгийн ХХААГ-т нягтлан бодогчоор *******илл******* байна. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн 35-02/14 тоот шалгалтаар тус байгууллагад санхүүгийн хяналт шалгалт хийж зөрчлүүдийг үндэслэн улсын байцаагчийн акт тавьсан. Энэ нь Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хуулийн 13.1, 13.5, 13.6 дахь заалтууд 20-р зүйлийн 20.2 дахь заалт, Төсвийн тухай хуулийн 6-р зүйлийн 6.4.8 заалт, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа материал худалдан авах тухай хуулийн 6-р зүйлийн 8.1.1 дэх заалт, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сантай байгуулсан 2019 оны 5-р сарын 27-ны өдрийн ТХАА-2019/011 тоот заалтуудыг зөрчиж байна. Улсын байцаагчийн актаар тавигдсан зөрчлүүд нь Ж.*******гийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагад дурдсан төсвийг зориулалтын дагуу үр ашигтай зарцуулж, Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль, Төсвийн тухай хууль зөрчилгүй, санхүүгийн сахилга баттай *******илладаг гэсэн тайлбартай нийцэхгүй, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангахгүй байна. Тус газрын дарга төсвийн ерөнхийлөн захирагч нь төсвийн тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжийн хүрээнд нягтлан бодогч Ж.*******д сахилгын шийтгэл оногдуулсан нь үндэслэлтэй гэж үзэж байна...” гэв.

                 Нэхэмжлэгчээс: Иргэний үнэмлэхийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, хөдөлмөрийн гэрээ, 2013 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдрийн дугаар *******илд томилсон тушаалын нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, 2013 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн дугаар үндсэн *******илтнаар томилсон тушаалын нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, нийгмийн даатгалын дэвтрийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаар Ж.*******г *******лаас чөлөөлөх тухай тушаалын хуулбар, өмгөөлөл хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ, Ховд аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн дугаар захирамжийн хуулбар, Ховд аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 08 дугаар сарын 09-ний өдрийн дугаар шийдвэрийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2021 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн дугаар магадлалын нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлал гардуулсан баримт, шуудан хүргэгчийн дэвтрийн хуулбар, төлбөрийн баримт, хязгаарлалт тогтоох тухай Засаг даргын захирамж, тайлбар, Ховд аймгийн ******* хөдөө ******* ******* 2018-2019 оны санхүүгийн тайлан, 2018, 2019 оны санхүүгийн тайлангийн тойрох, цалингийн карт,

                 Хариуцагчаас: Итгэмжлэл, хариу тайлбар, Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 09 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 03 дугаар "Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын шалгалтын дүнг батлах тухай" тогтоолын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны 2020 оны 05 дугаар сарын 26-ны өдрийн 03 дугаар удирдамжийн хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дүгээр "Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын 2018-2019 оны санхүүгийн үйл *******иллагааны тухай" хяналт шалгалтын танилцуулгын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дүгээр "Зөрчил арилгуулах тухай" албан шаардлагын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Цалин хөлс төлүүлэх тухай" актын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Томилолтын үнэ төлүүлэх тухай" актын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Түрээсийн үнэ төлүүлэх тухай" актын хуулбар-1 хуудас, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Хөрөнгө данс бүртгэлд тусгах тухай" актын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Гэрээнд тусгагдаагүй зардал төлүүлэх тухай" актын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Материалын үнэ төлүүлэх тухай" актын хуулбар, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн дугаар "Шатахууны үнэ төлүүлэх тухай" актын хуулбар, Захиргааны шийдвэрийн тухай мэдэгдэх хуудсын хуулбар, итгэмжлэл,

                 Шүүхээс:

                 Нэхэмжлэгч, түүний өмгөөлөгчийн хүсэлтээр: Ховд аймгийн Засаг даргын 2022 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн 1/1369 дугаар албан бичиг, ******* хөдөө ******* ******* газрын Б тушаалын бүртгэлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, Ж.*******гийн 2019 оны 01 сараас 2020 оны 10 сар хүртэлх цалингийн цэс, Ж.*******гийн Төрийн өмчийг эзэмшүүлэх гэрээ, урамшуулал олгосон тушаал,

                 Хариуцагчийн өмгөөлөгчийн хүсэлтээр: Монголын цахилгаан Холбоо хувьцаат компани, Ховд аймгийн Холбооны газрын захирлын 2021 оны 09 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 21, 10 сарын 19-ний өдрийн 27 дугаар тушаалын нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар, Ж.*******гийн цалингийн тооцоо, гэрч , нарыг гэрчээр асуусан тэмдэглэл зэргийг нотлох баримтаар бүрдүүлэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1. Шүүх хэрэгт цугларсан болон шүүх хуралдаанаар шинжлэн судалсан нотлох баримт, зохигчдын гаргасан тайлбарыг үндэслэн нэхэмжлэгч Ж.*******гийн Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай тушаалыг хүчингүй болгож, урьд эрхэлж байсан Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын нягтлан бодогчийн *******илд эгүүлэн тогтоолгох, *******илгүй байсан хугацааны цалин олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцуулж, дэвтэрт бичилт хийлгэхийг хариуцагчид даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагын заримыг ханг*******, үлдсэнийг нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

2. Нэхэмжлэгч Ж.******* дараах үндэслэлээр шаардах эрхээ тодорхойлсон.

2.1. Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын нягтлан бодогчоор 2013 оны 04 дүгээр сард томилогдсон. 20, 2016, 2018, 2019 оны санхүүгийн тайлан зөрчилгүй, 2017 оноос хойш санхүүгийн актын төлбөргүй *******илласан. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын алба 2018-2019 оны санхүүгийн баримтад гүйцэтгэлийн аудитыг 1 сарын хугацаанд хийж гүйцэтгэсэн. Шалгалтын дүнг 2 сарын дараа буюу 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр танилцуулж, түүнийг үндэслэн *******лаас чөлөөлөх тушаал гаргасан нь миний хөдөлмөрлөх эрхийг ноцтой зөрчсөн.

2.2. Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын тушаалд үндэслэл болгосон Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны шалгалтын дүн, түүнийг баталсан Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 03 дугаар тогтоол нь Ховд аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 08 дугаар сарын 09-ний өдрийн дугаар шийдвэрээр хүчингүй болсон.

2.3. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны шалгалт хийгдэж, тухайн үед гарсан зөрчлийг үндэслэн улсын ахлах байцаагч хэд хэдэн акт тавьсан. Тус актын заримыг байгууллагад тавьсан, байгууллагыг төлөөлж дарга, нягтлан бодогч бид хоёр хоёулаа гарын үсэг зурсан байхад зөвхөн нягтлан бодогчийг *******лаас чөлөөлсөн нь үндэслэлгүй. Надад холбогдох улсын байцаагчийн актыг Авлигатай тэмцэх шалгаад хэрэг үүсгэхээс татгалзсан тогтоол гаргасан гэв.

3. Хариуцагч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* нэхэмжлэлийг дараах үндэслэлээр үгүйсгэсэн.

            3.1. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын алба 2018-2019 оны санхүүгийн баримтад гүйцэтгэлийн аудит хийж, улсын ахлах байцаагчийн акт тавигдсан. Нягтлан бодогч Ж.******* *******лын хариуцлага алдсан. Мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан *******илтныхаа хувьд *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь Дотоод аудитын шалгалтын дүнгээр тогтоогдсон.

            3.2. Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын даргын тушаалд үндэслэл болгосон Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны шалгалтын дүн, түүнийг баталсан Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 03 дугаар тогтоолоор Ж.*******гийн гаргасан зөрчилд нь үүрэгт *******лаас нь чөлөөлж, хариу мэдэгдэхийг *******ил олгогчид даалгаснаар санхүүгийн зөрчил гаргасан нягтлан бодогч Ж.*******г үүрэгт *******лаас нь чөлөөлсөн гэв.

            4. Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтаар дараах үйл баримт тогтоогдов. Үүнд:

            4.1. Ховд аймгийн Засаг даргын 2020 оны 05 сарын 26-ны өдрийн Хяналт шалгалт хийх тухай 03 дугаар удирдамжийн дагуу Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албанаас 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдрөөс *******лын 21 хоногийн хугацаанд Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын 2018-2019 оны санхүүгийн үйл *******иллагаанд хяналт шалгалт хийгдсэн байна.

            4.2. Шалгалтаар 2020 оны 07 сарын 01-ний өдрийн Зөрчил арилгуулах тухай дугаартай улсын ахлах байцаагчийн албан шаардлага, мөн өдрийн 35-02160 Цалин хөлс төлүүлэх тухай, Томилолтын үнэ төлүүлэх тухай, Түрээсийн үнэ төлүүлэх тухай, Хөрөнгө данс бүртгэлд тусгах тухай, Гэрээнд тусгагдаагүй зардал төлүүлэх тухай, Материалын үнэ төлүүлэх тухай, Шатахууны үнэ төлүүлэх тухай улсын ахлах байцаагчийн акт тавигдсан байна. Дээрх албан шаардлага, улсын ахлах байцаагчийн актыг Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******ав, нягтлан бодогч Ж.******* нар зөвшөөрч, гарын үсэг зуржээ.

            4.3. Улсын ахлах байцаагчийн актыг нягтлан бодогч Ж.******* эс зөвшөөрч, Монгол Улсын Сангийн сайдад хандсан. Захиргааны актыг мэдэгдсэнээс хойш 30 хоногийн дотор гомдол гаргах хугацаа дууссан үндэслэлээр түүний гомдлыг хянан шийдвэрлээгүй бөгөөд дээрх улсын байцаагчийн акт хүчин төгөлдөр болсон байна. Харин Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******ав нь улсын ахлах байцаагчийн тавьсан актын талаар маргаагүй байна.

            4.4. Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* т хийгдсэн хяналт шалгалтын дүнг Ховд аймгийн Дотоод аудитын хороо 2020 оны 09 сарын 02-ны өдөр баталж, Ховд аймгийн *******, хөдөө ******* ******* газрын шалгалтын дүнг батлах тухай 03 дугаартай тогтоол гарг*******ээ. Тус тогтоолд зөрчил гаргасан нягтлан бодогч Ж.*******г хурлын шийдвэрт үндэслээд үүрэгт *******лаас нь чөлөөлж хариу мэдэгдэхийг Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******авт даалгасан. Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай Ж.*******г *******лаас чөлөөлөх тухай тушаалаар нягтлан бодогч Ж.*******г *******лаас нь халсан байна.

            4.5. Нэхэмжлэгч Ж.******* нь Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны даргын Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын шалгалтын дүнг батлах тухай 2020 оны 09 сарын 02-ны өдрийн 03 дугаартай тогтоолыг хүчингүй болгуулахаар захиргааны хэргийн шүүхэд хандсан. Ховд аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 08 сарын 09-ний өдрийн дугаартай шийдвэрээр дээрх тогтоолыг дахин шинэ акт гарах хүртэл 3 сарын хугацаагаар түдгэлзүүлсэн байна. Шүүхээс тогтоосон 3 сарын хугацаанд захиргааны байгууллага шинэ акт гаргаагүй бол маргаан бүхий захиргааны акт хүчингүй болохыг шүүх шийдвэртээ за*******ээ. Энэхүү захиргааны актыг түдгэлзүүлсэн хугацаанд Ховд аймгийн Дотоод аудитын хороо нь Ж.*******гийн асуудлыг хэлэлцэж, шийдвэр гаргаагүй байснаар тус хорооны 2020 оны 03 дугаар тогтоол шүүхийн шийдвэрийн дагуу хүчингүй болжээ.

            5. Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 сарын 27-ны өдрийн Ж.*******г *******лаас чөлөөлөх тухай дугаартай тушаалыг нэхэмжлэгч Ж.******* эс зөвшөөрч шүүхэд нэхэмжлэл гарг*******ээ. Нэхэмжлэгчээс Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчийн 35-02160 Цалин хөлс төлүүлэх тухай, Томилолтын үнэ төлүүлэх тухай, Түрээсийн үнэ төлүүлэх тухай, Хөрөнгө данс бүртгэлд тусгах тухай, Гэрээнд тусгагдаагүй зардал төлүүлэх тухай, Материалын үнэ төлүүлэх тухай, Шатахууны үнэ төлүүлэх тухай акт нь хувь хүн Ж.*******д биш Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* т тавигдсан. Зарим актад тавигдсан зөрчлийг засах боломжтой /бүртгэлд авах/, байгууллагад акт тавигдсан байхад дарга нь хариуцлагаас чөлөөлөгдөж, нягтлан бодогч нь хариуцлага хүлээсэн нь шударга бус гэж маргана.

Хариуцагчаас санхүүгийн анхан шатны баримтыг нягтлан бодогч бүрдүүлэх үүрэгт *******илдаа хариуцлагагүй хандсан, *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан. Хариуцагч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газраас нягтлан бодогч Ж.*******гийн гаргасан санхүүгийн зөрчил нь улсын ахлах байцаагчийн актаар тогтоогдсон, уг акт хүчин төгөлдөр болсон. Мөн тус байгууллагын 2018-2019 оны санхүүгийн үйл *******иллагаанд хийгдсэн хяналт шалгалтын дүн, түүнийг баталсан Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 03 дугаар тогтоолыг үндэслэн нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвшөөрөхгүй гэж татгалзлаа тайлбарлана.

6. Ажил олгогчоос Хөдөлмөрийн тухай хуулийн /1999 оны/ 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5, Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны шалгалтын дүн, Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 09 сарын 02-ны өдрийн 03 дугаар тогтоолыг тус тус үндэслэн Ж.*******г *******лаас нь халсан үндэслэлд шүүхээс дүгнэлт хийхэд:

            6.1. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн /1999 оны/ 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-д заасныг баримталсан үндэслэлийн тухайд,

Нягтлан бодогч Ж.******* нь санхүүгийн зөрчил гаргасан нь Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны шалгалтаар тогтоогдсон, мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан *******илтан *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан гэж үзвэл *******ил олгогчоос 2020 оны 08 дугаар сарын 03-ны өдрийн дотор сахилгын арга хэмжээ авах ёстой байжээ. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн /1999 оны/ 131 дүгээр зүйлийн 131.2.-т “Сахилгын зөрчил гаргаснаас хойш зургаан сар, илрүүлснээс хойш нэг сарын дотор сахилгын шийтгэл ногдуулна” гэж зааснаар Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга нь энэхүү хуульд заасан хугацаанд *******илтанд сахилгын арга хэмжээ аваагүй байна. Энэ нь дараах үйл баримтаар тогтоогдов. Үүнд:

6.1.1. Ховд аймгийн Засаг даргын 2020 оны 05 сарын 26-ны өдрийн Хяналт шалгалт хийх тухай 03 дугаар удирдамжийн дагуу Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албанаас 2020 оны 05 сарын 27-ны өдрөөс *******лын 21 хоногийн хугацаанд хийгдсэн шалгалтаар Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын 2018-2019 оны санхүүгийн үйл *******иллагааг шалгасан. Шалгалтаар илэрсэн зөрчлийг үндэслэн 2020 оны 07 сарын 01-ний өдрийн Зөрчил арилгуулах тухай дугаартай улсын ахлах байцаагчийн албан шаардлага, мөн өдрийн 35-02160 Цалин хөлс төлүүлэх тухай, Томилолтын үнэ төлүүлэх тухай, Түрээсийн үнэ төлүүлэх тухай, Хөрөнгө данс бүртгэлд тусгах тухай, Гэрээнд тусгагдаагүй зардал төлүүлэх тухай, Материалын үнэ төлүүлэх тухай, Шатахууны үнэ төлүүлэх тухай дугаартай улсын ахлах байцаагчийн акт тавигдсан байна. Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******ав, нягтлан бодогч Ж.******* нар улсын байцаагчийн албан шаардлага, акттай 2020 оны 07 сарын 01-ний өдөр танилцсан, уг захиргааны актыг мэдэгдсэн мэдэгдэх хуудастай 2020 оны 07 сарын 03-ны өдөр танилц*******, тус тус гарын үсэг зуржээ. /1 дэх хавтаст хэргийн 54-65 дахь тал/

            6.1.2. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны улсын ахлах байцаагчаас тавьсан захиргааны актын талаар Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга гомдол гаргаагүй, нягтлан бодогч Ж.******* Сангийн сайдад гомдол гаргасан боловч гомдол гаргах хугацааг хэтрүүлсэн үндэслэлээр гомдлыг нь хэлэлцэхээс татгалзсан. Ингэснээр дээрх улсын ахлах байцаагчийн акт хүчин төгөлдөр болсон байна. Мөн шалгалтын дүнгээр илэрсэн зөрчилтэй холбогдуулан нягтлан бодогч Ж.*******гийн үйлдлийг шалгаад, хэрэг бүртгэлийн хэрэг нээхээс татгалзсан болох нь Ховд аймаг дахь захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 08 дугаар сарын 09-ний өдрийн дугаар шийдвэрээр тогтоогдов. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.4.-т “Зохигч ба хэргийн бусад оролцогч, түүнчлэн тэдгээрийн эрх залгамжлагч шүүхээр нэгэнт хянан шийдвэрлэгдсэн маргааны талаар шүүхэд дахин нэхэмжлэл гаргах буюу шүүхээс нэгэнт тогтоогдсон үйл баримт, эрх зүйн харилцаа, иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх өөр *******иллагааны талаар маргах эрхгүй” гэж зааснаар захиргааны хэргийн шүүхээр тогтоогдсон үйл баримтын талаар анхан шатны шүүх дүгнэлт хийгээгүй болно. /1 дэх хавтаст хэргийн 93-108 дахь тал/

            6.1.3. Ажилтан Ж.*******тай хийгдсэн 2019 оны Хөдөлмөрийн гэрээнд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5-д заасан мөнгө болон эд хөрөнгө хариуцсан *******илтан *******ил олгогчийн итгэлийг алдсан буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан нь тогтоогдсон үндэслэлд юуг хамааруулан ойлгохыг тодорхой заагаагүй. Мөнгө, эд хөрөнгө хариуцсан *******илтантай хөдөлмөрийн гэрээнээс тусдаа үүрэг хүлээлгэсэн гэрээ байгуулагдаагүй болох нь зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараар тогтоогдов. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5 дахь заалтыг баримталсан үндэслэлээ хариуцагчийн өмгөөлөгчөөс Улсын Дээд шүүхийн Хөдөлмөрийн тухай хуулийн зарим зүйл, заалтыг тайлбарласан 33 дугаар тогтоолыг үндэслэн баримталсан болохыг шүүх хуралдаанд тайлбарлав.

            6.1.4. Ажил олгогчоос *******илтанд сахилгын арга хэмжээ ногдуулахаар бол хуульд заасан хугацаанд ногдуулах үүрэгтэй. Ажил олгогчийн сахилгын арга хэмжээ авах хуульд заасан хугацааг хэтрүүлсэн нь *******илтанд сахилгын арга хэмжээ ногдуулах үндэслэл болохгүй.

            6.2. Ховд аймгийн Санхүүгийн хяналт, аудитын албаны шалгалтын дүн, Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 09 сарын 02-ны өдрийн 03 дугаар тогтоолыг баримталсан үндэслэлийн тухайд,

            6.2.1. Ховд аймгийн Дотоод аудитын хороо нь хүчин төгөлдөр болсон 2020 оны 07 сарын 01-ний өдрийн 35-02160 Цалин хөлс төлүүлэх тухай, Томилолтын үнэ төлүүлэх тухай, Түрээсийн үнэ төлүүлэх тухай, Хөрөнгө данс бүртгэлд тусгах тухай, Гэрээнд тусгагдаагүй зардал төлүүлэх тухай, Материалын үнэ төлүүлэх тухай, Шатахууны үнэ төлүүлэх тухай улсын ахлах байцаагчийн акт /шалгалтын дүн/-ыг хэлэлцжээ. Монгол Улсын Засгийн газрын 20 оны 483 дугаартай тогтоолоор батлагдсан Дотоод аудитын дүрэм-ийн 7.6-д Дотоод аудитын нэгжийн дарга дараах асуудлыг Дотоод аудитын хороо, төсвийн ерөнхийлөн захирагчид танилцуулж тайлагнана, үүнд 7.6.5-д “Аудитад хамрагдсан байгууллага, нэгжийн үйл *******иллагаанд анхаарах асуудал, холбогдох албан тушаалтанд хариуцлага тооцох санал. гаргах эрхтэй” гэж зааснаар Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 03 дугаар тогтоолоор нягтлан бодогч Ж.*******г үүрэгт *******лаас нь чөлөөлж хариу мэдэгдэхийг Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******авт даалгасан. Тус тогтоол нь нягтлан бодогч Ж.*******г *******лаас чөлөөлөх үндэслэл болсон байна.

            6.2.2. Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны 2020 оны 09 сарын 02-ны өдрийн Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын шалгалтын дүнг батлах тухай 03 дугаар тогтоолыг нэхэмжлэгч Ж.******* эс зөвшөөрч шүүхэд гомдол гаргасан. Ховд аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 08 сарын 09-ний өдрийн дугаар шийдвэрээр Дотоод аудитын хорооноос Ж.*******г *******лаас халах санал оруулсан нь түүний гаргасан зөрчлийн шинж байдалд тохироогүй үндэслэлээр шалгалтын дүнгийн талаар дахин хэлэлцэж, шинэ акт гаргах хүртэл тус хорооны 2020 оны 09 сарын 03-ны өдрийн 03 дугаартай тогтоолыг 3 сарын хугацаагаар түдгэлзүүлсэн. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг зохигчид зөвшөөрөхгүй маргасан, давж заалдах шатны 2021 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн дугаартай магадлалаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн. Монгол Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын нийт шүүгчийн хуралдааны 2022 оны 02 дугаар сарын -ны өдрийн 63 дугаартай тогтоолоор хариуцагчийн төлөөлөгчийн гаргасан гомдлыг хэлэлцэхээс татгалзсан. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт заасан 3 сарын хугацаанд Дотоод аудитын хороо хуралд*******, Ж.*******д холбогдох асуудлыг хэлэлцээгүй болох нь Дотоод аудитын хорооны дарга бөгөөд Ховд аймгийн Засаг даргын 2022 оны 08 сарын 01-ний өдрийн 1/1369 дугаартай албан бичгээр тогтоогдов. Өөрөөр хэлбэл, Ховд аймгийн Дотоод аудитын хороо шүүхээс маргаан бүхий захиргааны актыг түдгэлзүүлсэн 3 сарын хугацаанд хуралд*******, дахин шинэ акт гаргаагүй тул тус хорооноос гаргасан 2020 оны 09 сарын 02-ны өдрийн Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын шалгалтын дүнг батлах тухай 03 дугаар тогтоол хүчингүй болжээ. /1 дэх хавтаст хэргийн 123-136, 146 дахь хуудас/

            6.3. Шалгалтаар тогтоогдсон улсын ахлах байцаагчийн акт нь хуулийн хүчин төгөлдөр болсон ба дээрх актын зарим нь байгууллагад тавигдсан, зарим нь нягтлан бодогч Ж.******* *******ил үүргээ гүйцэтгэх явцад санхүүгийн зөрчил гаргасныг тогтоосон байна. Тухайлбал, Улсын байцаагчийн дугаар Цалин хөлс төлүүлэх тухай актаар 260,253 төгрөгийг дарга, нягтлан бодогч нараар хувь тэнцүүлэн төлүүлэх, дугаар Томилолтын үнэ төлүүлэх тухай актаар 108,000 төгрөгийг дарга, нягтлан бодогч нараар хувь тэнцүүлэн төлүүлэх, дугаар Түрээсийн үнэ төлүүлэх тухай актаар 600,000 төгрөгийг нэр бүхий 4 ******* ******* нэгжээр төлүүлэх, дугаар Хөрөнгө данс бүртгэлд тусгах тухай актаар нийт 40,000,000 төгрөгийн төсвийг орлого авч данс бүртгэлд тусгахаар, дугаар Гэрээнд тусгаагүй зардал төлүүлэх тухай актаар 225,000 төгрөгийг нягтлан бодогчоор төлүүлэхээр, дугаар Материалын үнэ төлүүлэх тухай актаар 378,000 төгрөгийг нягтлан бодогчоор төлүүлэхээр, дугаар Шатахууны үнэ төлүүлэх тухай актаар 8,441 төгрөгийг нягтлан бодогч болон 3 хүний хамт хувь тэнцүүлэн төлүүлэхээр тус тус акт тавигджээ. Гэтэл *******ил олгогч зөрчлийг илрүүлснээс хойш буюу 2020 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрөөс хойш нэг сарын дотор *******илтан Ж.*******д сахилгын арга хэмжээ аваагүй, 2020 оны 10 дугаар сард *******лаас чөлөөлөх сахилгын арга хэмжээ авсан нь хууль зөрчжээ.

Ажил олгогчоос улсын байцаагчийн акт тавигдсантай холбогдуулан *******илтан Ж.*******д сахилгын арга хэмжээ авах хуульд заасан хугацаа өнгөрсөн ч Ховд аймгийн Дотоод аудитын хорооны шийдвэрийг үндэслэн сахилгын арга хэмжээ авах эрхтэй байсан. Энэхүү эрхийнхээ хүрээнд *******лаас чөлөөлөх сахилгын арга хэмжээ авсан боловч *******, ******* ******* ******* газрын 2018-2019 оны санхүүгийн хяналт, аудитын шалгалтын дүн, тус дүнг баталсан Дотоод аудитын хорооны тогтоол захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэрээр хүчингүй болжээ. Иймд, дээрх үндэслэлээр Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн Ж.*******г *******лаас чөлөөлөх тухай дугаартай тушаалыг хүчингүй, түүнийг урьд эрхэлж байсан нягтлан бодогчийн *******илд эгүүлэн тогтоож шийдвэрлэв.

            6.4. Хөдөлмөрийн тухай хууль/1999 оны/-ийн 69 дүгээр зүйлийн 69.1-д “... *******илтныг *******ил, албан тушаалд нь эгүүлэн тогтоосон бол түүнд *******илгүй байсан бүх хугацаанд нь урьд авч байсан дунд******* цалин хөлстэй тэнцэх олговор, хэрэв бага цалинтай *******ил хийж байсан бол зөрүүтэй тэнцэх олговрыг олгоно” гэж заасан. Нэхэмжлэгч Ж.*******г 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр чөлөөлж, *******ил хүлээлцэх хугацааг 2020 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдөр хүртэл байхаар тушаалдаа заасан, тэрээр 10 сарын цалинг бүрэн авсан байна. Ж.*******гийн 2020 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэлх *******илгүй байсан хугацааны цалин олговрыг дараах байдлаар тооцов.

            Нэхэмжлэгч 2020.11.01-2022.12.07-ны өдөр хүртэл 25 сар, 5 хоногийн *******илгүй байсан хугацааны цалин, олговрыг нэхэмжилсэн. Тэрээр Засгийн газрын 2019 оны Төрийн албан хаагчийн албан тушаалын цалингийн сүлжээ, хэмжээг шинэчлэн тогтоох тухай 472 дугаар тогтоолын 9 дүгээр хавсралтад зааснаар ТҮ-8-2 ангилал, шатлалаар буюу 706,529 төгрөгрөөр цалинжиж, төрийн алба хаасан хугацааны 5 хувийн нэмэгдэл авч байсан нь хариуцагчаас ирүүлсэн цалингийн тооцооллоор тогтоогдсон. /1 дэх хавтаст хэргийн 172-174 дахь тал/

Үндсэн цалинг 706,529 төгрөгөөр, төрийн алба хаасан хугацааны нэмэгдэл 5 хувь буюу 35,326 төгрөгөөр тус тус тооцов. Нэг өдрийн цалин 706,529:21,5=32,861 төгрөг, төрийн алба хаасан хугацааны нэг өдөрт олгох нэмэгдэл 35,326:21,5=1,643 төгрөг байна. Ажилгүй байсан хугацааны 25 сарыг үндсэн цалин 706,529 төгрөгөөр, 5 хоногийн цалинг 32,861 төгрөгөөр тооцоход 17,663,225+164,309 =17,827,534 төгрөг байна. Төрийн алба хаасан хугацааны нэмэгдэл 25 сарыг 35,326 төгрөгөөр, 5 хоногийг 1,643 төгрөгөөр тооцоход 883,0+8,2=891,365 төгрөг, нийт *******илгүй байсан хугацааны цалин олговор нь 18,718,899 (17,827,534+891,365) төгрөг байна.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2018 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн 382 дугаар тогтоолын 4 дүгээр хавсралтаар Төрийн үйлчилгээний албан хаагчид ур чадварын нэмэгдэл олгох нийтлэг журам-д төрийн үйлчилгээний албан хаагчийн *******ил гүйцэтгэх чадвар, *******лын арга барилыг үндэслэн ур чадварын нэмэгдэл олгох, ур чадварын нэмэгдэл олгох асуудлыг тухайн байгууллагын төсвийн шууд захирагч шийдвэрлэхээр заасан нь *******ил олгогчоос *******илтны тухайн сард гүйцэтгэсэн *******лын гүйцэтгэлийг үндэслэн ур чадварын нэмэгдлийг олгох, олгохоос татгалзах эрхийг олгосон зохицуулалт гэж ойлгоно.

Төрийн үйлчилгээний албан хаагчийн *******лын гүйцэтгэлийг үнэлж, *******ил олгогчоос сар бүр 10-25 хувийн ур чадварыг олгодог ба хэдийгээр *******ил үүргээ гүйцэтгээгүйн нэхэмжлэгчийн буруу биш гэсэн ч ур чадварын нэмэгдлийг олгох шалгуур нь тухайн сарын *******лын гүйцэтгэлээр үнэлэгддэг тул ур чадварын нэмэгдлийг олгохыг шаардсан нэхэмжлэгчийн шаардлагын зарим хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 оны/-ийн 47 дугаар зүйлд Цалин хөлс нь үндсэн цалин, нэмэгдэл хөлс, нэмэгдэл, шагнал урамшууллаас бүрдэхийг, *******лын үр дүнгээр нэмэгдэл хөлс олгож болохыг тус тус зохицуулсан ба нэмэгдэл болон нэмэгдэл хөлс олгох нь тодорхой шалгуураар дүгнэгдэж, хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогч талуудын тохиролцоонд үндэслэгддэг, ур чадварын нэмэгдэл нь заавал олгогддог нэмэгдэл биш болохыг дурдах нь зүйтэй.

Нэхэмжлэгч Ж.******* нь Ховд аймгийн Холбооны газрын захирлын 2021 оны 09 сарын 06-ны өдрийн “Ажилд түр томилох тухай”, 2021 оны 10 дугаар сарын 19-ний өдрийн “Ажилд томилох тухай” тушаалаар ахлах нягтлан бодогчийн *******илд томилогдож *******илл*******ээ. Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 оны/-ийн 69 дүгээр зүйлийн 69.1-д *******илтныг *******илд нь эгүүлэн томилсон бол түүнд *******илгүй байсан бүх хугацааны цалин олговрыг олгох, хэрэв бага цалинтай *******ил хийж байсан бол зөрүүтэй тэнцэх олговрыг олгохоор заасан. Энэ нь *******илтан тус *******лаас чөлөөлөгдсөн ч тухайн байгууллагын захиргаанд өөр бага цалинтай *******ил хийж байгаа тохиолдолд зөрүүг олгож, давхардуулан цалин олгохгүй байхыг зохицуулсан зохицуулалт юм. Харин *******илтан *******лаас чөлөөлөгдөж, өөр байгууллагад *******илд орсон нь түүний цалингийн зөрүүг гаргуулахад хамаарахгүй, *******ил олгогчийн буруутай шийдвэрийг хүчингүй болгосноор урьд авч байсан цалин, олговрыг бүрэн хэмжээгээр гаргуулахыг *******ил олгогчоос шаардах эрхтэй байна. Хариуцагчийн өмгөөлөгчийн ...шүүхээс цалинг гаргуулахаар бол зөрүү цалинг гаргуулах ёстой гэж тайлбарласан татгалзал үндэслэлгүй гэж дүгнэлээ. /2 дахь хавтаст хэргийн 35-37 дахь тал/

6.5. Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 сарын 27-ны өдрийн дугаартай тушаалыг нэхэмжлэгч Ж.******* эс зөвшөөрч, нэхэмжлэлийг 2020 оны 11 сарын 27-ны өдөр баталгаат шууданд хийсэн нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 129 дүгээр зүйлийн 129.2-т “Ажилтан *******лаас буруу халсан буюу өөр *******илд буруу шилжүүлсэн тухай гомдлоо *******ил олгогчийн шийдвэрийг хүлээн авсан өдрөөс хойш нэг сарын дотор шүүхэд гаргана” гэж заасан хугацааг хэтрүүлээгүй байна. Тухайн үед ковид-19 цар тахлын улмаас хөл хорио тогтоогдсон, шүүх нэхэмжлэлийг шуудангаар дамжуулан хүлээж авч байсан нь хэрэгт авагдсан Шуудан хүргэгчийн дэвтэр, төлбөр төлсөн баримт, хязгаарлалт тогтоосон Ховд аймгийн Засаг даргын захирамжаар нотлогдов. Харин шүүхийн захиргааны *******илтан нэхэмжлэлийг бүртгэхдээ шууданд хийсэн огноогоор биш хүлээж авсан огноогоор /халдваргүйжүүлэлт хийсний дараа/ буюу 2020 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдөр бүртгэсэн нь Шүүхийн Тамгын газрын даргын 2022 оны 08 сарын 11-ний өдрийн 5/342 дугаартай албан бичгээр тогтоогдов. Ажил олгогчоос нэхэмжлэгч Ж.*******г 2020 оны 10 сарын 27-ны өдөр *******лаас чөлөөлж, 2020 оны 10 сарын 28-ны өдөр хүртэл *******лаа хүлээлгэж өгөхийг тушаалдаа заасан. Нэхэмжлэгч, түүний өмгөөлөгчөөс хуулийн хугацаанд гомдлоо гарг*******, нэхэмжлэлийг баталгаат шууданд хийсэн, шүүх нэхэмжлэлийг хүлээж авсан огноогоор хугацааг тоолохоор бол гомдол гаргах хугацааг сэргээлгэх хүсэлт гаргасан. Хэрэгт авагдсан дээрх нотлох баримтаар 2020 оны 11 сарын 27-ны өдөр Ж.******* нь гомдлоо гарг*******, нэхэмжлэлийг баталгаат шууданд хийсэн болох нь нотлогдсон тул хуульд заасан хугацаанд шүүхэд гомдол гаргасан гэж үзнэ. Харин шүүхийн захиргааны *******илтан нь баталгаат шууданд хийсэн огноогоор хүлээж авсан огноог тэмдэглэх ёстой байхад халдваргүйжүүлэлт хийж, тодорхой хугацаа хадгалсны дараа нэхэмжлэлийг хүлээн авсан огноогоор бүртгэсэнд нэхэмжлэгч буруугүй байна. Иймээс, нэхэмжлэгч, түүний өмгөөлөгчийн гомдол гаргах хугацааг сэргээлгэх тухай хүсэлтийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

6.6. Шүүхээс Ж.*******гийн нэхэмжлэлтэй, Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* т холбогдох шүүх хуралдааныг товлон зарл*******, хариуцагч /түүний төлөөлөгч/-ийн хүсэлтээр 6 удаа шүүх хуралдаан хойшлогдсон. 2022 оны 12 сарын 07-ны өдөр товлогдсон шүүх хуралдааныг 2022 оны 12 сарын 01-ний өдөр хариуцагчийн төлөөлөгчид мэдэгдсэн байна. Шүүх хуралдаанд хариуцагчийн өмгөөлөгчөөс хариуцагч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга Б.Бямб*******авыг шүүх хуралдаанд хариуцагчийн төлөөлөгчийн хамт оролцуулах тухай хүсэлт гаргасныг шүүгчийн захирамжаар хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн болно. Учир нь, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36 дугаар зүйлийн 36.4-т “Төлөөлүүлэгч хэрэг хянан шийдвэрлэх *******иллагаанд өөрийг нь төлөөлж байгаа этгээдээс хэдийд ч татгалз******* болох бөгөөд энэ тухай шүүхэд бичгээр мэдэгдэнэ. Мэдэгдэл шүүхэд ирснээр төлөөлөгчийн бүрэн эрх дуусгавар болно” гэж зааснаар төлөөлүүлэгч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын дарга нь төлөөлж байгаа этгээдээс татгалзах хүсэлтийг бичгээр ирүүлээгүй, өмгөөлөгчийн хүсэлт нь хариуцагчийн хүсэл зоригийг илэрхийлэхгүй гэж дүгнэв.

7. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.7-д зааснаар гомдлоор авч хэлэлцэх нэхэмжлэл нь улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдөхөөр зааснаар нэхэмжлэгч Ж.******* нь нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөн болохыг дурдах нь зүйтэй. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар нэхэмжлэлийн зарим хэсгийг ханг******* шийдвэрлэснээр улсын тэмдэгтийн хураамж 70,200 төгрөгийг хариуцагч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын санхүүгээс гаргуулан улсын орлого болгож шийдвэрлэлээ.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1 дугаар зүйлийн 1.2.2, 116, 118, 119 дүгээр зүйлийг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 оны/-ийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2-д зааснаар Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын даргын 2020 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн дугаартай Ж.*******г *******лаас чөлөөлөх тухай тушаалыг хүчингүй болгож, ******* овогтой *******г урьд эрхэлж байсан Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын нягтлан бодогчийн *******илд эгүүлэн тогтоосугай.

2. Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 оны/-ийн 69 дүгээр зүйлийн 69.1-д зааснаар Ж.*******гийн 2020 оны 11 дүгээр сарын сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэл *******илгүй байсан хугацааны цалин, олговор 18,718,899 (Арван найман сая долоон зуун арван найман мянга найман зуун ерөн ес) төгрөгийг Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын санхүүгээс гаргуулан нэхэмжлэгч Ж.*******д олгож, 2020 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэл хугацааны ур чадварын нэмэгдэл гаргуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

3. Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 оны/-ийн 46 дугаар зүйлийн 46.1, 46.2-т зааснаар нэхэмжлэгч Ж.*******гийн 2020 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэл хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг дээрх олговроос нөхөн тооцож, дэвтэрт нь бичилт хийлгэхийг Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* т даалгасугай.

4. Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 оны/-ийн 129 дүгээр зүйлийн 129.3-т зааснаар нэхэмжлэгч Ж.*******, түүний өмгөөлөгч нарын гомдол гаргах хугацааг сэргээлгэх тухай хүсэлтийг хангахаас татгалзсугай.

5. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5-д зааснаар нэхэмжлэгч Ж.******* нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөнийг дурд*******, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар хариуцагч Ховд аймгийн *******, ******* ******* ******* газрын санхүүгээс 70,200 /Далан мянга хоёр зуу/ төгрөгийг гаргуулан улсын орлого болгосугай.

6. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар энэ шийдвэрийг зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                     Б.РАУШАН