2023       3         01                                           181/ШШ2023/00682

 

 

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÐÈÉÍ ªÌͪªÑ

 

 

Ñүхбаатар äүүргийн Èргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн ø¿¿х хуралдааныг шүүã÷ Í.Áàò÷èìýã äàðãàëæ, òóñ ø¿¿õèéí õóðàëäààíû òàíõèìä õèéж,

 

Íýõýìæëýã÷: “Г” ХХК-ийн íýõýìæëýëòýé,

           Õàðèóöàã÷: “А” ХХК-д õîëáîãäîõ,

           Худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт болон алдангид нийт 20,736,675 төгрөг гаргуулах тухай èðãýíèé õýðãèéã õÿíàí õýëýëöýâ.

 

Ø¿¿õ õóðàëäààíä:

нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Э,

ш¿¿õ õóðàëäààíû íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Б.Баярчимэг нар îðîëöîâ.

Хариуцагч “А” ХХК-ийн захирал П.Б хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хүрэлцэн ирээгүй тул нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хүсэлтээр түүний эзгүйд хэргийг хянан хэлэлцсэн болно.

 

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ íü:

 

1.Нэхэмжлэгч “Г” ХХК нь хариуцагч “А” ХХК-д холбогдуулан худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт болон алдангид нийт 20,736,675 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасан.

Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ дараах байдлаар тодорхойлж байна. Үүнд:

1.1 Нэхэмжлэгч “Г” ХХК нь газрын тосны бүтээгдэхүүн импортлох, худалдаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуй нэгж юм.

Хариуцагч “А” ХХК-тай 2020 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдөр “Газрын тосны бүтээгдэхүүн зээлээр худалдах-худалдан авах” 20/002-08 тоот гэрээг байгуулан, уг гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.2-т “Худалдан авагч нь бүтээгдэхүүн нийлүүлснээс хойш сар бүрийн 01-нд тооцоо нийлж, тооцоо нийлсэн өдрөөс хойш ажлын 3 хоногт багтаан төлбөрийг бүрэн барагдуулна. Бүтээгдэхүүний үнэ тухайн борлуулагдаж байгаа агуулахаас ДТ 2000 төгрөгөөр борлуулагдах бөгөөд үнэ шинэчлэгдэн өөрчлөгдсөн тохиолдолд гэрээний хавсралт 01-д заасан үнэ өөрчлөгдөж байна” гэж,

мөн гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д “худалдан авагч нь зээлээр худалдан авсан шатахууны төлбөрийг худалдагч талд тооцоо нийлсэн өдрөөс хойш ажлын 3 хоногт багтаан төлбөрийг дараах дансанд төлнө” гэж заасан.

Гэрээний дагуу нэхэмжлэгч “Г” ХХК-аас 2020 оны 3 сараас 7 сарын хооронд нийт 654,824,450 төгрөгийн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хариуцагч  нь “А” ХХК-д зээлээр нийлүүлсэн.

Хариуцагч “А” ХХК нь 2020 оны 3 сараас 2021 оны 3 сарын хооронд 641,000,000 төгрөгийг төлж, үлдэгдэл 13,824,450 төгрөгийг төлөөгүй байгаа нь гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.14-д “Нефтийн бүтээгдэхүүний төлбөрийг худалдагчид энэхүү гэрээний 2.2-т заасан хугацаанд төлөх үүрэгтэй” гэж заасныг зөрчиж байна. Талууд үлдэгдэл төлбөрөө баталгаажуулж 13,824,450 төгрөг гэдэгт маргахгүй байгаа.

 

1.2 “Газрын тосны бүтээгдэхүүн зээлээр худалдах-худалдан авах” 20/002-08 тоот гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.4-т “худалдан авагч тал нь зээлээр авсан бүтээгдэхүүний төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй хэтрүүлсэн тохиолдолд хоног тутамд 0.3 хувиар алданги тооцох”-оор тохиролцсоны дагуу Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4-д зааснаар 6,912,225 төгрөгийн алдангийг хариуцагч “А” ХХК-аас нэхэмжлэх эрхтэй байна.

 

1.3 Төлбөрөө бартераар төлөх тохиролцоо байхгүй боловч бид шатахууныхаа төлбөрт зөөврийн шатахуун түгээх станцын тухайн үеийн ханшаар тооцож, 43 сая төгрөгөөр тохиролцож аваад цааш нь борлуулсан учир буцааж өгөх боломжгүй. Харин хариуцагч тал алдангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй, 13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэл төлбөрт чиргүүл өгчихсөн гэж тайлбарлаж байна. Нэг жилийн өмнө бид төлбөрөө төлөхгүй байсан тул чиргүүлийг барьцаа байдлаар авсан, манай хашаанд байгаа. Нэрийг нь шилжүүлж өгөхгүй гэсэн, мөн тухайн чиргүүл нь стандарт шаардлага хангахгүй байсан учраас гэрээний үлдэгдэл төлбөрт тооцож авах боломжгүй. Төлбөрөө төлөөд өнөөдөр ч чиргүүлийг очоод авахад болно. Хариуцагчийг хайгаад олохгүй нөхцөл байдалтай байсан учраас нийлүүлсэн түлшний үлдэгдэл төлбөрийг өнөөдрийг хүртэл авч чадахгүй, шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Хариуцагчид мөн үлдэгдэл төлбөрөө тээвэр хийж төлөх боломж байсан боловч бидэнтэй огт холбогдохгүй, утсаа авахгүй алга болсон учраас бид ярилцаж тохиролцож чадаагүй.

 

1.4 Иймд хариуцагч “А” ХХК-аас газрын тосны бүтээгдэхүүн зээлээр худалдах-худалдан авах 20/002-08 тоот гэрээний дагуу нийлүүлсэн шатахууны үлдэгдэл төлбөр болох 13,824,450 төгрөг, алданги 6,912,225 төгрөг, нийт 20,736,675 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү ãýæýý.   

 

2.Õàðèóöàã÷ “А” ХХК нь хариу тайлбартаа:  Манай “А” ХХК нь “Г” ХХК-д 13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэлтэй гэдгээ хүлээн зөвшөөрч байна. Гэхдээ 13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэл төлбөртөө 2021 оны 4 сард ... маркийн автоцистерн чиргүүл өгч, уг төлбөрийн үлдэгдлийг төлсөн гэж үзэж байна. Учир нь би нэхэмжлэгч компанид цахилгаан станц болон чиргүүлийг өгсөн байгаа. Миний цоо шинэ шатахуун түгээх станцыг нэхэмжлэгч байгууллагын менежер гэх хүн ирээд авсан ба хүү тооцохгүй гэж тохиролцсон. Намайг чиргүүлийн бичиг баримтыг шилжүүлж өг гэхэд нь би НӨАТ-ын шивэлтийг хийгээд ирвэл шилжүүлж өгье гэж хэлж байсан. Гэтэл одоо нэхэмжлэгч тал нь хүү тооцсон гэж ярьж байна. Хэрэв хүү тооцох гэвэл бүх авсан, өгсөн зүйлсээ буцааж өгөөд төлбөрийг төлье. Одоо надад нэхэмжлэгч компанид төлөх ямар ч өр байхгүй.

Болно гэж чиргүүлийг маань авчхаад жилийн дараа буцаан өгөх асуудлыг ярьж байгааг би ойлгохгүй байна. Чиргүүлийг шаардлага хангахгүй гэж байгаа бол анх хүлээлгэж өгсөн байдлаар нь буцаагаад өгчих. Нэхэмжлэгч талыг чиргүүлийг бүтэн жил Чойрт хэрэглэсэн гэдгийг би мэдэж байна. Би өгсөн зүйлээ буцаан авахгүй. Миний чиргүүл нь өөрийн баталгаатай тээвэрт явж байсан чиргүүл бөгөөд нэхэмжлэгч тал өөрсдөө ирээд үзэж хараад болно гээд авч явсан. Нэгэнт 13,824,450 төгрөгийг нэхэмжлэгч тал гаргуулах гэж байгаа бол би чиргүүл болон шатахуун түгээх станцаа буцааж аваад нэхэмжлэлийн шаардлагыг биелүүлье гэжээ.

 

3.Нэхэмжлэгчээс

2022 оны 6 дугаар сарын 18-ны өдрийн 1/082 дугаар бүхий итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч томилох тухай албан бичиг,

2020 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдрийн 20/002-08 дугаартай “Газрын тосны бүтээгдэхүүн худалдах-худалдан авах гэрээ”,

“Г” ХХК-ийн хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний нотариатчаар гэрчлүүлсэн хуулбар,

“Г” ХХК-ийн нягтлангийн гаргасан “А” ХХК-ийн авсан шатахууны тооцоо,

“Г” ХХК-ийн 2022 оны 4 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 832 дугаартай нэхэмжлэх гэсэн баримтуудыг,

 

4.Хариуцагчаас:

“А” ХХК-ийн хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний нотариатчаар гэрчлүүлсэн хуулбар,

Чиргүүлийн фото зураг гэсэн баримтуудыг тус тус шүүхэд гаргаж өгсөн болно.  

 

5.Шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.9-д заасны дагуу нэхэмжлэгчээс:

 “Г” ХХК-ийн бүх төрлийн шатахууны бөөний худалдаа эрхлэх аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл,

“Г” ХХК-ийн бүх төрлийн шатахуун импортлох аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн нотариатчаар гэрчлүүлсэн хуулбарууд,

Хариуцагчийн хүсэлтээр Авто тээврийн Үндэсний төвөөс .......чиргүүлийн эзэмшигчийн лавлагаа гэсэн баримтуудыг бүрдүүлсэн.

 

Шүүх хуралдаанаар зохигчийн тайлбар, хавтас хэрэгт цугларсан бичгийн баримтуудыг шинжлэн судлаад  

¯ÍÄÝÑËÝÕ нь:

 

1.Шүүх нэхэмжлэгч “Г” ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангах үндэслэлтэй гэж дүгнэв.

 

2.Íýõýìæëýã÷ “Г” ХХК нь дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлсон. Үүнд: “2020 оны 3 сараас 7 сарын хооронд нийт 654,824,450 төгрөгийн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хариуцагч “А” ХХК-д нийлүүлж, хариуцагч нь 2020 оны 3 сараас 2021 оны 3 сарын хооронд 641,000,000 төгрөгийг төлж, үлдэгдэл 13,824,450 төгрөгийг төлөөгүй гэрээний үүргээ зөрчсөн тул мөн гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.4, Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4-д зааснаар гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтрүүлэхгүй хэмжээгээр буюу 6,912,225 төгрөгийн алдангийн хамт нэхэмжилнэ.

зөөврийн шатахуун түгээх станцын тухайд бид 43 сая төгрөгөөр тохиролцоод шатахууныхаа төлбөрт авсан, хариуцагч тал алдангийг хүлээн зөвшөөрөхгүй, 13,824,450 төгрөгт чиргүүл өгчихсөн гэж тайлбарлаж байх боловч нэг жилийн өмнө бид төлбөрөө төлөхгүй байсан тул чиргүүлийг барьцаа байдлаар авсан, манай хашаанд байгаа. Нэрийг нь шилжүүлж өгөхгүй гэсэн, мөн тухайн чиргүүл нь стандарт шаардлага хангахгүй байсан учраас гэрээний үлдэгдэл төлбөрт тооцож авах боломжгүй” гэжээ.  

 

3.Хариуцагч “А” ХХК-ийн захирал П.Б нь “13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэл төлбөртөө 2021 оны 4 сард ..... маркийн автоцистерн чиргүүл өгч, төлбөргүй болсон тул алдангийг мөн төлөх үндэслэлгүй” гэж маргажээ.

 

4.Õàâòàñò õýðýãò öóãëàðñàí нотлох áàðèìòóóäààð äàðààõ íºõöºë áàéäàë òîãòîîãäîж байна.

 

4.1 Талуудын хооронд 2020 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдөр 20/002-08 дугаартай “Газрын тосны бүтээгдэхүүн худалдах-худалдан авах гэрээ” байгуулагдаж, уг гэрээгээр нýõýìæëýã÷ “Г” ХХК нь õàðèóöàã÷ А” ХХК-д ОХУ-аас шаардлага болон олон улсын стандарт хангасан газрын тосны бүтээгдэхүүнийг нийлүүлэх, худалдан авагч нь бүтээгдэхүүн нийлүүлснээс хойш сар бүрийн 01-ний өдөр тооцоо нийлж, тооцоо нийлсэн өдрөөс хойш ажлын 3 хоногт багтаан төлбөрийг төлөхөөр тохиролцон, гэрээг 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрийг хүртэл буюу 1 жилийн хугацаатай байгуулжээ.

 

4.2 Зохигч нь талуудын хооронд дээрх 2020 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдөр 20/002-08 дугаартай “Газрын тосны бүтээгдэхүүн худалдах-худалдан авах гэрээ” байгуулагдсан, нэхэмжлэгч нь 2020 оны 3 сараас 7 сарын хооронд нийт 654,824,450 төгрөгийн газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хариуцагч “А” ХХК-д нийлүүлж, хариуцагч нь 2020 оны 3 сараас 2021 оны 3 сарын хооронд 641,000,000 төгрөгийг төлж, 13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэлтэй байгаа талаар маргаагүй байна.

 

4.3 Харин хариуцагч нь “13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэл төлбөртөө 2021 оны 4 сард ...... маркийн автоцистерн чиргүүл өгч, төлбөргүй болсон тул алдангийг мөн төлөх үндэслэлгүй” гэж маргаж байх ба төлбөр төлөгдсөн эсэх, алданги төлөх эсэх нь маргааны зүйл болжээ.

 

4.4 Талууд Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1, 186 дугаар зүйлийн 186.1-д зааснаар хүсэл зоригоо бүрэн илэрхийлэн Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д “Худалдах-худалдан авах гэрээгээр худалдагч нь биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх буюу бараа бэлтгэн нийлүүлэх, худалдан авагч нь худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлж, худалдан авсан хөрөнгөө хүлээн авах үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасан “худалдах-худалдан авах гэрээ”-г байгуулсан байна. Түүнчлэн нэхэмжлэгч нь шатахууны худалдаа эрхлэх эрхтэй этгээд болох нь хэрэгт авагдсан 421, 420 дугаартай аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн нотариатчаар гэрчлүүлсэн хуулбаруудаар тогтоогдож байна.

 

4.5 Хавтас хэрэгт цугларсан бичгийн баримтаар хариуцагч нь “13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэл төлбөртөө 2021 оны 4 сард ......... маркийн автоцистерн чиргүүл өгч, төлбөргүй болсон” гэх татгалзлаа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25, 38 дугаар зүйлд зааснаар нотлоогүй, түүний тайлбар нь Авто тээврийн Үндэсний төвийн 2023 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн лавлагаагаар үгүйсгэгдэж байна. Тодруулбал хариуцагчийн 13,824,450 төгрөгийн үлдэгдэл төлбөртөө .......... улсын дугаартай автоцистернийг өгсөн гэх тайлбарыг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар нь “Чиргүүлийг 1 жилийн өмнө төлбөртөө авахаар тохиролцож байсан боловч бидэнд нэрийн шилжүүлж өгөөгүй, мөн стандарт шаардлага хангахгүй байсан учраас гэрээний үлдэгдэл төлбөрт тооцож авах боломжгүй” гэж үгүйсгэж байх тул хариуцагч нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д зааснаар худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлсөн болохоо нотлох үүрэгтэй юм. 

 

4.6 Гэтэл хариуцагч нь дээрх тайлбар, татгалзлаа нотлоогүй байх тул  түүнээс Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д зааснаар 13,824,450 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгох  үндэслэлтэй байна.

 

5. Нэхэмжлэгчийн алдангид 6,912,225 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагын  тухайд:

 

5.1 Талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.4-т “худалдан авагч тал нь зээлээр авсан бүтээгдэхүүний төлбөрийг хугацаанаас хэтэрсэн хоног тутамд 0.3 хувиар бодно” гэж заасныг үндэслэн нэхэмжлэгч нь  алдангийг Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4-д зааснаар гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтрүүлэхгүй хэмжээгээр буюу 6,912,225 төгрөгийг хариуцагчаас нэхэмжилжээ.

 

5.2 Гэрээний дээрх заалтаар талууд худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт анз төлөх талаар буюу Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3-т заасан алдангийн талаар тохиролцсон гэж үзэх боломжгүй байх тул нэхэмжлэгч нь анзын үүргийг хариуцагчаас шаардах эрхгүй гэж үзэн, алдангид нэхэмжилсэн 6,912,225 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болголоо.

 

6.Иймд хариуцагч “А” ХХК-аас худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт 13,824,450 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч “Г” ХХК-д олгож,   нэхэмжлэлээс 6,912,225 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй.

 

7.Óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèéí òóõàé õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 7.1.1, Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 57 äóãààð ç¿éëèéí 57.1, 60 äóãààð ç¿éëèéí 60.1 äýõ õýñýãò çààñíûã áàðèìòëàí нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 261,640 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хàðèóöàã÷ààñ íýõýìæëýëийн шаардлагыг õàíãаñàí õýìæýýãýýð улсын тэмдэгтийн хураамжид  227,072  òºãðºãèéã ãàðãóóëàí íýõýìæëýã÷èä îëãîõ íü хуульд нийцнэ.

 

  Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 115 äóãààð ç¿éëèéí 115.1, 115.2.2, 116, 118 äóãààð ç¿éë¿¿äýä çààñíûã óäèðäëàãà áîëãîí ÒÎÃÒÎÎÕ íü:

 

1.Èðãýíèé õóóëèéí 243 äóãààð ç¿éëèéí 243.1, 232 дугаар зүйлийн 232.1-д заасныг áàðèìòëàí õàðèóöàã÷ “А” ХХК-аас худалдах-худалдан авах гэрээний үүрэгт 13,824,450 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч “Г” ХХК-д олгож, нэхэмжлэлээс 6,912,225 төгрөгийг хэрэгсэхгүй áîëãîñóãàé.

 

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 äýõ õýñýãò зааснûã áàðèìòëàí нэхэмжлэгч “Г” ХХК-аас óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæèä òºëñºí 261,640 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хàðèóöàã÷ “А” ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид  227,072  òºãðºãèéã ãàðãóóëàí íýõýìæëýã÷èä îëãîсугай.

 

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т заасныг баримтлан зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор  Íèéñëýëèéí Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэйг,  мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэрийг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь  гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд  шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд шийдвэрийг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тус тус дурдсугай.

                                                                                                                                                                      

                     ÄÀÐÃÀËÀÃ×, د¯Ã×                                           Í.ÁÀÒ×ÈÌÝÃ