Монгол Улсын Шүүхийн шийдвэрийн цахим сан

Шийдвэрийн мэдээлэл

Шүүх	Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх
Шүүгч	Н.Батчимэг
Хэргийн индекс	181/2020/03386/И
Дугаар	181/ШШ2023/02741
Огноо	2023-09-08
Маргааны төрөл	Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулиар бусад,

Холбоотой шийдвэрүүд

Шүүгч: Дашдорж Золзаяа
Дугаар: 210/МА2023/02099
Огноо: 2023-12-04

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн Шийдвэр

2023 оны 09 сарын 08 өдөр

Дугаар 181/ШШ2023/02741

2023оны09сарын08өдөр

Дугаар181/ШШ2023/02741

Улаанбаатархот

МОНГОЛУЛСЫННЭРИЙНӨМНӨӨС

СүхбаатардүүргийнИргэнийхэргийнанханшатнышүүхийншүүххуралдааныгшүүгчН.Батчимэгдаргалж,тусшүүхийнхуралдаанытанхимдхийж,

Нэхэмжлэгч:*******/Сүхбаатардүүргийн01дүгээрхороо,*******,*******андоршинбайх,РД*******/-ийннэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч:*******/Сүхбаатардүүргийн5дугаархороо,*******,*******андоршинбайх/-тхолбогдох,

Гуравдагчэтгээд:,/ЕСБХБ/,,,хаягторшинбайх/,

Гуравдагчэтгээд/Чингэлтэйдүүргийн01дүгээрхороо,,одоршинбайх,/нарыгоролцуулан,

Үнэлгээгхүчингүйдтооцуулахтухайиргэнийхянанхэлэлцэв.

Шүүххуралдаанд:

нэхэмжлэгчийнитгэмжлэгдсэнтөлөөлөгч/РД/,

нэхэмжлэгчийнөмгөөлөгч/ҮД0719/,/ҮД/,

хариуцагчийнитгэмжлэгдсэнтөлөөлөгч/ҮД/,/,

гуравдагчэтгээдЕвропынсэргээнбосголт,-ныитгэмжлэгдсэнтөлөөлөгч,,

гуравдагчэтгээдМөнх-ОргилтрейдХХК-ийнзахирал,

шүүххуралдаанынарийнбичгийндарганароролцов.

ТОДОРХОЙЛОХнь:

1.Нэхэмжлэгч*******ньхариуцагчНийслэлийншүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазартхолбогдууланүнэлгээгхүчингүйдтооцуулахтухай

нэхэмжлэлийгшүүхэдгаргасанбөгөөднэхэмжлэлийншаардлагынүндэслэлээдараахбайдлаартодорхойлжбайна.

Үүнд:ЛондонгийнОлонулсынарбитрыншүүхийн2017оны4дүгээрсарын13-ныөдрийнUN153003дугааршийдвэрээр*******-ааснийт31,170,540.96ам.доллар,15,736.04евро,1,138,549.1англифунтгаргууланЕвропынСэргээнбосголт-ндолгохооршийдвэрлэсэн.

НийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазарАрбитрыншийдвэрийгхэрэгжүүлэхдээдараахьүйлдлийгхийжгүйцэтгэсэнбайна.

Үүнд:2020оны8дугаарсарын06-ныөдөртускомпанийнүндсэнхөрөнгөболохГовь-АлтайаймгийнЦээлсумынБаянголбагийннутагдэвсгэртбайрлах,ТаяннуурынуурхайнулсынбүртгэлийнҮ-0514000059дугаартбүртгэлтэй,2104м.квталбайбүхий,90%-ийнгүйцэтгэлтэй,баяжуулахүйлдвэр,

улсынбүртгэлийн9019032110тоотгэрчилгээтэй,ашигтмалтмалын15377Адугаартай,123.9гектарталбайбүхий,тусгайзөвшөөрлийгтустус17281205/157-01,17281205/157-02дугаартогтоолоорхурааж,2020оны8дугаарсарын19-нийөдөрдээрхэдхөрөнгийнүнийгтөлбөравагчтайхарилцантохиролцожтогтоож2020оны8дугаарсарын20-ныөдрийндоторшийдвэргүйцэтгэгчидмэдэгдэх"тухай4-157\29426дугаармэдэгдлийггардуулж,2020оны8дугаарсарын21-нийөдөрдээрхэдхөрөнгийнүнийгтөлбөравагчтайхарилцантохиролцонтогтоож,2020оны8дугаарсарын24-нийөдрийндоторшийдвэргүйцэтгэгчидмэдэгдэхтухай4-157/29872дугаармэдэгдлийгшуудангаарилгээж,2020оны9дүгээрсарын04-нийөдөр4-157\39928дугаармэдэгдлээрГовь-АлтайаймгийнЦээлсумынБаянголбагийннутагдэвсгэртбайрлах,Таяннуурынуурхайн,улсынбүртгэлийнҮ-0514000059дугаартбүртгэлтэй,2104м.квталбайбүхий,90%-ийнгүйцэтгэлтэй,баяжуулахүйлдвэрийг3,471,000,000төгрөгөөр,

улсынбүртгэлийн9019032110тоотгэрчилгээтэй,ашигтмалтмалын15377Адугаартай,123.9гектарталбайбүхий,тусгайзөвшөөрлийг153,300,000,000төгрөгөөрүнэлсэнүнэлгээгхөрөнгийнүнэлгээний-ийнүнэлгээчинБ.Эрдэнэбаатарынгаргасан88-01ҮШ,88-02Ш1дугаарбүхий183хуудасбүхий2ширхэгүнэлгээнийтайлангийнхамтгардуулсан.

НэхэмжлэгчийнзүгээсНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазардээрхүйлажиллагаагхэрэгжүүлэхдээдараахбайдлаархуульзөрчин,шинжээчтомилж,эдхөрөнгийнүнэлгээгүндэслэлгүйтогтоосонүндэслэлээрнэхэмжлэлгаргасан.

Тодруулбал:

НийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазарньШүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуулийн55дугаарзүйлийн55.2.2-тзаасандарааллыгзөрчин,хуульдзаасанэрхээхэрэгжүүлэхболомжолгоогүйдгомдолтойбайна.

Шүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуулийн55дугаарзүйлийн55.1-дШийдвэргүйцэтгэгчтөлбөртөлөгчийнбитүүмжлэгдсэн,барьцаалагдсан,хураагдсанхөрөнгийггүйцэтгэхбаримтбичгийншаардлагынгүйцэтгэлдсуутгахболтухайнхөрөнгийгбитүүмжилсэн,барьцаалсан,хурааснаасхойш1сарындотортүүнийчанар,эрэлт,элэгдлийнбайдалболонхөрөнгийнүнэлгээнийталаартөлбөртөлөгчийнсаналыгхаргалзан,ороннутгийнзахзээлийнтухайнүеийнханшаарүнэлж,энэтухайоролцогчталуудадмэдэгдэж,тэмдэглэлхөтөлнөгэжхуульчилсанбайна.

ГэтэлНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазархөрөнгөхурааснаасхойш1сарындотортүүнийчанар,эрэлт,элэгдлийнбайдалболонхөрөнгийнүнэлгээнийталаартөлбөртөлөгчкомпанийнсаналыгаваагүй,хөрөнгийгороннутгийнзахзээлийнтухайнүеийнханшаархариуцсаншийдвэргүйцэтгэгчньүнэлээгүй,энэтухайоролцогчталуудялангуяатөлбөртөлөгчидмэдэгдээгүй,тэмдэглэлхөтлөөгүйбайж,хураасанхөрөнгийгүнэлүүлэхээршинжээчтомилсонньхуульдзаасандарааллыгзөрчин,хөрөнгийнүнэлгээнийталаарсаналааөгөххуулиаролгогдсонэрхээхэрэгжүүлэхболомжийгтөлбөртөлөгчидолгоогүйдгомдолтойбайна.

Шийдвэргүйцэтгэхгазрынирүүлсэндээрдурьдсан4-157\29426дугаартаймэдэгдэл,4-157/29872дугаартаймэдэгдэлньтөлбөртөлөгчийнсаналыгавахмэдэгдэлбиштөдийгүйхаринчэдхөрөнгийнүнийгтөлбөравагчтайхарилцантохиролцожтогтоож,шийдвэргүйцэтгэгчидмэдэгдэхийгдаалгасныдагуутускомпаниэнэасуудлааргеологиуулуурхайнсалбартхүлээнзөвшөөрөгдсөн,олонулсынмэргэшсэн,хөндлөнгийнхараатбус,үнэлгээнийбайгууллагаарүнэлүүлэхээражиллажбайгаатухайгаахариуалбанбичгээрмэдэгдсэн.Өөрөөрхэлбэлшүүхийншийдвэргүйцэтгэхбайгууллаганьтөлбөртөлөгчийнүлхөдлөхэдхөрөнгийгтөлбөртсуутгантооцохэрххэмжээтэйхэдийчэдийнбусхөрөнгөболохажахуйнүйлажиллагаанытусгайзөвшөөрлийгтөлбөртсуутгантооцоххуульзүйнүндэслэлбайхгүйгэжүзсэн.

НийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасшинжээчтомилсонтогтоолыгтанилцуулаагүй,Шүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуулийн43дугаарзүйлийн43.7-дзаасанэрхийгэдлүүлээгүйдгомдолтойбайна.

Хөрөнгийнүнэлгээний88-01\Ш,88-02ШдугаартайлангуудыгНийслэлийншүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасирүүлсэнШинжээчтомилохтухай2020оны8дугаарсарын25-ныөдрийн8\384тооттогтоолындагуухийсэнталаардурьдсанбайна.ГэтэлНийслэлийншүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасшинжээчтомилсонтогтоолыгтанилцуулаагүй,харуулаагүй,гардуулаагүй,харинШинжээчтомилохтухай2020оны8дугаарсарын25-ныөдрийн8\384тооттогтоолындагуухөрөнгийнүнэлгээхийнэхэмээн2020оны8дугаарсарын31-нийөдөрТаяннуурынуурхайд-ийнүнэлгээчингэх2хүнирснээстогтоолынхуулбархувийганхудаамэдсэн.

ДээрххуулбархувьдээрНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазаршинжээчтомилсонтухай,шинжээчээр-ийгтомилсонтухайзаасанбайсан.

Компанийнзүгээсэрхбүхийалбантушаалтанбайхгүй,хуульдзаасанүйлажиллагааявуулахэрхүүссэнэсэхталаартодорхойбишбайхадонцгойобъектболохуурхайруухэннэгэнэтгээдийгямарнэгэнхуулбархуудсыгүндэслэннэвтрүүлэхэрх,үүрэгбайхгүйчНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасөөрсдөөтодрууланасуусныэцэстхолбогдонгарчболохэрсдэл,хариуцлагынасуудлынталааранхааруулж,хөрөнгийнүнэлгээний-ийнүнэлгээчингэх2хүнийгуурхайднэвтрүүлж,холбогдохмэдээллийгөгсөн.

Хөрөнгийнүнэлгээний88-01\Ш,88-02\ШдугаартайлангуудыгНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасирүүлсэнШинжээчтомилохтухай2020оны8дугаарсарын23-ныөдрийн8\384тооттогтоолындагуухийсэнталаардурьдсанбайгааболовчтустогтоолтойтанилцаагүй,гарданаваагүйучраасүнэлгээнийзорилго,зориулалт,хугацаа,хамраххүрээнийталаарболоншинжээчээрхувьхүн,хуулийнэтгээдийналиныгтомилсонталаарямарчойлголт,мэдээлэлгүйбайсан.

ТүүнчлэнНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасШүүхийншинжилгээнийтухайхуулийн9дүгээрзүйлийн9.1,

9.2дахьхэсэгтзаасаншинжээчээражиллуулжболохгүйүндэслэл,шинжээчээражиллахыгзөвшөөрчбайгааэсэхийгтодруулах,харшлахшалтгаанбайхгүйгэжүзвэлшинжилгээхийлгэхтогтоолыггардууланөгч,эрхүүрэг,хариуцлагыгурьдчилансануулж,гарынүсэгзуруулахзэрэгхолбогдохажиллагаахуулийндагуухийгдсэнэсэхталаарчойлголт,мэдээлэлүгүйбайсныгдурьдахёстой.

МөнтүүнчлэнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуулийн43дугаарзүйлийн43.7-д"Энэхуулийн43.1,43.4-тзаасанүндэслэлээршийдвэргүйцэтгэгч,орчуулагч,шинжээч,үлхөдлөхэдхөрөнгийналбадандуудлагахудалдаагэрхлэнхөтлөгч,тэмдэглэлхөтлөгчөөрөөтатгалзангараагүйболтэдгээрийгтатгалзангаргахтухайхүсэлтийгталууд,тэдгээрийнтөлөөлөгчньшийдвэргүйцэтгэгч,эсхүлахлахшийдвэргүйцэтгэгчидбичгээргаргана"гэжхуульчилсанбайдаг.

ГэтэлНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазарньШинжээчтомилохтухай8\384тооттогтоолыгтанилцуулаагүйучраасдээрххуулийн43дугаарзүйлийн43.1,43.4-дзаасанүндэслэлүүссэнэсэх,дээрхүндэслэлийндагуушинжээчийгтатгалзахтатгалзалбайгааэсэх,татгалзангаргахтухайхүсэлтгаргахэрхүүссэнэсэхталаарбидмэдээгүй,энэхүүхуульдзаасанэрхийгэдлүүлээгүй.

НийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазарньхуулийн43.5-дзаасныдагууөөрөөмэдэгдэх,иргэнийшийдвэргүйцэтгэхажиллагаанаасөөрийнсанаачилгаартатгалзангарахүндэслэлбайгааэсэхталаарчмэдэгдээгүй.

Хөрөнгийнүнэлгээний-ийнэдхөрөнгөүнэлсэнүнэлгээньзахзээлийнүнэханшаасдоогуур,бодитүндэслэлгүйбайхтулхүлээнзөвшөөрөхболомжгүйбайна.

ҮлхөдлөхэдхөрөнгөболонтусгайзөвшөөрлийнүнийгОлонулсынгеологи,уулуурхайнсалбартхүлээнзөвшөөрөгдсөн,хараатбус,мэргэшсэн,үнэлгээнийбайгууллага,үнэлгээчдийнбүрэлдэхүүнбүхийбагаархолбогдохОлонулсындүрэм,журам,стандартындагууүнэлүүлэхёстойучраасдээрхүндэслэлгүйүнэлсэнүнэлгээгхүлээнзөвшөөрөхболомжгүйюм.

Харин88-01\Ш,88-02Ш1дугаархөрөнгийнүнэлгээнийтайлангууддээргеологийнсудалгааныажлынтайлан,ашигтмалтмалынордыгашиглахболонбаяжуулахүйлдвэрийнтехник,эдийнзасгийнүндэслэлддүгнэлтөгөх,зөвлөмжгаргахүүрэгбүхиймэргэшсэнмэргэжилтэн,шинжээчдийнбагажиллаагүйбайна.

Хөрөнгийнүнэлгээнийкомпани88-01Ш,88-02Шдугаартай183хуудасбүхий2ширхэгүнэлгээнийтайлангажлын3хоногийндоторгаргахдааэдхөрөнгүүдийгямарүндэслэлээрийнхүүүнэлжбайгааньтодорхойгүй,Дэлхийнзахзээлийнүнэханш,хөрөнгүүдийнөөрийнүндсэнүнэөртгөөсхэтдоогуурүнэлж,улмаарНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраасалбадандуудлагахудалдааныүнийгтогтоонмэдэгдэжбайгаадгомдолтойбайхбөгөөдхөрөнгүүдийгүнэлсэнбайдалойлгомжгүй,хэтявцуухүрээнд,бодитбусүнэлсэнбайхтулхүлээнзөвшөөрөхболомжгүйбайна.

ИймдШүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуулийн55дугаарзүйлийн55.7-дТалуудэдхөрөнгийнүнэлгээнийталаархгомдлооэнэхуулийн55.3-тзаасныдагуумэдэгдсэнөдрөөсхойш7хоногийндоторшүүхэдгаргажболногэжзаасныгүндэслэлболгонНийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраас2020оны9дүгээрсарын04-нийөдөранхмэдэгдсэнээсхойш7хоногийндоторшүүхэдхандажбайгаабөгөөдШүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуулийн122дугаарзүйлийн122.5-д...иргэнийшийдвэргүйцэтгэхажиллагааныталууд

энэхуулийн6.2.3,6.2.4-дзаасаншийдвэрийгүндэслэнявуулжбайгааиргэнийшийдвэргүйцэтгэхажиллагааныталаархгомдлоогүйцэтгэххуудасолгосоншүүхэд...гаргана"гэжзаасныдагуутусдүүргийниргэнийхэргийнанханшатнышүүхэднэхэмжлэлгаргасан.

НийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраастускомпанийнүлхөдлөхэдхөрөнгөболонашигтмалтмалынтусгайзөвшөөрлийгүндэслэлгүйүнэлсэнүнэлгээгмэдэгдэжбайгаагаар20орчимжилолборлохтөмрийнхүдрийннөөцтэй,жилд60,000,000-70,000,000долларынборлуулалтхийххүчинчадалтай,улсадзохихтатвартөлж,байгальорчиндээлтэй,хариуцлагатайуулуурхайгбийболгонхөгжүүлэх,байгалийнбаялгийгзохистойашиглаж,уулуурхайнбүтээгдэхүүнийгэкспортодгаргаж,улсорнывалютыннөөцийгнэмэгдүүлэхийнзэрэгцээ1000гаруйажлынбайрыгбийболгож,үндэснийхэдэнарванкомпанийгтуслангүйцэтгэгч,бэлтгэннийлүүлэгчээражиллуулжбайгаауулуурхайнсалбардахьҮндэсний,цөөнтооныажахуйннэгжийннэгболохАлтайнхүдэрХХК-ийггадаадыннэгбанкиндашигсонирхлоордампууруулах,олонмянганхүнийгажлынбайргүйболгох,улсынтөсөвттөвлөрүүлдэгвалютынорлогыгтасалдуулахүндэснийэрхашигтхортойнөхцөлбайдалүүсгэж,тускомпанийнхуульёсныэрхашиг,ашигсонирхлыгхөндөжбайгаадгомдолтойбайна.

Иймд,НийслэлийнШүүхийншийдвэргүйцэтгэхгазраас*******-ийнГовь-АлтайаймгийнЦээлсумынБаянголбагийннутагдэвсгэртбайрлах,ТаяннуурынуурхайнулсынбүртгэлийнҮ-0514000059дугаартбүртгэлтэй,2104м/квталбайбүхий,90%гүйцэтгэлтэй,баяжуулахүйлдвэрийг3,471,000,000төгрөгөөр,

улсынбүртгэлийн9019032110тоотгэрчилгээтэй,ашигтмалтмалын15377Адугаартай,123.9гектарталбайбүхийтусгайзөвшөөрлийг153,300,000,000төгрөгөөртустусүнэлсэнүнэлгээгтөлбөртөлөгчийнзүгээсэсзөвшөөрчбайхтулдээрхүнэлгээгхүчингүйболгожөгнөүү.

Гуравдагчэтгээдийнзүгээснэхэмжлэгчталыгшийдвэргүйцэтгэхажиллагаатайхолбоотойгомдолгаргажбайгааучраасгомдолгаргахэрхгүй,гомдолгаргажбайгааүндэслэлньбишбайнагэжмаргадаг.

Нэхэмжлэгчталүнэлгээтэйхолбоотойгомдолгаргасанбаүнэлгээньөөрөөшүүхийншийдвэргүйцэтгэхажиллагааныдагууявагддаг.Гуравдагчэтгээдийнтухайдхариуцагчталыгдэмжижтайлбархэлэхдээзөвхөнтайлангааөггэжтайлбарладаг.Тайлангяриххэдийчхөрөнгийнүнэлгээгаргажбайгааажиллагааньбүхэлдээшийдвэргүйцэтгэхажиллагаандхамаарахучраасүүнийгярихёстойгэжүзэжнэхэмжлэлгаргажбайгаа.

Шийдвэргүйцэтгэхгазраас2удаагийнмэдэгдэлгардуулдагбөгөөдэнэүйлбаримтньэдхөрөнгөхураахпроцессявагдсаныдарааболсонбайдаг.

2020оны8дугаарсарын06-ныөдөрхураагаад2020оны8дугаарсарын19-нийөдөр29426дугаартаймэдэгдэл,2020оны8дугаарсарын21-нийөдөр29872дугаартаймэдэгдлийгтустусөгсөнбайдагбаэдгээрмэдэгдэлдтөлбөртөлөгчөөсүнийнсаналавахтухайагуулгаогтбайгаагүй.Төлбөравагчнархарилцантохиролцоодүнээтогтоосонталаарбичигдсэнбайсан.ӨмчийнэзэндөөрийнөмчхөрөнгийнүнийгүнэлэхүнэлгээгөгөхэрхньбайдагбаүүнийгҮндсэнхуульдзаасан.

Мэдэгдэлөгснийдараашинжээчтомилсонбайдагбаугшинжээчтомилсонтогтоолыгбидэндтанилцуулаагүй,мэдэгдээгүй,мөншинжээчээрямарбайгууллагаэсхүлхувьхүнажиллажбайгааталаарнэхэмжлэгчталдямарчмэдээлэлбайгаагүй.

Ажлынгурванхоногийндоторгаргасан183хуудас,2хавтас-ийнхөрөнгийнүнэлгээгбогинохугацаандгаргахболомжгүймашихтооцоосудалгаатай,талбүрээсньүнэлжбайжхийгдэхёстойдүгнэлт.Шинжээчтомилсонтогтоолыгбидэндтанилцуулж,мэдэгдээгүйучраасхариуцагчньманайбайгууллагадшинжээчээстатгалзахэрхийгэдлүүлээгүй.

Хариуцагчталаасиргэнийхэрэгүүсгэснийдараашүүхэднотлохбаримтыггаргажөгсөнбөгөөд2дугаархавтасны112дугаархуудастуурхайдирсэн2иргэнээсхуулбарлажавсаншинжээчтомилохтухайтогтоолыгхэрэгтгаргажөгсөн.Энэтогтоолболонхариуцагчталаасгаргасан2дугаархавтасны200дугаархуудсандавагдсаншинжээчтомилохтухайтогтоолуудньхоорондоозөрдөг.Өөрөөрхэлбэлтогтоолднөхөнбичилтхийжхариуцагчталаасхуурамчнотлохбаримтбүрдүүлжөгдөг.Угүйлбаримтадгомдолтойбайна.

Шүүхийншийдвэргүйцэтгэхтухайхуульдзааснаархариуцагчталньхуульдзаасанүндэслэлжурмындагуушүүхийншийдвэргүйцэтгэхажиллагаагявуулахүүрэгтэй.Шинжээчтомилсонтогтоолднэмэгдэжбичигдсэнзүйлньэрхүүрэгтанилцуулсанбаримтбайхбатуслахшинжээчн.Мягмарсүрэн,н.Батбаяр,н.Эрдэнэбаатарнарынгарынүсэгбайдаг.Энэньганцханшинжээчтомилсонтогтоолдбусэрхүүрэгтанилцуулсан,шинжээчээроролцожболохгүйнөхцөлбайдлыгтодруулсанбаримтуудаднэмэлтгарынүсэгзурагдсанбайдлаархэрэгтнотлохбаримтааравагдсан.н.Мягмарсүрэнгэхтуслахүнэлгээчинньүнэлгээгаргахэрхбүхийэтгээдбишбайхбөгөөдямарашигсонирхлынүүднээсугүнэлгээнийажилдоролцсонньойлгомжгүй,тодорхойгүйбайна.н.Батбаяргэххүнньбаримтуудадгарынүсэгзуржэрхүүрэгтэйтанилцсанболовчн.Мягмарсүрэн,н.Батбаярнарынгарынүсэгүнэлгээнийтайландбайдаггүй.Үнэлгээнийтайлантайтанилцахад5-6хүнийбагтайоролцсонгэжтайлбарласанбайдагболовчХөрөнгийнүнэлгээнийтухайхуульдүнэлгээхийхдээхэрэвбагажиллуулахгэжбайгааболгэрээбайгуулахшаардлагатавьсанбайдаг.Гэвчхэрэгтгэрээбайгуулсанталаарбаримтбайхгүй,гэрээчбайдаггүй.Ашигсонирхлынямарагуулгаарүнэлгээнийажилддээрххүмүүсирж,шийдвэргүйцэтгэхгазрынбаримтуудадгарынүсэгзуржбайгааньтодорхойгүй.

Мөнтүүнчлэншийдвэргүйцэтгэхбайгууллаганьхөрөнгийнүнэлгээнийкомпанитайгэрээнийүндсэндээрхамтранажиллажүнэлгээггаргуулахёстойбайталуггэрээбайгуулахажиллагаахийгдээгүй,энэталаарнэгчбаримтбайдаггүй.Хэрэвбайгааболгэрээгээгаргажөгч,танилцуулаагүй.ЯагаадтухайланХөрөнгийнүнэлгээнийтөвугүнэлгээнийбайгууллагыгоруулжбайгааньойлгомжгүйтодорхойгүй,шийдвэргүйцэтгэлийнхувийнхэрэгтогтбайдаггүй.

Хөрөнгийнүнэлгээнийтөвөөсгаргасанхоёртайлангийнүнэлгээхийсэнаргачлалыгавчүзэхээрмөнгөнийурсгалыгхорогдуулахаргааргаргасанбайдаг.Өөрөөрхэлбэлтухайнордгазрыннөөцийг9жилашиглахаартооцсонба9жилийндарааордгазрыннөөцдууснагэжүзсэнбайдаг.9жилашиглахадямархэмжээнийзардалгарах,зөрүү,ашигньямарбайхталаартодорхойлсонбайдаг.Угүнэлгээтогтоосонаргачлалньхэрүндэслэлтэйталааравчүзвэлтооцооллынхувьдалдаатай,агуулгынхувьдзөрүүтэйзүйлүүдолонбайгаа.

Нөөцашиглалтыг9жилээртооцохболсонталаарсудалжүзэхэдмаргаанбүхийордгазрынүлдэгдэлнь55,4саятоннтөмрийнхүдрийнүлдэгдэлтэйбайнагэжүздэг.Шинжээчийндүгнэлтэдүндэслэлболгосонтоонуудыгавчүзвэлдүгнэлтгаргахөдрийнбайдлаар55,4саятоннтөмрийнхүдрийнүлдэгдэлтэйбайнагэждурьдсанбайхболовч9жилашиглахаартооцсонтооцооллыгавчүзвэл51,1саятонннөөцийгашиглааднөөцньдуусахмэтээртэмдэглэсэнбайдаг.Зөрүүнь4.3саятоннболжбайхбаүүнийгшинжээчийнүнэлгээндтусгасан69ам.доллараарбодохоор296,700,000ам.долларболжбайгаабатөгрөг

рүүшилжүүлбэл846,188,400,000төгрөгболдог.Үүнийгхүдрийнагууламж61хувьдшилжүүлбэл516,134,924,000төгрөгболохбаэнэзөрүүхайчсангэдэгньмэдэгдэхгүйбайна.

Шинжээчийндүгнэлтийн15дугаархуудсанд2017оноосхойш3жилд10орчимсаятоннхүдрийгборлуулаадөнөөдрийнбайдлаарүлдэгдэлнөөцболонүйлдвэрлэлийнхүчинчадалыгхаргалзан9жилолборлолтхийхболомжтойгэжүзэн9жилийнхугацаагаарпрогнозыгававгэжтэмдэглэсэнбайдаг.Үүнээсүзвэлзөрүүболжбайгаа4,3саятоннтөмрийнхүдрийгогттооцоондоруулаагүйбайдаг.2017оны01дүгээрсарын01-нийөдрийнбайдлаар65,5саятоннтөмрийнхүдрийннөөцийнүлдэгдэлтэйбайнагэжшинжээчөөрөөтодорхойлсонбайдаг.Ашигтмалтмалынгазраасгаргасан2017-2020оныхоорондохнөөцийнтөлөвлөгөөнөөсхарахадТаяннуурынуурхайнбаяжуулахүйлдвэрньнийт10,1саятоннхүдэролборлонбаяжуулсанбайнагэсэнбайдаг.65,5саятонноос10,1саятонныгхасвал55,4саятоннболохбаингэжтооцооллыналдаагарсанбайдаг.

2017оноосхойшАшигтмалтмал,газрынтосныгазрынЭрдэсбаялагыннөлөөллийнтушаалдээршинжээчньдээрхбайдлаарбичсэнбайдагбөгөөдүүнийгүндэслэлгүйболсонгэжүзэхээрбайна.Ашигтмалтмалынтухайхуулиаролборложбайгаакомпаниньжилболгонуурхайнажлынтөлөвлөгөө,олборлолтынталаартайланмэдээггаргадагбөгөөдямарчмэдээлэлбайхгүйгээршинжээчньдээрхтайлбарыгяажбичсэнньүндэслэлгүйбайна.Ашигтмалтмалынгазрыннөөцийнхөдөлгөөнийгүндэслэннөөцийнүлдэгдлийггаргажиржбайгааньшинжээчийндүгнэлтэднөөцийнхөдөлгөөнийгоруулаагүйтэйхолбоотой.Бидөөрсдөөнээлттэйинтернэтсайтааснөөцийнхөдөлгөөнийгхайжүзвэлшинжээчийндүгнэлтэдзааснаасөөртоогарчирдэг.ХэрэвАшигтмалтмалынгазрыннөөцийнхөдөлгөөнийэхсурвалжболгоншинжээчийндүгнэлтэддурьдажбайгааболүүнийгшинжээчдүгнэлтдээзаавалхавсаргахёстой.Гэтэлхавсаргаагүй.Энэхүүалдаатайтооцоололүргэлжлэхбөгөөд1тоннтөмрийнхүдрийг69ам.доллараартооцсонбайдагба9жилийнхугацаандтөмрийнхүдрийнханш69ам.доллараасөөрчлөгдөхгүй,тогтмолүнэтэйбайнагэжтооцоолсонбайдаг.

Төмрийнхүдрийнхувьджилболгонүнэньөсөжбайгаабөгөөдхэрэв9жилээртооцожбайгааболүнийнөсөлтийниндексийгзаавалтооцохёстой.Таяннуурынуурхайнордгазрыгүнэлэхдээтөмрийнхүдэрболоншохойнчулуугдавхарүнэлсэнбашохойнчулууныүнийгтооцоолохдооүнийнөсөлтийниндэксийг1,

2дугаарөсгөөдтооцсонбайдаг.Нэгбаялагийнүнийнөсөлтийниндэксийгтооцооднөгөөбаялгийнтухайдтооцоогүйньэргэлзээтэй.Хэрэвүнийнөсөлтийниндексийгтооцохгүйгэжүзсэнболхоёулангньтооцохгүйбайхёстой.Тиймээстөмрийнхүдрийнханшийг69ам.долларгэжтооцожбайгаагбуруугэжүзэжбайна.69ам.долларгэжүнэлгээгаргахынтулдтөгрөг

рүүшилжүүлэхшаардлагатайбөгөөдингэжшилжүүлэхдээтухайнүнэлгээгаргахөдрийнханшаарбуюу2852.8төгрөгөөртооцсонбайдаг.Гэтэл9жилийнхугацаанддоллархэрхэнөсөхталаартооцоогүй.Монголулсынтүүхэндам.долларынханшхэзээчбуурчбайсантохиолдолбайхгүй.Статистикмэдээгавчүзхэд2017оны8дугаарсарддоллар2443.5төгрөгбайсанбаэнэньжилжилээрдандааөсөлттэйявсаарөнөөдрийнбайдлаарМонголбанкныханшаардоллар3420төгрөгболсон.

Үнэлгээнд2020онывалютынханшийгбаримтлахаарбодитойүнэлгээгарчирэхгүйбайнагэжүзэжбайна.Үнэлгээндшохойнчулуугоруулсанбайхбаүүнийгшохойнчулуубусгантигжсаншохойнчулуубуюугантиггэжтооцдог.Гэтэлбарилгынматериалынтүүхийэдшохойнчулуугаартооцсон.Гантигчулууболөнгөлгөөнийматериалбаүнэцэнэньбарилгынматериалдордогшохойнчулуунаасөөр.Шохойнчулууныордыг3жилийнхугацаандолборлолтхийсэнбайхболомжтойтоогтаамаглаж,үлдэгдэлхувийгтодорхойлжгаргасан.Үлдэгдлийгтооцохдоонөөцийнхөдөлгөөниймэдээлэлбайхгүйучраастөмрийнхүдрийнолборлолтынхэмжээтэйпорпорцложтооцсонбайдаг.

Төмрийнхүдэрболонгантигшохойнчулуунолборлолтньтусдааявагддаг.Мөнгө,зэс,алтзэрэгнэгхүдрээсолборлодогметалуудыгхарьцууланпорпорцолжболно.Гэвчгантигшохойнчулууболонтөмрийнхүдрийнолборлолтньтусдааявагддагучраасгантигшохойнчулууолборлолтыгтөмрийнхүдрийнолборлолтынхэмжээтэйпорпорцолжтооцсонньүндэслэлгүй.

9жилийнхугацаандүйлажиллагааявуулжолборлолтхийхийнтулдянзбүрийнтооцооллуудыггаргасанбайхбаэрсдэлийг25хувиарбуюумашөндрөөрдүгнэсэнбайдаг.

Үүний10хувийгөрсөлдөхчанартбагтаасанбанэхэмжлэгчбайгууллагыгМонголынуулуурхайнтомоохонкомпаниудтайхарьцуулангаргасанбайдаг.Гэтэлтөмрийнхүдэрньзөвхөнэкспортодгардагбөгөөддотоододямарчхудалданавагчбайдаггүй.Өөрөөрхэлбэлямарчөрсөлдөгчгүйсалбар.Тиймээсэрсдэлийг25хувиартооцожбайгаагүндэслэлгүйгэжүзэжбайна.

Мөнугүнэлгээнийтөгсгөлхэсэгтдүгнэлтгаргасанбайхбанийтордгазрынүнэлгээ,тооцоолол,аргачлалуудыгдурьдсанбайдагбөгөөдугдүгнэлтхэсэгтСонгинохайрхандүүргийн25дугаархорооныхашаабайшинболохүлхөдлөхэдхөрөнгийнталаартусгасанбайдаг.Үүнийгшинжээчтехникийналдаагэжтайлбарлажбайгааболовчхэрэвтехникийналдаагаргасангэжүзвэлугүнэлгээггаргахдааямархайнгахандсангэдэгньхарагдажбайгаа.Өөрүнэлгээнээсхуулбарласанчбайжболохоорбайна.Үүнээсхарахадүнэлгээхийсэншинжээчийндүгнэлтэднэхэмжлэгчталынхувьдитгэхболомжбайхгүйбайна.

ШийдвэргүйцэтгэхажиллагааныжурмаархийгдэжбайгаашинжээчийндүгнэлтийнтухайдаливаабанкууддээрхөрөнгийнүнэлгээхийгддэгбөгөөдХудалдааХХК-джишээньАлтайХүдэрХХК-ийнтөмрийнхүдрийнордгазрыгүнэлүүлэхэд100гаруйсаяам.долларорчмоорүнэлсэнбайдаг.Олонулсынболондотоодынхөрөнгийнүнэлгээнийтайландүнэлгээнийдүгнэлтхэсэгтогтөөрхөрөнгийгдүгнэжтайлбарласантохиолдолдугүнэлгээбодитоорүнэлэгдэхэсэхньасуудалболдог.Хоёрдугаартдүгнэлтээрбаяжуулахүйлдвэрийнүнэлгээггаргасанбайдагбаүүнийгхөдлөххөрөнгөгэжтооцсонбайдаг.Гэвчэнэньхөдлөххөрөнгөбишбөгөөдтухайнбайрлажбайгаагазраасөөргазаражиллахболомжгүйбайдаг.Баяжуулахүйлдвэрийгүнэлэхдээсанхүүгийнтатварттайлангийнаргачлалыгбаримтланхөдлөххөрөнгийнэлэгдэл,хорогдлыг10жилээртооцожгаргасанбайдаг.Жишээньсанхүүгийнтайландээрхкомпаниньнэгмашинавлаагэхэд10жилийндараатухайнмашинньсанхүүгийнтайландээр0болсонбайхёстой.

Иймаргачлалаарбаяжуулахүйлдвэрийгүнэлсэнба10жилээртооцожэлэгдэлхорогдлыгтооцоодүнэлгээггаргаадирдэг.Гэтэлөнгөрсөнхугацаандбаяжуулахүйлдвэрньбайнгатоногтөхөөрөмжөөсайжруулж,засансэлгэлтхийж,хөрөнгөоруулалтхийгдэжүнэцэнэньөссөөрирсэнбайдаг.Шинжээчийнлогикоорбодволкомпанийхувьд2020онд10саятөгрөгөөрмашинавсанбайлаагэжбодоход10жилийндарааугмашиннь0үнэлгээтэйболногэжүнэлэхээрбайхбаэнэньлогикийналдаатайбайна.

Баяжуулахүйлдвэрийгүнэлэхдээямар,ямархөрөнгөоруулалтхийгдсэн,угүйлдвэртэйадилханүйлдвэрзахзээлдээрямарүнэцэнэтэйбайхталаардурьдаагүй.Баяжуулахүйлдвэрньзөвхөнтөмрийнхүдэрдээряригдахгүйбөгөөдөөролборлолтодмөнашиглахболомжтой.Харьцуулсансудалгаахийж,захзээлийнүнэлгээггаргахгүйгээранххудалдажавсанүнэлгээнээсэлэгдэл,хорогдлыгтооцоодявсанньүндэслэлгүйгэжүзэжбайна.Эдгээрээснэгтгэжүзвэлшинжээчийнгаргасанхөрөнгийнүнэлгээнийтайланньүндэслэлгүйгэжүзэжбайна.

Үнийнсаналөгөхийгмэдэгдсэнба2017оноосхойш2удаашүүхийншийдвэргүйцэтгэхажиллагаагтүдгэлзүүлсэнгэжхариуцагчталтайлбарлажбайна.ГуравдагчэтгээдтайлбарлахдааСэлэнгээс