2023      10         27

181/ШШ2023/03441

 

 

                                     МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Түмэнцэцэг даргалж тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар:

Нэхэмжлэгч: ... тоотод оршин суух, У овогт Тийн Бэ /РД: .../-ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: ... байрлах, Б ХХК /РД: .../-д холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоолгож, урьд эрхэлж байсан ажилд эгүүлэн тогтоолгож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,500 төгрөг гаргуулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт бичилт хийлгүүлж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 39,192,000 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдааны оролцогчид:

Нэхэмжлэгч Т.Б,

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Бадрах,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Р.Ариунтуяа,

Хариуцагчийн өмгөөлөгч Ц.Мөнхбат,

Гэрч Ж.Оюунбат,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Г.Цэнд-Аюуш нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.Нэхэмжлэгч Т.Б нь хариуцагч Б ХХК-д холбогдуулан ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоолгож, урьд эрхэлж байсан ажилд эгүүлэн тогтоолгож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,000 төгрөг гаргуулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт бичилт хийлгүүлж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 39,192,000 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд ажиллагааны явцад сэтгэл санаанд учирсан гэм хорын хохирол 32,980,500 төгрөг гаргуулах шаардлагаасаа татгалзсан бөгөөд нэхэмжлэлийн үндэслэлээ дараах байдлаар тодорхойлсон. Үүнд:

1.1.Т.Б би тус байгууллагад 2012 онд анх туслахаар орж ажилласан. Миний бие ажиллах хугацаандаа хариуцсан ажилдаа алдаа, дутагдал гаргаж байгаагүй бөгөөд удирдлагаас өгсөн үүрэг даалгаврыг цаг тухайд нь хийж гүйцэтгэж байсан. Ажиллах хугацаандаа ямар нэг хэлбэрээр сахилгын шийтгэл авч байгаагүй бөгөөд ажлын байран дээрээ ахин дэвшиж ажилласан.

Тус байгууллага орон нутгийн ажилчидтай хөдөлмөрийн гэрээг дандаа хугацаатай байгуулж үндэслэлгүйгээр ажлаас нь халах асуудал их байдаг бөгөөд 10-14 жил ажилласан ажилчид өнөөдрийг хүртэл үндсэн ажилтан болж чадаагүй хуульд заасан зарим эрх, үүргээ эдлэж чадахгүй хохирсоор ирсэн.

Ажилд орсноос хойш 2018 он хүртэл хөдөлмөрийн гэрээг 3-6 сарын хугацаатай байгуулж байсан бөгөөд ажилчид ээлжийн амралт эдлэж үзээгүй, цалин хөлсний бодлого муу, орон нутгийн ажилчид үндсэн ажилтантай адил ажил, үүрэг гүйцэтгэж байгаа хэрнээ цалин зөрүүтэй бага цалин олгож байгаа нь Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан адил хөдөлмөр эрхэлж байгаа ажилтанд адил хэмжээний цалин хөлс тогтооно гэсэн зохицуулалтыг ноцтой зөрчсөөр ирсэн.

Дээрх асуудлаар орон нутгийн ажилчид сайн дураараа нэгдэн олон жил зөрчигдөөд байгаа өөрсдийн эрх ашгийг хамгаалахаар байгууллагын захиргаанд удаа дараа хүсэлт, шаардлага тавьсан боловч нэг ч удаа нааштай хариу ирүүлж бидний тавьсан хууль ёсны шаардлагыг шийдвэрлэж өгөөгүй.

Тухайн асуудлаар Аймгийн засаг даргын тамгын газарт хандан гомдол гаргасан бөгөөд гаргасан гомдлыг үндэслэлтэй гэж үзсэн. Тамгын газраас 2021 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдрийн 04/383 тоот албан бичгээр Б ХХК-д шалгалтын дүнг танилцуулж, илэрсэн зөрчлийг арилгуулахаар улсын байцаагчийн хугацаатай албан шаардлага хүргүүлсэн.

Гэтэл байгууллагын зүгээс албан шаардлагыг үл биелүүлж эрх ашгаа хамгаалахаар хүсэлт, шаардлага тавьсан орон нутгийн ажилчдыг зөрчил гаргасан гэх үндэслэлээр үүрэгт ажлаас нь халж байна.

Аливаа байгууллага, аж ахуйн нэгж ажилчдынхаа нийгмийн асуудалд анхаарч, хүсэлт, шаардлагад хуулийн дагуу хариу өгч шийдвэрлэх үүрэгтэй. Гэтэл хариуцсан ажилдаа алдаа, дутагдал гаргаагүй өөрийн эрх ашгийг хамгаалахаар хууль ёсны шаардлага тавьсны төлөө ажлаас халсанд гомдолтой байгаа тул тус дүүргийн шүүхэд хандан нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна. Ажлаас халсан тушаалыг 2021 оны 03 дугаар сарын 24-ны өдөр шуудангаар хүлээн авсан болно.

Нэхэмжлэгч 2021 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдөр тус дүүргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан боловч анхан шатны шүүхээс 2021 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдөр нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан захирамж гаргасан.

Нэхэмжлэгч цалин хөлсийг шүүхийн шийдвэр гарах өдөр хүртэл хугацаагаар гаргуулахыг хүссэн боловч нэхэмжлэлдээ хэдэн төгрөгний цалин авдаг талаар дурдаагүй байна гэжээ. Анхан шатны шүүх хуралдаан хэдий хугацааны дараа товлогдохыг урьдчилан мэдэх боломжгүй бөгөөд нотлох баримтаар нийгмийн даатгалын дэвтрийн хуулбарыг хавсаргасан. Ажиллаагүй байх хугацааны цалинг бодохдоо Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайдын гаргасан дундаж цалин хөлс тодорхойлох журмын 7а-д заасны дагуу бодно.

Нэхэмжлэлийн шаардлага:

Иймд намайг ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаал болох Б ХХК-ны операторын ажил, албан тушаалд эргүүлэн тогтоож, ажиллаагүй байх хугацааны цалин хөлсийг хэргийг анхан шатны шүүхээр хянан шийдвэрлэх өдрийг хүртэл гаргуулах, мөн хугацааны нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалыг нөхөн төлүүлж баталгаажилт хийлгүүлэхээр хариуцагчид даалгаж, шийдвэрлэж өгнө үү” гэжээ.

1.2.2023 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагын хэмжээг ихэсгэхдээ: ...намайг ажлаас халсан тушаал 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдөр гарсан ба тус хугацаанаас 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл хугацаа буюу 21 сар ажилгүй байсан хугацааны цалин болох Хөдөлмөрийн гэрээнд 1 сарын цалинг 1,570,500 төгрөг байхаар тусгасны дагуу нийт 32,980,500 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байна.

Мөн ажлаас халсан хугацаанаас хойш надад сэтгэл санааны маш том дарамт учирсан. Өнгөрсөн хугацаанд энэ асуудлын араас хөөцөлдөж өөр ажил хийх боломж ч олдоогүй, энэ ажилдаа буцаад орохын тулд өөр ажил албан тушаал эрхэлж чадаагүй, мөн намайг ажлаа таслан халагдсан гэх цуурхал тарж маш олон хүнд хүрсэн байсан. Үүнээс болж миний нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эрхэм чанарт минь хохирол учирсан. Иймд байгууллагын буруутай үйл ажиллагаанаас шалтгаалж өдийг хүртэл би сэтгэл санаагаар хохирсоор ирсэн тул сэтгэл санааны хохирлоо ажилгүй байсан хугацааны цалингийн хэмжээгээр буюу 32,980,500 төгрөгөөр нэхэмжилж байна.

Мөн би уг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өмнө нь 2 өмгөөлөгч авч оролцсон. Түүнээс баримтаар тогтоогдох 1 өмгөөлөгчийн зардал болох 1,500,000 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байна.

Иймд намайг ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 32,980,500 /гучин хоёр сая есөн зуун наян мянга таван зуу/ төгрөг гаруулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, мөн сэтгэл санааны хохирол 32,980,500 төгрөг, өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 67,461,000 төгрөгийг нэхэмжилж байна”.

1.3.2023 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулж, ихэсгэх, зарим хэсгээс татгалзахдаа: ...2023 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагадаа Ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2022 оны 12 дгаар сарын 31-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 32,980,500 /гучин хоёр сая есөн зуун наян мянга таван зуу/ төгрөг гаруулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүлж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, сэтгэл санааны хохирол 32,980,500 төгрөг, өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 67,461,000 төгрөг гаргуулах тухай гэж шаардлагаа тодорхойлсон байсныг дараах байдлаар өөрчилж байна.

1.Нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлэх тухай: Миний ажлаас халагдсан өдөр буюу 2021 оны 03 сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 сарын 16-ны өдрийг хүртэл 24 сар ажилгүй байсан хугацааны цалин 1 сарын цалин /гэрээнд зааснаар/ 1,570,500 төгрөгөөр тооцож 37,692,000 төгрөг болох тул өмнөх нэмэгдүүлсэн шаардлага 32,980,500  төгрөгийн зөрүү болох 4,711,500 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байна. Тус нэмэгдүүлсэн үнийн дүнд тохирсон улсын тэмдэгтийн хураамжийг төлж хавсаргасан болно.

2.Нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгээс татгалзах тухай: Өмнөх нэхэмжлэлийн шаардлагад тусгасан сэтгэл санаанд учирсан эдийн бус хохирлын шаардлага болох 32,980,500 төгрөгөөс татгалзаж байна.

Мөн би уг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд өмнө нь 2 өмгөөлөгч авч оролцсон. Түүнээс баримтаар тогтоогдох 1 өмгөөлөгчийн зардал болох 1,500,000 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байна.

Иймд намайг ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, 2021 оны 03 сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,000 төгрөг гаруулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, урьд авсан өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 39,192,000 төгрөгийг нэхэмжилж байна”.

1.4.2023 оны 08 дугаар сарын 21-ний өдөр нэхэмжлэлийн ихэсгэсэн шаардлагадаа: Т.Б миний бие тус байгууллагад 2012 онд туслахаар ажиллаж эхэлсэн бөгөөд “Б” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаар бүхий тушаалаар ажил тасалсан гэсэн үндэслэлээр сануулах сахилгын шийтгэлийг надад оногдуулсан.

Тус шийдвэр нь хууль зөрчиж гаргасан хүчин төгөлдөр бус шийдвэр тул уг шийдвэрийг хүчингүй болгуулах хүсэлтэй байна.

Учир нь миний бие хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ажил тасапсан зүйлгүй, харин хөдөлмөрийн тухай хууль, болон бусад хэм хэмжээнд заасан эрхийнхээ хүрээнд сайн дураараа ажил хаялтад оролцож байсан бөгөөд тус хугацаанд сахилгын шийтгэл оногдуулсан явдал нь хууль бус үйлдэл юм.

Иймд “Б” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2021 оны 03 сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаар бүхий сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

2.Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Б ХХК-ийн орон нутгийн салбарт 15 хүн ажиллаж байсан. Тэнд ажиллаж байгаа хүмүүс ажиллах нөхцөл, цалин хөлсний хувьд хотод ажилладаг ажилчдаас бага авдаг. Мөн хөдөлмөрийн гэрээг хугацаатай байгуулдаг, ажлаас халагдсан тохиолдолд тэтгэмж өгдөггүй талаар ажилчид ярилцаж, шаардлага бичгээр хүргүүлсэн. 1-рт 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуульд байнгын ажлын байранд ажиллаж байгаа тохиолдолд хугацаагүй хөдөлмөрийн гэрээг байгуулан ажиллахаар заасан. Энэ хуулийн заалтыг ажил олгогч зөрчсөн. Та нар үндсэн ажилтан биш учраас хугацаагүй гэрээ байгуулахгүй, богино буюу түр ажилтан гэдэг агуулгаар 3-6 сарын хугацаатайгаар гэрээ байгуулдаг. Байнгын ажлын байранд ажиллаж байгаа учраас хугацаагүй гэрээ байгуулах ёстой гэсэн шаардлагыг ажил олгогчдоо тавьсан. 2-рт Байнгын ажлын байранд ажилладаг ажилтан түр ажлын байранд ажилладаг ажилтануудын цалин нь ялгавартай тогтоогдсон. Үндсэн ажилтантай адилхан цалин авъя гэдэг шаардлагыг тавьсан. 3-рт тэтгэмжийн асуудал. Цомхотгол хийсэн тохиолдолд үндсэн ажилтнууд тэтгэмж авч халагдсан. Түр ажилчид нь тэтгэмж авалгүйгээр халагдсан тохиолдол гарсан. Үүнээс үүдэж орон тоо хасагдсан тохиолдолд тэтгэмжтэй халагдах гэдэг 3 шаардлагыг тавьсан. Энэ шаардлагыг хүлээн аваагүй тохиолдолд ажил олгогчид ажил хаяна гэдгийг бичгээр мэдэгдсэн. Энэ шаардлагынхаа нэг хувийг Сум болон Аймгийн Засаг даргад явуулсан. Энэ шаардлагыг ажил олгогч хүлээж аваагүй. Тийм учраас 2022 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн 15 хүн ажил хаялт зарласан. Тухайн үед ажиллаж байсан хүмүүс ажил хаясан учраас үйлдвэрт ажиллах хүн байхгүй гэдэг үндэслэлээр ажил олгогч 2022 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдөр үйлдвэрээ зогсоосон. Энэ асуудал шийдэгдэх хүртэл гэр гэртээ харь гэхэд тэр байсан хүмүүс гэр гэртээ харьсан. Ковидын үе байсан учраас утсаар болон цахим хэлбэрээр бид нар шаардлагыг яаж шийдэх талаар асууж байсан. Ажил олгогч 4-5 хоног үйлдвэрийг ажиллуулахгүй байж байгаад ажил хаялтад оролцоогүй дараагийн ээлжийн хүмүүсийг авчирч ажиллуулсан байдаг.

Т.Б нь ажил хаях үйл явцыг даргалж явсан. 2021 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдөр ажил хаясан зарим хүмүүстэй цахимаар ажил олгогч уулзалт хийсэн. Улаанбадрах сумын Засаг даргын өрөөнд хүний нөөц зарим нэг хүмүүс ажил хаялт зарласан хүмүүсийн асуудлыг яаж шийдэх тухай асуудлыг хэлэлцсэн байдаг. Т.Б zoom-r нэвтрэх нэр нууц үгийг өгсөн. Т.Б тэр уулзалтад оролцох гэж хэд хэдэн удаа оролдсон боловч нэвтэрч орж чадаагүй. Zoom-г ажиллуулж байгаа хүн хэнийг оруулах, хэнийг оруулахгүй байхыг шийддэг. Т.Б хэн хэдэн удаа орох хүсэлтээ явуулсан боловч хүлээж аваагүй. Тийм учраас Т.Б тэр уулзалтад оролцож чадаагүй. Тэр уулзалтад орсон зарим нэг хүмүүсийн яриагаар бол ажил олгогч та нарын гаргасан шаардлагыг хүлээж авахгүй, хүлээж авах эсэхийг 4 дүгээр сард ажил олгогч ажилтны төлөөлөл хуралдана. Тэр үеэр нь ярилцаж байж шийднэ, одоо шийдэхгүй та нар ажилдаа эргэж орно уу. Хэрэв орохгүй бол хариуцлага хүлээлгэнэ гэсэн асуудал яригдаж дууссан. 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдөр ажил олгогч ажил хаялтад оролцсон бүх хүмүүст сахилгын шийтгэл хүлээлгэсэн. Т.Бд 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрийн 18 дугаартай сахилгын шийтгэл оногдуулах тухай тушаалаар 2021 оны 02 дугар сарын 12-ны өдрөөс 3 дугаар сарын 04-ний өдрийг хүртэл үргэлжилсэн 21 өдрийн ажил тасалсан тул сануулах сахилгын шийтгэл оногдуулсугай гэсэн агуулгатай тушаал байгаа юм. Хоёр дахь заалтаараа ажил олгогчтой байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг үл биелүүлж 2021 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн дотор ажилдаа ирээгүй тохиолдолд ажил олгогчийн зүгээс дараагийн сахилгын шийтгэл оногдуулах үндэслэл болохыг ажилтанд үүгээр сануулж анхааруулсугай гэсэн агуулгатай тушаал гаргаж сахилгын шийтгэл оногдуулсан. Энэ тушаалыг шуудангаар Т.Бийн гэрийн хаягаар хүргүүлсэн байдаг. Шууданг 2021 оны 3 дугаар сарын 09-ний өдөр Т.Бд гардуулж өгсөн байна. Ажил олгогч 3 дугаар сарын 15-ны өдрийг хүртэл хүлээнэ гэсэн агуулга харагдаж байна. Ингээд 2021 оны 3 дугаар сарын 18-ны өдөр ажлаас халах, хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгох тухай 26 тоот тушаал гарсан. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40.1, 131.1.3, Хөдөлмөрийн дотоод журмын 8.1.3, 9.2, 9.3.1, 9.5, ажилтантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээний 4.1 дахь заалтуудыг үндэслэл болгож тушаал гарсан. Тушаалын агуулга нь үйл ажиллагааны операторын ажилтай Т.Б 2021 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн 2021 оны 3 дугаар сарын 04-ний өдрийг хүртэл 21 өдрийн ажлыг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр тасалж компанийн хөдөлмөрийн дотоод журмыг зөрчсөн тул 2021 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдөр 18 тоот гүйцэтгэх захирлын тушаалаар оногдуулж, 2021 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдөр ажилдаа ирж хөдөлмөрийн гэрээг биелүүлэхийг ажилтанд хүргүүлсэн. Ажилтан энэхүү үүргээ үл биелүүлж 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрөөс 3 дугаар сарын 17-ны өдрийг дуустал 13 хоног ажил хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр тасалж сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан тул ажилтанд ажлаас халах сахилгын шийтгэл оногдуулж 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрөөс тасалбар болгон хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсугай гэж тушаал гаргаж ажлаас халсан. 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрөөр тасалбар болгосон мөртлөө 3 дугаар сарын 17-ны өдрийг дуустал гэж алдаатай тушаал гаргасан.  Тэгэхээр энэ тушаалд дурдагдаж байгаа 2021 оны 02 дугаар сарын 12-ны өдрөөс 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэлх хугацаа маань Т.Б ажил хаялтад оролцсон хугацаа байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл ажил хаялтад оролцсон хугацааг ажил тасалсан гэж сахилгын шийтгэл хүлээлгэсэн. 2021 он бол Ковид гарсан үе, энэ үед Т.Б ажлын байрандаа шууд очих боломжгүй байсан. Өөрөөр хэлбэл ажил олгогч Зүүнбаян сумаас Т.Бийг өөрийн унаагаар ирж авч ажилд нь хүргэж өгдөг журамтайгаар явж байсан. Ажилдаа ирэх хүсэл зоригоо илэрхийлээгүй, ажлаа тасалсан гэдэг агуулгаар тайлбарлаж байна. Ажил олгогчийн тушаалд дурдагдаагүй ч гэсэн хариу тайлбарт та нарын ажил хаясан нь хууль бус гэдэг агуулга тусгагдсан байдаг. 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 124 дүгээр зүйлийн 124.2-т “хөдөлмөрийн хамтын маргаан шийдвэрлэхэд оролцсон ажилтны төлөөлөгчдийг хөдөлмөрийн хамтын маргаан шийдвэрлэх үед сахилгын шийтгэл ногдуулах, өөр ажилд шилжүүлэх, захиргааны санаачилгаар ажлаас халахыг хориглоно” гэж заасан. Мөн Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 124 дүгээр зүйлийн 124.3-т “хууль бус гэж тооцогдоогүй ажил хаялтад оролцсон ажилтныг хөдөлмөрийн сахилга зөрчсөн гэж үзэхгүй бөгөөд түүнд хөдөлмөрийн сахилгын шийтгэл ногдуулж болохгүй” гэж заасан. Тэгэхээр ажил олгогч энэ заалтыг зөрсөн гэж үзэж байна. Яагаад гэвэл 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.1-т “Хөдөлмөрийн хамтын маргааны улмаас зохион байгуулсан ажил хаялтыг дор дурдсан тохиолдолд хууль бус гэж үзнэ” гэж заасан. 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.2, 123.3-т “ажил хаялт зохион байгуулсан, ажлын байр түр хаасныг хууль бус гэж үзэж байгаа тал энэ тухай хүсэлтээ шүүхэд гаргана. Ажил хаялт зохион байгуулсан, ажлын байр түр хаасныг хууль бус гэж тооцох эсэх талаар шүүх шийдвэр гаргана” гэж хуульчилсан. Тэгэхээр үүнийг хууль бусд тооцох эрх нь шүүхэд байгаа. Тийм учраас ажил олгогч өөрийн дураар шийдвэр гаргах эрх байхгүй. Хариуцагч тал энэ ажил хаялтыг хууль бусад тооцуулах тухай хүсэлтээ шүүхэд гаргаагүй. Энэ талаар ямар нэгэн санал хүсэлт, нотлох баримт хэрэгт байхгүй. Хэрэв шүүх эхний сануулах шийтгэлийг 3 сарын хугацаанд гомдлоо гаргаагүй гэж энэ шийтгэл хүчинтэй үлдвэл 2 дахь тушаал дээр энэ хүнийг сахилгын зөрчил гаргасанд тооцох ямар ч арга байхгүй. Хуулиар олгогдсон амрах хугацааг энэ хүн хэдийд нь эдлэх юм. 13 хоног ажил гэж шаардах эрх нь ажил олгогчид байхгүй. Нэг зөрчилд 2 сахилгын шийтгэл хүлээлгэж болохгүй гэсэн хуулийн заалт байдаг. Ажил олгогч ажил тасалсан гэж үзэж байгаа нь ажил тасалсан гэсэн нэг л зөрчил байна. Нэг зөрчлийг 2 хуваачихаад 2 зөрчил гэдэг агуулгаар тайлбарлаад байна. 31 хоног ажилласан хүнийг үргэлжлүүлэн 21 хоног ажилласангүй, мөн 13 хоног ажилласангүй гээд байна. Нэхэмжлэлийн шаардлага нь бүрэн үндэслэлтэй гэж бодож байна. Ажил олгогч ихэнх хүмүүсээ халсан асуудал энэ маргаанд хамааралгүй. Шүүх хуулиараа ажилтныг буцааж томилсны дараа тэр ажлын байр цомхотголд орсон байвал дүйцэх өөр ажлын байраар хангах үүрэг нь ажил олгогчид байдаг. Тэгэхээр одоо байхгүй ч гэсэн тухайн үед байсан нэхэмжлэгчийн хүсэж байгаа оператор гэдэг ажлын байранд буцаан тогтоох шийдвэр гаргах нь зөв байх. Операторын ажил байхгүй бол өөр ямар ажил санал болгох нь ажил олгогчийн эрхийн асуудал тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж өгнө үү гэв.

3.Хариуцагчийн төлөөлөгч хариу тайлбартаа: “Б ХХК нь нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлтэй санал нийлэхгүй байх бөгөөд нэхэмжлэгч нь компанитай байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний зүйл заалтыг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр зөрчиж, удаа дараа ажил тасалсан тул тус Хөдөлмөрийн гэрээг ажил олгогчийн санаачлагаар Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хууль, компанийн Хөдөлмөрийн дотоод журамд үндэслэн хуулийн хүрээнд дуусгавар болгосон байх тул дор дурьдсан хариу тайлбарыг харгалзан үзэж уг хөдөлмөрийн маргаан бүхий
иргэний нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.

Хариуцагч нь нэхэмжлэгч Т.Бтэй 2018 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдөр хөдөлмөрийн гэрээ байгуулж, улмаар тухайн өдрөө компанийн Гүйцэтгэх захиралын тушаалаар нэхэмжлэгчийг Б ХХК-д “Оператор”-ын албан тушаалд томилсоноор талуудын хооронд хөдөлмөрийн харилцаа үүссэн билээ.

Харамсалтай нь нэхэмжлэгч нь Ажил олгогчтой байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээ болон байгууллагын Хөдөлмөрийн дотоод журмын зүйл заалтуудыг зөрчин хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр удаа дараа ажил тасалсан. Байгууллагын зүгээс арга буюу 2021 оны 3 дугаар сарын 18-ны өдөр Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4, 131 дүгээр зүйлийн 131.1.3 дахь заалтууд, Хөдөлмөрийн дотоод журмын 8.1.3, 9.1, 9.2, 9.3.1 болон 9.5 дахь заалтуудыг үндэслэн “Ажлаас халах” сахилгын шийтгэлийг Гүйцэтгэх захирлын тушаалаар ногдуулж ажилтантай байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээг тус гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.1 дэх заалтыг үндэслэн цуцалсан болно.

Нэхэмжлэлийн нэмэгдүүлсэн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч, дараах хариу тайлбарыг гаргаж байна. Үүнд:

1.Нэхэмжлэгч нь 2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаар бүхий тушаалаар ажил тасалсан тул Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1.1 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн сануулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан болно. /хх-17/

2.Ажилтан нь хууль бусаар ажил хаяж, ажил тасалсан. Нэхэмжлэгч нь 2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдөр ажил хаялт зарлаж, ажил тасалсан Т.Бд сахилгын шийтгэл ногдуулсан. Тушаалыг мөн өдөр Т.Б-ийн хаягаар шуудангаар (ЖБ152135536МЫ) илгээсэн.

3.2021 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдөр Улаанбадрах сумын засаг даргатай хамтарсан уулзалт хийж, 3 ажилтан буцаж ажилдаа орсон. 2021 оны 03 дугаар сарын 10-ны өдөр 2 ажилтан ажилдаа буцаж ирсэн.

4.Монгол улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1.7 дахь хэсэгт зааснаар сахилгын шийтгэлийг хүчингүй болгох талаар Т.Б нэхэмжлэл гаргаагүй.

4.1.Монгол улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 129 дүгээр зүйлийн 129.2 дахь хэсэгт “Ажилтан ажлаас буруу халсан буюу өөр ажилд буруу шилжүүлсэн тухай гомдлоо ажил олгогчийн шийдвэрийг хүлээн авсан өдрөөс хойш нэг сарын дотор шүүхэд гаргана.” гэж заасан. Хэрэв Т.Бийн мэдүүлсэн шиг 2021 оны 03 дугаар сарын 24-ны өдөр шуудангаар хүлээн авсан гэж үзвэл гардан авснаас хойш нэг сарын дотор гаргасан гэж үзнэ. Гэвч шүүгчийн захирамжид 2021 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр хүлээн авсан гэж үзсэн байна. Иймд хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусгавар болсон гэж үзнэ” гэжээ.

4.Хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч ээлжийн ажилтай хүмүүс бүх нийтийн амрах өдөр амрах хууль байгаа гэж байна. Гэтэл ийм хууль байдаггүй. Улсын дээд шүүхийн 2006 оны 33 дугаар тогтоолд 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 52 дугаар зүйлд заасныг тайлбарласан 7 хоногийн амралтын өдөр ажилласан гэдэгт ээлжийн графикаар ажлын цаг нь зохицуулагддаг ажилтны ээлж амралтын өдөр таарахыг хамаарахгүй гэсэн заалттай. Мөн 21 хоног ажиллаад 14 хоног амрах ёстой гэж байна. Гэтэл 2021 оны 11 дүгээр сард Гүйцэтгэх захирлын тушаал гарсан. Энэ тушаалтай холбоотой орон нутгийн ажилтнууд шаардлага хүргүүлээгүй. Өөрөөр хэлбэл ковидын үед бид нар 41, 31 хоног ажиллуулж байна гэсэн нэг ч шаардлага хавтаст хэрэгт байхгүй. Цалин хөлс, хөдөлмөрийн гэрээг хугацаагүй болгоё, ажлаас гарсан тохиолдолд тэтгэмж олгоё гэсэн 3 шаардлага тавьсан. Тэгэхээр саяны мэдүүлэг бас худлаа. Гэрчийн мэдүүлгээр болон тушаалаар 3 хоног ажиллуулаад 1 хоног амрааж байсан. Энэ зохицуулалт тушаал дээр ч байгаа. 2022 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 92 дугаар зүйлд уртын ээлжийг зохицуулсан. Энэ зохицуулалтаас өмнө 1999 оны Засгийн газрын 122-р тогтоол байгаа. Илүү цагтай холбоотойг тухайн жилд нь багтаан нөхөн амраана гэж заасан. Энэ тохиолдолд илүү цагийн хөлс олгохгүй. 2022 он Хөдөлмөрийн тухай хуулиар уул уурхайн ажилчид хамгийн дээд цаг нь 12 цаг ажиллана гэдгийг зааж өгсөн. 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуульд 24, 48 гэсэн хуваарь байсан. 3 дугаар сарын 05-ны өдрийн сахилгын шийтгэл ноогдуулах тушаалыг 3 дугаар сарын 09-ний өдөр авчихаад та ажилдаа яагаад ирээгүй юм бэ гэж асуусан. Ажилтан би ажилдаа очъё гэдэг хүсэл зоригоо илэрхийлэх ёстой. Гэтэл гэрчээс асуухдаа намайг ирж авах ёстой байсан агуулгаар асууж байсан. Өөрөө ажиллах хүсэл зоригоо илэрхийлсэн юм уу. 3 дугаар сарын 05-ны өдөр 5 ажилтан, 3 дугаар сарын 11-ний өдөр 6 ажилтан ажилдаа очсон байна. Тэр хүмүүсийг очиж авсан байж таарна. Нэхэмжлэгчийн хамгийн сүүлийн хэлсэн үгийг би давтан хэлье. Буцаж очиж ажиллаагүйн төлөө гомдож байна гэсэн. Энэ шийдвэр насанд хүрсэн хүний шийдвэр юм. Ажил олгогч тавьсан шаардлагыг нь хүлээн авч хамтын гэрээнд өөрчлөлт оруулах тухай мэдэгдсэн. Гэрчийн мэдүүлгийг нэг бүрчлэн судалж үзэхийг хүсье.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч хамтын маргаан гэж байна. Би ганцаарчилсан маргаан гэж нэг ч үг хэлээгүй. Хамтын маргаан учраас зуучлагч оролцуулна гэж Хөдөлмөрийн тухай хуульд тодорхой заасан. Энэ хамтын маргааныг зохицуулах олон арга байсан. Би хамтын маргаан гэдэг нэр томьёог уншиж судлуулсан. Хамтын маргааныг эвлэрүүлэх боломжгүй саналын зөрүүтэй асуудлаар үүсэж байгаа ажил хаялт юм. Ажил хаялт хууль ёсны байсан юм уу гэдэг нь илэрхий үйл баримт юм. Хариуцагчийн тайлбар татгалзлын үндэслэл болж байна. 15 ажилтан ажил хаялт зарласан, 11 ажилтан буцаж ажилдаа орсон. Байгууллагын гүйцэтгэх захирал энэ ажил хаялт хууль бус ажил хаялт гэдгийг байгууллагын ажилтнуудад мэдэгдсэн. Энэ тэмдэглэл нь нотлох баримтын шаардлага хангаагүй. 15 хүнээс 7 хүн уулзалтад оролцсон байна. Гэтэл хэзээ зурсан гарын үсэг нь мэдэгдэхгүй. Гэрчийн мэдүүлэг болон өөрсдийнх нь өгсөн тэмдэглэлээр байгууллагын удирдлагуудад энэ 3 шаардлагыг тавья гэж уулзалт болсон гэдэг нь нотлогдоно. Энэ ажил хаялт гэдэг бол шийдвэр байх ёстой, шийдвэрт хуулийг тусгана. Ийм учраас өөрөө ирээгүй учраас ажил тасалсан гэж үзэх үндэслэл болно. Хөдөлмөрийн харилцааг сахилгын давтан зөрчил гэж тайлбарлаад байна. Шүүхэд хөдөлмөрийн дотоод журмын 9.4-г судлуулсан. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч хөөн хэлэлцэх шаардах эрхээ алдсан гэдгийг ойлгосон. 4 дүгээр сарын 19-ний өдөр шуудан явуулсан гэх боловч нэхэмжлэгч өөрөө гарын үсэг зурсан эсэх нь тодорхойгүй. Захиргааны хэргийн шүүхэд олгох итгэмжлэлийг олгосон байсан. Үүгээр буцаасан гэдгийг ойлгоосой. Би 4 дүгээр сард гарын үсэг зураад шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан гэдгээ нотлох үүрэгтэй. Гэтэл ийм нотолгоо байхгүй. 5 дугаар сарын 03-ны өдөр нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан шүүгчийн захирамж гарсан. 5 дугаар сарын 17-ны өдөр шүүхэд дахин нэхэмжлэл гаргасан. Энэ нэхэмжлэл байгаа гарын үсэг таны гарын үсэг мөн үү гэж Т.Бэс асуухад миний гарын үсэг биш гэж хэлсэн. Өнөөдрийн шүүх хурал дээр ч гэсэн үүнийг хэлсэн. 8 дугаар сарын 11-ний өдрийн шүүх хурал дээр ч гэсэн үүнийг хэлсэн. 8 дугаар сарын 11-ний өдрийн захирамжаар шүүгч нэхэмжлэгч өөрөө гарын үсэг зураагүй гэх энэ үйл баримтыг тогтоосон. Тийм учраас 8 дугаар сарын 11-ний өдөр нэхэмжлэл гаргасан гэж үзнэ. 5 дугаар сарын 17-ны өдөр нэхэмжлэл гаргасан гэж үзэхгүй. 5 дугаар сарын 17-ны өдрөөс 8 дугаар сарын 11-ний өдрийг хүртэл 3 сар 8 хоног байна. Иргэний хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1-т “тогтоосон журмаар нэхэмжлэл гаргасан, эсхүл үүрэг хүлээсэн этгээд эрх бүхий этгээдэд урьдчилгаа олгох, хүү төлөх, баталгаа гаргах буюу бусад хэлбэрээр шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн бол хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдана” гэж заасан. Тогтоосон журмаар 4 дүгээр сард нэхэмжлэл гаргаагүй. Үүнийг хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдсан гэж үзэхгүй. Иргэний хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.2-т “шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан бол хөөн хэлэлцэх хугацааны тасалдал нь шүүхийн шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болох, эсхүл хэрэг шийдвэрлэх ажиллагаа бусад хэлбэрээр дуусгавар болох хүртэл үргэлжилнэ” гэж заасан. 5 дугаар сарын 03-ны өдөр бусад хэлбэрээр дуусгавар болсон. Хөөн хэлэлцэх хугацааг 5 дугаар сарын 03-ны өдрөөр тоолъё. Хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдсан бол өмнө өнгөрсөн хугацааг тооцохгүй, хугацааг дахин шинээр эхлэн тоолно. 6 дугаар сарын 17-ны өдрөөр хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусаж байгаа. 8 дугаар сарын 11-ний өдөр шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Хөөн хэлэлцэх хугацаа шаардах эрх дуусгавар болсон асуудал. Нэхэмжлэгч энэ маргаан 3 жил болж байна гэж хэлсэн. Хариуцагч талаас болж нэг ч удаа хурал хойшилж байгаагүй. 8 дугаар сарын 11-ний өдөр гаргасан нэхэмжлэлийг шүүх нэг жилийн дараа хариуцагчид гардуулсан байдаг. Тийм учраас хариуцагч талаас болж энэ хэрэг удааширсан зүйл байхгүй. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 119 дүгээр зүйл, 120 дугаар зүйл, 121 дүгээр зүйлийн 121.2-т “Ажил хаялтыг удирдах этгээд ажилтны хурал хийх, ажилтны эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндсөн асуудлаар ажил олгогчоос мэдээлэл авах, маргаантай асуудлаар дүгнэлт гаргахад мэргэжилтэн урьж оролцуулах эрхтэй” гэж заасан. Ажил хаялтыг зарлахаас биш юм ууу сэргээхээс 3 хоногийн өмнө ажил олгогчид мэдэгдэнэ. Мэргэжлийн хяналтын байцаагчийн өгсөн гэрчийн мэдүүлгээр ажил хаялтыг бид нар хянаагүй, талууд өөрсдөө хянана. Энэ хууль ёсны ажил хаялт эсхүл хууль бус ажил хаялт гэдгийг мэдэхгүй гэж хэлсэн. Мөн Улаанбадрах сумын Засаг дарга ажил хаялтын талаар манайд бүртгүүлсэн зүйл байхгүй байна гэж хэлсэн. Хуулиар ажил хаялтыг сум дүүргийн Засаг даргад бүртгүүлэх үүрэгтэй. Харин ажил олгогчид мэдэгдсэн гэж гэрч н.Ганбүрэн мэдүүлэг өгдөг. Дээрээс нь энэ хамтын гэрээнд тусгагдсан зарим ажилчид нь буцаад ажилдаа орсон. Засаг даргын орлогч бид нар үүргээ гүйцэтгэсэн гэдэг агуулгыг хэлдэг. Ажил хаялтын үр дүнд нэхэмжлэгч хөдөлмөрийн гэрээг хугацаагүй болгож, цалин нэмж, тэтгэмж олгож байгаа асуудал биш. Энэ ажил хаялтыг анх мэдэгдэхэд 4 дүгээр сарын 19-ний өдөр хамтын гэрээний хугацаа дуусна, хамтын гэрээний хугацаа дуусахад талууд харилцан тохиролцъё гэдэг хариуг өгсөн. Ажилтны төлөөлөгч биш байж яагаад ажил хаялт зарлаж байгаа юм бэ. Ажилтны төлөөлөгчид ажил хаялтыг зарлах тухай нэг ч мэдэгдлийг өгөөгүй. Хамтын гэрээг судлах явцад 4 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулагдсан гэдэг нь нотлогдсон. Хамтын гэрээний 9.3-т хамтын гэрээ нь 2 жилийн хугацаатай байгуулсан гэдэг нь нотлогдсон. Нэгдүгээрт хөөн хэлэлцэх хугацаа буюу шаардах эрх дууссан эсэхийг шүүхээс дүгнэх ёстой. Хоёрдугаарт энэ ажил хаялтыг хариуцагч талаас Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 116-123 дугаар зүйлд зааснаар хууль бус ажил хаялт гэж мэтгэлцсэн. Мөн ажил тасалсан буюу ажилдаа ирээгүй талаар хэн аль нь маргадаггүй. Нэгэнт талуудын маргаагүй үйл баримтын талаар шүүх дүгнэлт хийхгүй. Тухайн үед кемп дээр ажиллаж байсан ажилтнууд гэртээ харимаар байна гэсэн хүсэлтийнх нь дагуу орон нутаг руу нь хүсэлт бичиж гэрт нь хүргэсэн. Тийм учраас ажилдаа ирж очоогүй гэдэг дээр маргаан байхгүй. Харин үүнийг ажил хаялт мөн биш дээр маргаан байна. 2 талын хууль хэрэглээний асуудлыг шүүх анхааралтай харж үзэхийг хүсье. Сахилгын сануулах шийтгэл дээр маргаагүй. Нэг зөрчилд 2 сахилгын шийтгэл оногдуулсан хуулийн заалт огт байхгүй. Өнөөдөр 2023 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр би ажилдаа ирээгүй бол 2023 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр ажилдаа ирээгүй гэдэг үйлдэл болно. Түүнээс биш үүнийг нэг үйлдэл гэж үзэхгүй. Үйлдэл гэдэг нь орон зай, цаг хугацааг хэлнэ. Сахилгын зөрчил гэдгийг 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлд зааж өгсөн. Тиймээс үүнийг нэг үйлдэл гэж үзэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй. 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулиар шийдэгдэж байгаа гэдгийг нэмж хэлье. Ажилтныг удаа дараа ажилдаа ирэхийг шаардсан үйл баримт нь гэрчүүдийн мэдүүлгээр нотлогдож байна. Мөн Сумын засаг даргатай уулзсан уулзалтаар ч нотлогдож байна. Ажилтанд сануулах сахилгын шийтгэл оногдуулах тушаал дээр ажилдаа ирнэ үү гэдгийг шаардаж байсан. Ийм үйл баримтууд байгаа учраас эдгээр үйл баримтуудыг нэг бүрчлэн анхаарч үзээсэй гэж хүсэж байна. Тийм учраас энэ агуулгаар нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

5.Нэхэмжлэгчээс нотлох баримтаар: Улсын тэмдэгтийн хураамжид /495,255+90,344+70,200/ нийт 655,799 төгрөг төлсөн баримт, Б ХХК-ийн ерөнхий захирал Закария Эл Марзукид компаний орон нутгийн ажилтнуудаас хүргүүлсэн шаардлага, Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2018.08.31-ний өдрийн 2018/59 тоот тушаал, Дорноговь аймгийн Засаг даргын Тамгын газраас Б ХХК-д хүргүүлсэн 2021.03.25-ны өдрийн 04/383 тоот албан бичиг, Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2021.03.18-ны өдрийн 2021/26 тоот, 2023.03.05-ны өдрийн 2021/18 тоот тушаалууд, Хөдөлмөрийн түр гэрээ, 2020.02.21-ний өдрийн хугацаатай хөдөлмөрийн гэрээ, Т.Бийн 000049385 тоот нийгмийн даатгалын дэвтрийн хуулбар, М.Одбаярт олгосон итгэмжлэл, Т.Ариунболдтой байгуулсан хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ, “Кожеговь” ХХК-ийн ерөнхий захирлын 2013.10.01-ний өдрийн 2013/46 дугаартай Тушаалаар Т.Бийг проспектор албан тушаалд томилсон тушаал, “Кожеговь” ХХК-ийн захирлын 2017.08.07-ны өдрийн 2017/26 дугаартай Тушаалаар Т.Бийг проспекторын албан тушаалаас чөлөөлж, проспекторын албан тушаалд томилсон тушаал, хөдөлмөрийн түр гэрээнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан гэрээ, “Арева” ХХК, “Кожеговь” ХХК-аас Т.Бтэй байгуулсан 2017.07.17-ны өдрийн 2017/Т35 дугаартай Хөдөлмөрийн түр гэрээ, Орон нутгийн ажилтнуудын төлөөлөлүүдээс 2021,02.05-ны өдөр “Б” ХХК-нд явуулсан хариу тайлбар, Орон нутгийн ажилтнуудаас өдөр “Б” ХХК-нд удирдлагад хүргүүлсэн мэдэгдэл, Б ХХК-нд удирдлагуудад шаардлага хүргүүлэх, ажил хаялт зарлах, зохион байгуулах 2021.01.30-ны өдрийн хурлын тэмдэглэл, Д.Лхагвасүрэнгээс 2021.05.11-ний өдөр шүүхэд гаргаж өгсөн гэрчийн тайлбар, А.Түвшинзаяагаас 2021.05.11-ний өдөр шүүхэд гаргаж өгсөн гэрчийн тайлбар, “Б” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2021.03.05-ны өдрийн 2021/19 дугаартай сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаал, “Б” ХХК-ийн 2019.03.01-ний өдөр баталсан Хөдөлмөрийн дотоод журам, “Б” ХХК-нд удирдлагуудад ажил хаялтад оролцох ажилтнуудын нэрсийг хүргүүлсэн мэдэгдэл, Дорноговь аймгийн Засаг дарга О.Батжаргалд 2021.02.12-ны өдөр мэдэгдэл хүргүүлсэн баримт, С.Эрдэнэсайханд олгосон итгэмжлэл, М.Бадралтай байгуулсан хууль зүйн мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх гэрээ зэргийг өгсөн байна.

Хариуцагчаас нотлох баримтаар: А.Идэрт олгосон итгэмжлэл, Аревисмайнс ХХК-ийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар, Б ХХК-ийн дүрэм, хавсралт, дүрэмийн нэмэлт өөрчлөлт, Б ХХК-ийн ажил үүргээ гүйцэтгэх үедээ олж мэдсэн мэдээллийн нууцыг хадгалах тухай гэрээ, Р.Ариунтуяад олгосон итгэмжлэл, Б ХХК-ийн 2023.01.20-ны өдрийн 2023/019 тоот туршилтын үйл ажиллагаа зогсоосон тухай албан бичиг, Б ХХК-ийн 2023.02.09-ний өдрийн 2023/045 тоот бөөнөөр халах шийдвэрийн тухай мэдэгдэл, Б ХХК-ийн 2023.01.20-ны өдрийн 2023/022 тоот туршилтын үйл ажиллагаа зогсоосон тухай албан бичиг, Монгол шуудан ХК-н 2023.03.16-ны өдрийн 18/15 тоот тодорхойлолт, Ануар Каден, Р.Ариунтуяа нарт олгосон итгэмжлэл, Б.Бямбадоржийн 1334318 тоот нийгмийн даатгалын дэвтэрийн хуулбар, нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт, Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020.11.17-ны өдрийн 2020/106-8 тоот тушаал, цагийн бүртгэлийн тэмдэг, тэмдэглэгээнүүдийн тайлбар зураг, 2020 оны 10-р сараас 2021 оны 03-р сарыг дуусталх хугацаанд хамаарах цагийн бүртгэл зэргийг гаргаж өгсөн байна.

Шүүхийн журмаар бүрдүүлсэн нотлох баримтууд: О.Батбилэг, Г.Ганбүрэн, Б.Түвшинжаргал, Д.Батхуяг, У.Ганбаатар, Ч.Ганболд, Б.Тайван, Ж.Оюунбат нарыг гэрчээр асуусэн тэмдэглэл, NERBISHBAATAR [email protected] мэйл хаягт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, Дорноговь аймгийн Засаг даргын 2021.02.24-ний өдрийн А/119 дугаар захирамж, 2021.03.12-ны өдрийн А/119 дугаартай Дорноговь аймгийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг Мэргэжлийн хяналтын газар хяналт шалгалтын танилцуулга, Мэргэжлийн хяналтын газрын улсын байцаагчийн 2021.03.12-ны өдрийн 11-06-040/66 тоот албан шаардлага, Б ХХК-ийн 2021.06.21-ний өдрийн 2021/185 тоот албан бичиг, шалгалт хийсэн тухай тэмдэглэл, Б ХХК-аас Л.Батболдод олгосон итгэмжлэл, Дорноговь аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын 2021.03.26-ны өдрийн 04/383 тоот албан бичиг, Т.Бтэй байгуулсан хугацаатай хөдөлмөрийн гэрээ 2018 он, Т.Бтэй байгуулсан хугацаатай хөдөлмөрийн гэрээнд оруулах нэмэлт өөрчлөлт 2019 он, Т.Бийг “Оператор” албан тушаалд томилсон гүйцэтгэх захирлын тушаал 2018 он, Б ХХК болон тэдгээрийн ажилтны төлөөлөгчид хоорондын хамын гэрээ 2019 он, Ажилчдын төлөөлөгч болох Э.Түмэнбаяр, Н.Нансалмаа Г.Ганхуяг, Н.Цэвэлдорж нарын [email protected], [email protected], [email protected], Tseveldorj.nerbishbaatar @areva.com, гэсэн цахим хаяг руу 2021 оны 02 сарын 02-ний өдрөөс 2021 оны 02 сарын 11-ний өдрийн хооронд нийт 8 удаа “Б” ХХК-ийн удирдлагуудад шаардлага мэдээллээ хүргэж байсан [email protected] цахим шууданд үзлэг хийсэн тэмдэглэл авагджээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1.Нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй гэж үзэв.

2.Анх нэхэмжлэгч Г.Бэ нь Б ХХК-д холбогдуулан ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан опериаторын ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговрыг анхан шатны шүүхээр хянан шийдвэрлэх өдрийг хүртэл гаргуулах, мөн хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн төлүүлж баталгаажилт хийлгүүлэхийг хариуцагчид даалгах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасныг нь шүүгч 2021.04.26-ны өдөр хүлээн аваад, 2021.05.03-ны өдрийн 181/ШЗ2021/05080 дугаар шүүгчийн захирамжаар уг нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан байна./1хх-4-5/

2.1.Мөн нэхэмжлэгч Т.Б гэсэн нэрийг нь бичиж шуудангаар ирүүлсэн нэхэмжлэлийг нь шүүх 2021.05.17-ны өдөр хүлээн аваад, 2021.05.24-ний өдрийн 181/ШЗ2021/0567 дугаар шүүгчийн захирамжаар иргэний хэрэг үүсгэжээ./1хх-1-3, 32/

2.2.Шүүхээс хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулж, 2021.08.11-ний өдөр шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд, хариуцагчийн өмгөөлөгч нэхэмжлэгч Т.Бийн гаргасан нэхэмжлэлд нэхэмжлэгч өөрөө гарын үсэг зурсан гэж үзэх боломжгүй байдал нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1.5-д заасан нөхцөл байдал хэрэг үүсгэснээс хойш тогтоогдсон гэж үзэж буй тул мөн хуулийн 117 дугаар зүйлийн 117.1-д зааснаар хэргийг хэрэгсэхгүй болгуулах хүсэлт гаргасан ба шүүх хуралдаанд оролцсон нэхэмжлэгч Г.Бээс тодруулахад, ...өөрөө гарын үсэг зураагүй шалтгаан нөхцөлөө тайлбарласан учир ...өөрөөр нь нэхэмжлэлийг бичүүлж, гарын үсэг зуруулан авч, зөрчлийг арилгаж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг үргэлжүүлэн явуулахад хууль зөрчихгүй гэж дүгнэжээ./1хх-95-101/

2.3.Нэхэмжлэгч нь 2023 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр анх гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагын хэмжээгээ ихэсгэж, өөрчилсөн байна. Үүнд:

“Намайг ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2022 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 32,980,500 төгрөг гаруулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, мөн сэтгэл санааны хохирол 32,980,500 төгрөг, өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 67,461,000 төгрөгийг нэхэмжилж байна” гэжээ./2хх-256-258/

2.4.2023 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулж, ихэсгэх, зарим хэсгээс татгалзахдаа:

“Намайг ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,000 төгрөг гаргуулах, мөн тус хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүлж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, урьд авсан өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг, нийт 39,192,000 төгрөгийг нэхэмжилж, сэтгэл санааны хохирол 32,980,500 төгрөг гаргуулах хэсгээс татгалзаж байна” гэжээ./2хх-280-282/

2.5.2023 оны 08 дугаар сарын 21-ний өдөр нэхэмжлэлийн шаардлагын хэмжээг ихэсгэхдээ: “Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаар бүхий сахилгын шийтгэл оногдуулах тухай тушаалыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ./2хх-351-352/

3.Нэхэмжлэгч шаардах эрхийн үндэслэлээ: ажилд орсноос хойш 2018 он хүртэл хөдөлмөрийн гэрээг 3-6 сарын хугацаатай байгуулсан, орон нуутгийн ажилчид ээлжийн амралт эдлэж үзээгүй, цалин хөлсний бодлого муу, орон нутгийн ажилчид үндсэн ажилтантай адил ажил, үүрэг гүйцэтгэж байгаа хэрнээ бага цалин олгож байгаа нь Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан адил хөдөлмөр эрхэлж байгаа ажилтанд адил хэмжээний цалин хөлс тогтооно гэсэн зохицуулалтыг ноцтой зөрчсөөр ирсэн. Энэ талаар орон нутгийн ажилчид сайн дураараа нэгдэн олон жил зөрчигдөөд байгаа өөрсдийн эрх ашгийг хамгаалахаар байгууллагын захиргаанд удаа дараа хүсэлт, шаардлага тавьсан боловч нэг ч удаа хариу ирүүлээгүй, бидний тавьсан хууль ёсны шаардлагыг шийдвэрлээгүй, уг асуудлаар Аймгийн засаг даргын тамгын газарт хандан гомдол гаргахад, гомдлыг үндэслэлтэй гэж үзэж Тамгын газраас 2021 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдрийн 04/383 тоот албан бичгээр Б ХХК-д шалгалтын дүнг танилцуулж, илэрсэн зөрчлийг арилгуулахаар улсын байцаагчийн хугацаатай албан шаардлага хүргүүлсэн ч, шаардлагыг үл биелүүлж эрх ашгаа хамгаалахаар хүсэлт, шаардлага тавьсан орон нутгийн ажилчдыг зөрчил гаргасан гэх үндэслэлээр үүрэгт ажлаас нь хууль бусаар халсан гэж тайлбарлав.

4.Хариуцагч татгалзлын үндэслэлээ: Г.Бэ орон нутгийн ажилтны төлөөлөл биш, хууль зөрчиж ажил хаясан, хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацааг хэтрүүлж шүүхэд гомдол гаргасан, мөн удаа дараа ажил тасалсан нь тогтоогдсон, сахилгын зөрчил гаргасан тул түүнтэй байгуулсан гэрээг захиргааны санаачилгаар цуцалсан гэв.

5.Хэрэгт авагдсан баримтаар дараах үйл баримтууд тогтоогдсон. Үүнд:

5.1.Хэргийн хариуцагч Б ХХК нь анх Аревамайнс ХХК нэртэй байсан ба уг компанитай 6057292 регистрийн дугаартай Нью коже ХХК-ийг 2016.04.18-ны өдөр нэгтгэснийг бүртгэсэн, тус компанийн Аревамайнс оноосон нэр Б болж өөрчлөгдсөнийг 2018.01.23-ны өдөр улсын бүртгэлд тус тус бүртгэсэн болох нь Улсын бүртгэлийн 000023085 дугаар гэрчилгээ, Б ХХК-ийн дүрэм зэргийн нотариатаар баталгаажсан хуулбараар тогтоогдож байна./1хх-35, 40-62/

5.2.Кожеговь ХХК-ийн захирлын 2012 оны 5 дугаар сарын 30-ны өдрийн 2012/80 тоот тушаалаар Г.Бийг проспекторын туслах ажилтанаар томилсон, улмаар талууд мөн өдрөө Хөдөлмөрийн түр гэрээг байгуулж талуудын хооронд хөдөлмөрийн харилцаа үүссэнд маргаагүй. /1хх 19-27/

5.3.Хариуцагчаас 2021.03.05-ны өдрийн 2021/18 тоот тушаалаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1.1, Хөдөлмөрийн дотоод журам, хөдөлмөрийн гэрээний заалтыг зөрчсөн үндэслэлээр “сануулах” сахилгын шийтгэл ногдуулж, ...2021.03.15-ны өдрийн дотор ажилдаа ирээгүй тохиолдолд дараагийн сахилгын арга хэмжээг авах үндэслэл болохыг ажилтанд сануулж, анхааруулсан байхад үргэлжлүүлэн 13 хоног ажил тасалсан нь тогтоогдсон гэж, харин нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн зүгээс ажил таслаагүй, амрах ёстой байхад үргэлжүүлэн ажиллах мэтээр шаардлага тавьсан нь үндэслэлгүй тул хууль бусаар халсан гэж тайлбарлав.

6.Нэхэмжлэгчийн гаргасан 2021.03.05-ны өдрийн 2021/18 тоот Сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалыг хүчингүй болгуулах шаардлагын тухайд:

6.1.Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаар тушаалаар Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1.1 дүгээр заалт, компанийн хөдөлмөрийн дотоод журмын 8.1.3, 9.1, 9.2, 9.3.1, 9.5 дугаар заалтууд, ажилтантай байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний 3.4 дүгээр заалтыг тус тус үндэслэн 1 дэх заалтаар Үйл ажиллагааны хэлтсийн опериатор ажилтай Тийн Бэ нь 2021 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн 2021 оны 3 дугаар сарын 4-ний өдрийг хүртэл үргэлжилсэн байдлаар нийт 21 өдрийн ажил тасалж, компанийн хөдөлмөрийн дотоод журмыг зөрчсөн тул “сануулах” сахилгын шийтгэл ногдуулсугай гэж, 2 дахь заалтаар Ажил олгогчтой байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээний үүргээ үл биелүүлж, 2021 оны 3 сарын 15-ны өдрийн дотор ажилдаа ирээгүй тохиолдолд ажил олгогчийн зүгээс дараагийн сахилгын арга хэмжээг авах үндэслэл болохыг ажилтанд үүгээр сануулж, анхааруулсугай гэж, 3 дахь заалтаар Энэхүү тушаалын хэрэгжилтийг хангаж, шаардлагатай арга хэмжээг авч ажиллахыг Хүний нөөцийн хэлтэс /Б.Ганчимэг/-т даалгасугай” гэжээ./хх-17-18, 123/

6.2.Дээрх тушаал гарах үед 1999 оны 05 дугаар сарын 14-ний өдөр батлагдсан Хөдөлмөрийн тухай хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан тул уг хуулийг баримтлах нь зүйтэй байна.

6.3.2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаар тушаалд баримталсан Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1.1-д сануулах;

Компанийн Хөдөлмөрийн дотоод журмын 8.1.3-т Хүндэтгэх шалтгаангүй ажил тасалбал ажилтанд шат дараалсан сахилгын арга хэмжээ авна., 9 дүгээр зүйлд Сахилгын арга хэмжээ, 9.1-д Ажилтан нь Хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131-р зүйлийн дагуу арга хэмжээ авна, 9.2-т Сахилгын арга хэмжээний төрөл, Хөдөлмөрийн дотоод журам,  хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журам, ёсзүйн дүрэм, хөдөлмөрийн гэрээ зөрчсөн ажилтанд гаргасан зөрчлийн хор уршиг, үр дагаврыг харгалзан Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40, 131-р зүйлүүдийг үндэслэн ажил олгогчийн шийдвэрээр /тушаал/ сахилгын шийтгэл ногдуулна. Үүнд: сануулга /бичгээр/, цалингийн 20 хүртэлх хувийг 3 сар хүртэл хугацаагаар хасах, ажлаас халах, 9.3.1-д Сахилгын арга хэмжээ авах зөрчлүүд, 9.5-д хүндэтгэх шалтгаангүй 3-аас дээш өдөр ажил таслах /ажил тасалсан гэдэгт мөн шууд удирдлагын зөвшөөрөлгүй ээлжийн амралтаа хэсэгчлэн авсныг тооцон/ зөрчлүүдийг хөдөлмөрийн сахилгын зөрчилд тооцох-оор,/1хх-124-131/

Ажилтантай байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний 3.4-д “Ажилтан Гэрээ хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэлсэн өдрөөс эхлэн компанийн дотоод журмууд, байгаль хамгаалал, эрүүл ахуйн зааварчилгаа болон холбогдох бусад хууль тогтоомжтой танилцаж тэдгээрийг мөрдөж ажиллана. Гэрээнд гарын үсэг зурах үед компанийн Хөдөлмөрийн дотоод журамтай танилцаж, зөвшөөрсөн тухай гарын үсэг зурж баталгаажуулна.” гэж заажээ./1хх-24-25/

6.4.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 129 дүгээр зүйлд Маргааны талаар гомдол гаргах хугацааг зохицуулсан ба 129.1-д “Хөдөлмөрийн гэрээний талууд энэ хуулийн 129.2-т зааснаас бусад тохиолдолд эрхээ зөрчигдсөнийг мэдсэн буюу мэдэх ёстой байсан өдрөөс хойш гурван сарын дотор хөдөлмөрийн маргаан шийдвэрлэх байгууллагад гомдлоо гаргах эрхтэй.” гэж заасан.

6.5.Гэтэл нэхэмжлэгч Г.Бэ нь сахилгын шийтгэл ногдуулсан тухай тушаалыг 2021 оны 3 дугаар сарын 09-ний өдөр шуудангаас гардан авсан гэж тайлбарлаж, шүүхэд 2023 оны 08 дугаар сарын 11-ний өдөр уг тушаалыг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан бол хариуцагч тал марган, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 129 дүгээр зүйлийн 129.2-т заасан хөөн хэлэлцэх хугацааг хэтрүүлсэн гэх татгалзсан тайлбар хэрэгт авагдсан үйл баримтаар тогтоогдсон тул хүлээн авах үндэслэлтэй гэж шүүх үзлээ./1хх-338-348/ 

6.6.Иймээс, Г.Бийн гаргасан дээрх нэхэмжлэлийг шүүх хангах хууль зүйн үндэслэлгүй байх тул хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

7.Ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, 2021 оны 03 сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,000 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

7.1.Анх нэхэмжлэгч Г.Бийн тус шүүхэд шуудангаар ирүүлсэн нэхэмжлэлийг шүүх 2021 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр хүлээн аваад, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1.11 дэх хэсэгт заасан нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэрт тавигдах шаардлагыг хангаагүй гэж үзэж, хүлээн авахаас татгалзсан болох нь шүүгчийн 2021.05.03-ны өдрийн 181/ШЗ2021/05080 дугаар нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай захирамжаар тогтоогдож байна./хх-4-5/

7.2.Г.Бийн Б ХХК-д холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэл нь 1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн  128.1.2-т ажил олгогчийн санаачилгаар ажлаас буруу халсан буюу өөр ажилд буруу шилжүүлсэн тухай ажилтны гомдол; гэх заалтад хамаарч байх тул шүүх хүлээн авч, иргэний хэрэг үүсгэн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулсан. Нэхэмжлэгч нь Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын тушаалыг эс зөвшөөрч маргах эрхтэй бөгөөд хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг дуусгавар болгосон шийдвэр нь хөдөлмөрийн хууль тогтоомж зөрчсөн тухай ажилтны гомдол шүүхээр хянан шийдвэрлэх маргаанд хамаарна.

7.3.Хариуцагч компани нь гадаад худалдаа эрхлэх үйл ажиллагаа явуулдаг хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани, хуулийн этгээд байх бөгөөд компанийн гүйцэтгэх захирлаар EL Marzouki овогтой Zakariae /Закария Эл Марзуки/-г гүйцэтгэх захирлаар томилсныг 2018 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдөр улсын бүртгэлд бүртгэсэн байна. /хх-40/

7.4.Б ХХК-ийн захирлын 2021 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдрийн 2021/26 тоот тушаалаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4, 131 дүгээр зүйлийн 131.1.3, компанийн Хөдөлмөрийн дотоод журмын 8.1.3, 9.1, 9.2, 9.3.1, 9.5 дугаар заалтууд, ажилтантай байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний 4.1 дүгээр заалтыг тус тус баримтлан 2021 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдрөөс эхлэн 2021 оны 3 дугаар сарын 4-ний өдрийг хүртэл үргэлжилсэн байдлаар 21 өдрийн ажил хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ажил тасалж, компанийн хөдөлмөрийн дотоод журмыг зөрчсөн тул “Сануулах” сахилгын шийтгэлийг 2021 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрийн 2021/18 тоот Гүйцэтгэх захирлын тушаалаар ногдуулж, 2021 оны 3 сарын 15-ны өдрийн дотор ажилдаа ирж, хөдөлмөрийн гэрээний үүргээ биелүүлэх шаардлагыг ажилтанд хүргүүлсэн. Ажилтан энэхүү гэрээний үүргээ үл биелүүлж, 2021 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрөөс 2021 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдрийг дуустал үргэлжлүүлэн 13 хоног ажил хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр тасалж, сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан тул ажилтанд “ажлаас халах” сахилгын шийтгэл ногдуулж, 2021 оны 3 дугаар сарын 16-ны өдрөөр тасалбар болгон хөдөлмөрийн гэрээг цуцалжээ. /1хх-16/

7.5.Хариуцагч тушаалын үндэслэлд ...үргэлжилсэн байдлаар 21 өдрийн ажил тасалсанд сахилгын шийтгэл өмнө нь ногдуулж, шаардлага хүргүүлсэн байтал үргэлжлүүлэн 13 хоног ажил тасалж, сахилгын зөрчил давтан гаргасан гэж тайлбарласан.

7.6.Хэрэгт баримтаар авагдсан болон хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан тушаалд баримталсан тус байгууллагын Хөдөлмөрийн дотоод журмын 8 дугаар зүйлд Ажилдаа ирэхгүй байх, 8.1.3-т Хүндэтгэх шалтгаангүй ажил тасалбал ажилтанд шат дараалсан сахилгын арга хэмжээ авна., 9 дүгээр зүйлд Сахилгын арга хэмжээ, 9.1-д Ажилтан нь Хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131-р зүйлийн дагуу арга хэмжээ авна, 9.2-т Сахилгын арга хэмжээний төрөл, Хөдөлмөрийн дотоод журам,  хөдөлмөрийн аюулгүй байдлын журам, ёсзүйн дүрэм, хөдөлмөрийн гэрээ зөрчсөн ажилтанд гаргасан зөрчлийн хор уршиг, үр дагаврыг харгалзан Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40, 131-р зүйлүүдийг үндэслэн ажил олгогчийн шийдвэрээр /тушаал/ сахилгын шийтгэл ногдуулна. Үүнд: сануулга /бичгээр/, цалингийн 20 хүртэлх хувийг 3 сар хүртэл хугацаагаар хасах, ажлаас халах, 9.3.1-д Сахилгын арга хэмжээ авах зөрчлүүд, 9.5-д хүндэтгэх шалтгаангүй 3-аас дээш өдөр ажил таслах /ажил тасалсан гэдэгт мөн шууд удирдлагын зөвшөөрөлгүй ээлжийн амралтаа хэсэгчлэн авсныг тооцон/ зөрчлүүдийг хөдөлмөрийн сахилгын зөрчилд тооцох-оор заажээ./1хх-124-131/

7.7.Нэхэмжлэгчтэй байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний 4.1-д Тус гэрээ дараах нөхцөлд дуусгавар болж болохыг талууд харилцан хүлээн зөвшөөрч байна. Үүнд: Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 37-41 дүгээр зүйлүүдэд заасан үндэслэлүүдээр хөдөлмөрийн гэрээ дуусгавар болохоор тусгажээ./1хх-24-25/

7.8.Хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан тушаалыг нэхэмжлэгч Г.Бэ нь 2021 оны 3 дугаар сарын 24-ний өдөр шуудангаас гардан аваад гомдлоо шуудангаар 2021 оны 4 дүгээр сарын 19-ний өдөр явуулсныг шүүхийн ажлтан н.Үүрийнтуяа 4 дүгээр сарын 22-ны өдөр хүлээн авсан талаар баримтыг шүүхэд гаргаж өгсөн гэж тайлбарласан, шүүх мөн оны 4 дүгээр сарын 22-ны өдөр түүний гаргасан гомдлыг хүлээн авсан болох нь хэргийн 268-270 дахь талд авагдсан бичгийн баримтаар нотлогдож байх бөгөөд, энэхүү үйл баримттай хариуцагч тал маргасан боловч татгалзлаа баримтаар нотлоогүй тул Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 129 дүгээр зүйлийн 129.1-д заасан хөөн хэлэлцэх хугацааг /нэг сар/ хэтрүүлээгүй байна гэж шүүх дүгнэв.

7.9.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3-т "хөдөлмөрийн гэрээ" гэж нэг талаас ажилтан нь ажил олгогчоос хуульд нийцүүлэн тогтоосон хөдөлмөрийн дотоод журмын дагуу тодорхой ажил гүйцэтгэх, нөгөө талаас ажил олгогч нь ажилтанд хөдөлмөрийн үр дүнд тохирсон цалин хөлс олгох, хууль тогтоомж болон хамтын гэрээ, хэлэлцээрт заасан хөдөлмөрийн нөхцөлөөр хангах тухай харилцан үүрэг хүлээсэн тохиролцоог; ойлгоно гэж, 23 дугаар зүйлийн 23.2.2-т энэ хуулийн 23.2.1-д заасан хөдөлмөрийн гэрээг талууд харилцан тохиролцсоноор хугацаатай; байгуулж болохоор, 23.3-т Хөдөлмөрийн хугацаатай гэрээний хугацаа дуусмагц талууд түүнийг цуцлах санал тавиагүй бөгөөд ажилтан ажлаа гүйцэтгэсээр байгаа бол уг гэрээг анх заасан хугацаагаар сунгагдсанд тооцно., 24 дүгээр зүйлийн 24.1-д Ажил олгогч буюу түүний эрх олгосон албан тушаалтан иргэнтэй хөдөлмөрийн гэрээг бичгээр байгуулж, гэрээний нэг хувийг ажилтанд өгөх үүрэгтэй. Байнгын ажлын байранд хөдөлмөрийн гэрээнээс бусад төрлийн гэрээ байгуулахыг хориглоно. гэж тус тус заасан.

7.10.Хэргийн 19-23, 24-25, 112-114, 238-242 дах талуудад Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал болон Г.Бэ нарын хооронд 2013-200 онуудад тус тус байгуулагдсан Хөдөлмөрийн гэрээнүүд тус тус авагдсан ба хамгийн сүүлд 2020 оны 2 дугаар сарын 21-ний өдөр байгуулагдсан хугацаатай хөдөлмөрийн гэрээ байх бөгөөд гэрээний 1.6-д ...талууд хугацаатай байхаар тохиролцсон, 1.6.1-д гэрээ нь 2020 оны 2 дугаар сарын 29-ний өдрөөс Үйлдвэрийн туршилтын үйл ажиллагаа-г дуусгавар болгохоор Гүйцэтгэх захирлын тушаал, шийдвэрээр тогтоох өдрийг хүртэлх хугацаанд хүчин төгөлдөр байна. гэж зааж гэрээ байгуулагдсан нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.2.2, 23.3-т заасантай нийцсэн гэж үзлээ./хх-24-25/

7.11.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.1-д Хөдөлмөрийн гэрээг дараахь үндэслэлээр цуцална, 38.1.2-т ажил олгогч санаачилсан, 40 дүгээр зүйлийн 40.1-т Хөдөлмөрийн гэрээг дараахь үндэслэлээр ажил олгогчийн санаачилгаар цуцалж болно, 40.1.4-т ажилтан хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан, эсхүл хөдөлмөрийн харилцааг шууд зогсоохоор хөдөлмөрийн гэрээнд тухайлан заасан ноцтой зөрчил гаргасан гэж заасан.

Хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4-т ажилтан хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан гэдэгт хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг 2 буюу түүнээс дээш удаа гаргасан байхыг ойлгоно. Зөрчил бүр тус тусдаа тогтоогдсон байх шаардлагатай бөгөөд тус бүрд нь сахилгын шийтгэл заавал ногдуулсан байхыг шаардахгүйгээс гадна давтан гаргасан зөрчлүүдийн хоорондох хугацаа өмнөх зөрчилдөө сахилгын шийтгэл хүлээсэн бол 1 жилээс, хүлээгээгүй бол 6 сараас хэтрээгүй байна. Сахилгын зөрчил нь хөдөлмөрлөх явцдаа хөдөлмөрийн гэрээ болон дотоод журам, мэргэжлийн ажил, үүрэгтэй холбоотой дүрэм, журам зэргийг зөрчих, мөн ёс зүйн алдаа гаргах зэргээр зөрчсөн гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг ойлгоно.

7.12.Б ХХК-ийн захирлын 2021 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдрийн 2021/18 дугаартай Сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалыг энэ шүүхийн шийдвэрээр хүчингүй болгоогүй хүчин төгөлдөр болсон байх тул нэхэмжлэгч Г.Бийг хариуцагч компанийн гүйцэтгэх захирлын 2021 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр гаргасан Ажлаас халах сахилгын шийтгэл ногдуулах, хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай тушаалаар ...үргэлжлүүлэн 13 хоног ажил хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр тасалж, сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан үндэслэлээр “ажлаас халах” сахилгын шийтгэл ногдуулж, хөдөлмөрийн гэрээг цуцласан үйл баримтыг дараах баримтаар тогтоогдож байна гэж шүүхээс дүгнэв.

7.13.Хариуцагч тал нэхэмжлэгч Г.Бийг ажилтны төлөөлөл биш атлаа, хууль зөрчиж ажил хаялт хийж, 2021 оны 2 дугаар сарын 12-ны өдрөөс 3 дугаар сарын 4-ний өдрийг хүртэл үргэлжилсэн 21 өдөр ажил тасалж хөдөлмөрийн дотоод журам зөрчсөн тул “Сануулах” сахилгын шийтгэлийг 2021 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрийн 2021/18 тоот тушаалаар ногдуулж, 2021 оны 3 дугаар сарын 15-ны өдрийн дотор ажилдаа ирж, хөдөлмөрийн гэрээний үүргээ биелүүлэх шаардлагыг ажилтанд хүргүүлсэн байтал үүргээ үл биелүүлж, 2021 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрөөс 3 дугаар сарын 17-ны өдрийг дуустал үргэлжлүүлэн 13 хоног ажил хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр тасалж, сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан тул “ажлаас халах” сахилгын шийтгэл ногдуулж, хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан гэж тайлбарлаж буй үйл баримт нь хэрэгт авагдсан Б ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020.11.17-ны өдрийн 2020/106-б тоот Бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн үед хээрийн анги дээр ажил, амралтын горимын тусгай зохицуулалт хийх тухай тушаал-аар Ээлж солих боломжгүйн улмаас хээрийн ангид гурван долоо хоногоос дээш хугацаагаар ажиллаж байгаа ажилтнуудыг 2020 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрөөс эхлэн дараалсан гурван өдөр ажиллаад нэг өдөр амрах горимоор ажиллуулах, Хээрийн анги дээр амрах өдрүүдийг ажилласантай ижил нөхцөлөөр тооцох буюу үндсэн цалин, хээрийн нэмэгдлийг олгох, Энэхүү тушаал нь ажил, амралтын дээрх дурдсан горимд өөрчлөлт оруулах тухай дараагийн шийдвэр гарах хүртэлх хугацаанд хүчин төгөлдөр мөрдөгдөнө гэж заасан тушаал, ажилтнуудын ажлын цагийн 2020 оны 9 сараас 2021 оны 2 сар хүртэлх хугацааны бүртгэлүүд, хариуцагч талаас 2023.10.26-ны өдрийн 2023/281 тоот тайлбар, баримт гаргах тухай албан бичиг, түүнд хавсаргасан Б ХХК-ийн ажилтнуудын ажлын цагийн 2020 оны 9 сараас 2021 оны 4 дүгээр саруудын бүртгэл гадаад болон монгол хэл дээрх орчуулга хийлгэсэн баримтууд, гэрч Д.Батхуяг, У.Ганбаатар, Я.Ганболд, Г.Ганбүрэн нарын мэдүүлэг зэрэг нотолгооны хэрэгслээр тогтоогдож байх тул хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан гэж үзэж Г.Бэтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан хариуцагчийн 2021 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдрийн №2021/26 дугаар тушаалыг хууль зүйн үндэслэлгүй гэж дүгнэх боломжгүй байна./1хх-371-383, 404-514/

7.14.1999 оны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлд Ажилтны төлөөлөгчид дор дурдсан тохиолдолд ажил хаях эрхтэйг заасан ба нэхэмжлэгч Г.Бийн ажил хаясан талаархи үйл баримт нь хуулийн 119.1.1-д ажил олгогч энэ хуулийн 116.1-д заасан эвлэрүүлэх арга хэмжээнд оролцох үүргээ биелүүлээгүй; 119.1.2-д ажил олгогч зуучлагчийн оролцоотой тохиролцсон шийдвэрийг биелүүлээгүй; 119.1.3-д ажил олгогч хөдөлмөрийн арбитрын зөвлөмжийг хүлээн авч гаргасан шийдвэрээ биелүүлээгүй; 119.1.4-д хөдөлмөрийн хамтын маргааныг хөдөлмөрийн арбитраар хэлэлцсэн боловч түүний зөвлөмжийг хүлээн авч шийдвэр гаргаагүй. гэх заалтуудын алинд ч хамаарахгүй байх бөгөөд хуулийн 119.2-т Ажилтан ажил хаялтад сайн дураараа оролцох-оор заасанд хамаарахаар байна.

            Мөн хуулийн 120 дугаар зүйлд Ажил хаялт зарлах, ажлын байрыг түр хаах талаар дараах зохицуулалтыг тусгажээ. Үүнд:

            120.1-д Ажил хаях тухай шийдвэрийг ажилтны эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг төлөөлөн хамгаалах байгууллагын гишүүдийн буюу нийт ажилтны хурлаас гаргана.

            120.2-т Ажилтны эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг төлөөлөн хамгаалах байгууллагын гишүүд буюу тухайн аж ахуйн нэгж, байгууллагын нийт ажилтны дийлэнх олонхи /гуравны хоёр/ нь оролцсон тохиолдолд хурлыг хүчинтэйд тооцно.

            120.3-т Хуралд оролцогчдын олонхи /талаас илүү/ нь ажил хаяхыг дэмжсэн бол ажил хаялт зарлаж болно.

   120.4-т Ажил хаях тухай шийдвэрт дор дурдсан асуудлыг тусгана:

   120.4.1-д ажил хаяхад хүргэсэн санал зөрүүтэй асуудал;

            120.4.2-т ажил хаялт эхлэх он, сар, өдөр, цаг, ажил хаялтын үргэлжлэх хугацаа, оролцох хүний урьдчилсан тоо;

            120.4.3-т ажил хаялтыг зохион байгуулж удирдах этгээд, маргаан шийдвэрлэхэд оролцох төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүн;

            120.4.4-т ажил хаялт зохион байгуулах үед хүмүүсийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг хангахтай холбогдсон ажлын жагсаалт.

            120.5-д Ажил хаялтыг удирдах этгээд ажил хаялт эхлэхээс ажлын тав, түүнээс дээш өдрийн өмнө ажил хаях тухай шийдвэрийг нөгөө талд хүргүүлэх үүрэгтэй.

           120.6-д Ажил олгогч ажилтны шаардлагыг хүлээж авах боломжгүй гэж үзвэл ажил хаялтын эсрэг арга хэмжээ болгон ажил хаялтад оролцож байгаа ажилтны ажлын байрыг тэдний хувьд түр хааж /локаут/ болно.

            120.7-д Ажил хаялтад оролцогчдын ажлын байранд ажилтан түр ажиллуулахгүй байх зорилгоор ажилтны төлөөлөгчид нь аж ахуйн нэгж, байгууллагыг түр хааж /пикет/ болно.

            120.8-д Ажил олгогч нь ажил хаях, ажлын байрыг түр хаах тухай хэрэглэгч, бэлтгэн нийлүүлэгч болон холбогдох бусад этгээдэд ажлын гурав, түүнээс дээш өдрийн өмнө урьдчилан мэдэгдэнэ.

            120.9-д Ажил хаялт зохион байгуулах, ажлын байрыг түр хаах, санал зөрүүтэй асуудлаар талууд санал солилцох, чөлөөтэй сонголт хийхэд нь хуульд зааснаас бусад тохиолдолд хөндлөнгийн этгээд оролцохыг хориглоно.

            121.1-д Ажил хаялтыг ажилтны төлөөлөгчид удирдана. гэж тус тус заасан байхад нэхэмжлэгч Г.Бийг ажилтны төлөөлөгч гэж үзэх талаарх бичгийн баримт хэрэгт авагдаагүй, энэ хуульд заасан зохицуулалтын дагуу ажил хаялтыг зохион байгуулагдсан гэж үзэх үйл баримт нотлогдохгүй байна.

            7.15.Хэргийн 6-12 дахь талд “Б ХХК-ны ерөнхий захирал Закария эл марзуки танаа компаний Орон нутгийн ажилтнуудаас шаардлага хүргүүлэх учир нь” гэх толгойн бичвэртэй, төгсгөл хэсэгт “Шаардлага хүргүүлсэн Б ХХК-ны Орон нутгийн ажилтнууд 2021 оны 02 сарын 02” гэж бичигдсэн болон 15 хүний нэр, регистрийн дугаар, ажилласан жил, гарын үсэг бүхий жагсаалт авагдсан боловч энэхүү шаардлагыг хариуцагч Б ХХК-ийн захиралд хэдийд, хэрхэн хүргүүлсэн болох нь бичгийн баримтаар нотлогдоогүй байх тул хуулийн 120.5-д Ажил хаялтыг удирдах этгээд ажил хаялт эхлэхээс ажлын тав, түүнээс дээш өдрийн өмнө ажил хаях тухай шийдвэрийг нөгөө талд хүргүүлэх үүрэгтэй. гэх заалтад заасан хугацаанд хүргүүлсэн эсэх нь тодорхой бус байна.

            7.16.Мөн хэргийн 244-255 дахь талд “Б ХХК-ийн болон тэдгээрийн ажилтны төлөөлөгчид хоорондын хамтын гэрээ” авагдсан боловч уг гэрээнд ажилтны төлөөлөгчид гэсэн хэсэгт “Н.Цэвэлдорж, Т.Блгүүн, Н.Нансалмаа, Ё.Баярманлай” нарын нэр бичигдсэнээс үзэхэд “Б ХХК-ийн ажилтны төлөөлөгч гэж Г.Бийг үзэх үндэслэлгүй байна.

7.17.Тус компанийн хөдөлмөрийн дотоод журам болон талуудын хоорондох хөдөлмөрийн гэрээнд хүндэтгэх шалтгаангүй ажил тасалбал ажилтанд шат дараалсан сахилгын арга хэмжээ авна, сахилгын арга хэмжээний төрлийг сануулга, ...ажлаас халах, ажлаас шууд халах үндэслэл болох зөрчлүүдэд ...хүндэтгэх шалтгаангүйгээр 3-аас дээш өдөр ажил тасалсан бол зөрчилд тооцож ажил олгогчийн санаачилгаар гэрээг дуусгавар болгохоор тусгагдсан, хэргийн баримтаар нэхэмжлэгч ажил тасалсан үйл баримт тогтоогдсон тул 2021 оны 2021/26 тоот тушаал Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4-т нийцнэ.

            7.18.Иймээс, дээрх үйл баримтаар хуульд заасан журмын дагуу явагдсан ажил хаялт гэж үзэх үндэслэлгүй байх тул хариуцагчийн нэхэмжлэгч Г.Бийг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ажил тасалсан гэх үндэслэлээр түүнд “ажлаас халах” сахилгын шийтгэлийг ногдуулж, хөдөлмөрийн гэрээ цуцалсныг нь ажлаас үндэслэлгүй халсан гэж шүүх дүгнэх хууль зүйн үндэслэлгүй байна гэж үзээд нэхэмжлэгчийн гаргасан ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоолгож, урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгох нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

8.Дээрх үндэслэлээр нэхэмжлэгч Г.Бийн урьд эрхэлж байсан ажил албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгох нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн тул 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,000 төгрөг гаргуулах, мөн хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүлж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх тухай нэхэмжлэлийг хангах хууль зүйн үндэслэлгүй болно.

9.Өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд:

9.1.Нэхэмжлэгчийн хариуцагчаас гаргуулахаар шаардаж буй өмгөөлөгчийн зардал гэх 1,500,000 төгрөг нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3-т заасан хохиролд шууд тооцогдохгүй тул 227.1-д заасанд хамаарахгүй гэж үзэв.

9.2.Мөн шүүх зохигчийн зөрчигдсөн эрхийг хамгаалахдаа өмгөөлөгчөөс хууль зүйн туслалцаа авсан эсэхээс үл хамааран Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4-т заасан хамгаалалтын аль нэг аргаар хэрэгжүүлдэг тул зөрчигдсөн эрхээ сэргээлгэхээр шүүхэд хандах эрхээ өөрөө, эсхүл өмгөөлөгчөөс хууль зүйн туслалцаа авах хэлбэрээр хэрэгжүүлэх нь зохигчийн сонголт учир шүүхэд мэдүүлэх эрхээ төлбөртэй хэрэгжүүлсний үндсэн дээр гарсан зардлыг хохиролд тооцох хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

10.Иймд ажил олгогч нь ажилтны хөдөлмөрийн гэрээнд заасан гэрээ дуусгавар болгохоор тохиролцсон зөрчил гаргасан үйлдлийг зөв тогтоож, Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 он/-ийн 131.1.3-т заасан зөрчлийг илрүүлж, хариуцлага тооцсоныг харгалзан үзээд шүүх нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 он/-ийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2-т нийцнэ гэж үзлээ.

11.Нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн /495,255+90,334+70,200/ нийт 655,789 төгрөгийг улсын орлого болгох нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2 дахь хэсэгт заасантай нийцнэ.

            Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.3, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

            1.Хөдөлмөрийн тухай хууль /1999 он/-ийн 129 дүгээр зүйлийн 129.1, 128 дугаар зүйлийн 128.1.2, 69 дүгээр зүйлийн 69.1-т заасныг баримтлан Б ХХК-д холбогдуулан гаргасан “Ажлаас үндэслэлгүй халсан болохыг тогтоолгож, урьд эрхэлж байсан ажилд эгүүлэн тогтоолгож, 2021 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрөөс 2023 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийг хүртэл ажилгүй байсан хугацааны цалин 37,692,000 төгрөг гаргуулах, мөн хугацааны нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт бичилт хийлгүүлж, даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлэх, өмгөөлөгчийн зардал 1,500,000 төгрөг гаргуулах, Гүйцэтгэх захирлын 2021.03.05-ны өдрийн 2021/18 дугаартай сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалыг хүчингүй болгуулах тухай Т.Бийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-т зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн нийт 655,789 төгрөгийг улсын орлого болгосугай.

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох ба шийдвэрийг зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргаж болохыг дурдсугай.

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.5, 119.7 дахь заалтад зааснаар шийдвэрийг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг гардан авах үүрэгтэй, зохигчийн оролцоогүйгээр шийдвэрлэсэн талд шүүх шийдвэрийг энэ хуулийн 119.4-т заасан хугацаанд зохигчид гардуулах ба ийнхүү гардуулах боломжгүй бол шүүх уг хугацаа өнгөрснөөс хойш 7 хоногийн дотор зохигчийн оршин суугаа /оршин байгаа/ газар болон ажилладаг байгууллагын аль нэг хаягаар баталгаат шуудангаар, эсхүл шүүхийн ажилтнаар хүргүүлэх бөгөөд шийдвэрийг гардан аваагүй нь давж заалдах гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг мэдэгдсүгэй.

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                    Б.ТҮМЭНЦЭЦЭГ