Монгол Улсын нэрийн өмнөөс

 

 

           ******* ******* дахь сум ын гэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Мөнхцэцэг даргалж, хурлын танхимд нээлттэй хийсэн гэний хэргийн шүүх  хуралдаанаар ХААН *******ны ******* *******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.*******гийн нэхэмжлэлтэй Ц.*******, Н.******* нарт холбогдох “Зээл, хүү, нэмэгдүүлсэн хүү .09.80 төгрөг гаргуулах”-ыг хүссэн гэний хэргийг   хянан хэлэлцэв.

          Шүүх  хуралдаанд:

           Нэхэмжлэгч ХААН *******ны ******* *******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч:     ******* *******, , , од  оршин суух, , , ХААН *******ны ******* *******т Зээлийн   ,

                                                Жагар Ганбатын *******

                                                Регистрийн : ГН-850600

 

            Хариуцагч: ******* *******, анд 98 , , , ******* ******* , , ,  од оршин суух хаягтай,  эр ажилгүй,              

                                                *******   

                                               регистрийн  :-8090   

  

            Хариуцагч: ******* *******, анд 977 ,   , , ******* *******, , , , 65 од оршин суух хаягтай, ,  

                                                  Норовын *******   

                                               регистрийн  : МЭ- 770

 

          Хариуцагч  Ц.*******ын өмгөөлөгч Д.- 

          Шүүх  хуралдааны нарийн чгийн даргаар Б.  нар   оролцов.

                                                                           

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

           Нэхэмжлэгч: “ХААН” *******ны ******* *******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.******* шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ:

          Нэхэмжлэлийн шаардлага: Зээлийн төлбөр нийт .9.80  төгрөг гаргуулах тухай

         Нэхэмжлэлийн утга: Зээлдэгч Ц.*******, Н.******* нар нь тус *******ны ******* *******ын 0 оны 08 сарын 06-ны өдөр № барьцаат гэрээ байгуулан 9.00.000 /Есөн сая хоёр зуун мянган төгрөгийн зээлийг сарын .6 хувийн хүүтэй, 6 сарын хугацаатай, өрхийн хэрэглээний зориулалтаар зээлсэн бөгөөд барьцаанд  инчийн зурагт, хөргөгч зэргийг тус тус барьцаалуулан зээлийг авсан юм.

         Зээлдэгч нь гэрээний зүйлийн . дахь т заасны дагуу зээл, хүүг төлөх төлбөрийн хуваарийн дагуу үндсэн зээлд .6.9 төгрөг, хүүгийн төлбөрт .0.8 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүүгийн төлбөрт .555 төгрөг, нийт 5.85.769 төгрөгийг төлж барагдуулсан болно.

         Зээлдэгч нь гэрээ ёсоор төлбөл зохих төлбөрүүдийг хугацаандаа төлөөгүйн улмаас хугацаа хэтэрч, /0 хоног/ гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөн тул Зээлийн гэрээний 7 зүйлийн 7.-д заасан үндэслэлээр зээлийг буцаан дуудаж, төлбөрийг төлөх, төлөхгүй тохиолдолд гэрээний дагуу зохих арга хэмжээ авахыг урьдчилан мэдэгдсэн боловч өнөөдрийг хүртэл төлбөр төлөгдсөнгүй.

         Иймд ******* гэрээний 8 зүйлийг үндэслэн дараах нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргаж байна: Үүнд:

09 оны 0 сарын 6-ны өдрийн байдлаарх төлбөрийг гаргуулах:

       -Үндсэн үлдэгдэл 5.77.607     төгрөг

       -Зээлийн хүүгийн төлбөр .780.9            төгрөг

      - Нэмэгдүүлсэн хүүгийн төлбөрт 79.00 төгрөг

      - Нотариатын үйлчилгээний төлбөр 9.000 төгрөг нийт .9.80 төгрөг

       - Улсын тэмдэгтийн хураамжийн 96.067 төгрөг тус тус гаргуулахаар нэхэмжилж байна.

        -Зээлийн төлбөрийг мөнгөн хэлбэрээр барагдуулаагүй тохиолдолд нэхэмжлэлийн шаардлагыг барьцааны хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэл хангуулж өгнө үү! ...ээ.

            

            Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Г.******* хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

         ...Зээлдэгч Ц.*******, Н.******* нар нь “ХААН” *******ны ******* *******аас 0 оны 08 сарын 06-ны өдөр барьцаат гэрээ байгуулан 9.00.000 төгрөгийг сарын ,6 хувийн хүүтэй 6 сарын хугацаатай өрхийн хэрэглээний зориулалттай зээл авсан. Тухайн үед барьцаанд гэрийн эд хогшил барьцаалан зээл авсан байдаг. Зээлиийг авснаас хойш 0 хоног төлбөрөө төлөөгүй, хугацаа хэтрүүлэн төлж . Иймд гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчсөн тул гэрээний 5 зүйлийн 7. дэх т заасан үндэслэлээр гэрээний дагуу зохих арга хэмжээ авахыг урьдчилан мэдэгдсэн боловч 09 оны 0 сарын 6-ны өдөр хүртэл төлбөр төлөгдөөгүй. Иймд ******* гэрээний 8 зүйлийг үндэслэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. 09 оны 0 сарын 6-ны өдрийн байдлаар үндсэн үлдэгдэл 5.77.607 төгрөг, хүүгийн төлбөр .780.9 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүүгийн төлбөр 79.00 төгрөг, нотариатын үйлчилгээний төлбөр 9.000 төгрөг, нийт .9.80 төгрөгийг улсын тэмдэгтийн хураамж 96.067 төгрөгийн хамт тус тус гаргуулахаар нэхэмжилж байна. Зээлийг мөнгөн хөрөнгөөр барагдуулаагүй тохиолдолд нэхэмжлэлийн шаардлагыг барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулж өгнө үү гэсэн хүсэлт гаргасан байгаа ... гэв.

 

        Хариуцагч Ц.******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 

     ...Би 0 оны 08 сарын 06-ны өдөр “ХААН” *******ны ******* аймгийн ******* *******аас  9.00.000 төгрөгийн зээл авсан нь үнэн. 0 оны 09 сард ажлаасаа халагдсан. Ажлаас халагдах хүртэлх зээлээ сар бүр төлж . Түүнээс хойш төлж чадаагүй. Хамтран зээлдэгч Н.******* гэх хүний цалингаас нь удаа төлөлт татагдсан . Ажилгүй болсон уч зээлээ төлөх чадваргүй болсон. Гэрээний 7. зүйлд заасны дагуу гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцална гэсэн заалт байгаа. Тийм учраас намайг ажлаас гарснаас хойш гэрээг ******* цуцлах ёстой . Би зээлээ 6 сарын хугацаатай авсан. Зээлийн гэрээний хугацаа  06 оны 08 сард дуусах . Би дагуу 5.8.000 төгрөгийг төлж барагдуулсан. Одоо 5.77.607 төгрөг үлдсэн байгаа. Намайг ажлаас халагдсанаас хойш 06 оны 0 сард ж уулзсан.

 

Түүнээс хойш дахиж уулзаагүй. Банк шүүхэд нэхэмжлэл гаргах хүртлээ хүү тооцсон . Тухайн үед нь гэрээгээ хүчин төгөлдөр бус болгоод намайг шүүхэд өгөх боломж боловч өгөөгүй. Тухайн үед хуулийн мэдлэг дутмаг уч ойлгоогүй болохоор гэрээгээ цуцлая гэсэн хүсэлт гаргахаа мэдэхгүй . Тухайн үед 9,00,000 төгрөгийн зээл авахдаа Н.*******д тодорхой хэмжээгээр мөнгө өгсөн зүйл байхгүй,  хамт ажилладаг болохоор гуйгаад хамтран зээлдэгчээр оруулсан. Н.*******д үлдэгдэл мөнгө ямар ч хамааралгүй. Би өөрөө үндсэн үлдэгдэл 5.77.607 төгрөгийг төлнө ... гэв.

 

         Хариуцагч Н.******* шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 

     ...Тухайн үед Ц.*******ыг зээл байхад ХААН *******ны *******ын н. . Тэгээд Ц.*******ыг зээл авахад нь . Тухайн үед орон тоон дээр гурван хүн . Нөгөө хоёр хүн маань зурахгүй . Би тухайн үед “хүний амьдрал юм чинь” гээд гарын үсэг зурсан. Тухайн үед Ц.******* уч мэдээж зээлээ төлнө бодсон. Харин Ц.*******ыг ажлаасаа халагдаад зээлээ төлөхгүй байхад нь “ХААН” ******* яагаад шүүхэд хандаж болоогүй юм бэ? Тэр үеэс хойш одоог хүртэл хүү хуримтлуулаад үндсэн төлөх ёстой зээлийг нь бүтэн хоёр нугалчихсан төлбөр нэхэмжилж байгааг ойлгохгүй байна. Ц.*******тай ах дүү, хамаатан садангийн холбоо байхгүй. Тухайн үед Ц.******* гийн т , . Зээлийн бүртгэлийн карт дээр хамгийн сүүлд  0 оны сарын -ний өдөр, 08 оны  0 сарын 0-ны өдөр 80.000 төгрөг төлөгдсөн. Энэ мөнгийг миний данснаас татсан ... гэв.

            

         Иргэний хавтаст  хэрэгт цугларсан чгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

           “ХААН” *******ны ******* *******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.*******гээс хариуцагч Ц.*******, Н.******* нарт холбогдуулан “Зээл, хүү, нэмэгдүүлсэн хүү .9.80 төгрөг гаргуулах, төлбөрийг мөнгөн хэлбэрээр барагдуулаагүй тохиолдолд нэхэмжлэлийн шаардлагыг барьцааны хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар нэхэмжлэл гаргажээ.   

           Хариуцагч Ц.******* нь шүүх хуралдаанд “... Би 0 *******д байхдаа зээл авсан...Зээлээс 5.85.769 төгрөгийг төлж барагдуулсан. Одоо үлдэгдэл 5.77.607 төгрөгийг төлж барагдуулна... 0 ажлаасаа гарснаас хойш зээлээ төлж чадаагүй ...” гэсэн тайлбар гаргасанаар нэхэмжлэлийн шаардлагыг зарим хэсгийг хүлээн зөвшөөрсөн байна.

           Харин хариуцагч Н.******* шүүх хуралдаанд “...Тэр үед . Ц.*******ыг зээл авахад тухайн байгууллагын байх ёстой гээд намайг очиж гэрээнд нь гарын үсэг зурсан. Ц.******* болохоор зээлээ төлнө л ойлгосон. Ц.*******ын авсан зээлээс нэг ч төгрөг аваагүй... Харин ******* миний данснаас мөнгө татаад байхаар нь гайхсан...Ц.******* зээлээ хариуцаад төлөх байх. Би уг зээлийг төлөх үндэсгүй үзэж байна...” татгалзжээ.

          Хэрэгт авагдсан баримтаас үзэхэд зээлдэгч Ц.******* нь “ХААН” *******ны ******* *******аас 0 оны 08 сарын 06-ны өдөр № тай Барьцаат зээлийн гэрээ байгуулан  “Цалингийн зээл”  авсан ба тухайн эргэн төлөлтийг зээлдэгчийн цалингаас суутган төлөх нөхцөлтэйгээр 9.00.000 төгрөгийг зээлсэн байна. 

         Зээлдэгч Ц.******* нь зээл, хүү, нэмэгдүүлсэн хүүд 5.85.769 төгрөгийг төлсөн ба 0 оны сарын 07-нд ажлаас халагдснаар зээл төлөх үндсэн эх үүсвэр болох цалингүй болсноор зээлийг төлөөгүй байх ба *******ны зүгээс зээл төлөгдөх, өөрөөр хэлбэл үүрэг гүйцэтгэх бодит боломж байхгүй болсныг мэдсээр байж, гэрээг цуцлах талаар арга хэмжээ аваагүй нь Барьцаат гэрээний  7 зүйлийн 7.-т заасан үүргээ зөрчсөн үзэх үндэслэлтэй байна.  Мөн зээлдэгч нь 0 ажлаас гарсан байхад зээлийг буцаан шаардах, зөрчигдсөн эрхээ хамгаалах талаар ямар арга хэмжээ авсан нь тодорхойгүйн дээр, 05, 06 онуудад холбоо барьж шаардаж , эрэн сурвалжилж байгаа боловч хэрэгт авагдсан зээл төлүүлэх талаар холбоо барьж гэх баримт, зээл төлүүлэх шаардах хуудас зэрэгт зээлдэгч Ц.******* нь гарын үсэг зурж баталгаажуулсан баримт байхгүй байна. Энэ нь  Иргэний хуулинд зааснаар зээлдэгч нь өөрийн зөрчигдсөн эрхээ хуулийн хугацаанд хамгаалуулах арга хэмжээ авсан гэх үндэслэл тогтоогдохгүй өөрөөр хэлбэл гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардлага гаргах хөөн хэлэцэх хугацаа дууссан байна.

          Хэдийгээр гэрээний үүрэгтэй холбоотой хөөн хэлэцэх жилийн хугацаа  дууссан боловч  зээлдэгч Ц.******* нь “...Одоо үлдэгдэл 5.77.607 төгрөгийг төлж барагдуулна...” гэснээр нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хүлээн зөвшөөрсөн  байх тул нэхэмжлэлийн зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэх нь зүйтэй.  

          Зээлийн гэрээнд Н.******* нь хамтран зээлдэгч гарын үсэг зурсан хэдий ч Иргэний хуулийн зүйлийн ., .-т заасан  эрх зүйн үндэслэл тогтоогдоогүй байх тул үүргийг хариуцах үндэслэлгүй үзнэ.

          Иргэний хуулийн зүйлийн .-т зааснаар хамтран хүлээх үүрэг нь хууль буюу гэрээнд зааснаар, эсвэл үүргийн зүйлийн үл хуваагдах шинжтэй холбоотойгоор үүсэх  бөгөөд гэрээнд хариуцагч Н.******* нь гарын үсэг зурсан хэдий боловч үүргийг бүхэлд нь буюу члэн хүлээлгэн өгөх үүрэг үүссэн гэх байдал нь тухайн мөнгийг нэг зээлдэгч буюу өөрөөр хэлбэл Ц.******* нь хүлээн авсан, зээлдэгч Ц.******* нь уг зээлийг өөрийн хэрэгцээнд дангаараа зарцуулсан гэх тайлбар гаргаж байгаа зэрэг үйл баримтаар үгүйсгэгдэж байна.

          Мөн Зээлийн  гэрээний зүйлийн .-т зааснаар “хамтран үүрэг гүйцэтгэгч нь зээлдэгчийн нэгэн адил эрх эдэлж, үүрэг хүлээнэ” гэснээр гэрээ хүчин төгөлдөр болмогц хамтран үүрэг гүйцэтгэгч нь зээлийг , захан зарцуулах эрх үүссэн гэх боловч зээлээс  хамтран үүрэг гүйцэтгэгчид шилжүүлсэн гэх баримт байхгүй байна.

          Энэ нь Иргэний хуулийн зүйлийн .-д “... Үүрэг гүйцэтгүүлэгчдийн хэн хэн нь үүргийн гүйцэтгэлийг үүрэг гүйцэтгүүлэгчид бүхэлд нь буюу члэн хүлээлгэн өгөх, үүрэг гүйцэтгүүлэгч нь үүргийн гүйцэтгэлийг бүхэлд нь буюу члэн үүрэг гүйцэтгэгч тус бүрээс шаардах эрх бүхий  байвал хамтран үүрэг гүйцэтгэгчид гэнэ” зааснаар үүрэг гүйцэтгүүлэгч буюу зээлдэгч нь үүргийг шаардахын тулд хамтран үүрэг гүйцэтгэгч буюу зээлдэгч нарт үүрэг үүссэн эсэхийг нотлох ёстой байна.

         Хариуцагч Н.Даваатулгын  “...зээл авахад тухайн байгууллагын байх ёстой гэсний улмаас л гарын үсэг зурсан. Цалин байгаа хүн зээлээ төлөх ёстой л зурсан... мөнгөнөөс нэг ч төгрөг аваагүй...” гэх татгалзал нь Иргэний хуулийн зүйлийн .-д “Үүргийн гүйцэтгэлийг үүрэг гүйцэтгүүлэгчид, эсхүл хууль, гэрээ буюу шүүх, артрын шийдвэрт заасан эрх бүхий этгээдэд хүлээл өгнө” гэсний дагуу ХААН ******* болон хариуцагч нарын  хоор байгуулсан  гэрээний дагуу зээлийг буюу үүргийн гүйцэтгэлийг үүрэг гүйцэтгүүлэгчид хүлээлгэн өгөөгүй /өөрөөр хэлбэл Н.******* зээл аваагүй/ бол түүний заасан эрх бүхий этгээдэд үүргийн гүйцэтгэлийг хүлээлгэн өгснөөр үүрэг гүйцэтгэгчийн хариу үүрэг үүсэх байтал гэрээний дагуу хамтран хариуцагч нь  мөнгийг хүлээн аваагүй уч  үүрэг үүсээгүй гэх үндэслэлтэй байна.

           Иймд хариуцагч Н.******* нь зээлийг хүлээн авсан, зээл төлж гэх үүрэг үүссэн байдал нь нотлогдоогүй тул ХААН *******ны шаардах эрх нь Иргэний хуулийн зүйлийн ., 5 зүйлийн 5.-д зааснаар үүсээгүй үзнэ. 

        Ц.*******ын “ХААН” *******ны ******* *******аас 0 оны 08 сарын 06-ны өдөр № тай Барьцаат зээлийн гэрээ байгуулан  авсан зээлээс төлөгдөөгүй үлдсэн зээл, хүү, нэмэгдүүлсэн хүү нийт 5.77.607 төгрөгийг Ц.*******аас гаргуулан ХААН *******ны ******* *******т *******т олгох, мөн  хариуцагч нь зээлийг мөнгөн төлбөрөөр төлөөгүй тохиолдолд  барьцааны хөрөнгөөс төлбөрийг гаргуулах нь зүйтэй.

    Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 зүйлийн 57.-д зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчийн урьдчилан төлсөн 96.067 төгрөгийг ын орон нутгийн төсвийн орлогод хэвээр үлдээж,

хариуцагчаас Ц.*******аас нэхэмжлэлийн хангагдсан болох 5.77.607 төгрөгийн тэмдэгтийн хураамж 06.7 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч ХААН *******ны ******* *******т олгох нь зүйтэй байна.

 

   Иргэний  хэрэг  шүүхэд  хянан  шийдвэрлэх  тухай  хуулийн 5   зүйлийн 5.., 6 ,8 зүйлүүдэд  заасныг  уддлага  болгон ТОГТООХ нь:

 

         . Иргэний хуулийн зүйлийн ., 5 зүйлийн 5.-д зааснаар ХААН *******ны ******* *******ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.*******гийн нэхэмжлэлтэй Н.*******д холбогдох “Зээл, хүү, нэмэгдүүлсэн хүү .9.80 төгрөг гаруулах”-ыг хүссэн   нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

         . Иргэний хуулийн 5 зүйл, зүйлийн ., ., 5 зүйлийн 5.-д зааснаар зээлдэгч Ц.*******аас нийт 5.77.607 төгрөг гаргуулан “ХААН” *******ны ******* *******т олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим болох 5.58.97 төгрөгийн нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

         . Иргэний  хэрэг  шүүхэд  хянан шийдвэрлэх  тухай  хуулийн  57 зүйлийн  57.-д зааснаар нэхэмжлэгч “ХААН” *******наас улсын тэмдэгтийн хураамжинд 96.067 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Ц.*******аас  улсын тэмдэгтийн хураамж 06.7 төгрөг гаргуулан   нэхэмжлэгчид буцаан олгосугай.

 

         . Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 зүйлийн 9.-т зааснаар  шийдвэр  танилцуулан сонсгомогц  хүчинтэй  болохыг  дурдсугай.

 

         5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 зүйлийн  9.-т зааснаар  шүүх  хуралдаанд  оролцсон тал энэ  хуулийн 9.-т заасан  хугацаа  өнгөрснөөс  хойш   хоногийн  дотор  шүүхэд  хүрэлцэн ж шийдвэрийг  өөрөө  гардан  авахыг анхааруулсугай.

 

         6. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 зүйлийн  9.5-д зааснаар  мөн  хуулийн  9   зүйлийн 9.-т заасны дагуу  хүрэлцэн  ж  шүүхийн   шийдвэрийг  аваагүй бол шүүх хугацаа  өнгөрснөөс 7 хоногийн дотор баталгаат шуудангаар хүргүүлэн,  мөн   хуулийн 9   зүйлийн  9.6-д  зааснаар шийдвэрийг  гардан   авсанд   тооцсугай.

 

        7. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх  тухай хуулийн 9 зүйлийн  9.7-д зааснаар энэ хуулийн хуулийн 9 зүйлийн 9.-т заасны дагуу  шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.

 

        8. Иргэний  хэрэг  шүүхэд  хянан  шийдвэрлэх  тухай  хуулийн 0 зүйлийн  0.-т зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авсанаас хойш хоногийн дотор    Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж  заалдах  шатны шүүхэд давж  заалдах гомдол  гаргах  эрхтэй.

 

 

 

 

                                  ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                            Д.МӨНХЦЭЦЭГ