Монгол Улсын Шүүхийн шийдвэрийн цахим сан

Шийдвэрийн мэдээлэл

Шүүх	Говьсүмбэр аймаг дахь сум дундын анхан шатны шүүх /Иргэний хэрэг/
Шүүгч	Пүрэвдоржийн Цогзолмаа
Хэргийн индекс	134/2023/00131/И
Дугаар	134/ШШ2024/00146
Огноо	2024-06-20
Маргааны төрөл	Бусад хуулиар,

Холбоотой шийдвэрүүд

Шүүгч: Гэрэлийн Тэгшсуурь
Дугаар: 216/МА2024/00001
Огноо: 2024-01-11

Шүүгч: Одцэрэнгийн Однямаа
Дугаар: 216/МА2024/00007
Огноо: 2024-10-04

Говьсүмбэр аймаг дахь сум дундын анхан шатны шүүх /Иргэний хэрэг/ийн Шийдвэр

2024 оны 06 сарын 20 өдөр

Дугаар 134/ШШ2024/00146

Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******сум*******дундын*******иргэний*******хэргийн*******анхан*******шатны*******шүүхийн*******шүүгч*******П.Цогзолмаа*******даргалж,*******шүүгч*******М.Энхмандах,*******Р.Батбаяр*******нарын*******бүрэлдэхүүнтэй*******тус*******шүүхийн*******танхимд*******хийсэн*******шүүх*******хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч:***************

Хариуцагч:**************

Нэхэмжлэлийн*******шаардлага:*******Хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс*******49,982,564*******төгрөг,*******өмгөөллийн*******үйлчилгээний*******хөлс*******3,000,000*******төгрөг,*******үйлдвэрлэлийн*******осолд*******орсноор*******сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршиг*******100,000,000*******төгрөг,*******нийт*******152,982,564*******төгрөг*******гаргуулах*******тухай*******нэхэмжлэлийг*******2023*******оны*******04*******дүгээр*******сарын*******17-ны*******өдөр,

Хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсаны*******улмаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлсийг*******97,777,402*******төгрөгөөр*******нэмэгдүүлж,*******147,759,966*******төгрөг*******гаргуулах,*******

Хамтын*******гэрээнд*******заасны*******дагуу*******олгогдох*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөг*******гаргуулах*******тухай*******нэхэмжлэлийн*******нэмэгдүүлсэн*******шаардлагыг*******2023*******оны*******10*******дугаар*******сарын*******24-ний*******өдөр*******тус*******тус*******хүлээн*******авч,*******хянан*******хэлэлцэв.

Шүүх*******хуралдааны*******оролцогчид:*******

Нэхэмжлэгч:*******

Нэхэмжлэгчийн*******өмгөөлөгч:*******

Хариуцагчийн*******итгэмжлэгдсэн*******төлөөлөгч:*******Б.Шинэтуяа*******

Иргэдийн*******төлөөлөгч:*******

Шүүх*******хуралдааны*******нарийн*******бичгийн*******дарга:*******П.Энхбат*******нар*******оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ*******нь:

1.*******Нэхэмжлэгч*******,*******түүний*******өмгөөлөгч**************нар*******шүүхэд*******гаргасан*******нэхэмжлэл*******болон*******шүүх*******хуралдаанд*******гаргасан*******тайлбартаа:*******

1.1.*******Би*******тус*******байгууллагад*******2010*******оны*******07*******дугаар*******сард*******ажилд*******орсон.*******Үүнээс*******өмнө*******2010*******оны*******03*******дугаар*******сард*******анх*******төмөр*******замд*******засварын*******бригадад*******ажиллаж*******байсан.*******Тус*******байгууллага*******намайг*******ажилд*******авъя*******гэж*******санал*******тавьсаны*******дагуу*******би*******ажилд*******орсон.*******Би*******өөрөө*******сагс,*******волейбол*******тоглодог*******байсан*******учраас*******ажилд*******оръё*******гээд*******өмнө*******нь*******өргөдөл*******өгсөн*******байсан.*******Түүнээс*******өмнө*******би*******МСҮТ-ийн*******цахилгааны*******ангийг*******төгссөн.*******Тэгээд*******-ийн*******Говьсүмбэр*******салбарт*******ажилд*******орсон.*******Ажилд*******ороод*******2011*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******09-ний*******өдөр*******Баянтал*******суманд*******фазын*******ялгаа*******хийх*******ажил*******хийнэ*******гэж*******яригдсан.*******Тухайн*******өдөр*******нь*******нэг*******дэх*******өдөр*******байсан.*******Манай*******байгууллага*******5*******дахь*******өдөр*******болгон*******сонсгол*******гэж*******хийдэг.*******Тэр*******нь*******дараа*******7*******хоногт*******ямар*******ажил*******хийх*******үү,*******ямар*******төлөвлөгөө*******гаргах*******уу,*******мөн*******хийсэн*******ажлаа*******танилцуулдаг*******өдөр*******байдаг.*******Тухайн*******сонсгол*******хийсэн*******өдөр*******нь*******05*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдөр*******байсан*******санагдаж*******байна.*******Тэгэхэд*******3*******бригад*******гарч*******ажиллана*******гэсэн.*******Би*******тухайн*******үед*******ГАЗ53*******гэдэг*******машины*******жолоочоор*******ажиллаж*******байсан.*******5*******дахь*******өдөр*******нь*******Шүрэнчулуун*******дарга*******надад*******ийм*******ийм*******хүмүүстэй*******Баянтал*******руу*******будгийн*******ажилд*******гарна*******гэж*******хэлсэн.*******Тэгэхэд*******нь*******хурал*******дээр*******би*******машин*******2*******тольгүй*******учраас*******цагдаагийн*******постоор*******гарч*******чадахгүй*******гэж*******хэлэхэд*******Мөнхзулаа*******чи*******хулгайн*******замаар*******дэнжийн*******зүүн*******талаар*******ороод*******явчих*******гэж*******хэлсэн.*******Би*******05*******дугаар*******сарын*******09-ний*******өглөө*******би*******машиндаа*******бензин*******аваад*******хулгайн*******замаар*******гараад*******Баянтал*******дээр*******очсон.*******05*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдөр*******яригдсан*******асуудал*******нь*******Баянтал*******дэд*******станцын*******тогийг*******тэр*******чигт*******нь*******тасална.*******Та*******нар*******фазын*******ялгаа*******хийж,*******будгийн*******ажил*******хийнэ*******гэсэн*******үүрэг*******даалгавар*******өгсөн.*******Би*******хувьдаа*******тог*******нь*******тэр*******чигтээ*******тасарсан*******байх*******юм*******байна*******гэсэн*******ойлголттой*******байсан.*******Яагаад*******би*******тог*******нь*******тасрах*******юм*******байна*******гэдгийг*******мэдсэн*******бэ*******гэхээр*******өмнө*******нь*******ийм*******тохиолдол*******бас*******гарч*******байсан.*******Манай*******ажлынхан*******Шивээ*******дэд*******станцад*******фазын*******ялгаа*******хийх*******ажил*******хийж*******байна.*******Хүчдэл*******нь*******тасарсан*******гээд*******би*******өмнө*******нь*******будгийн*******ажил*******хийж*******байсан.*******Би*******яг*******л*******тийм*******л*******зарчмаар*******явах*******юм*******байна*******гэж*******ойлгож*******байсан.*******Тухайн*******үед*******бид*******нар*******очоод*******заавар,*******зөвлөгөө*******өгөөд*******ярилцаад*******ажилласан.*******Тухайн*******үед*******2*******жолооч*******байсан.*******Ерөнхий*******инженертэй*******Амархүү*******гээд*******жолооч*******ажилд*******очсон.*******Заавар*******зөвлөгөө*******өгөөд*******гарын*******үсэг*******зураад*******ажилд*******гарна*******гэсэн*******чинь*******надтай*******хамт*******байсан*******Амархүү*******жолооч*******би*******энэ*******ажилд*******гарахгүй.*******Надад*******энд*******ажилд*******гарах*******үндэслэл*******байхгүй*******гэж*******хэлсэн.*******Тэгэхээр*******нь*******би*******адилхан*******жолооч*******учраас*******энэ*******ажилд*******гарахгүй*******гэсэн*******чинь*******манай*******байгууллагын*******салбарын*******жолооч*******хүн*******иймэрхүү*******ажилд*******гарах*******ёстой*******гээд*******ажилд*******гар*******гэсэн.*******Би*******машинаа*******станц*******руу*******оруулсан.*******Будаг*******хийж*******байгаад*******эргээд*******харахад*******будаагүй*******хэсэг*******байсан.*******Би*******ногоон*******будаг*******барьсан*******байсан*******санагдаж*******байна.*******Тэр*******станцыг*******бүхэлд*******нь*******будах*******ёстой*******байсан.*******Би*******дээшээ*******авирсан*******тэгээд*******л*******эмнэлэгт*******сэрсэн.*******Би*******хотод*******Түлэнхийн*******нөхөн*******сэргээх*******төв*******эмнэлэгт*******хэвтсэн.*******Түлэнхий*******нөхөн*******сэргээх*******төвд*******анх*******ухаан*******орсон.*******

Дээрх*******үйлдвэрлэлийн*******ослын*******улмаас*******их*******хэмжээний*******гэмтэл,*******түлэгдэлт*******авсан.*******Түлэнхийн*******нөхөн*******сэргээх*******эмнэлэгт*******мэс*******засалд*******бүтэн*******наркозтой*******орж,*******зүүн*******гарын*******шуу*******хэсгээр*******тайруулж,*******баруун*******хөлийн*******доод*******хэсэг*******дэх*******түлэгдсэн*******шөрмөс,*******судас,*******мах*******зэргийг*******огтолж*******авсан,*******нүүрний*******баруун*******хэсэг,*******хүзүү,*******цээжний*******хэсэг*******гүн*******түлэгдсэн,*******толгойн*******оройн*******хэсэгт*******оёдол*******тавьсан,*******баруун*******нүдний*******хажуу*******талд*******оёсон*******зэрэг*******гэмтлүүд*******авсан.*******Улмаар*******эмнэлэгт*******2011*******оны*******05*******дугаар*******сараас*******08*******сар*******хүртэл*******хэвтэх*******хугацаандаа*******хөлөө*******тайруулахгүй*******хэлбэрээр*******нь*******авч*******үлдэхийн*******тулд*******нийт*******6*******удаа*******нугасаар*******мэдээ*******алдуулах*******хагалгаанд*******орж*******байсан.*******Уг*******ослоос*******болж*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******75*******хувиар*******алдсан.*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******сум*******дундын*******Эрүүгийн*******хэргийн*******анхан*******шатны*******шүүхийн*******2012*******оны*******08*******дугаар*******сарын*******21-ний*******өдрийн*******26*******дугаартай*******шийтгэх*******тогтоол*******гарч*******үйлдвэрийн*******осол*******гарсантай*******холбоотойгоор*******буруутай*******албан*******тушаалтнуудад*******эрүүгийн*******хариуцлага*******тооцсон.*******Монгол*******Улсын*******Дээд*******шүүхийн*******2013*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******14-ний*******өдрийн*******269*******дүгээр*******тогтоолоор*******хариуцагч*******аас*******надад*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сараас*******эхлэн*******цалинд*******77,105*******төгрөг*******олгохоор*******шийдвэрлэсэн.*******Гэвч*******ын*******жолоочийн*******цалин*******2013*******оноос*******хойш*******өнөөдрийг*******хүртэл*******нэмэгдсээр*******байсныг*******саяхан*******мэдсэн.*******Миний*******бие*******үйлдвэрийн*******осолд*******ороогүй*******байсан*******бол*******жолоочийн*******ажлаа*******үргэлжлүүлэн*******гүйцэтгэж,*******нэмэгдсэн*******хэмжээтэй*******тэнцэх*******цалин*******хөлсийг*******авах*******байсан.*******Иймээс*******Монгол*******Улсын*******Дээд*******шүүхийн*******2013*******оны*******269*******дүгээр*******тогтоолоор*******шийдвэрлэсэн*******77,105*******төгрөг*******бодит*******байдалд*******өөрчлөгдсөн*******буюу*******жолоочийн*******цалин*******нэмэгдсэнтэй*******холбоотойгоор*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлсөө*******шаардах*******болсон.*******Уг*******учир*******шалтгааныг*******хариуцагч*******байгууллагад*******тайлбарлаж,*******жолоочийн*******цалин*******нэмэгдсэн*******юм*******шиг*******байна*******бодож*******олгоно*******уу*******гэсэн*******утгатай*******өргөдөл*******2020*******оны*******10*******сард*******өгсөн*******боловч*******дараа*******онд*******нь*******Иргэний*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******дагуу*******олгож*******болно*******гэсэн*******хариу*******өгсөн.*******Монгол*******улс*******дахь*******өргөн*******хэрэглээний*******барааны*******үнийн*******өсөлт,*******инфляци,*******эдийн*******засгийн*******нөхцөл*******байдал,*******мөнгөний*******ханшны*******өөрчлөлт*******зэргээс*******хамаарч*******хөдөлмөрийн*******хөлсний*******хэмжээ*******нэмэгдэх*******бүрд*******хариуцагч*******байгууллагын*******жолоочийн*******цалинг*******2013*******болон*******2023*******онтой*******харьцуулахад*******маш*******их*******хэмжээний*******зөрүү*******гарч*******байна.*******

Хариуцагчийн*******буруутай*******үйлдлийн*******улмаас*******нэхэмжлэгч*******надад*******гэм*******хор*******учирсан*******тул*******Иргэний*******хуулийн*******497*******дугаар*******зүйлийн*******497.1-д*******Бусдын*******эрх,*******амь*******нас,*******эрүүл*******мэнд,*******сэтгэцэд,*******нэр*******төр,*******алдар*******хүнд,*******ажил*******хэргийн*******нэр*******хүнд,*******эд*******хөрөнгөд*******хууль*******бусаар*******санаатай*******буюу*******болгоомжгүй*******үйлдэл*******/эс*******үйлдэхүй/-ээр*******гэм*******хор*******учруулсан*******этгээд*******уг*******гэм*******хорыг*******хариуцан*******арилгах*******үүрэгтэй,*******мөн*******хуулийн*******498*******дугаар*******зүйлийн*******498.1-д*******Ажиллагсад*******хөдөлмөрийн*******гэрээ*******буюу*******албан*******тушаалын*******дагуу*******хүлээсэн*******үүргээ*******гүйцэтгэх*******явцад*******гэм*******буруутай*******үйлдэл*******/эс*******үйлдэхүй/-ээрээ*******бусдад*******учруулсан*******гэм*******хорын*******хариуцлагыг*******түүнийг*******ажиллуулж*******байгаа*******ажил*******олгогч*******хүлээнэ,*******505*******дугаар*******зүйлийн*******505.1-д*******Бусдын*******эрүүл*******мэндэд*******гэм*******хор*******учруулсан*******этгээд*******нь*******хохирогчийн*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс*******зэрэг*******зайлшгүй*******бүх*******зардлыг*******хохирогчид*******төлөх*******үүрэгтэй*******гэж*******тус*******тус*******заасан*******байх*******тул*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сарын*******01-ний*******өдрөөс*******2023*******оны*******03*******дугаар*******сарын*******30-ны*******өдрийг*******хүртэлх*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсаны*******улмаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлсний*******зөрүү*******төлбөр*******болох*******49,982,564*******төгрөгийг*******хариуцагчаас*******гаргуулахаар*******нэхэмжлэл*******гаргасан.*******

Хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсан*******төлбөр*******сар*******тутамд*******олгодог*******77,105*******төгрөгийг*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлтийг*******харгалзан*******2,740,000*******төгрөг*******болгож*******өөрчлүүлэх*******тухай*******нэхэмжлэл*******гаргасан.*******Тухайн*******77,105*******төгрөг*******нь*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсан*******учраас*******өгч*******байгаа*******мөнгө.*******Түүнээс*******биш*******цалин*******биш.*******Анхны*******нэхэмжлэлийн*******шаардлага*******дээр*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлтөөс*******болоод*******2,740,000*******болгоод*******өгөөч*******гэж*******нэхэмжлэлээ*******гаргасан*******байсан*******бол*******сүүлд*******шүүхэд*******хэрэг*******буцаж*******ирснээс*******хойш*******нэхэмжлэлийн*******үндэслэлээ*******өөрчилсөн*******байгаа.*******Өөрөөр*******хэлбэл,*******шаардлага*******хэвээрээ*******байгаа.*******Үндэслэл*******нь*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлт*******биш.*******Мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлт*******гэхээр*******хэрэглээ*******болон*******бодолт*******талдаа*******биш*******юм*******байна*******гэж*******үзэж*******Иргэний*******хуулийн*******507.1-т*******зааснаар*******буюу*******авч*******байгаа*******тэтгэврийн*******хэмжээ*******багасвал*******гэм*******хор*******учруулсаны*******төлбөрийг*******зохих*******хэмжээгээр*******нэмэгдүүлэхийг*******хариуцагчаас*******шаардах*******эрхтэй*******гэдгээр*******шаардсан*******байгаа.*******Нэхэмжлэлийн*******шаардлагын*******дүн*******бол*******хэвээрээ*******байгаа.

Нэхэмжлэлийн*******шаардлагаа*******509.3*******биш*******507.1*******болгож*******өөрчлөөд*******байгаа.*******Жолоочоор*******ажиллаж*******байсан**************хэрвээ*******жолоочоороо*******одоо*******ажиллаж*******байсан*******бол*******ийм*******цалин*******авах*******байсан*******гэдэг*******байдлаар*******цалингийнхаа*******тооцооллыг*******хүсэлт*******гаргаад*******бүрдүүлсэн*******байгаа.*******Одоо*******тэр*******цалингаа*******авахгүйгээр*******цалингийнхаа*******оронд*******77,105*******төгрөг*******авч*******байгаа.*******Энэ*******хоёрын*******зөрүү*******ийм*******юм*******гэдэг*******байдлаар*******гаргаж*******ирээд*******байгаа.*******507.1*******бол*******дутуу*******авсан*******гэдгээрээ*******гаргаж*******ирээд*******байгаа.*******Нэхэмжлэлийнхээ*******хууль*******зүйн*******үндэслэлээ*******өөрчилсөн.*******507.1*******гэж*******үндэслэл*******гаргасан*******манай*******байр*******суурь*******юу*******вэ*******гэхээр*******77,105*******төгрөг*******бол*******шүүхийн*******шийдвэрийн*******дагуу*******байгууллагаас*******гаргуулж*******байгаа*******мөнгө.*******Би*******хэрвээ*******байгууллагадаа*******жолоочоор*******ажиллаж*******байсан*******бол*******ийм*******цалин*******авах*******байсан*******гээд*******нотлох*******баримтуудаа*******гаргаж*******өгсөн*******байгаа.*******Хөгжлийн*******бэрхшээлтэй*******болсны*******улмаас*******авч*******байгаа*******тэтгэвэр*******дээрээ*******77,105*******төгрөгөө*******нэмээд*******жолоочийн*******цалингаас*******хасаад*******гарч*******байгаа*******зөрүүн*******дээр*******байгууллага*******ямар*******байр*******суурьтай*******байгаа*******вэ?*******Нарийн*******тайлбарлаагүй*******учраас*******хариуцагч*******ойлгоогүй*******юм*******шиг*******байна.*******

Иргэний*******хуулийн*******505.1*******буюу*******бусдын*******эрүүл*******мэндэд*******гэм*******хор*******учруулах*******гээд*******явж*******байгаа.*******505,*******506*******дугаар*******зүйл*******заалтуудыг*******эрүү,*******иргэний*******шүүн*******таслах*******ажиллагаанд*******хэрэглэх*******Улсын*******Дээд*******шүүхийн*******15*******дугаартай*******тогтоол*******дээр*******болохоор*******олох*******ёстой*******байсан*******орлогын*******хэмжээгээр*******хохирлыг*******хариуцагч*******байгууллага*******нөхөн*******төлөх*******ёстой.*******Нөхөн*******төлөхдөө*******олох*******байсан*******орлогын*******хэмжээг*******яаж*******тооцох*******вэ*******гэхээр*******авч*******байсан*******цалин*******орлого,*******авч*******байсан*******тэтгэвэр,*******тэтгэмжийг*******тооцон*******гаргасан.*******Ялгаа*******нь*******507*******бол*******олох*******байсан*******орлогын*******хэмжээ,*******509*******бол*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсантай*******холбоотой*******сар*******тутмын*******мөнгө*******гэж*******үзэж*******байгаа.

Хариуцагч*******байгууллага*******нь*******надад*******гэм*******хор*******учруулж,*******иргэний*******эрх*******зүйн*******харилцаанд*******орох*******нөхцлийг*******бий*******болгосон*******бөгөөд*******миний*******бие*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******ажиллагаанд*******өөрийн*******хууль*******ёсны*******ашиг*******сонирхлыг*******хэрхэн*******хамгаалах*******болон*******бусад*******асуудалд*******мэргэжлийн*******өмгөөлөгч*******ажиллуулах,*******эрүүл*******мэндийн*******болон*******нарийн*******мэргэжлийн*******зайлшгүй*******хэрэгцээ*******шаардлага*******гарсан*******тул*******хууль*******зүйн*******туслалцаа*******үзүүлэх*******гэрээ*******байгуулж,*******мэргэжлийн*******туслалцаа*******авсан*******учраас*******өмгөөлөгчид*******төлсөн*******3,000,000*******төгрөгийн*******төлбөрөө*******нэхэмжилж*******байгаа.*******

2022*******оны*******12*******дугаар*******сарын*******23-ны*******өдөр*******Иргэний*******хуулийн*******230*******дугаар*******зүйлийн*******230.2*******дахь*******хэсгийг*******өөрчлөн*******найруулж*******Сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршгийг*******мөнгөн*******хэлбэрээр*******арилгах*******бөгөөд*******бусад*******эдийн*******бус*******гэм*******хорыг*******гагцхүү*******хуульд*******тусгайлан*******заасан*******тохиолдолд*******мөнгөн*******хэлбэрээр*******арилгана*******гэж*******тусгасан.*******Би*******осол*******болох*******үед*******дөнгөж*******21*******настай*******тус*******байгууллагын*******хамгийн*******залуу*******ажилтан*******байсан.*******Уг*******осолд*******орохоос*******өмнө*******би*******шатар*******тоглодог,*******сагсан*******бөмбөг,*******волейбол*******тоглодог*******тус*******байгууллагын*******тамирчин*******байсан*******төдийгүй*******сурч*******боловсрох*******өндөр*******тэмүүлэлтэй,*******маш*******том*******зорилготой*******хүүхэд*******байсан.*******1998-2008*******оны*******хугацаанд*******бүрэн*******дунд*******боловсрол*******эзэмшихдээ*******сурлагын*******дундаж*******дүн*******87.58*******хувь*******төгссөн.*******2008*******оны*******төгсөгчдийн*******спортын*******шилдэг*******сурагч*******болж*******байсан.*******Улсын*******ерөнхий*******шалгалтыг*******сайн*******өгч*******Санхүү*******эдийн*******засгийн*******сургуульд*******элсэж*******байсан.*******2008*******онд*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******Уул*******уурхайн*******мэргэжлийн*******сургалт*******үйлдвэрлэл*******төвийн*******Уул*******уурхайн*******цахилгаан*******механик*******мэргэжлээр*******1*******жил*******суралцахдаа*******сурлагын*******дундаж*******дүн*******90*******хувь,*******2008-2009*******оны*******спортын*******шилдэг*******сурагч*******болж*******байсан.*******Харамсалтай*******нь*******2011*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******09-ний*******өдөр*******болсон*******үйл*******явдлаас*******болж*******ид*******хийж*******бүтээх,*******суралцаж*******сайжрах*******насандаа*******энэ*******бүх*******зүйлээсээ*******салж*******сурах,*******бүтээх*******чадваргүй,*******өдөр*******болгон*******өвдөлт*******хөндүүр*******мэдэрдэг,*******хийж*******чаддаг*******зүйлсээ*******хийж*******чадахаа*******больсон,*******нэг*******ч*******шөнө*******тайван*******амардаггүй,*******өөртөө*******итгэх*******итгэлгүй,*******сэтгэл*******санааны*******хувьд*******хүнд*******байдаг*******болсон.*******Тухайн*******үед*******хэрэг*******явж*******байхад*******нэг*******ч*******удаа*******гомдолтой*******гэж*******хэлж*******байгаагүй.*******Үйлдвэрийн*******осолд*******орсон*******байхад*******байгууллага,*******хамт*******олон*******сайхан*******хандаж*******байсан*******тэр*******хүмүүст*******талархаж*******явдаг.

Намайг*******таньдаг*******хүмүүс*******бахархаж*******инээмсэглэж*******харилцдаг*******байсан*******бол*******одоо*******өрөвдөх,*******хайрлах*******харцаар*******харж*******харилцдаг*******болж*******мөнгөөр*******хэзээ*******ч*******үнэлж*******болохгүй*******хүсэл*******мөрөөдөл,*******зорилго*******гэх*******мэт*******амьдрал*******дээрх*******асар*******олон*******зүйлээ*******алдсан.*******Жишээ*******нь,*******эрүүл*******мэндээ*******алдсан,*******найз*******охинтойгоо*******байх*******боломжоо,*******сайн*******хань*******сайхан*******хүүхдүүдийн*******аав*******байх*******боломжоо,*******найзуудтайгаа*******зааланд*******тоглох*******тэмцээн*******уралдаанд*******орох*******боломжоо*******алдсан,*******аав*******ээжийнхээ*******сайн*******хүү*******байх*******боломжоо*******алдсан,*******дүү*******нарынхаа*******үлгэр*******жишээ*******ах*******байх,*******сайн*******инженер*******техникийн*******ажилтан*******байх*******боломжоо,*******хүний*******сэтгэлд*******үлддэг*******сайхан*******дурсамжуудаа*******алдсан*******гэх*******мэт*******олон*******зүйлсийг*******алдсан.*******Уг*******ослоос*******хойш*******өнөөдрийг*******хүртэл*******миний*******биед*******мэдрэгдсэн*******өвдөлтийн*******хэмжээ,*******өвдөлтөөсөө*******болж*******нойргүй*******хонодог*******хоногийн*******тоо,*******сэтгэл*******гутралд*******орж*******байсан*******цаг*******хугацаа,*******алдсан*******боломжуудыг*******мөнгөөр*******хэмждэг*******байсан*******бол*******бидний*******хэрэглэдэг*******тооны*******орон*******хүрэхгүй*******байх.*******Уг*******ослоос*******болж*******хохирсон*******миний*******сэтгэл*******санааны*******хохирол,*******аав,*******ээж,*******эгч,*******дүү*******хүмүүсийн*******сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршгийг*******үнэлж*******хариуцагч*******байгууллагаас*******100,000,000*******төгрөг*******гэж*******нэхэмжилж*******байгаа.*******

Хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******ажиллагааны*******явцад*******хариуцагч*******талаас*******гаргаж*******өгсөн*******баримтад*******тооцоолол*******хийж*******үзэхэд*******миний*******2013-2023*******онд*******нийт*******бодогдсон*******цалин*******226,514,406.93*******төгрөг*******байсан*******бөгөөд*******үүнээс*******үйлдвэрлэлийн*******осол,*******мэргэжлээс*******шалтгаалах*******өвчний*******сангаас*******олгосон*******тэтгэвэр*******болон*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сараас*******2023*******оны*******06*******дугаар*******сар*******хүртэл*******цалингийн*******зөрүүнд*******авсан*******мөнгүүдээ*******тус*******тус*******хасахаар*******147,759,966*******төгрөг*******болж*******байгаа*******тул*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагаа*******97,777,402*******төгрөгөөр*******ихэсгэж*******байгаа.

Хавтаст*******хэргийн*******109*******дүгээр*******хуудсанд*******байгаа*******6*******сарын*******цалингийн*******дундаж*******нь*******18,640,755*******төгрөг.*******Сүүлийн*******6*******сарын*******ажлын*******хоног*******нь*******125*******хоног.*******Нэг*******ёсондоо*******2023*******оны*******01*******дүгээр*******сараас*******2023*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******30-ны*******өдрийг*******хүртэл*******гэсэн*******үг.*******Нэг*******сарын*******дундаж*******цалинг*******бодохдоо*******ажлын*******хоногтоо*******хуваахаар*******гарчихаж*******байгаа.*******18,640,755*******төгрөгийг*******ажлын*******125*******хоногт*******хуваахаар*******нэг*******өдрийн*******ажлын*******цалин*******гарна.*******Нэг*******өдрийн*******цалин*******149,126*******төгрөг*******гарч*******байгаа.*******125*******хоногоо*******6*******сардаа*******хуваахаар*******ажлын*******21*******хоног*******гарч*******байгаа.*******Нэг*******өдрийн*******цалин*******болох*******149,126*******төгрөгөө*******ажлын*******21*******хоногтоо*******үржихээр*******3,131,646*******төгрөг*******гарч*******байгаа.*******Нэгдүгээр*******хавтаст*******хэргийн*******8*******дугаар*******хуудсанд*******авах*******ёстой*******байсан*******цалин*******3,131,646*******төгрөг,*******3*******дугаар*******хавтаст*******хэргийн*******109*******дүгээр*******хуудсанд*******мөн*******баримт*******байгаа.*******Сарын*******дундаж*******цалин*******болох*******3,131,646*******төгрөгөөс*******690,629*******төгрөгийн*******тэтгэвэрээ*******хасаад*******2,441,017*******төгрөг*******гарч*******байгаа.*******

Цалин*******тэтгэврийн*******зөрүүг*******яаж*******бодсон*******бэ*******гэхээр*******2*******дугаар*******хавтаст*******хэргийн*******190*******дүгээр*******хуудсанд*******байгууллагаас*******жолоочийн*******цалин*******гээд*******22,514,406.93*******төгрөг*******гэсэн*******тооцоолол*******байгаа.*******Миний*******авсан*******мөнгө*******болохоор*******1*******дүгээр*******хавтаст*******хэрэг*******үйлдвэрлэлийн*******осол*******мэргэжлээс*******шалтгаалах*******өвчний*******даатгалын*******сангаас*******олгосон*******тэтгэврийн*******тооцоолол*******байгаа.*******3*******дугаар*******хавтаст*******хэрэгт*******110,*******111*******дүгээр*******хуудсанд*******нийгмийн*******даатгалын*******сангаас*******авсан*******нийт*******мөнгөн*******дүнгүүд*******байгаа.*******Нэг*******ёсондоо*******14*******жилийн*******тооцоолол*******байгаа.*******Нийт*******69,193,420*******төгрөг*******авсан*******байна*******гэсэн*******тооцоолол*******байгаа.*******110*******дугаар*******хуудсанд*******байгууллагаас*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүү*******77,105*******төгрөгөө*******аваад*******9,561,020*******төгрөг*******байгаа.*******Энэ*******хоёр*******нэмэгдээд*******миний*******авсан*******мөнгөн*******дүн*******нь*******болохоор*******78,754,440*******төгрөг*******гэсэн*******мөнгөн*******дүн*******байгаа.*******226,514,406*******төгрөгөөс*******миний*******нийт*******авсан*******мөнгөө*******хасахаар*******147,759,966*******төгрөг*******гарч*******байгаа.*******Иргэний*******хуулийн*******505.1-т*******заасны*******дагуу*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүү*******гэдэг*******ойлголт*******нь*******энэ*******хуулиараа*******зохицуулагдаж*******байгаа.

Мөн*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******2021-2022*******оны*******хамтын*******гэрээний*******5.2-д*******компанийн*******нийт*******ажилчдад*******жилд*******нэг*******удаа*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлтийн*******үнийг*******100,000*******төгрөгөөр*******тооцож,*******жил*******бүрийн*******4*******дүгээр*******улиралд*******багтаан*******бэлнээр*******олгоно.*******Энэхүү*******заалт*******нь*******үйлдвэрлэлийн*******осолд*******орсон*******хүнд*******нэгэн*******адил*******хамаарна*******гэж*******заасан*******байх*******боловч*******2022*******онд*******уг*******мөнгө*******надад*******олгогдоогүй.

Тиймээс*******нэхэмжлэлийн*******шаардлага*******дээрээ*******өмгөөлөгчийн*******хөлс*******3,000,000*******төгрөг,*******сэтгэл*******санааны*******хохирол*******100,000,000*******төгрөг,*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсаны*******улмаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс*******147,759,966*******төгрөг*******гаргуулах,*******хамтын*******гэрээний*******халаалтын*******улирлын*******100,000*******төгрөг,*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсан*******төлбөр*******сар*******тутамд*******2,740,000*******төгрөг*******болгож*******өөрчилж*******байх*******тул*******нотлох*******баримтын*******дагуу*******гаргуулж*******өгнө*******үү,*******өөр*******ярих*******зүйлгүй*******гэв.

2.*******Хариуцагчийн*******итгэмжлэгдсэн*******төлөөлөгч*******Б.Шинэтуяа*******шүүхэд*******болон*******шүүх*******хуралдаанд*******гаргасан*******тайлбартаа:

2.1.**************нь*******тус*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******Цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******компанид*******2011*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******09-ний*******өдөр*******жолоочоор*******ажиллаж*******байхдаа*******үйлдвэрлэлийн*******осолд*******өртөж,*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******75*******хувиар*******алдсан.*******Тухайн*******үед*******тус*******байгууллагын*******зүгээс*******хүчин*******төгөлдөр*******мөрдөгдөж*******байсан*******Хөдөлмөрийн*******тухай*******хууль*******болон*******бусад*******хууль*******тогтоомжийн*******дагуу*******ажил*******олгогчоос*******олгох*******бүхий*******л*******эрүүл*******мэндийн*******тусламж*******үйлчилгээ*******үзүүлэх,*******эрүүл*******мэндийг*******нөхөн*******сэргээхтэй*******холбоотой*******бүхий*******л*******хохирлыг*******барагдуулж*******байсан.*******Дээр*******нь*******манай*******компани*******Говьсүмбэр*******аймаг,*******Хэнтий*******аймаг,*******Дорноговь*******аймаг,*******Дундговь*******аймаг,*******Нийслэлийн*******Багануур*******дүүргийг*******хамарсан*******5*******салбартай.*******Төв*******нь*******Багануур*******дүүрэгт*******оршдог.*******Нийт*******компанийн*******хэмжээнд*******тухайн*******үед*******500-аад*******ажилтантай*******байсан.*******Хамт*******олноо*******уриалаад*******мөнгөн*******тусламжийг*******Мөнхзулд*******олгож*******байсан.*******Хөдөлмөрийн*******чадвараа*******75*******хувь*******алдсан*******хохиролтой*******холбоотой*******эрүүгийн*******хэрэг*******үүсэж*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******сум*******дундын*******эрүүгийн*******хэргийн*******анхан*******шатны*******шүүхийн*******2012*******оны*******08*******дугаар*******сарын*******26-ны*******өдрийн*******26*******дугаартай*******шийтгэх*******тогтоолоор*******тус*******компанид*******тухайн*******үед*******ажиллаж*******байсан*******нэр*******бүхий*******4*******ажилтанд*******Эрүүгийн*******хуулийн*******тусгай*******ангид*******зааснаар*******аюулгүй*******ажиллагааны*******дүрэм*******зөрчсөн*******гэсэн*******үндэслэлээр*******ял*******оноосон.*******Тухайн*******үед*******ажиллаж*******байсан*******ажилтнууд*******ял*******завших*******гэдэг*******юм*******уу*******өөрсдийнхөө*******ялыг*******хөнгөрүүлэх*******байдлаар*******асуудалд*******хандаж*******байсан*******гэдэг*******тайлбарыг*******хэлээд*******байна.*******Тийм*******зүйл*******огт*******болоогүй.*******Тухайн*******хүмүүс*******хуулийнхаа*******дагуу*******хариуцлагаа*******хүлээгээд*******явсан.*******Энэ*******нь*******шүүхийн*******шийтгэх*******тогтоолоор*******батлагдаж*******байгаа.*******2013*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******14-ний*******өдрийн*******269*******дүгээр*******Дээд*******шүүхийн*******тогтоол*******гарсан.*******ын*******нэхэмжлэлтэй*******иргэний*******хэргийг*******хянан*******шийдвэрлээд*******тус*******тогтоолын*******дагуу*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсантай*******холбоотой*******нөхөн*******төлбөрт*******16,360,932*******төгрөг,*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сараас*******эхлээд*******сар*******бүр*******цалин*******хөлс*******болон*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдалтаас*******олгож*******байгаа*******тэтгэмжийн*******зөрүү*******77,105*******төгрөгийг*******тус*******компаниас*******гаргуулахаар*******шийдвэрлэсэн.*******Үүний*******дагуу*******төлбөрийг*******төлсөн.*******Мөн*******2022*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******10-ны*******өдрийн*******0002*******дугаартай*******магадлалаар*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдалтын*******хувь*******хэмжээнд*******өөрчлөлт*******орсон*******үндэслэлээр*******тус*******компаниас*******21,028,518*******төгрөгийг*******гаргуулж*******авсан*******байгаа.*******

Үүнээс*******үзэхэд**************нь*******ямар*******нэгэн*******хууль*******зүйн*******мэдлэггүй,*******ойлголтгүй*******хүн*******гэж*******харагдахгүй*******байгаа.*******Яагаад*******гэвэл*******2012*******оноос*******хойш*******өөрт*******учирсан*******хохирлуудаа*******хуулийн*******дагуу*******нэхэмжлээд*******төлбөрөө*******гаргуулаад*******явж*******байсан.*******Хамгийн*******сүүлийн*******жишээг*******дурдахад*******2022*******онд*******3*******шатны*******шүүхээр*******хөдөлмөрийн*******чадварын*******хувь*******хэмжээ*******өөрчлөгдсөнтэй*******холбоотойгоор*******нөхөн*******төлбөрт*******21,028,518*******төгрөгийг*******тус*******компаниас*******гаргуулж*******авсан.*******Нэхэмжлэлийн*******үндсэн*******шаардлага*******болон*******нэхэмжлэлийн*******шаардлага*******нэмэгдүүлсэнтэй*******холбоотой*******хариуцагчийн*******зүгээс*******бүхэлд*******нь*******хүлээн*******зөвшөөрөхгүй*******байна.*******Үндэслэл*******нь*******юу*******вэ*******гэхээр*******Улсын*******дээд*******шүүхийн*******2013*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******14-ний*******өдрийн*******269*******дүгээр*******тогтоолоор*******д*******үйлдвэрлэлийн*******осол*******гарсан*******өдрөөс*******групп*******тогтоолгох*******хүртэл*******хугацаанд*******цалин*******1,121,040*******төгрөг,*******групп*******тогтоосноос*******хойшх*******хугацаанд*******авч*******байсан*******цалин*******болон*******тэтгэврийн*******зөрүүд*******2,707,316*******төгрөг,*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сараас*******эхлэн*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдалттай*******холбоотой*******сар*******бүр*******77,105*******төгрөгийг*******тус*******тус*******шүүхийн*******шийдвэрийн*******дагуу*******олгосон.*******

Энэ*******нь*******Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******40*******дүгээр*******зүйлийн*******40.4-т*******зааснаар*******шүүхийн*******хүчин*******төгөлдөр*******шийдвэрээр*******нэгэнт*******тогтоогдсон*******буюу*******нийтэд*******илэрхий*******үйл*******баримт*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэхэд*******холбогдолтой*******байвал*******түүнийг*******дахин*******нотлохгүй*******гэдэг*******хуулийн*******зохицуулалт*******үйлчилж*******байгаа*******гэж*******хариуцагчийн*******зүгээс*******үзэж*******байгаа.*******Нэг*******ёсондоо*******Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******505,*******509*******дүгээр*******зүйл*******болон*******холбогдох*******бусад*******зүйл*******заалтын*******дагуу*******холбогдох*******нөхөн*******төлбөрүүдээ*******авсан*******учраас*******дахин*******байгууллагаас*******олгох*******боломжгүй*******гэж*******үзэж*******байгаа.*******Мөн*******нэхэмжлэгчийн*******зүгээс*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсанаас*******шалтгаалан*******тус*******компаниас*******сар*******бүр*******төлж*******байгаа*******77,105*******төгрөгийг*******нэмэгдүүлж*******2,740,000*******төгрөг*******болгон*******нэмэгдүүлж*******байгаа*******нь*******хууль*******зүйн*******үндэслэлгүй*******гэж*******үзэж,*******хүлээн*******зөвшөөрөхгүй*******байна.*******Хамтын*******гэрээний*******5.2*******дугаар*******зүйлд*******заасан*******түлээ,*******нүүрсний*******хөнгөлөлттэй*******холбоотой*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагатай*******холбогдуулаад*******өмнөх*******шүүх*******хурлууд*******дээр*******илэрхийлж*******байсан*******байр*******суурьтайгаа*******ижил*******байр*******суурьтай*******байна.*******Тэр*******нь*******юу*******вэ*******гэхээр*******манай*******компанийн*******хамтын*******гэрээнд*******заасны*******дагуу*******тус*******компанид*******ажиллаж*******байгаад*******өндөр*******насны*******тэтгэвэрт*******гарсан*******ахмадууд*******болон*******үйлдвэрлэлийн*******осолд*******орсон*******ажилчдад*******жилдээ*******нэг*******удаа*******дөрөвдүгээр*******улиралд*******багтаан*******100,000*******төгрөгийн*******түлээ,*******нүүрсний*******хөнгөлөлтийг*******олгодог.*******Түлээ*******нүүрсний*******хөнгөлөлт*******олгох*******асуудлыг*******тус*******компанид*******өргөдөл*******гаргаж*******шийдвэрлүүлэх*******бүрэн*******боломжтой*******гэж*******үзэж*******байгаа.*******Өмгөөллийн*******зардал*******3,000,000*******төгрөгийн*******хувьд*******Монгол*******улсын*******Үндсэн*******хуульд*******зааснаар*******өөрийгөө*******өмгөөлөх*******болон*******хууль*******зүйн*******туслалцаа*******авах*******эрхийг*******хуульчлан*******баталгаажуулсан*******байдаг.*******Тийм*******учраас*******хууль*******зүйн*******тусламж*******авах*******эрх*******боломжоо*******ашигласны*******төлөө*******3,000,000*******төгрөг*******нэхэмжилж*******байгааг*******үндэслэлгүй*******гэж*******үзэж*******байгаа.*******Энэхүү*******өмгөөллийн*******зардал*******нь*******гэм*******хор*******учруулсантай*******шууд*******холбогдохгүй*******байна*******гэж*******үзэж*******байгаа*******учраас*******хүлээн*******зөвшөөрөхгүй*******байна.*******Сэтгэцэд*******учирсан*******гэм*******хорын*******нөхөн*******төлбөрт*******100,000,000*******төгрөгийг*******мөн*******тус*******компаниас*******нэхэмжилсэн*******байгаа.*******Шүүх*******шинжилгээний*******тухай*******хуулийн*******40*******дүгээр*******зүйлийн*******40.2-т*******тодорхой*******заасан*******байгаа.*******40.1-т*******заасан*******гэмт*******хэргийн*******улмаас*******хохирсон*******гэж*******үзэх*******юм*******бол*******хохирлыг*******тогтооно*******гэдэг*******байдлаар*******хуульчилсан.*******Хуулийн*******40.1-т*******заасан*******хохирогч*******байхыг*******шаардсан*******байдаг.*******Бидний*******судалж*******мэдсэнээр*******бол*******тухайн*******гэм*******хор*******учруулсан*******нөхцөл*******байдал*******бол*******2013*******онд*******үйлчилж*******байсан*******Эрүүгийн*******хуулийн*******Аюулгүй*******ажиллагааны*******журам*******зөрчсөн*******гэдгээр*******зүйлчилж*******холбогдох*******хүмүүст*******ял*******шийтгэлтийг*******оногдуулсан*******байдаг.*******

Тэгэхээр*******шинээр*******батлагдсан*******2023*******оны*******07*******дугаар*******сарын*******01-ний*******өдрөөс*******мөрдөж*******эхэлж*******байгаа*******Шүүх*******шинжилгээний*******тухай*******хуульд*******аюулгүй*******ажиллагааны*******журам*******зөрчих*******гэдэг*******зүйл*******анги*******нь*******ороогүй*******учраас*******сэтгэл*******санааны*******хохирлыг*******тогтоож,*******улымаар*******барагдуулах*******боломжгүй*******гэж*******үзэж*******байгаа.*******Боломжгүй*******гэдэг*******үндэслэлээ*******Монгол*******улсын*******Үндсэн*******хуульд*******заасан*******хууль*******дээдлэх*******зарчмыг*******удирдлага*******болгон*******гаргаж*******байгаа.*******Яагаад*******гэхээр*******хууль*******тодорхой*******үндэслэлтэй*******зүйл*******дээр*******хариуцлагын*******асуудал*******яригдах*******ёстой.*******Хуульд*******заагдаагүй*******асуудал*******дээр*******нөхөн*******төлбөр,*******хохирлын*******асуудлыг*******ярих*******боломжгүй*******гэж*******үзэж*******байна.*******Мөн*******нэхэмжлэгчийн*******зүгээс*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагатай*******холбоогүй*******асуудлыг*******дурдаж*******ярьж*******байна.*******Тухайн*******үед*******ажиллаж*******байсан*******удирдлагууд*******надад*******амлалт*******өгч*******ажлын*******байраар*******хангана*******гэж*******байсан.*******Орон*******сууц*******өгнө*******гэж*******байсан.*******Байгууллагаас*******насан*******туршид*******цаашдын*******амьдралыг*******нь*******хариуцаж*******явна*******гэж*******амлалт*******өгч*******байсан.*******Тэр*******байтугай*******2*******өрөө*******байр*******өөрт*******нь*******эзэмшүүлнэ*******гэж*******байсан*******боловч*******энэ*******амлалтандаа*******хүрэхгүй*******нэг*******ёсондоо*******өөрийг*******нь*******хохироосон*******гэдэг*******байдлаар*******ярьж*******байна*******гэж*******ойлголоо.*******Нэгдүгээрт,*******энэ*******бол*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагатай*******ямар*******ч*******хамааралгүй*******асуудал.*******Төрийн*******өмчит*******компанийн*******өмчлөлийн*******орон*******сууцанд**************амьдарч*******байсан.*******2024*******оны*******04*******дүгээр*******сард*******тухайн*******байрыг*******чөлөөлж*******өгсөн*******гэж*******манай*******албан*******хаагч*******нар*******надад*******мэдэгдсэн.*******Энэ*******асуудал*******бол*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагатай*******ямар*******ч*******хамааралгүй*******асуудал.*******Төрийн*******өмчит*******компанийн*******орон*******сууцыг*******түрээслүүлэх,*******түрээснээс*******чөлөөлөх*******асуудал*******тусгай*******журам,*******хууль*******тогтоомжоор*******зохицуулагддаг.*******Нэгэнт*******манайд*******ажиллаж*******байгаад*******хөдөлмөрийн*******гэрээ*******цуцлагдах*******юм*******уу,*******дуусгавар*******болоод*******ажлаас*******чөлөөлөгдсөн*******тохиолдолд*******тухайн*******хүн*******хэн*******байх*******нь*******хамаагүй*******байрыг*******хүлээн*******авдаг*******журамтай.*******Үүнийг*******гэрээнд*******ч*******тусгасан*******байдаг.*******Энэ*******журмынхаа*******дагуу*******түрээсэлж*******байсан*******байраа*******чөлөөлж*******өгөх*******шаардлага*******тавьж*******чөлөөлүүлсэн.*******2023*******оны*******намар*******8,*******9*******сараас*******эхлээд*******тухайн*******орон*******сууцыг*******чөлөөлөх*******талаар*******албан*******бичиг,*******мэдэгдлийг*******өгч*******байсан.*******2024*******оны*******04*******дүгээр*******сард*******уг*******байрыг*******чөлөөлж*******өгсөн*******гэв.*******

3.*******Нэхэмжлэгчээс:*******Иргэний*******үнэмлэхийн*******хуулбар,*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******Сүмбэр*******сумын*******2*******дугаар*******багийн*******Засаг*******даргын*******тодорхойлолт,*******ын*******2013-2023*******онуудад*******даатгалын*******сангаас*******олгосон*******тэтгэврийн*******тооцоолол,*******ын*******Цалин*******тэтгэврийн*******зөрүүг*******тооцсон*******хүснэгт,*******төлбөрийн*******баримт,*******Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******сум*******дундын*******шүүхийн*******2012*******оны*******08*******дугаар*******сарын*******21-ний*******өдрийн*******26*******дугаар*******шийтгэх*******тогтоол,*******Говьсүмбэр*******ЦТСС-ын*******нийтлэг*******үйлчилгээний*******жолоочийн*******албан*******тушаалын*******дундаж*******цалингийн*******тооцоолол,*******Монгол*******Улсын*******Дээд*******шүүхийн*******хяналтын*******шатны*******иргэний*******хэргийн*******шүүх*******хуралдааны*******2013*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******14-ны*******өдрийн*******269*******дүгээр*******тогтоол,*******Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******сум*******дундын*******шүүхийн*******2013*******оны*******02*******дугаар*******сарын*******20-ны*******өдрийн*******22*******дугаар*******шийдвэр,*******фото*******зураг,*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******давж*******заалдах*******шатны*******шүүхийн*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сарын*******29-ний*******өдрийн*******06*******дугаар*******магадлал,*******ын*******нийгмийн*******даатгалын*******шимтгэл*******төлөлтийн*******талаарх*******тодорхойлолт,*******нэхэмжлэлийн*******нэмэгдүүлсэн*******шаардлага,*******ын*******даргын*******2023*******оны*******09*******дүгээр*******сарын*******21-ний*******өдрийн*******01/596*******дугаар*******тушаал,*******ын*******Төрийн*******банк*******ХХК-ийн*******дансны*******хуулга,*******ын*******2013-2023*******оны*******06*******дугаар*******сар*******хүртэл*******аас*******авсан*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүү*******авсан*******тооцоололын*******хүснэгт,*******ын*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сараас*******2023*******оны*******06*******дугаар*******сар*******хүртэл*******ҮОМШӨ-ний*******даатгалын*******сангаас*******авсан*******тэтгэврийн*******тооцоолол,*******ын*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсаны*******тэтгэвэр*******тогтоолтын*******хуудсыг,*******

4.*******Хариуцагчаас:*******Хариу*******тайлбар,*******ын*******даргын*******2023*******оны*******10*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдрийн*******Итэмжлэгдсэн*******төлөөлөгч*******томилох*******тухай*******01/635*******дугаар*******тушаал,*******2013*******оны*******08*******дугаар*******сарын*******20-ны*******өдрийн*******төлбөрийн*******даалгавар,*******Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******сум*******дундын*******шүүхийн*******2013*******оны*******02*******дугаар*******сарын*******20-ны*******өдрийн*******22*******дугаар*******шийдвэр*******зэргийг*******тус*******тус*******шүүхэд*******гаргаж*******өгсөн.*******

5.*******Нэхэмжлэгчийн*******хүсэлтээр:*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******Ниймгийн*******даатгалын*******хэлтсийн*******даргын*******албан*******бичиг,*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдалтын*******хувь,*******хугацаа*******тогтоосон*******актууд,*******ын*******даргын*******Б/97,*******Б/109*******дугаартай*******тушаалууд,*******ын*******жолоочийн*******цалингийн*******тооцоолол,*******ын*******даргын*******А/149,*******А/28,*******А/12*******дугаар*******тушаалууд,*******Говьсүмбэр*******салбарын*******даргын*******Цалингийн*******фондын*******төлөвлөгөө,*******Говьсүмбэр*******салбарын*******даргын*******2020*******оны*******Орон*******тоо,*******цалингийн*******сангийн*******төлөвлөгөө,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******гүйцэтгэх*******захирлын*******А/294,*******А/239,*******А/106,*******А/115*******дугаар*******тушаалууд*******болон*******тэдгээрийн*******хавсралтууд,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******2011-2012,*******2013-2014,*******2015,*******2017-2018,*******2019-2020,*******2021-2022*******онуудын*******хамтын*******гэрээ,*******Шүүх*******шинжилгээний*******ерөнхий*******газрын*******2023*******оны*******08*******дугаар*******сарын*******15-ны*******өдрийн*******шинжээчийн*******дүгнэлт,*******ын*******жолоочийн*******2013-2023*******оны*******цалингийн*******тооцооллын*******хүснэгт,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******Төлөөлөн*******удирдах*******зөвлөлийн*******2020*******оны*******01*******дүгээр*******сарын*******20-ны*******өдрийн*******Компанийн*******ажиллагсдад*******сарын*******болон*******жилийн*******үйл*******ажиллагааны*******үр*******дүнгээр*******нэмэгдэл*******олгох*******журмыг*******шинэчлэн*******батлах*******тухай*******04*******дүгээр*******тогтоол,*******түүний*******хавсралтууд,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******Төлөөлөн*******удирдах*******зөвлөлийн*******2017*******оны*******09*******дүгээр*******сарын*******12-ны*******өдрийн*******-ийн*******сарын*******болон*******жилийн*******үйл*******ажиллагааны*******үр*******дүнгийн*******шагнал*******олгох*******журам*******батлах*******тухай*******26*******дугаар*******тогтоол,*******түүний*******хавсралт,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******Төлөөлөн*******удирдах*******зөвлөлийн*******2013*******оны*******09*******дүгээр*******сарын*******06-ны*******өдрийн*******-ийн*******ажиллагсдын*******сарын*******үйл*******ажиллагааны*******үр*******дүнгийн*******шагналын*******журмыг*******шинэчилэн*******батлах*******тухай*******20*******дугаар*******тогтоол,*******түүний*******хавсралт,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******гүйцэтгэх*******захирлын*******А/101,*******А/113,*******А/146,*******А/165,*******А/181,*******А/189,*******А/205,*******А/219,*******А/247,*******А/256,*******А/268,*******А/08,*******А/170,*******А/323,*******А/78,*******А/05,А/16,*******А/89,*******А/107,*******А/129,*******А/164,*******А/183,*******А/209,*******А/250,*******А/289,*******А/324,*******А/356,*******А/13,*******А/90,*******А/99,*******А/135,*******А/159,*******А/183,*******А/210,*******А/245,*******А/270,*******А/309,*******А/340,*******А/356,*******А/21,*******А/96,*******А/229,*******А/161,*******А/185,*******А/227*******дугаар*******тушаалууд,*******ын*******жолоочийн*******2013-2023*******оны*******цалингийн*******тооцооллын*******хүснэгт,*******ын*******даргын*******А/113,*******А/135,*******А/149*******дүгээр*******тушаалууд,*******тэдгээрийн*******хавсралтууд,*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******гүйцэтгэх*******захирлын*******А/56,*******А/91,*******А/233,*******А/292,*******А/372,А/393,*******А/407А/437,*******А/24,*******А/84,*******А/55,*******А/60,*******А/83,*******А/103,*******А/121,*******А/141,*******А/158,*******А/177,*******А/223,*******А/201,*******А/285,*******А/303,*******А/13,*******А/58,*******А/63,*******А/83,*******А/105,А/123,*******А/143,*******А/168,*******А/193,*******А/215,*******А/241,*******А/262,*******А/24,*******/291,*******А/54,*******А/78,*******А/106,*******А/126,*******А/148,*******А/157,*******А/174,*******А/184,*******А/205,*******А/225,*******А/266,*******А/69,*******А/95,*******А/239,*******А/149,*******А/144,*******А/111,*******А/235,*******А/282,*******А/304,*******А/338,*******А/371,*******А/403,*******А/428,*******А/459,*******А/19,*******А/112,*******А/151,*******А/72,*******А/79,*******А/89,*******А/110,*******А/126,*******А/145,*******А/160,*******А/172,*******А/195,*******А/221,*******А/238,*******А/09,*******А/268,*******А/20,*******А/89,*******А/111,*******А/132,*******А/222,*******А/244,*******А/271,*******А/308,*******А/343,*******А/370,*******А/10*******дугаар*******тушаалууд,*******тэдгээрийн*******хавсралт,*******Монгол*******банкны*******2024*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдрийн*******Б-10/325*******дугаар*******албан*******бичиг,*******түүний*******хавсралт,*******Монгол*******улсын*******Үндэсний*******статистикийн*******хорооны*******2024*******оны*******04*******дүгээр*******сарын*******15-ны*******өдрийн*******05/300*******дугаар*******албан*******бичиг*******зэргийг*******шүүх*******бүрдүүлсэн.*******

ҮНДЭСЛЭХ*******нь:

1.*******Нэхэмжлэгчийн*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагын*******зарим*******хэсгийг*******хангаж,*******үлдэх*******хэсгийг*******хэрэгсэхгүй*******болгож*******шийдвэрлэх*******үндэслэлтэй*******байна*******гэж*******шүүх*******бүрэлдэхүүн*******үзэв.*******

Нэхэмжлэгч**************нь*******хариуцагч*******т*******холбогдуулан*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс*******147,759,966*******төгрөг,*******өмгөөллийн*******үйлчилгээний*******хөлс*******3,000,000*******төгрөг,*******үйлдвэрлэлийн*******осолд*******орсноор*******сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршиг*******100,000,000*******төгрөг,*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсан*******төлбөр*******сар*******тутамд*******77,105*******төгрөгийг*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлтийг*******харгалзан*******2,740,000*******төгрөг*******болгож*******өөрчлүүлэх,*******хамтын*******гэрээнд*******заасны*******дагуу*******2022*******онд*******олгогдох*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөгийг*******тус*******тус*******гаргуулахаар*******нэхэмжлэл*******гаргажээ.

2.*******Нэхэмжлэгч*******дараах*******үндэслэлээр*******шаардах*******эрхээ*******тодорхойлсон.*******Үүнд:

2.1.*******Би*******2011.05.09-ний*******өдөр*******осолд*******орсон,*******ослын*******улмаас*******зүүн*******гарын*******шуу*******хэсгээр*******тайруулж,*******баруун*******хөлийн*******доод*******хэсэг*******дэх*******түлэгдсэн*******шөрмөс,*******судас,*******мах*******зэргийг*******огтолж*******авсан,*******нүүрний*******баруун*******хэсэг,*******хүзүү,*******цээжний*******хэсэг*******гүн*******түлэгдсэн...*******зэрэг*******гэмтлүүд*******авсан,*******уг*******ослоос*******болж,*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******75*******хувь*******алдсан,*******2013*******оны*******3-р*******сараас*******эхлэн*******цалинд*******77,105*******төгрөг*******олгож*******байгаа,*******жолоочийн*******цалин*******нэмэгдэж*******байгаа*******талаар*******хариуцагч*******байгууллагад*******тайлбарлаж,*******2020*******оны*******10*******сард*******өргөдөл*******өгсөн*******боловч*******шүүхэд*******хандаж*******шийдвэрлүүлэх*******талаар*******тайлбар*******өгсөн,*******тухайн*******77,105*******төгрөг*******нь*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсан*******учраас*******өгч*******байгаа*******мөнгө.*******Түүнээс*******биш*******цалин*******биш.*******Анхны*******нэхэмжлэлийн*******шаардлага*******дээр*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлтөөс*******болоод*******2,740,000*******болгоод*******өгөөч*******гэж*******нэхэмжлэлээ*******гаргасан*******байсан*******бол*******сүүлд*******шүүхэд*******хэрэг*******буцаж*******ирснээс*******хойш*******нэхэмжлэлийн*******үндэслэлээ*******өөрчилсөн.*******Өөрөөр*******хэлбэл,*******шаардлага*******хэвээрээ*******байгаа.*******Үндэслэл*******нь*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлт*******биш.*******Мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлт*******гэхээр*******хэрэглээ*******болон*******бодолт*******талдаа*******биш*******юм*******байна*******гэж*******үзэж,*******Иргэний*******хуулийн*******507.1-т*******зааснаар*******буюу*******авч*******байгаа*******тэтгэврийн*******хэмжээ*******багасвал*******гэм*******хор*******учруулсаны*******төлбөрийг*******зохих*******хэмжээгээр*******нэмэгдүүлэхийг*******хариуцагчаас*******шаардах*******эрхтэй*******гэдгээр*******шаардсан*******байгаа.*******Нэхэмжлэлийн*******шаардлагын*******дүн*******бол*******хэвээрээ*******байгаа.

Хариуцагч*******байгууллага*******нь*******надад*******гэм*******хор*******учруулж,*******иргэний*******эрх*******зүйн*******харилцаанд*******оролцох*******нөхцлийг*******бий*******болгосон*******тул*******өмгөөлөгчийн*******хөлс*******гаргуулна.*******Уг*******ослоос*******болж,*******эрүүл*******мэндээ*******алдсан,*******найз*******охинтойгоо*******хамт*******байх,*******сайн*******хань,*******сайхан*******хүүхдүүдийн*******аав*******байх,*******зааланд*******тоглох,*******тэмцээн*******уралдаанд*******оролцох,*******аав,*******ээжийнхээ*******сайн*******хүү*******байх,*******сайн*******инженер*******техникийн*******ажилтан*******байх*******гээд*******бүхий*******л*******боломжоо*******алдсан,*******уг*******ослоос*******хойш*******өнөөдрийг*******хүртэл*******миний*******биед*******мэдрэгдсэн*******өвдөлтийн*******хэмжээ,*******өвдөлтөөсөө*******болж*******нойргүй*******хонодог*******хоногийн*******тоо,*******сэтгэл*******гутралд*******орж*******байсан*******цаг*******хугацаа,*******алдсан*******боломжуудыг*******мөнгөөр*******хэмждэг*******байсан*******бол*******бидний*******хэрэглэдэг*******тооны*******орон*******зай*******хүрэхгүй*******байх,*******2021-2022*******оны*******Компанийн*******хамтын*******гэрээнд*******заасны*******дагуу*******олгох*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөгийг*******гаргуулна*******гэжээ.

3.*******Хариуцагч*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагыг*******дараах*******үндэслэлээр*******үгүйсгэсэн.*******Үүнд:

3.1.*******Улсын*******Дээд*******шүүхийн*******тогтоолоор*******Иргэний*******хуулийн*******505*******дугаар*******зүйлийн*******505.1.-д*******зааснаар*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлсийг*******төлж*******барагдуулсан,*******Үндсэн*******хуулийн*******16*******дугаар*******зүйлийн*******16.14*******дэх*******хэсэгт*******зааснаар*******өөрийгөө*******өмгөөлөх,*******хууль*******зүйн*******туслалцаа*******авах*******эрхтэй*******гэж*******заасан*******эрхээ*******эдэлж,*******туслалцаа*******авсан*******төлбөрийг*******хариуцагч*******байгууллага*******хариуцах*******үндэслэлгүй.*******Мөн*******Иргэний*******хуульд*******нэмэлт*******өөрчлөлт*******орж,*******сэтгэцэд*******учруулсан*******гэм*******хорыг*******шаардах*******эрх*******хэдий*******үүссэн*******ч*******Шүүх*******шинжилгээний*******тухай*******хуулийн*******40*******дүгээр*******зүйлд*******Аюулгүй*******ажиллагааны*******журам*******зөрчих*******гэмт*******хэрэг*******хамаарахгүй.*******2021-2022*******оны*******хамтын*******гэрээнд*******заасан*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөгийг**************нь*******хүсэлтээ*******гаргаад*******шийдвэрлүүлэх*******боломжтой.*******Сар*******бүр*******олгодог*******77,105*******төгрөгийг*******2,740,000*******төгрөг*******болгон*******тооцоолол*******гаргасныг*******үндэслэлгүй*******гэж*******үзэж*******байна*******гэж*******маргасан.*******

4.*******Хэрэгт*******авагдсан*******болон*******шүүх*******хуралдаанаар*******хэлэлцэгдсэн*******нотлох*******баримтууд,*******зохигч,*******түүний*******өмгөөлөгч*******нарын*******шүүхэд*******болон*******шүүх*******хуралдаанд*******гаргасан*******тайлбар*******зэргээр*******дараах*******үйл*******баримт*******тогтоогдож*******байна.

4.1.*******Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******Сум*******дундын*******шүүхийн*******2012*******оны*******08*******дугаар*******сарын*******21-ний*******өдрийн*******26*******дугаар*******шийтгэх*******тогтоолоор*******ын*******ажилчид*******болох*******Б.Элдэв-Очир,*******С.Алтанхуяг,*******Ж.Нямжаргал,*******Ж.Ариунжаргал*******нарын*******гэм*******буруутай*******үйлдлийн*******улмаас*******ын*******биед*******хүнд*******зэргийн*******гэмтэл*******учирсан*******болохыг*******тогтоосон.

4.2.*******Тухайн*******үед*******нэхэмжлэгч**************нь*******жолоочоор*******ажиллаж*******байсан*******ба*******2011*******оноос*******хойш*******үйлдвэрлэлийн*******ослоос*******шалтгаалан*******Эмнэлэг*******хөдөлмөрийн*******магадлах*******комиссын*******хурлаар*******2*******жил*******тутам*******орж,*******2023*******оны*******байдлаар*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******79*******хувиар*******алдсан*******болохыг*******тогтоосон*******байна.

4.3.*******Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******сум*******дундын*******шүүхийн*******2013.02.20-ны*******өдрийн*******22*******дугаар*******шийдвэр,*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******давж*******заалдах*******шатны*******шүүхийн*******2013.03.29-ний*******өдрийн*******06*******дугаар*******магадлал,*******Монгол*******Улсын*******дээд*******шүүхийн*******хяналтын*******шатны*******иргэний*******хэргийн*******шүүх*******хуралдааны*******2013.05.14-ний*******өдрийн*******269*******дүгээр*******тогтоолоор*******ажил*******олгогч*******нь*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******харъяа*******ЦТС*******салбараас*******ын*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүүд*******сар*******бүр*******77,105*******төгрөгийг*******2013*******оны*******03*******дугаар*******сараас*******эхлэн*******олгодог*******болсон*******байна.

4.4.**************нь*******ын*******даргын*******2020*******оны*******11*******дүгээр*******сарын*******06-ны*******өдрийн*******Ажилд*******түр*******авах*******тухай*******Б/97*******дугаар*******тушаалаар*******Хангах*******үйл*******ажиллагааны*******хэсэгт*******дуудлага*******хүлээн*******авах*******техникчийн*******дагалдан,*******данс*******хөтлөгч*******зэрэг*******ажлыг*******гүйцэтгэж*******байгаад*******2022*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******өдрийн*******Б/109*******дүгээр*******тушаалаар*******хөдөлмөрийн*******харилцаа*******дуусгавар*******болжээ.*******

4.5.*******Нэхэмжлэгч**************2020.11.06-ны*******өдрөөс*******2022.05.02-ны*******өдөр*******хүртэл*******тус*******байгууллагад*******дуудлага*******хүлээн*******авах*******техникчийн*******дагалдан,*******данс*******хөтлөгчөөр*******ажиллаж*******байсан*******болох*******нь*******хэрэгт*******авагдсан*******тушаал,*******нийгмийн*******даатгалын*******шимтгэл*******төлсөн*******лавлагаанаас*******харагдана.

5.*******Талууд,*******осолд*******орж,*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсан*******үйл*******баримт*******болон*******2022*******оны*******халаалтын*******төлбөр*******100,000*******төгрөг*******гаргуулах*******шаардлагад*******маргаагүй.*******Харин*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс,*******сэтгэцэд*******учруулсан*******гэм*******хорыг*******шаардах*******болон*******өмгөөлөгчийн*******хөлс,*******сар*******тутмын*******төлбөрийг*******нэмэгдүүлэх*******шаардлагын*******хүрээнд*******маргаантай*******байна.

6.*******Хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс*******147,759,966*******төгрөг,*******өмгөөллийн*******хөлс*******3,000,000*******төгрөг*******гаргуулах*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагын*******тухайд:*******

Иргэний*******хуулийн*******498*******дугаар*******зүйлийн*******498.1-д*******Ажиллагсад*******хөдөлмөрийн*******гэрээ*******буюу*******албан*******тушаалын*******дагуу*******хүлээсэн*******үүргээ*******гүйцэтгэх*******явцад*******гэм*******буруутай*******үйлдэл*******/эс*******үйлдэхүй/-ээрээ*******бусдад*******учруулсан*******гэм*******хорын*******хариуцлагыг*******түүнийг*******ажиллуулж*******байгаа*******ажил*******олгогч*******хүлээнэ.,*******505*******дугаар*******зүйлийн*******505.1.-д*******Бусдын*******эрүүл*******мэндэд*******гэм*******хор*******учруулсан*******этгээд*******нь*******хохирогчийн*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс,*******түүнтэй*******адилтгах*******орлого,*******ийнхүү*******эрүүл*******мэндэд*******гэм*******хор*******учруулсантай*******холбогдон*******гарсан*******асарч*******сувилах,*******нэмэгдэл*******хоол*******өгөх,*******хиймэл*******эрхтэн*******хийлгэх,*******сувиллын*******газар*******сувилуулах*******зэрэг*******зайлшгүй*******бүх*******зардлыг*******хохирогчид*******төлөх*******үүрэгтэй.*******гэж*******заажээ.*******

Хариуцагч**************нь*******гэмт*******хэргийн*******улмаас*******нэхэмжлэгч*******д*******учирсан*******хохирлыг*******арилгах*******үүрэгтэй*******болохыг*******Говьсүмбэр*******аймаг*******дахь*******сум*******дундын*******шүүхийн*******2013.02.20-ны*******өдрийн*******22*******дугаар*******шийдвэр,*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******давж*******заалдах*******шатны*******шүүхийн*******2013.03.29-ний*******өдрийн*******06*******дугаар*******магадлал,*******Монгол*******Улсын*******дээд*******шүүхийн*******хяналтын*******шатны*******иргэний*******хэргийн*******шүүх*******хуралдааны*******2013.05.14-ний*******өдрийн*******269*******дүгээр*******тогтоолоор*******шийдвэрлэсэн*******байх*******тул*******хариуцагчийн*******гэм*******буруу*******Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******40*******дүгээр*******зүйлийн*******40.4-т*******Шүүхийн*******хүчин*******төгөлдөр*******шийдвэрээр*******нэгэнт*******тогтоогдсон*******буюу*******нийтэд*******илэрхий*******үйл*******баримт*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэхэд*******холбогдолтой*******байвал*******түүнийг*******дахин*******нотлохгүй.*******гэснээр*******тогтоогдсон*******гэж*******үзнэ.*******

Нэхэмжлэгч**************нь*******2013*******оноос*******хойш*******тус*******компанийн*******жолоочийн*******цалин*******нэмэгдэж*******байгаа*******талаар*******хариуцагч*******байгууллагад*******тайлбарлаж,*******2020*******оны*******10*******сард*******өргөдөл*******өгсөн*******гэж*******тайлбарласан*******тул*******Иргэний*******хуулийн*******509*******дүгээр*******зүйлийн*******509.3.-д*******Шүүх*******төлбөр*******авагчийн*******хүсэлтээр*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлтийг*******харгалзан*******төлбөрийн*******үнийн*******дүнг*******өөрчилж*******болно.*******гэж*******заасан*******байх*******тул*******нэхэмжлэгчийн*******2020*******оны*******10*******дугаар*******сард*******хүсэлт*******гаргасан*******хугацаанаас*******эхэлж,*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүүг*******тооцож*******олгох*******нь*******зүйтэй*******байна.*******

Иймд,*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлсийг*******/2*******дугаар*******хх-ийн*******189-191/*******2020*******оны*******10*******дугаар*******сараас*******2023*******оны*******06*******дугаар*******сар*******хүртэл*******жолоочийн*******үндсэн*******цалин,*******удаан*******жилийн*******нэмэгдэл,*******сарын*******болон*******жилийн*******үйл*******ажиллагааны*******нэмэгдлээр*******тооцоход*******55,014,387*******төгрөг*******болж*******байна.*******

Үүнээс*******нэхэмжлэгч*******ын*******2020*******оны*******10*******дугаар*******сараас*******2022*******оны*******05*******дугаар*******сар,*******11*******дүгээр*******сард*******ажил*******хөдөлмөр*******эрхэлж*******авсан*******цалин*******нийт*******19,320,570*******төгрөг*******

/2-р*******хх-ийн*******174-175*******тал.*******21,301,621х9,3%*******НДШимтгэлийг*******хасч*******тооцсон/*******

Нийгмийн*******даатгалын*******сангаас*******олгосон*******тэтгэвэр*******21,349,445*******төгрөг*******/3-р*******хх-ийн*******111/*******

Байгууллагаас*******олгосон*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүү*******77,105х33*******сар=2,544,465*******төгрөг*******

19,320,570*******төгрөг+*******21,349,445*******төгрөг+2,544,465*******төгрөг=43,214,480*******төгрөг

Үүнээс:*******55,014,387*******төгрөг-43,214,480*******төгрөг=*******зөрүү*******11,799,907*******төгрөгийг,*******мөн*******гэмт*******хэргийн*******улмаас*******учирсан*******хохирлыг*******нэхэмжлэхэд*******зайлшгүй*******гарсан*******зардал*******гэж*******үзэж*******өмгөөллийн*******хөлс*******3,000,000*******төгрөгийг*******тус*******тус*******гаргуулж*******шийдвэрлэв.*******

7.*******Сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршиг*******100,000,000*******төгрөг*******гаргуулах*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагын*******тухайд:

Шүүх*******шинжилгээний*******тухай*******хуулийн*******80*******дугаар*******зүйлийн*******80.6.-д*******Сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршгийг*******үнэлэх,*******хор*******уршгийг*******мөнгөн*******хэлбэрээр*******арилгуулахтай*******холбоотой*******Шүүх*******шинжилгээний*******тухай*******хууль*******болон*******бусад*******дагалдах*******хуулийн*******зохицуулалтыг*******2023.07.01-ний*******өдрөөс*******эхлэн*******дагаж*******мөрдөнө*******гэж*******тус*******хуулийн*******сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршгийн*******үнэлгээ*******хийхтэй*******холбоотой*******хэсэг*******болон*******түүнийг*******дагалдаж*******батлагдсан*******бусад*******хуулийн*******хүчин*******төгөлдөр*******үйлчилж*******эхлэх*******хугацааг*******тусгайлан*******заасан*******байна.*******

Мөн*******Иргэний*******хуулийн*******5*******дугаар*******зүйлийн*******5.1.-д*******Хуульд*******зааснаас*******бусад*******тохиолдолд*******буцаан*******хэрэглэхгүй*******гэж*******заасан*******нь*******иргэний*******хууль*******тогтоомжийг*******хүчин*******төгөлдөр*******болсон*******үеэс*******үүссэн*******эрх*******зүйн*******харилцааг*******зохицуулахад*******хэрэглэнэ*******гэсэн*******агуулгыг*******илэрхийлдэг.

Өөрөөр*******хэлбэл,*******шинээр*******батлагдсан*******хууль*******тогтоомжид*******буцаан*******хэрэглэх*******нөхцлийг*******тусгасан*******бол*******хэрэглэх*******боломжтой*******бөгөөд*******бусад*******тохиолдолд*******ерөнхий*******зарчим*******үйлчилдэг.*******

Иймд,*******сэтгэцэд*******учирсан*******хор*******уршгийг*******үнэлэх,*******мөнгөн*******хэлбэрээр*******арилгуулахтай*******холбоотой*******Шүүх*******шинжилгээний*******тухай*******хууль*******болон*******Иргэний*******хуульд*******нэмэлт*******өөрчлөлт*******оруулах*******тухай*******хуульд*******өмнөх*******харилцаанд*******үйлчлэх*******талаар*******зохицуулаагүй*******байх*******тул*******энэхүү*******шаардлагыг*******хэрэгсэхгүй*******болгох*******нь*******хуульд*******нийцнэ.

8.*******Хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсантай*******холбогдуулан*******шүүхээс*******урьд*******тогтоосон*******77,105*******төгрөгийг*******ханшийн*******өөрчлөлтийг*******харгалзан*******нэмэгдүүлж,*******2,740,000*******төгрөгөөр*******тогтоох*******шаардлагын*******тухайд:

Иргэний*******хуулийн*******509*******дүгээр*******зүйлийн*******509.1-д*******Хохирогч*******нас*******барсан*******буюу*******хөдөлмөрийн*******чадвараа*******алдсантай*******холбогдсон*******төлбөрийг*******сар*******тутам*******төлнө.,*******509.3-т*******Шүүх*******төлбөр*******авагчийн*******хүсэлтээр*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлтийг*******харгалзан*******төлбөрийн*******үнийн*******дүнг*******өөрчилж*******болно.*******гэжээ.*******

Хэрэгт*******авагдсан*******хариуцагч*******ын*******жолоочийн*******цалингийн*******жагсаалт,*******Хамтын*******гэрээнүүд,*******Цалин*******хөлсийг*******шинэчлэн*******батлах*******тухай*******тушаалууд,*******түүний*******хавсралт,*******Компанийн*******ажиллагсдад*******сарын*******болон*******жилийн*******үйл*******ажиллагааны*******үр*******дүнгээр*******нэмэгдэл*******олгох*******журам*******зэргээс*******үзэхэд*******гэмт*******хэрэг*******гарахаас*******өмнө*******нэхэмжлэгч*******ын*******эрхэлж*******байсан*******жолооч*******албан*******тушаалын*******цалин*******хөлс*******нэмэгдсэн*******буюу*******мөнгөний*******ханшийн*******өөрчлөлт*******үүссэн*******болох*******нь*******тогтоогдож*******байна.*******

Иймд,*******Монголбанкны*******2024*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдрийн*******албан*******бичгийн*******хавсралтаар*******ирүүлсэн*******Мөнгөний*******ханшийн*******2013-2024*******оны*******өөрчлөлтөөр*******2024*******онд*******155,805.2*******төгрөг*******болж*******өөрчлөгдсөн*******байх*******тул*******2024*******оны*******07*******дугаар*******сараас*******эхлэн*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүүг*******сар*******бүр*******155,805.2*******төгрөгөөр*******тооцож,*******хариуцагч*******байгууллагаас*******гаргуулахаар*******өөрчилж*******шийдвэрлэв.*******

9.*******2021-2022*******оны*******Компанийн*******хамтын*******гэрээнд*******заасны*******дагуу*******олгогдох*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөг*******гаргуулах*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагын*******тухайд:*******

Хэрэгт*******авагдсан*******2021-2022*******оны*******Компанийн*******хамтын*******гэрээний*******5*******дугаар*******зүйлийн*******5.2-д*******Компанийн*******нийт*******ажилчдад*******жилд*******нэг*******удаа*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлтийн*******үнийг*******100,000*******төгрөгөөр*******тооцож,*******жил*******бүрийн*******4*******дүгээр*******улиралд*******багтаан*******бэлнээр*******олгоно.*******/Энэхүү*******заалт*******нь*******компанийн*******ахмадууд,*******үйлдвэрлэлийн*******осол,*******мэргэжлээс*******шалтгаалах*******өвчний*******групптэй*******хүмүүс*******...*******хамаарна/*******гэжээ.*******

Энэ*******нь*******Хөдөлмөрийн*******тухай*******хуулийн*******117*******дугаар*******зүйлийн*******117.3-т*******Ажил*******олгогч*******энэ*******хуульд*******зааснаас*******өөр*******төрлийн*******олговрыг*******хамтын*******гэрээ,*******хамтын*******хэлэлцээр,*******хөдөлмөрийн*******дотоод*******хэм*******хэмжээгээр*******тогтоон*******олгож*******болно.*******гэсэнд*******нийцэж*******байна.

Нэхэмжлэгч**************2020.11.06-ны*******өдрөөс*******2022.05.02-ны*******өдөр*******хүртэл*******хариуцагч*******байгууллагад*******дуудлага*******хүлээн*******авах*******техникчийн*******дагалдан,*******данс*******хөтлөгчөөр*******ажиллаж*******байсан,*******мөн*******үйлдвэрлэлийн*******ослын*******улмаас*******группт*******орсон*******нь*******маргаангүй*******байх*******тул*******2022*******оны*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөгийг*******гаргуулах*******үндэслэлтэй*******байна.*******

10. Шүүх*******хуралдаанд*******оролцсон*******иргэдийн*******төлөөлөгчийн ...тухайн*******өдөр*******жолоочийг*******өөр*******ажилд*******томилон*******ажиллуулсан*******тул*******тухайн*******байгууллагаас*******нэхэмжилсэн*******мөнгийг*******олгох*******нь*******зүйтэй*******гэсэн*******дүгнэлт*******нь*******шүүхийн*******шийдвэрийн*******гэм*******буруу-тай*******гэж*******үзсэн*******дүгнэлттэй*******нийцэж*******байна.

11.*******Нэхэмжлэгчийн,*******хамтын*******гэрээнд*******заасны*******дагуу*******2022*******онд*******олгогдох*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******100,000*******төгрөг*******гаргуулахаас*******бусад*******шаардлага*******нь*******Улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжийн*******тухай*******хуулийн*******41*******дүгээр*******зүйлийн*******41.1.7-д*******заасан*******гэмт*******хэргийн*******улмаас*******учирсан*******хохирлыг*******арилгуулахаар*******гаргасан*******нэхэмжлэл*******үндэслэлээр*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжаас*******чөлөөлөгдсөн*******бөгөөд,*******нэхэмжлэгчийн*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжид*******урьдчилан*******төлсөн*******4,550*******төгрөгийг*******орон*******нутгийн*******төсвийн*******орлогод*******хэвээр*******үлдээж,*******хариуцагч*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******Говьсүмбэр*******салбараас*******нэхэмжлэлийн*******шаардлага*******хангасан*******үнийн*******дүнд*******ногдох*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжид*******232,450*******төгрөгийг,*******мөн*******4,550*******төгрөгийг*******тус*******тус*******гаргуулж,*******орон*******нутгийн*******төсвийн*******орлогод*******оруулах*******нь*******хуульд*******нийцнэ.*******

Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******81*******дүгээр*******зүйлийн*******81.1.,*******115*******дугаар*******зүйлийн*******115.1.,*******115.2.2.,*******116,*******118*******дугаар*******зүйлүүдэд*******заасныг*******удирдлага*******болгон

ТОГТООХ*******нь:

1.*******Иргэний*******хуулийн*******498*******дугаар*******зүйлийн*******498.1,*******505*******дугаар*******зүйлийн*******505.1.,*******509*******дүгээр*******зүйлийн*******509.1.,*******509.3.,*******511*******дүгээр*******зүйлийн*******511.3.,*******Хөдөлмөрийн*******тухай*******хуулийн*******117*******дугаар*******зүйлийн*******117.3.,*******158*******дугаар*******зүйлийн*******158.1.5.-д*******заасныг*******тус*******тус*******баримтлан*******хариуцагч*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******Говьсүмбэр*******салбараас*******хөдөлмөрийн*******чадвар*******алдсанаас*******дутуу*******авсан*******цалин*******хөлс*******11,799,907*******төгрөг,*******өмгөөллийн*******хөлс*******3,000,000*******төгрөг,*******2022*******оны*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******100,000*******төгрөг,*******нийт*******14,899,907*******төгрөг,*******мөн*******цалин*******тэтгэврийн*******зөрүүг*******2024*******оны*******07*******дугаар*******сараас*******эхлэн*******сар*******бүр*******155,805.2*******төгрөгөөр*******тооцож*******гаргуулан*******нэхэмжлэгч*******д*******тус*******тус*******олгож,*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагаас*******үлдэх*******235,960,059*******төгрөгийг*******хэрэгсэхгүй*******болгосугай.*******

2.*******Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******56*******дугаар*******зүйлийн*******56.2.,*******60*******дугаар*******зүйлийн*******60.1.-д*******зааснаар*******халаалтын*******улирлын*******хөнгөлөлт*******болох*******100,000*******төгрөг*******гаргуулахаас*******бусад*******шаардлага*******нь*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжаас*******чөлөөлөгдсөн*******болохыг*******дурдаж,*******нэхэмжлэгчийн*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжид*******төлсөн*******4,550*******төгрөгийг*******орон*******нутгийн*******төсвийн*******орлогод*******хэвээр*******үлдээж,*******хариуцагч*******Багануур*******зүүн*******өмнөд*******бүсийн*******цахилгаан*******түгээх*******сүлжээ*******ТӨХК-ийн*******Говьсүмбэр*******салбараас*******нэхэмжлэлийн*******хангасан*******үнийн*******дүнд*******ногдох*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжид*******232,450*******төгрөгийг,*******мөн*******4,550*******төгрөгийг*******тус*******тус*******гаргуулж,*******орон*******нутгийн*******төсвийн*******орлогод*******оруулсугай.

3.*******Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******119*******дүгээр*******зүйлийн*******119.2,*******119.4.,*******119.7.-д*******зааснаар*******шийдвэр*******танилцуулан*******сонсгомогц*******хуулийн*******хүчинтэй*******болох*******ба*******шийдвэр*******хүчинтэй*******болсон*******өдрөөс*******хойш*******14*******хоногийн*******хугацаа*******өнгөрмөгц*******хуралдаанд*******оролцсон*******тал*******14*******хоногийн*******дотор*******шүүхэд*******хүрэлцэн*******ирж*******шийдвэрийг*******өөрөө*******гардан*******авах*******үүрэгтэй*******бөгөөд*******шийдвэрийг*******гардан*******аваагүй*******нь*******гомдол*******гаргах*******хугацааг*******тоолоход*******саад*******болохгүйг*******мэдэгдсүгэй.

4.*******Иргэний*******хэрэг*******шүүхэд*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******120*******дугаар*******зүйлийн*******120.2-т*******зааснаар*******энэ*******шийдвэрийг*******зохигч*******тэдгээрийн*******төлөөлөгч*******буюу*******өмгөөлөгч*******эс*******зөвшөөрвөл*******шийдвэрийг*******гардан*******авснаас*******хойш*******14*******хоногийн*******дотор*******Говьсүмбэр*******аймгийн*******Эрүү,*******Иргэний*******хэргийн*******давж*******заалдах*******шатны*******шүүхэд*******давж*******заалдах*******журмаар*******гомдол*******гаргах*******эрхтэйг*******дурдсугай.