Б.У-ын нэхэмжлэлтэй иргэний

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ц.Ичинхорлоо даргалж, шүүгч Д.Дэлгэрцэцэг, Г.Даваадорж нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

 

Баянгол дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2020 оны 3 сарын 02-ны өдрийн 102/ШШ2020/00650 дугаар шийдвэртэй,

 

Нэхэмжлэгч: Б.У-ын нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Б.С-д холбогдох

 

Түрээсийн гэрээний үүрэгт 6 000 000 төгрөгийг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй, түрээсийн төлбөр, засварын зардал, хохиролд нийт 45 812 000 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй хэргийг

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан гомдлыг үндэслэн,

Шүүгч Г.Даваадоржийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч: Ц.Г

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Ц.Н

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга: Т.Б нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Талууд 2019 оны 7 сарын 30-ны өдөр Хан-Уул дүүрэг, 11 дүгээр хороо, Маршал таун хотхоны 105 дугаар байрны 1 тоотод байрлах үйлчилгээний зориулалттай 160 м.кв талбайтай үл хөдлөх эд хөрөнгийг түрээслэх гэрээг байгуулсан. Гэрээнд заагдсанаар түрээслүүлэгч Б.С- нь ашиглалтын шаардлага хангасан, ил байдлын болон эрхийн доголдолгүй 160 м.кв талбай бүхий ажлын байрыг түрээслэгч Б.У-ын эзэмшил, ашиглалтад 2019 оны 9 сарын 01-ний өдөр хүлээлгэн өгөх болзолтой байсан боловч зарим хэсгийг түрээслэх боломжгүй болсон тул Б.У- нь тус гэрээнээс татгалзаж, 2019 оны 7 сарын 30-ны өдөр өгсөн түрээсийн гэрээний барьцаа болох 6 000 000 төгрөгийг нэхэмжилж байгаа. Түрээсийн гэрээнд хавсаргасан улсын бүртгэлийн гэрчилгээнд Б.С-гийн өмчлөлийн, үйлчилгээний зориулалттай 160 м.кв заагдсан нь бодит байдалтай нийцэж байсан. Гэрээний дагуу Б.У- нь дотор засал, тохижилтын ажлыг дөнгөж эхлүүлээд байтал Б.С- нь гэрээнд заагдсан үүргээ зөрчиж 25 м.кв талбайг өөр хүнд зарчихлаа, чи үлдсэн талбайг түрээсэлвэл түрээсэл, түрээслэхгүй гэвэл боль гэдэг нөхцөлийг тавьсан. Б.У-ын хувьд гоо сайхны чиглэлээр үйлчилгээ явуулах гэж байсан тул 160 м.кв талбай бүхий обьект шаардлагатай байсан бөгөөд 135 м.кв талбай нь үйл ажиллагаа явуулахад хүрэлцэхгүй гэж Б.С-д удаа дараа мэдэгдсэн. Иймд аргагүй эрхэнд уг түрээсийн гэрээнээс татгалзсан байдаг. 2019 оны 8 сарын 19-ний өдөр Б.С-гийн үл хөдлөх хөрөнгийг буцаан хүлээлгэж өгөөд барьцаа болох 6 000 000 төгрөгийг шаардсан боловч өнөөдрийг хүртэл нэг ч төгрөг өгөхгүй байгаа тул барьцаа хөрөнгийг хариуцагчаас гаргуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан гэжээ.

 

Хариуцагч шүүхэд гаргасан тайлбар болон итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Түрээсийн гэрээний хувьд маргах зүйл байхгүй. Иргэний хуулийн холбогдох хэсэгт заагдсаны дагуу түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр байгуулагдсан гэж үзэж байна. Түрээслэх обьектын хэмжээ 135 м.кв болсон нь үнэн. Б.С- нь хажуугийн обьектын эзэмшигчид 25 м.кв талбайг зарсан тул нийт 135 м.кв талбай түрээслэх боломжтой болсон. Танайх 135 м.кв талбайг түрээслэх үү гэхэд татгалзах зүйлгүй гэсэн Б.У-ын гараар бичсэн захидал манайд ирсэн байдаг. Уг захидлыг нотлох баримтын шаардлага хангасан байдлаар шүүхэд өгсөн байгаа. Түрээсийн гэрээг дур мэдэн цуцалж байгаа нь талбайн хэмжээ багассанаас биш шал ондоо асуудлаар надтай уулзаж байгаад цуцалсан байдаг. Нэхэмжлэгч тал 135 м.кв талбай түрээслэхэд татгалзах зүйлгүй гэсэн хариу ирсний дараа манай талаас нэхэмжлэгчийн захидлаар ирүүлсэн хүсэлтийг хүлээн авч бүх асуудлыг шийдэж өгсний дараа, нэхэмжлэгч нь 2019 оны 8 сарын 28-ны өдөр ондоо түрээсийн байр түрээсэлсэн гээд манайхтай байгуулсан түрээсийн гэрээгээ дур мэдэн цуцлаад яваад өгсөн. Хэрэв талбайн хэмжээ багассаныг мэдсэн даруйдаа түрээслэхээ болилоо гэж мэдэгдсэн бол манай талаас тухайн байранд засвар хийж 20 000 000 гаруй төгрөгийн зардал гаргахгүй байсан. Нэхэмжлэгч талаас уг байрыг хүлээлгэн өгсөн зүйлгүй, уг байрыг битүү барилгын хог хаягдалтай үлдээж тухайн байрын түлхүүрийг л буцааж өгсөн байдаг. Өнөөдрийг хүртэл байр хүлээлцэж авсан талаар ямар ч баримт байхгүй. Барьцаа хөрөнгө буцаан олгох асуудал дээр талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний доод талд 1 жилийн дотор талуудын аль нэг нь гэрээг цуцлахаар бол 1 сарын түрээс 6 000 000 төгрөг болон барьцаа хөрөнгийг нөгөө талдаа шилжүүлж өгнө гэж гараар бичсэн байдаг үүн дээр Б.У- нь гарын үсэг зурсан. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэжээ.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч сөрөг нэхэмжлэлдээ: Б.С- нь түрээсийн гэрээ байгуулахаар Римакс гэх үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын газар хандахад япон эзэнтэй салон танай байрыг сонирхоод байна гэсэн. Үүний дагуу “Жапанез бьюти салон”-ны захирал Отто мой болон орчуулагч Б.У- нартай уулзсан. Төлбөр тооцоо болон гэрээнд Б.У- гарын үсгээ зурсан. Гэхдээ “Жапанез бьюти салоны” захирал Отто мой нь бүх шийдвэрийг гаргаж байсан. Нэхэмжлэгч талаас байгуулсан гэрээг цуцлах талаар мэдэгдсэний дараа эвийн журмаар шийдвэрлэхээр өөрийн оффисдоо Отто мой болон Б.У-ыг хүртэл урьж ярилцахад Отто мой нь бүх шийдвэрийг гаргаж байсан. Отто мойг сөрөг нэхэмжлэлдээ хариуцагчаар татах байсан боловч Б.У- нь гэрээнд гарын үсэг зурснаар асуудал үүсгэж байна. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага болох 45 812 000 төгрөгийн хувьд, талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний дагуу 1 сарын түрээс 6 000 000 төгрөг болон барьцаа хөрөнгийг нөгөө талдаа шилжүүлж өгнө гэж заасныг үндэслэн 6 000 000 төгрөгийг барьцаа хөрөнгийг авах, тус гоо сайхны салон нь 2019 оны 7 сарын 10-ны өдөр хүртэл хэвийн үйл ажиллагаатай тогтмол ирж үйлчлүүлдэг үйлчлүүлэгчтэй тохижилт болон дотор засал сайтай түрээслээд шууд үргэлжлүүлэх боломжтой байсан. Гоо сайхны салон нь тохижилт болоод ариун цэврийг дээд зэргээр сахиж байх ёстой. Хэрэв нэг л обой урагдаж эсвэл хана ховхорсон байвал үйлчлүүлэгчээ алддаг. Гэтэл нэхэмжлэгч нь тухайн байрыг түрээсэлнэ, дотор засал хийнэ гэж хэлээд байрыг барилгын хогоор дүүргээд явсан. Иймд байрны дотор талын засварыг анхны байдлаар нь буцаан засварласан зардал 11 800 000 төгрөг шаардаж байгаа. Мөн талуудын гэрээнд талуудын аль нэг нь гэрээг цуцлахаар бол гэрээ цуцлахаас 4 сарын өмнө нөгөө талдаа мэдэгдэнэ гэж тохиролцсон. Гэтэл нэхэмжлэгч нь гэрээгээ дур мэдэн цуцалж, хүлээлгэж өгөөгүй. Өөрсдийн зүгээс байрны засварыг 2019 оны 11 сараас эхлүүлж дараа сард засварын ажлыг дуусгасан. Иймд холбогдох хуульд заагдсаны дагуу олох ёстой байсан орлого болох 9, 10, 11 сарын нийт орлого 18 000 000 төгрөгийг, мөн нэхэмжлэгч талаас гадна талын хаалгыг хажуу талын рестораных шиг бөөрөнхий болгож өгөөч гэсэн хүсэлтийн дагуу засварын ажил хийгдэж уг засварын зардал болох 4 732 000 төгрөг, туяарах гоо сайхны салон нь римакс үл хөдлөх зуучлалын газраар зуучлуулж, “Жапанез бьюти салон”-той түрээсийн гэрээ байгуулсан. Римакс үл хөдлөх хөрөнгийн газарт холбогдуулан шүүхэд хандсан ба Сүхбаатар дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхээс хохирол нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээж шийдвэрлэсэн. Иймд хариуцагчаас нийт 45 812 000 төгрөгийг нэхэмжилж байна гэжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан тайлбартаа: Талууд  түрээсийн гэрээ байгуулсантай маргахгүй. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээсэл байгаа тохиолдолд тухайн гэрээг холбогдох байгууллагад заавал бүртгүүлэх ёстой байдаг. Гэтэл уг гэрээ нь дээрх шаардлагыг хангаагүй гэрээ байна. Иймд уг гэрээ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 дэх хэсэгт заасан хууль зөрчиж хийгдсэн хэлцэл гэж үзэж байна. Гадна талын фасад болон хаалганы засварын хувьд түрээсийн гэрээний 4.5 дах хэсэгт гадна талын фасадны засварын зардлыг харилцан тохиролцож 50, 50 хувиар хувааж төлнө гэсэн заалт байдаг. Гэхдээ хариуцагч тал гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж биет байдлын доголдолгүй эд хөрөнгийг шилжүүлсэн бол дээрх төлбөрийг төлөхөд татгалзах зүйлгүй байсан. Гадна талын засварыг нэхэмжлэгч талын хүсэлтээр өөрчилсөн зүйл бол байдаггүй. Хажуу хаалга өөрчлөгдсөн учраас зэрэгцээ байрлалтай хаалга нь ижил байхгүй бол муухай харагдана гэж хэлээд хариуцагч өөрөө өөрчилсөн. Энэ нь бодит байдалд ямар ч байгууллага адилхан хаалгатай үйл ажиллагаа явуулахыг хүсэхгүй. Учир нь бие биеэсээ ялгарч байх ёстой. Энэ нь бизнесийн зарчим байдаг байх. Хариуцагчаас Римакс үл хөдлөх хөрөнгө зуучлалын газарт зуучлалын хөлс гэж 5 280 000 төгрөгийг нэхэмжлэгч Б.У- төлөх ёстой гэж үзээд нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэмэгдүүлсэн байдаг. Сүхбаатар дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 12 сарын 06-ны өдрийн 02225 тоот шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт “... нэхэмжлэгч түрээсийн гэрээний дагуу учирсан хохирол гэж зуучлалын хөлсөнд төлсөн 5 280 000 төгрөгийг Б.У-аас нэхэмжлэхэд уг шийдвэр саад болохгүй гэсэн утгатай зүйл байдаггүй. Хариуцагч талаас зуучлалын гэрээ болон түрээсийн гэрээнд 160 м.кв талбай түрээслүүлнэ гэсэн мөртлөө 135 м.кв түрээсэлнэ, хүлээн зөвшөөрөхгүй бол боль гэсэн шаардлагыг тавьсан. Уг шаардлагын дагуу Б.У- нь аргагүй эрхэнд тухайн гэрээнээс татгалзсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл гэрээнд заагдсан үүргээ биелүүлээгүй этгээд нь Б.У- биш Б.С- юм. Энэ талаар хавтаст хэрэг авагдсан баримтаар нотлогдож байгаа. Нэмж хэлэхэд хариуцагч талаас гэрээ цуцалсан, цуцлаагүй гэж яриад байдаг. Гэтэл манай зүгээс гэрээг цуцлаагүй гэрээнээс татгалзсан. Олох ёстой байсан орлого гэх 18 000 000 төгрөгийн хувьд холбогдох хууль болон хавтаст хэрэгт авагдсан баримтаас харвал гэм хор арилгах үүрэг бүхий этгээд нь Б.У- биш Б.С- байна. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8, 56.5, 56.6, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 дэх заалтыг баримтлан хариуцагч Б.С-гаас 6 000 000 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч Б.У-д олгож, Б.У-аас 45 812 000 төгрөг гаргуулахыг хүссэн Б.С-гийн сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, 59 дүгээр зүйлийн 59.1 дэх заалтыг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 110 950 төгрөг, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 617 990 төгрөгөөс 387 010 төгрөгийг тус тус улсын орлогод үлдээж, хариуцагчаас 110 950 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч Б.У-д олгож, хариуцагчаас илүү төлсөн 230 980 төгрөгийг Баянгол дүүргийн татварын хэлтсийн данснаас буцаан гаргуулж, хариуцагч Б.С-д олгуулахаар шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч давж заалдах гомдолдоо: Иргэн Б.С- нь нэхэмжлэгч Б.У-тай 2019 оны 7 сарын 30-ны өдөр үл хөдлөх хөрөнгийн түрээсийн гэрээг 2 жилийн хугацаагаар байгуулж, нотариатаар батлуулсан. Гэрээ байгуулахдаа зөвхөн түрээсийн төлбөрийг Б.У- түрээслэн авсан байрны дотоод засвараа 2 сарын хугацаанд хийж дуусгах явцад сарын түрээсээс чөлөөлж, 2019 оны 9 сарын 01-ний өдрөөс түрээсийн төлбөрийг авах талаар тохиролцсон бөгөөд Б.У- нь түрээсэлсэн түрээсийн байрны дотор талын заслыг засварлах нэрээр сүйтгэж, өөрийн салоны эд хөрөнгийг 27 хоног тус байранд хадгалж байгаад түрээсийн гэрээгээ цуцаллаа гэж хэлээд талуудын байгуулсан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж тооцуулахаар нэхэмжлэл гаргаж, түрээслэгч талтай байгуулсан гэрээний дагуу шилжүүлсэн барьцаа болох 6 000 000 төгрөгийг нэхэмжилсэн. Түрээсийн гэрээг байгуулахад түрээсэлсэн үл хөдлөх хөрөнгө нь гоо сайхны салоны үйл ажиллагаа явуулдаг байсан ба эрхийн доголдолтой байгаагүй тул түрээслэгч зөвшөөрч, гэрээ байгуулсан. Б.У- нь өөрийн хүсэл зоригийг илэрхийлэн гэрээнд гарын үсгээ зурсан тул Иргэний хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.3-т зааснаар хүчин төгөлдөрт тооцох үндэслэлтэй. Түрээсийн гэрээг иргэний эрх зүйн чадамжтай этгээдүүд байгуулсан ба гэрээний гол стандарт нөхцөлийг талууд харилцан тохиролцсон бөгөөд гэрээнд гарын үсэг зурж баталгаажуулсан хэсэг нь гэрээний стандарт гол нөхцөлд харшлах, өөрчлөлт оруулах, хохирол учруулахуйц биш тул алдаатай бичигдсэн гэрээ гэж үзэхгүй юм. Иймд уг гэрээг хүчин төгөлдөрт тооцно. Түрээслэгч Б.С- нь салоны байраа анх түрээслүүлэхээр иргэн Ота мое болон орчуулагч Б.У- нарт танилцуулж байсан бөгөөд салоны байрны хэмжээ нь одоогоор 160 м.кв байр боловч гал тогооны энэхүү өрөө нь түрээслэх талбайгаас хасагдана, гэдгийг түрээслэгч талд танилцуулахад хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд энэ баримт нотолгоо нь Б.У- нь 2019 оны 8 сарын 14-ний өдөр бидэнд захидлаар мөн нотлогдоно. Иргэний хуулийн 153 дугаар зүйлд зааснаар манай зүгээс үүргээ хангалттай гүйцэтгэж байсан. Түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр бөгөөд Иргэний хуулийн 196 дугаар зүйлд зааснаар түрээсийн гэрээ байгуулагдсанд тооцогдоно. Түрээсийн гэрээг цуцал буй тал болох Б.У- нь түрээсийн байрыг хүлээлгэн өгөөгүй бөгөөд зөвхөн эд хөрөнгөө нүүлгэж авсны дараа түлхүүрийг Б.С-д ч өгөлгүй ажлын байран дээрээ эзгүй үед орхиод явсан бөгөөд түрээсийн байраа эргүүлж хэвийн болгох шаардлагыг тавихад тэгвэл хуулж авсан обойг чинь эргүүлээд наагаад өгөх юм уу гэж тавлаж байсан нь тус салоны дотоод заслыг эвдэж, сүйтгэснийг гэрчлэх бөгөөд мөн бид энэ түрээсийн байранд тусгайлан зориулж дизайн зураг гаргуулсан түүний дагуу засвар хийсэн. Хэрэв барьцаа мөнгө өгөхгүй бол дизайны зургийн төлбөр гэж нэмж нэхэмжилнэ гэж сүрдүүлж байсан нь түрээсийн байрыг анхны байдалд оруулах зардлын талаар Б.С-гийн сөрөг нэхэмжлэл үндэслэлтэй байсныг илтгэдэг. Мөн өмгөөлөгч Ц.Нарантуяа нь түрээсийн байрыг орхин явнаас хойш 24 цаг хүрэлгүйгээр тус байранд бичлэг хийж, тус байрны дотоод заслыг сүйтгэсэн байдлын талаар бичлэг бичиж хавтаст хэрэгт хавсаргаж, мөн бичгээр нотлох баримт болгон өгсөн бөгөөд шүүгчийн захирамжаар хөндлөнгийн гэрч нартай бичлэгт үзлэг хийх, бэхжүүлж нотлох баримтаар хүлээн зөвшөөрсөн нь хавтаст хэрэгт бий. Иргэний хуулийн 290 дугаар зүйлийн 290.7 дахь хэсэгт зааснаар “хөлслүүлэгч эд хөрөнгийн доголдлыг арилгах үүргээ биелүүлэхгүй байвал хөлслөгч уг доголдлыг арилгаж, холбогдох зардлыг хөлслүүлэгчээс шаардах эрхтэй” байдаг билээ. Тиймээс түрээсийн байрыг түрээсэлсэн анхны байдалд оруулах засварын ажлыг барилгын “Бишрэлт өргөө” ХХК-тай байгуулж, гэрээг хавсарган тус гэрээнд заасан мөнгөн дүнг шилжүүлсэн баримтыг өгсөн боловч тус баримтыг үнэлээгүй. Шүүх нэхэмжлэгч талын аман тайлбарт үндэслэн хэргийг шийдвэрлэсэн. Иймд барьцаа төлбөр 6 000 000 төгрөгийг хасч тооцоод 1 сарын төлбөр 6 000 000 төгрөг, гадна фасадны засварт төлсөн 9 464 000 төгрөгийн 50 хувь болох 4 532 000 төгрөг түрээсэлсэн салоны дотоод заслын анх түрээслүүлсэн анхны байдалд нь буцаан оруулахад шаардлагатай барилгын компанийн үнэлгээний дагуу 5 280 000 төгрөгийн төлбөр нийт 27 612 000 төгрөгийг Б.У-аас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээх нь зүйтэй байна.

 

            Нэхэмжлэгч Б.У- нь хариуцагч Б.С-д холбогдуулан түрээсийн гэрээний барьцаанд төлсөн 6 000 000 төгрөгийг буцаан гаргуулахаар нэхэмжилснийг хариуцагч эс зөвшөөрч,  түрээсийн төлбөр, засварын зардал, хохиролд  нийт                        45 812 000 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэл гарган маргажээ.

 

            Зохигчид 2019 оны 7 сарын 30-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр хариуцагч Б.С- нь өөрийн өмчлөлийн Хан-Уул дүүрэг, 11 дүгээр хороо, “Маршал хотхон” 105 дугаар байр, 1 тоот хаягт байрлах, үйлчилгээний зориулалттай, 160 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх хөрөнгийг 2019 оны 9 сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 9 сарын 01-ний өдөр хүртэл 2 жилийн хугацаатай, 1 сарын 6 000 000 төгрөгөөр түрээслүүлэх, нэхэмжлэгч Б.У- нь түрээсийн төлбөрийг сар бүрийн 1-ний өдөр төлөхөөр харилцан тохиролцсон байх бөгөөд нэхэмжлэгч Б.У- нь мөн өдөр барьцааны 6 000 000 төгрөгийг хариуцагч Б.С-гийн Хаан банкны дансанд шилжүүлсэн болох нь талуудын тайлбар, мөнгөн шилжүүлгийн баримт, түрээсийн гэрээ зэргээр тогтоогдож байна. /хх-ийн 6-7-р тал/

           

            Гэвч талууд түрээсийн гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт зааснаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй байх тул анхан шатны шүүх түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж дүгнэсэн нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасантай нийцжээ. Иймд талууд нэгэнт хуулиар тогтоосон хэлбэрийн шаардлагыг хангасан гэрээ байгуулаагүй байх тул хүчин төгөлдөр түрээсийн гэрээ байгуулсан гэх хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гомдол үндэслэлгүй болно.

 

            Хэрэгт авагдсан баримтууд болон талуудын тайлбараас дүгнэвэл хариуцагч Б.С- нь 2019 оны 8 сарын 27-ны өдөр түрээсийн байрыг буцаан авсан үйл баримт тогтоогдсон байна. Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дах хэсэгт “Энэ хуулийн 56.1-д заасан хэлцэл хийсэн талууд нь уг хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх үүрэгтэй” гэж заасан тул барьцааны 6 000 000 төгрөгийг хариуцагч Б.С-гаас гаргуулан, нэхэмжлэгч Б.У-д олгуулахаар шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8, 56.5, 56.6, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 дэх хэсэгт заасантай тус тус нийцжээ.

           

Хариуцагч Б.С- нь сөрөг нэхэмжлэлдээ талуудын аль нэг нь гэрээг 1 жилийн дотор цуцлахаар бол 6 000 000 төгрөгийг нөгөө талдаа шилжүүлж өгнө гэж гэрээгээр тохиролцсон тул 6 000 000 төгрөгийг нэхэмжлэгчээс гаргуулна, мөн засварын зардал 11 800 000 төгрөг, олох байсан орлого 18 000 000 төгрөг, гадна фасадны зардлын 50 хувь буюу 4 732 000 төгрөг, зуучлалын хөлсний 5 280 000 төгрөг, нийт 45 812 000 төгрөг гаргуулна гэсэн боловч анхан шатны шүүх сөрөг нэхэмжлэлд үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж хэрэгсэхгүй болгосныг буруутгах боломжгүй байна.

 

Талуудын байгуулсан түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд хамаарч байх тул хариуцагч Б.С-д гэрээний дагуу шаардах эрх үүсэхгүй юм. Харин хариуцагч Б.С- өөрт хохирол учирсан гэж үзсэн тохиолдолд хохирлоо шаардах эрхтэй боловч нэхэмжлэгчийн буруутай ажиллагааны улмаас хариуцагчид хохирол учирсан гэх байдлаа нотолсон баримтыг шүүхэд гаргаагүй, уг байдал нь хэргийн баримтаар тогтоогдохгүй байна.

 

Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1 дэх хэсэгт бусдын өмнө хүлээсэн үүргээ гүйцэтгэхээр хэн нэгэн этгээдэд хөрөнгө шилжүүлсэн этгээд уг зүйлийг олж авсан этгээдээс буцаан шаардах эрхтэй талаар заасан.

Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.1 дэх хэсэгт “Буцаан шаардах шаардлагад өөр этгээдэд шилжүүлсэн хөрөнгө, түүнээс олсон орлого, үр шим, түүнчлэн тухайн хөрөнгийг эвдсэн, устгасан, гэмтээсэн буюу хураалгасан бол нөхөн төлбөрт авах бүх зүйл хамаарна” гэж заажээ. Өөрөөр хэлбэл, хариуцагч Б.С- нь хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагаврыг арилгуулахаар, буцаан шаардах эрхэд хамаарах түрээсийн гэрээний зүйл болсон эд хөрөнгийг эвдсэн, гэмтээсэн бол түүнийг засварлахад гарах зардлаа шаардах эрхтэй байна. Хариуцагч нь дээрх эрхийн хүрээнд өөрийн өмчлөлийн эд хөрөнгийг анх байсан байдалд оруулахад гарсан засварын зардал хэмээн 11 800 000 төгрөгийг шаардсан боловч талууд түрээсийн гэрээг байгуулахдаа эд хөрөнгө хүлээлцсэн акт үйлдээгүй, анх ямар байдалтай байсныг ямар болгох шаардлагатай гэх нөхцөл байдал хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй болно. Иймд 11 800 000 төгрөгийн засварын зардал нь нэхэмжлэгч Б.У-ын үйлдлийн улмаас бий болсон гэх үндэслэлгүй хэмээн дүгнэж засварын зардал 11 800 000 төгрөг, мөн бусдад төлсөн зуучлалын хөлс 5 280 000 төгрөгийн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй.

 

Дээрх үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

           

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

1.Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 3 дугаар сарын 02-ны өдрийн 102/ШШ2020/00650 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 296 010 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

                                                  

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж, магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

                                                                                                               

            ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                    Ц.ИЧИНХОРЛОО

 

ШҮҮГЧ                                     Д.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ

 

                                                                                                  Г.ДАВААДОРЖ