******* нт холбогдох эрүүгийн хэргийн тала

Дорнод аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг ерөнхий шүүгч З.Энхцэцэг дгалж, шүүгч Д.Ганзориг, Г.Уртнасан нын бүрэлдэхүүнтэй шүүх хуралдааны “В” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

Прокурор                                                                 М.Бамбадорж

Шүүгдэгч нын өмгөөлөгч                                     Ө.Батболд

Шүүгдэгч                                                               *******       

                                                                              *******

Нийн бичгийн дга                                           Г.Чинзориг ныг оролцуулан

Дорнод аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Г.Намуунтуяа дгалж хийсэн шүүх хуралдааны 2023 оны 03 дуга сын 09-ний өдрийн 2023/ШЦТ/89 дүгээр шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч шүүгдэгч нын өмгөөлөгч Ө.Батболдын ггасан давж заалдах гомдлоор шүүгдэгч *******, ******* нт холбогдох эрүүгийн ******* дугатай хэргийг 2023 оны 4 дүгээр сын 18-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч Г.Уртнасангийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1. ******* овогт *******гийн *******, Монгол Улсын иргэн, Өмнөговь аймгийн Номгон суманд 1986 оны 02 дуга сын 09-ний өдөр төрсөн, 37 настай, тэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 5, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт, Өмнөговь аймгийн Номгон сумын 5 дуга баг, “******* *******” гэх газ оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй. /РД: *******/ Урьд:

Өмнөговь аймаг дахь Сум дундын шүүхийн 2008 оны 09 дүгээр сын 17-ны өдрийн 76 дуга шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 215 дуга зүйлийн 215.2 дахь хэсэгт заасна 1/нэг/ жилийн хугацаага тээврийн хсэл жолоодох эрхийг хасч, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг тавин нэг дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээ буюу 5 508 000 төгрөгөөр торгох яла шийтгүүлж байсан.

2. овогт ийн , Монгол Улсын иргэн, Өмнөговь аймгийн Номгон суманд 1987 оны 04 дүгээр сын 25-ны өдөр төрсөн, 36 настай, тэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 3, эхнэр, хүүхдийн хамт Өмнөговь аймгийн Номгон сумын 3 дуга баг, “ ” гэх газ оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, ял шийтгэлгүй. /РД: /

3. Шүүгдэгч ******* нь *******тэй бүлэглэн 2022 оны 09 дүгээр сын 22-ны өдөр Дорнод аймгийн сумын 3 дуга баг “ ” гэх газраас металл хайгч багаж ашиглан хууль буса алт эрэн хайж, 30,4517 грамм алт олборлосон, мөн 2022 оны 09 дүгээр сын 24-ний өдөр Дорнод аймгийн сумын “ц” гэх газраас металл хайгч багаж ашиглан хууль буса алт эрэн хайж 6,2731 грамм алт олборлосон,

Шүүгдэгч ******* нь *******той бүлэглэн 2022 оны 09 дүгээр сын 22-ны өдөр Дорнод аймгийн сумын 3 дуга баг “ ” гэх газраас металл хайгч багаж ашиглан хууль буса алт эрэн хайж, 30,4517 грамм алт олборлосон, мөн 2022 оны 09 дүгээр сын 24-ний өдөр Дорнод аймгийн сумын “ц” гэх газраас металл хайгч багаж ашиглан хууль буса алт эрэн хайж 6,2731 грамм алт олборлосон гэмт хт тус тус холбогджээ.

4. Дорнод аймгийн Прокурорын газраас шүүгдэгч *******, ******* нын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дуга зүйлийн 3, 3.7 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасна зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

5. Дорнод аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцээд 2023 оны 03 дуга сын 09-ний өдрийн 2023/ШЦТ/89 дүгээр шийтгэх тогтоолоор:

Шүүгдэгч ******* овогт *******гийн *******, овогт ийн ныг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дуга зүйлийн 3, 3.7 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан, мөн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасна бүлэглэн, үргэлжилсэн үйлдлээр хууль буса ашигт малтмал хайх, ашиглах, олборлох гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дуга зүйлийн 3, 3.7 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан, мөн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дуга зүйлийн 1 дэхь хэсэгт заасна шүүгдэгч *******гийн *******, ийн ныг тус бүр 8,000 /найман мянга/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 8,000,000 /найман сая/ төгрөгөөр торгох яла шийтгэж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дуга зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт заасна шүүгдэгч *******, ******* нын хөрөнгө, орлого олох боломжийг хгалзан торгох ялыг 1 /нэг/ жилийн хугацаанд хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоож, шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын ван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих яла солихыг мэдэгдэж,

Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулийн 7 дуга зүйлийн 7.2.3, 7.2.5-д заасна шүүгдэгч *******, ******* наас гэмт хэргийн улмаас байгаль орчинд учруулсан хохиролд 6,664,739.95 /зургаан сая зургаан зуун жан дөрвөн мянга долоон зуун гучин ес төгрөг, ерэн таван мөнгө/ төгрөгийг хувь тэнцүүлэн ггуулж Байгаль орчин уур амьсгалын сангийн орлогод оруулж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дуга зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасна шүүгдэгч нын гэмт х үйлдэхэд ашигласан шүүгдэгч *******ын эзэмшлийн УНЕ улсын дугатай Toyota Land Cruiser-100 мкийн тээврийн хсэл, эд мөрийн бимта хураагдаж ирсэн шүүгдэгч *******ын эзэмшлийн minelab мкийн GP-7000 загвын металл хайгч багаж 1 ширхэг, minelab мкийн GP-1000 загвын металл хайгч багаж 1 ширхэг, жоотуу 1 ширхэг, шүүгдэгч *******ийн эзэмшлийн minelab мкийн GP-7000 загвын металл хайгч багаж 1 ширхэг, жоотуу 1 ширхэг, хүрз 1 ширхэг, гэмт х үйлдэж олсон эд зүйл болох цагаан өнгийн хуванц саванд хийсэн 6,2731 грамм алт, цагаан өнгийн саванд хийсэн 30,4517 грамм алт зэргийг хураах албадлагын га хэмжээ авч, байгаль орчинд учруулсан хохирол нөхөн төлөхөд зцуулж, хохирлоос илүү гсан тохиолдолд улсын төсөвт шилжүүлж,

Шүүгдэгч нын гэмт х үйлдэхэд ашигласан УНЕ улсын дугатай Toyota Land Cruiser-100 мкийн тээврийн хсэл шүүгдэгч *******од хадгалагдаж байгаа бөгөөд Прокурорын 2023 оны 02 дуга сын 03-ны өдрийн 07 дугатай “Эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай”  тогтоолыг хэвээр үлдээж,

Энэ хт шүүгдэгч н нь цагдан хоригдсон хоноггүй, х хянан шийдвэрлэх ажиллагааны здалгүй болохыг тус тус дурдаж,  бимт бичгээр хураагдан ирсэн шүүгдэгч нын иргэний үнэмлэхийн лавлагааны хуулб, эд мөрийн бимта хураагдаж ирсэн *******ын эзэмшлийн minelab мкийн GP-7000 загвын металл хайгч багаж 1 ширхэг, minelab мкийн GP-1000 загвын металл хайгч багаж 1 ширхэг, жоотуу 1 ширхэг, шүүгдэгч *******ийн эзэмшлийн minelab мкийн GP-7000 загвын металл хайгч багаж 1 ширхэг, жоотуу 1 ширхэг, хүрз 1 ширхэг, гэмт х үйлдэж олсон эд зүйл болох цагаан өнгийн хуванц саванд хийсэн 6,2731 грамм алт, цагаан өнгийн саванд хийсэн 30,4517 грамм алт зэргийг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц Өмнөговь аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газт хүргүүлж, шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч *******, ******* нт авсан хувийн баталгаа ггах таслан сэргийлэх га хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж, ... шийдвэрлэжээ.

6. Шүүгдэгч нын өмгөөлөгч Ө.Батболд давж заалдах журма ггасан гомдолдоо: “... Шүүгдэгч н өөрсдийн гэм бурууг анхнаас нь хүлээн зөвшөөрдөг, шүүн таслах ажиллагааны ям ч здал байхгүй, учирсан хохирол хор уршгийн шинж чан бага, эрүүгийн хиуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдал байхгүй, гэмт х үйлдсэн нөхцөл байдлын тухайд ашиглагдахаа больсон, нөхөн сэргээлт хийгдээгүй талбайд металл хайгч ашиглан 6-7 газ 20-30 см нүх ухаж 30.4517 гр алт олборлосон. суманд мөн адил хэмжээгээр ижил нөхцөл байдалд ижил га газрын хэвлийг хүрздэж 6.2731 гр нийт 36.6 гр алт олборлосон бөгөөд тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хт холбогдсон, ерөнхийдөө уг гэмт хэргийг өөрсдийн амьдрал ахуйдаа дэм болгох үүднээс үйлдсэн з нөхцөл байдлыг хгалзан мөн өөрсдийн эд хөрөнгө, олборлосон алт зэргийг хураалгаж улсын орлого болгож байгаа буюу хэдийгээр буруу зүйл хийсэн ч гэсэн эх орныхоо баялагаас хууль буса хумсын толионд ч хүрэхгүй баялаг хүртсэнийхээ төлөө ас үнэтэй эд хөрөнгөөрөө хохирч байгааг бодолцож торгох ялыг багасгаж, ял шийтгэл биелүүлэх хугацааг 2 жилээр тогтоож өгнө үү.

... Эрүүгийн хуулийн 24.2 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмалын эрэл хайгуул, олборлолт, боловсруулалт, ашиглалт явуулсан, эсхүл ашигт малтмал олборлохоос өөр зориулалта хууль буса газрын хэвлийд халдсан...” үйл бимтыг төгссөн гэмт хт тооцохоор хуульчилсан байна. Гэтэл ******* н нь гэмт х үйлдэхдээ тухайн тээврийн хслээр буюу түүний оролцоотой эрэл хайгуул, олборлолт, боловсруулалт, ашиглалт явуулсан зүйл байхгүй гагцхүү хүрз, жоотуу, minilab 1000 загвын металл хайгч багаж ашиглан дээрх 36.6 гр алт олборлосон үйл бимт хавтаст хт авагдсан нотлох бимтууда хангалттай нотлогддог. Өөрөөр хэлбэл уг машин нь гэмт х үйлдэхэд ашигласан тээврийн хсэл биш юм. Мөн металл хайгч болон бусад багажийг ачиж ирж байгаа болон олборлосон алтаа аваад явж байгаа нь гэмт х үйлдэхэд ашигласан гэж ойлгох нь дэндүү өрөөсгөл ойлголт юм. Тэгээд ч тэр олборлож төгссөн 36.6 гр алт нь тухайн УНЕ улсын дугатай Toyota landcruiser машин байхгүй л бол тээвэрлэх боломжгүй зүйл огт биш юм.

Иймд шийтгэх тогтоолын 2, 3 дахь заалтад өөрчлөлт оруулж, 5,6 дахь заалтуудыг хүчингүй болгож өгнө үү.” гэжээ.

7. Шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч нын өмгөөлөгч Ө.Батболд ггасан тайлбтаа: “Давж заалдах журма ггасан гомдлоо дэмжиж байна. ... Энэ хэргийн хохирлыг олборлосон алтны хэмжээгээр дүгнэсэн байдаг. Гэмт х үйлдэхэд ашигласан алт хайгч нь 20 гуй сая төгрөгийн үнэлгээтэй байдаг. Гэтэл 50 гуй сая төгрөгийн үнэлгээ бүхий зүйлс яригдаж байгаа юм. Хүрз, жоотуу, металл хайгчийг ашиглаж хохирлыг багдуулах бүрэн боломжтой. Машины оролцоотой олборлох үйл ажиллагаа явагдаагүй. Тиймээс заавал хурааж улсын орлого болгох шадлагагүй. Энэ хүмүүс энэ гэмт х үйлдсэндээ хамсаж байгаа. Тэнсэн хянан хгалзах яла шийтгүүлэх санал ггасан боловч малчин хүмүүсийн хувьд байнга аймгийн төв рүү явах боломжгүй байсан учраас торгуулийн яла шийтгүүлэх санал ггасан.” гэв.

8. Шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч ******* ггасан тайлбтаа: “Миний бие үйлдсэн гэмт хэргийн тала мгахгүй. ...уг машина миний бие орлого олдог тул машинаа ггаж авма байна.” гэв.

9. Шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч ******* ггасан тайлбтаа: “Халаасанд явж байсан алтаа цагдаа ирэхээр нь сандсандаа машины хаалганы хажуугийн халаасанд хийсэн юм. Тэрнээс өөрөөр машиныг ашигласан зүйл байхгүй үйлдсэн хэргийн тала мгахгүй.” гэв.

10. Шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор ггасан дүгнэлтдээ: Шүүгдэгч н өөрсдийн үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байгаа боловч ял хүндэдсэн гэж байна. 8000 нэгжээр торгосныг 5400 нэгжээр торгуулах саналыг ггаж байгаа юм байна. Гэвч ялын хэмжээ бүрэн тохирсон гэж үзэж байна. ...Тээврийн хсэл ашигласан үйлдэл дээр шүүгдэгч н Дорнод аймагт амьддаггүй, Өмнөговь аймгаас алт олборлохоор ирсэн. ... аймгийн төвөөс 163 км буюу сумын нутаг, цаашлаад сум хүртэл алт эрэн хайх үйлдлээ үргэлжлүүлсэн. ... Ингэхдээ л тухайн авто машиныг ашигласан гэж хэлээд байгаа юм. Хүрзээр олборлосон гэж өмгөөлөгч тайлблаж байна. Гэтэл хүрз болон алт хайг багажаа машина зөөвөрлөсөн байгаа. Тиймээс анхан шатны шүүхийн шийдвэр бүхэлдээ хууль зүйн үндэслэлтэй байна гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь: 

1. Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт заасна шүүгдэгч нын өмгөөлөгч  Ө.Батболдын гомдолд дурдсан асуудла хязгалахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянан үзэж, шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж шийдвэрлэв.

2. Мөрдөн байцаалтын ажиллагааны явцад Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дуга зүйлд заасан нотолбол зохих асуудлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, хт авагдсан нотлох бимтын хүрээнд хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй болжээ.

3. Хэргийн үйл бимт, шүүгдэгчийн гэм бурууг тогтооход үндэслэл болсон нотлох бимтуудыг цуглуулах, бэхжүүлэх, үнэлэх шатанд оролцогчийн хуули хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаласан зөрчил тогтоогдоогүй, Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шадлагыг зөрчөөгүй байна.

4. Шүүгдэгч *******, ******* н нь бүлэглэн 2022 оны 9 дүгээр сын 22-ны өдөр Дорнод аймгийн сумын 3 дуга баг, “ ” гэх газраас металл хайгч багаж ашиглан хууль буса алт эрэн хайж, 30,4517 грамм алт олборлосон, мөн 2022 оны 09 дүгээр сын 24-ний өдөр Дорнод аймгийн сумын “ц” гэх газраас металл хайгч багаж ашиглан хууль буса алт эрэн хайж 6,2731 грамм алт олборлосон гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь шүүгдэгч нын мөрдөн шалгах ажиллагаанд болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт хэргээ хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлгүүд, /хх 140, 145, 232-233 тал/

Иргэний нэхэмжлэгч ы мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлсэн: “...Би Дорнод аймгийн сумын Засаг дгын албан тушаалд ажилладаг. Миний хувьд иргэний нэхэмжлэгчээр оролцоход татгалзах зүйл байхгүй. ...Тус сумын 2 дуга багийн нутаг дэвсгэрт тухайн хүмүүс хууль буса алт эрэн хайж олборлосон зүйл байгаа бол байгаль экологид учирсан хохирлыг нэхэмжилж байна. ...” гэх мэдүүлэг, /хх 49 тал/

Иргэний нэхэмжлэгч Д.Баттулгын мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлсэн: “...Би сумын Засаг дга 2022 оны 12 дуга сын 16-ны өдрөөс томилогдон ажиллаж байна. Надад иргэний нэхэмжлэгчээр оролцоход татгалзах зүйл байхгүй. ...Би х бүртгэлтийн 222100424 дугатай хт үнэлгээний “Нуман Алтай” ХХК-иас ггасан шинжээчийн дүгнэлтэд заагдсан үнэлгээг нэхэмжлэх болно. ...” гэх мэдүүлэг, /1хх 55 тал/

Мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлсэн гэрч ын мэдүүлэг, /хх 58-59 тал/ ын мэдүүлэг, /хх 61-63 тал/, Б.Баяржгалын мэдүүлэг /хх 76-77 тал/, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн Тусгай шинжилгээний газрын Физикийн шинжилгээний лабораторийн эрхлэгч ын 2022 оны 11 дүгээр сын 30-ны өдрийн 5770 тоот дүгнэлт, түүний хавсралт, /хх 85-89 тал/ “Дамно” хөрөнгийн үнэлгээний компанийн 2022 оны 08 дуга сын 12-ны өдрийн ДЦ-22-87 дугатай “Автомашин, эд зүйлсийн үнэлгээ”, /хх 113-120 тал/ гэмт хэргийн талах гомдол, мэдээллийг хьяаллын дагуу шилжүүлэх тухай прокурорын тогтоол, /хх 12-15 тал/ хэргийн газрын нөхөн үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, /хх 23-33 тал/ тээврийн хсэлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, /хх 34-35 тал/ эд мөрийн бимта тооцох тухай мөрдөгчийн тогтоол, /хх 36 тал/ эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай прокурорын тогтоол, гэрэл зургийн үзүүлэлт, /хх 37-42 тал/ иргэний нэхэмжлэгч ийн мэдүүлэг /хх 127-128 тал/ з хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн, анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгээр хэлэлцэгдсэн, тухайн хт хамаалтай, ач холбогдол бүхий нотлох бимтууда нотлогдон тогтоогдсон байна.

5. Анхан шатны шүүх мэтгэлцээнд тэгш эрхтэй оролцох яллах болон өмгөөлөх талуудыг оролцуулан хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу тэдний тайлбар, дүгнэлт, шинжлэн судалсан нотлох бимтад үндэслэн шүүгдэгч *******, ******* ныг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.2 дуга зүйлийн 3, 3.7 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан, мөн хуулийн тусгай ангийн 24.2 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасна бүлэглэн, үргэлжилсэн үйлдлээр хууль буса ашигт малтмал хайх, ашиглах, олборлох гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцон, шүүгдэгч *******, ******* ныг тус бүр 8 000 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 8 000 000 төгрөгөөр торгох яла шийтгэж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дуга зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт заасна шүүгдэгч *******, ******* нын хөрөнгө, орлого олох боломжийг хгалзан торгох ялыг 1 /нэг/ жилийн хугацаанд хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоож шийдвэрлэсэн нь  тэдний гэмт х үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чан, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэр, шүүгдэгч нын хувийн байдалд тохирсон, шүүхээс хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг зөв тайлблан хлэжээ.

6. Шүүгдэгч нын өмгөөлөгч Ө.Батболд давж заалдах журма “... анхан шатны шүүхээс шүүгдэгч нт тус бүр торгох ялын хэмжээг багасгаж 5400 нэгжтэй тэнцэх хэмжээгээр буюу 5 400 000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулж, уг ялыг 2 жилийн хугацаанд биелүүлэхээр тогтоож өгнө үү, ... алтыг хүрзээр ухаж олборлосон, машины оролцоотой олборлох үйл ажиллагаа явагдаагүй. Тиймээс заавал хурааж улсын орлого болгох шадлагагүй тул машиныг шүүгдэгч *******од буцаан олгож өгнө үү. ...” гэх агуулга бүхий гомдол ггажээ.

7. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дуга зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Гэмт х үйлдэж олсон хөрөнгө, орлого” гэж Монгол Улсад бол энэ хуулийн тусгай ангид заасан, ... нэг жилээс дээш хугацаага хорих ял оногдуулаха заасан гэмт х үйлдэж шууд, шууд буса олсон эдийн, эдийн бус хөрөнгө, түүний үнэ, түүнээс олсон ашиг, орлого, гэмт х үйлдэхэд ашигласан, ашиглаха завдсан техник, хслийг ойлгоно.” гэж,  мөн зүйлийн 4 дэх хэсэгт “Гэмт х үйлдэж олсон эд зүйл, түүний үнэ, гэмт х үйлдэхэд ашигласан тээврийн хсэл, уналга, галт зэвсэг, зэвсэг, тусгайлан бэлтгэсэн зэвсгийн чантай зүйл нь тухайн гэм буруутай этгээдийн өмчлөлд байсан нь тогтоогдсон тохиолдолд түүнийг хураан авч хадгалах, устгах, гэмт хэргийн хохирол нөхөн төлөхөд зцуулна.” гэж тус тус заасан.

7.1 Шүүгдэгч н нь Эрүүгийн хуулийн тусгайн ангийн 24.2 дуга зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийг үйлдэхдээ ашигт малтмал хайх, олборлох зорилго бүхий үйлдлээ хөнгөвчлөх зорилгоор Өмнөговь аймгаас Дорнод аймаг, тус аймгийн төвөөс сум болон сум хүртэл *******ын эзэмшлийн УНЕ улсын дугатай Toyota Land Cruiser-100 мкийн тээврийн хслээр явсан, уг тээврийн хсэлд гэмт х үйлдэхдээ ашигласан техник хсэл буюу шүүгдэгч *******ын эзэмшлийн minelab мкийн GP-7000 загвын металл хайгч багаж, minelab мкийн GP-1000 загвын металл хайгч багаж, жоотуу, шүүгдэгч *******ийн эзэмшлийн minelab мкийн GP-7000 загвын металл хайгч багаж, жоотуу, хүрз зэргийг ачиж явсан үйл бимт хт цуглсан нотлох бимтууда нотлогдон тогтоогдсон байна.

7.2 Анхан шатны шүүхээс Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дуга зүйлийн 3, 4 дэх хэсэгт заасна шүүгдэгч нын гэмт х үйлдэхэд ашигласан шүүгдэгч *******ын эзэмшлийн УНЕ улсын дугатай Toyota Land Cruiser-100 мкийн тээврийн хсэл болон бусад техник хслүүд, гэмт х үйлдэж олсон эд зүйл болох алт зэргийг хураах албадлагын га хэмжээ авч, байгаль орчинд учруулсан хохирол нөхөн төлөхөд зцуулж, хохирлоос илүү гсан тохиолдолд улсын төсөвт шилжүүлэхээр шийдвэрлэсэн нь хуульд нийцсэн байна.

8. Иймд дээрх үндэслэлүүдээр шүүгдэгч нын өмгөөлөгч Ө.Батболдын давж заалдах журма ггасан гомдолд дурдсан асуудла буюу шүүгдэгч нт оногдуулсан торгох ялын хэмжээг багасгах, гэмт х үйлдэхдээ ашигласан УНЕ улсын дугатай, Toyota Land Cruiser-100 мкийн тээврийн хслийг шүүгдэгчид буцаан олгохоор шийтгэх тогтоолд өөрчлөлт оруулах үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул гомдлыг хсэхгүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж  давж заалдах шатны шүүхээс дүгнэв.

Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, мөн зүйлийн 2 дахь хэсгийг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Дорнод аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 03 дуга сын 09-ний өдрийн 2023/ШЦТ/89 дүгээр шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж, шүүгдэгч нын өмгөөлөгч Ө.Батболдын давж заалдах журма ггасан гомдлыг хсэхгүй болгосугай.

2. Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40.1 дүгээр зүйлд заасна энэхүү магадлалыг эс зөвшөөрвөл, анхан болон давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийг зөрүүтэй хлэсэн, Эрүүгийн х хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбаас өөрөөр тайлблаж хлэсэн гэх үндэслэлээр магадлалыг гдуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор оролцогч Улсын дээд шүүхэд хяналтын журма гомдол, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл ггах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                              З.ЭНХЦЭЦЭГ

 ШҮҮГЧИД      Д.ГАНЗОРИГ                                                                                    

                                                          Г.УРТНАСАН