С Тг ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч А.Мөнхзул даргалж, шүүгч Ч.Цэнд, шүүгч Д.Нямбазар нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийж,

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 09 сарын 17-ны өдрийн 101/ШШ2020/03214 дугаар шийдвэртэй, нэхэмжлэгч С Тг ХХК-ийн хариуцагч Х О Т ХХК-д холбогдуулан гаргасан түрээсийн төлбөрт 158 009 074 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй, талуудын хооронд 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр байгуулагдсан 17-5-020 дугаартай түрээсийн талбайн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, 68 974 400 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагатай иргэний хэргийг хариуцагч талаас гаргасан давж заалдах гомдолд үндэслэн шүүгч Д.Нямбазарын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.Түвшин, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Баярсайхан, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Билэгжаргал нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч тал нэхэмжлэлийн шаардлага, тайлбартаа: Х О Т ХХК-ийн захирал Н.Хишигбаяр нь 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр С Тг ХХК-ийн И-март худалдааны төвийн 5 дугаар давхарт 87.6 м.кв талбай түрээслэх хүсэлт гаргаснаар мөн өдөр талууд Түрээсийн талбайн гэрээ байгуулсан. Түрээсийн талбайн 1 м.кв-ын төлбөрийг 85 000 /НӨАТ ороогүй/ төгрөгөөр, дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийг хамтран өмчлөх эрхийг хэрэгжүүлэх, тухайн талбайн ашиглалтын хэвийн байдлыг хангах, эзэмшил, ашиглалт, хамгаалалтыг эрхлэн хариуцах зорилго бүхий менежментийн төлбөрийн 1 м.кв-ын төлбөрийг 15 000 төгрөгөөр тус тус тооцож сард нийт 7 884 000 төгрөгийг түрээслэгчид төлөхөөр харилцан тохиролцсон. И-март худалдааны төв нь түрээслэгч нарын хүсэлтээр урьдчилан талбайн захиалга авч гэрээ байгуулсан. 2017 оны 12 сарын 16-ны өдөр худалдааны төв албан ёсоор нээлтээ хийж, түрээслэгч нараа оруулахад Х О Т ХХК нь тус төвийн 5 дугаар давхрын хүүхдийн хувцасны тасагт 87.6 м.кв талбайд үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн.

Түрээслүүлэгчийн зүгээс тодорхой шалтгаануудын улмаас 2017 оны 12 сарын 16-ны өдөр нээлт хийсэн учраас түрээслэгч талтай харилцан тохиролцож 2017 оны 12 сар дуусталх хугацааны түрээсийн төлбөрийг чөлөөлсөн. Мөн түрээсийн талбайн 1 м.кв-ын үнийг 2018 оны 01 сард 12 хувь, 2018 оны 02 сард 62 хувь, 03-05 сард 27 хувь, 2018 оны 06-12 сар, 2019 оны 01-03 сар хүртэл 12 хувиар тус тус бууруулсан. 2018 оны 07-08 сард 65 000 төгрөг, 09-11 сард 75 000 төгрөг, 2018 оны 12 сард 60 000 төгрөг, 2019 оны 01-02 сард 75 000 төгрөг болгож хөнгөлөлт үзүүлсэн. Түүнчлэн гэрээний 12.1, 12.2-т зааснаар түрээслэгч нь үндсэн гэрэлтүүлгээс өөр зориулалтаар ашигласан цахилгааны төлбөр, нэмэлтээр ашиглаж буй ус, хий буюу дулааны төлбөрийг хариуцан төлдөг болно.

Түрээслэгч нь 2017 оны 12 сарын 16-ны өдрөөс үйлчилгээ эрхэлж эхэлсэн ба түрээсийн талбайг 2019 оны 04 сарын 12-ны өдөр суллаж, чөлөөлж өгөөгүй. Гэрээг 2019 оны 02 сарын 20-ын өдрөөр тасалбар болгон цуцалж, эд хөрөнгөө суллан авч, түрээсийн талбайг цэвэрлэн, эвдрэл гэмтэлгүйгээр чөлөөлж, гэрээний 25.2-т зааснаар талбайг анх хүлээж авсан байдалд буцаан оруулж хүлээлгэн өгөхийг, хэрэв өгөхгүй бол эд зүйлийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцахгүй талаар амаар болон бичгээр удаа дараа мэдэгдсэн боловч Х О Т ХХК нь элдэв шалтгаан тайлбарлан талбайг чөлөөлөхгүй байгаагаас манай компани дараагийн түрээслэгчийг оруулах боломжгүй болсон.

Тодруулбал, Х О Т ХХК нь 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр өөрийн худалдан борлуулж байсан хувцаснууд болон гэрлийн абажур, тавиур, сандал гэх мэт эд хөрөнгүүдээ авч, үлдэх хананд тогтоосон тавиур, шат, модон тавиурууд зэргээ орой буцаж ирж авна, шат, агуулахын зориулалтаар гаргасан өрөө зэргээ буулгаж, зөөх хүнтэй үнэ хөлс тохиролцож чадахгүй байна гэж хүлээлгэж байснаа сүүлдээ буулгах, нураалтын зардал гаргаж чадахгүй, буулгаж, зөөх хүн хүн байхгүй гэсээр утсаа авахгүй, холбоо бариагүй тул түрээслэгчийн зүгээс Х О Т ХХК-ийг цаашид хүлээх ямар ч боломжгүй болж, түрээсийн талбайд орхиж явсан түрээслэгчийн эд зүйлсийг устгалд оруулах болсныг албан ёсоор мэдэгдсэн. Иймээс манай компани нь түрээслэгчийн үлдээсэн эд зүйлсийг хөндлөнгийн компанид ажлын хөлс төлж, буулгуулахаар болсон. Х О Т ХХК нь гэрээгээр хүлээсэн төлбөр төлөх үүргээ зөрчсөн тул барьцаа төлбөрт төлсөн 8 116 000 төгрөгийг /ашиглалтын зардлын 408 278 төгрөг болон түрээсийн төлбөрийн үлдэгдлээс 7 707 721 төгрөгийг/ өр төлбөрөөс хасаж тооцсон.

Иймд түрээсийн талбайн гэрээний 13.6-д зааснаар Х О Т ХХК-аас 2018 оны 01 сараас 2019 оны 03 сар хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт 105 330 383 төгрөг, гэрээний 20.6-д заасны дагуу алдангид 52 665 191 төгрөг, нотариатын зардал 13 500 төгрөг, нийт 158 009 074 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч тал хариу тайлбартаа: Менежментийн үйл ажиллагаа хийсэн баримтгүй тул менежментийн зардлыг зөвшөөрөхгүй. Харин 46 196 458.25 төгрөг төлөхийг зөвшөөрнө. Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгөөр засан сайжруулалт хийж гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа хөлслүүлэгчээс төлөөлүүлэхээр шаардах эрхийг зохицуулсан. Түрээслүүлэгчийн зүгээс үйл ажиллагаа хэвийн явуулах нөхцөлөөр хангаагүй. Өөрөөр хэлбэл, түрээсийн төлбөрийг төлөөгүй шалтгаанаар хэвийн үйл ажиллагаа явуулах боломжийг алдагдуулснаар маргаан үүссэн. Талбай руу оруулахгүй лацадсан. Энэ нь нэхэмжлэгчийн гаргаж өгсөн үйл ажиллагаа явуулсан огноогоор маш тодорхой харагддаг. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4 дэх хэсэгт зааснаар түрээсийн гэрээг хүчингүй гэж байгаа болохоос эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний заалт дээр маргаагүй. Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний харилцаа үүссэн байх тул үүгээр үүргийн гүйцэтгэлийг шийдвэрлүүлэх боломжтой. Иргэний хуулийн 287, 288, 290 дүгээр зүйлийн 290.4 дэх хэсэгт хөлслөн өгсөн эд хөрөнгө нь гуравдагч этгээдийн эрхээр хязгаарлагдсан байвал үр дагаврыг хөлслүүлэгч хариуцна гэж заасан байгаа. С Тг ХХК нь тухайн талбайг түрээслэх эрхтэй эсэхээ нотлоогүй. Менежментийн гэрээ нь ямар учиртай нь тодорхой бус байна. Шүүх хуулийн хүрээнд шийдвэрлэх байх гэжээ.

 

Хариуцагч тал сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага, тайлбартаа: Талуудын хооронд 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр байгуулсан 17-5-020 дугаартай Түрээсийн талбайн гэрээ нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт заасныг зөрчсөн болох нь Улсын бүртгэлийн ерөнхий газраас ирүүлсэн лавлагаагаар тогтоогдсон. Иймд уг гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4 дэх хэсэгт заасан үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусад тооцож өгнө үү. Мөн Азура архитектс ХХК-д интерьер зураг төслийн гэрээний дагуу төлсөн 3 819 200 төгрөг, иргэн Б.Батмөнхөд И-март худалдааны төвд хийгдэх тохижилтын ажил гүйцэтгэх гэрээний дагуу төлсөн 23 500 000 төгрөг, Нэйшнл тракинг ХХК-д тавилга захиалгаар хийлгэх гэрээний дагуу төлсөн 19 000 000 төгрөг, Шил сервис ХХК-аар дэлгүүрийн шилэн хана, хаалга, бариул хийлгэсэн 1 100 000 төгрөг, С Тг ХХК-ийн пос машинаар гүйлгээ хийгдсэн 1 550 200 төгрөг, түрээсийн төлбөрт төлсөн 20 000 000 төгрөг, нийт 68 974 400 төгрөгийг гаргуулахаар шаардаж байна гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч тал сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан хариу тайлбартаа: Түрээсийн гэрээний дагуу эд хөрөнгө шилжүүлж өгсөн. Түрээсийн төлбөрийг нэхэмжилсэн. Хариуцагч компани энэ хугацаанд 87.6 м.кв талбайг эзэмшиж ашигласан. Улсын дээд шүүхийн гаргасан зөвлөмж, тогтоолоос үзвэл, үл хөдлөх эд хөрөнгийг бүхэлд нь түрээслэх тохиолдолд Улсын бүртгэлд бүртгүүлдэг. Хэрэв түрээсийн талбайг хэсэгчлэн түрээсэлсэн бол Улсын бүртгэлд бүртгүүлдэг практик байхгүй. Хуулийг нэг мөр зөв ойлгож хэрэглэх ёстой. Гэрээг бүртгүүлээгүй болон гэрээг бичгээр байгуулаагүй гэх шалтгаанаар бусдын эд хөрөнгийг эзэмшиж, ашигласан атлаа төлбөр төлөхгүй завшдаг нь шударга ёсонд нийцэхгүй. Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлд ямар нэгэн үүрэг үүсээгүй байхад, бусдын хөрөнгийг эзэмших юм бол төлбөрийг төлөх үүрэгтэй талаар заасан. Тухайн түрээсийн талбайд тохижилт хийсэн, одоо хүртэл тус талбайд байгаа талбайгаас салгаж болохгүй гэдэг нь нотлогдох ёстой. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.5 дахь хэсэгт энэ бүлэгт өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээнд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам нэгэн адил үйлчилнэ гэж заасан байна. Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээнд хөлслөгч салгаж үл болох засвар үйлчилгээ хийсэн бол түрээслүүлэгчээс шаардах эрхтэй. Пос машинаар төлбөр уншуулсан гээд байгаа боловч гэрч нь түрээсийн төлбөрт шилжүүлэгддэг гээд хэлсэн. Энэ нь эцсийн байдлаар төлбөрт тооцогдох ёстой гэж үзэх боломж байхгүй байна. Дурдсан 4 шаардлагын тухайд шилэн тохижилтыг салгаж болдоггүй. Бодит зүйл ярих хэрэгтэй. Зураг төсөл хийлгэсэн байж болно. Зураг төслөө тухайн түрээсийн талбай дээр буулгаж хэрэглэсэн гэдгээ нотлох ёстой. Зураг төсөл хийлгэсэн гээд тухайн түрээсийн талбай дээр ашигласан гэж шууд ойлгох боломжгүй. Бригад нь ажилласан эсэхийг мэдэхгүй.

Иймд сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1, 227 дугаар зүйлийн 227.3, 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д тус тус заасныг баримтлан хариуцагч Х О Т ХХК-аас 72 423 025.25 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч С Тг ХХК-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 85 586 048.75 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, С Тг ХХК болон Х О Т ХХК-ийн хооронд 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр байгуулагдсан 17-5-020 дугаартай Түрээсийн талбайн гэрээ-г хүчин төгөлдөр бусд тооцож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын 68 974 400 төгрөг гаргуулах хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д тус тус зааснаар нэхэмжлэгчийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 947 996 төгрөг, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 761 361 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Х О Т ХХК-аас 520 065 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч С Тг ХХК-д, нэхэмжлэгч С Тг ХХК-аас 258 539 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч Х О Т ХХК-д олгож шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагч тал давж заалдах гомдолдоо: Анхан шатны шүүх хариуцагч тал 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр түрээсийн талбайгаас эд хөрөнгөө бүрэн хүлээн авсан тухай тэмдэглэл хэрэгт авагдсан тул хариуцагчийг дурдаж буй хугацааны турш түрээсийн талбайд үйл ажиллагаа явуулсан гэж үзэх үндэслэлтэй гэж дүгнэсэн. Гэтэл 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр хариуцагч тал зөвхөн өөрийн зарж борлуулсан бараа, гэрлийн абажур, сандал зэрэг зүйлсээ л хүлээн авсан ба тохижилт хийсэн хөрөнгөө авч чадаагүй. Нэхэмжлэгч тал үүнийг хүлээн зөвшөөрч нэхэмжлэлдээ тусгасан байсан. Үүнийг анхан шатны шүүхээс бүх эд хөрөнгөө авч гарсан гэж буруу дүгнэсэн ба улмаар сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосныг эс зөвшөөрч байна. Хариуцагч компанийн зүгээс И-март худалдааны төвд үлдсэн засан сайжруулалт хийсэн, суурилуулсан эд хөрөнгөө авах гэхэд түрээсийн төлбөрөө бүрэн төл гээд оруулаагүй учраас өнөөдрийг хүртэл авч чадаагүй байна.

Мөн анхан шатны шүүхээс түрээсийн төлбөрийн тооцоолол хийхдээ нэлээдгүй алдаа гаргасан. Хариуцагч компани нь 2017 оны 12 сарын 16-ны өдрөөс 2018 оны 12 сарын 31-ний өдөр хүртэл нийт 8 сар 10 өдөр түрээсийн талбайд ажилласан нь гэрчийн мэдүүлэг, нэхэмжлэгч талаас хэрэгт хавсаргасан Харилцагчийн авлага, өглөгийн дэлгэрэнгүй тайлан-д байх ашиглалтын зардлын хэмжээ зэрэг нотлох баримтуудаар тогтоогдож байхад үүнийг анхаараагүй. И-март худалдааны төвд байнгын ажилласан мэтээр дүгнэж төлбөрийг үндэслэлгүйгээр гаргуулахаар шийдвэрлэсэн.

Сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд, гэрээ хүчин төгөлдөр бусад тооцогдсон нөхцөлд буруутай этгээд нь бусдад учирсан хохирлыг нөхөн төлөх ёстой, нэгэнт хүчингүйд тооцогдсон бол эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний зохицуулалтаар хөлслөн авсан эд хөрөнгөд салгаж болох засан сайжруулалт хийсэн бол гэрээ дуусгавар болоход түүнийг салгаж авах эрхтэй учраас сөрөг нэхэмжлэл хангаагүй нь үндэслэлгүй. Пос машинаар худалдсан бараа С Тг ХХК-ийн өгсөн кодын дагуу дамжигдаж уншигдсан баримтууд /1хх222-251, 2хх1-3/, гэрчийн мэдүүлэг зэрэгт тусгагдсан байхад нотлох баримт авагдаагүй гэж илт буруу дүгнэсэн.

Нэхэмжлэгч талаас Түрээсийн талбайн гэрээ, Менежментийн гэрээ, талбай хүлээлцсэн тэмдэглэл гэх баримтаас өөр баримтаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлоогүй. Харин хариуцагч талаас бүхий л тайлбараа баримтаар нотолж байгааг огт анхааралгүй хэргийг шийдвэрлэсэн. Анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой гаргасан зөрчлүүдийн талаар давж заалдах шатны шүүх хуралдааны явцад баримттайгаар тайлбарлах болно.

Иймд үндсэн нэхэмжлэлийн 26 226 567 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн 68 974 400 төгрөг гаргуулах шаардлагыг хангаж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн маргаанд хэрэглэвэл зохих хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсний улмаас шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуульд заасан шаардлага хангаагүйг давж заалдах шатны шүүхээс зөвтгөн өөрчлөлт оруулах боломжтой гэж үзлээ.

 

Нэхэмжлэгч С Тг ХХК нь хариуцагч Х О Т ХХК-д холбогдуулан түрээсийн гэрээний үүрэгт 157 995 574 төгрөг, нотариатын зардалд 13 500 төгрөг, нийт 158 009 074 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжилснийг, хариуцагч 46 196 458 төгрөгийг зөвшөөрч, үлдэх хэсгийг эс зөвшөөрч маргасан ба талуудын хооронд байгуулагдсан 2017 оны 04 сарын 19-ний өдрийн 17-5-020 дугаар Түрээсийн талбайн гэрээ-г хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулж, хохиролд 68 974 400 төгрөг гаргуулахыг сөрөг нэхэмжлэлээр шаарджээ. /1хх 1, 85, 38-39, 198-199/

 

Талууд 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр 17-5-020 дугаар Түрээсийн талбайн гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр түрээслүүлэгч С Тг ХХК нь 87.6 м.кв талбайг хүүхдийн бэлэн хувцасны худалдааны зориулалтаар 19 сарын хугацаагаар түрээслүүлэх, түрээслэгч Х О Т ХХК нь сар бүрийн 20-ны өдрийн дотор түрээсийн төлбөрт 7 884 000 төгрөг төлөх нөхцөлийг тус тус харилцан тохиролцсон байна. /1хх 6-17/

 

Анхан шатны шүүх дээрх гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт заасан шаардлагыг хангаагүй учир мөн зүйлийн 318.4 дэх хэсэгт зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэмээн дүгнэж, зохигч талуудын хооронд үүссэн маргааныг Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1 дэх хэсэгт заасан эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний зохицуулалтыг хэрэглэн шийдвэрлэсэн нь үндэслэл муутай байх ба улмаар үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас алданги гаргуулах хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, Түрээсийн талбайн гэрээ-г хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан нь буруу.

 

Учир нь хэрэгт авагдсан Түрээсийн талбайн гэрээ /1хх 6-16/, түүний хавсралт /1хх 17/, үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ /1хх 116/ зэргээс үзэхэд түрээслүүлэгч С Тг ХХК нь Баянзүрх дүүргийн 1-р хороо, 12-р хороолол, Токиогийн гудамж, 23 тоот хаягт байршилтай 6,177.59 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгөөс 87.6 м.кв талбайг түрээслэгч Х О Т ХХК-д түрээслүүлэхээр харилцан тохиролцсон байх тул улсын бүртгэлд бүртгүүлэх шаардлагагүй юм. Өөрөөр хэлбэл түрээсийн зүйл болох 87.6 м.кв талбай нь дангаараа үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн гэрчилгээгүй тул Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт зааснаар улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй нь хэлцлийг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэх үндэслэл болохгүй.

 

Иймд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч С Тг ХХК нь хариуцагч Х О Т ХХК-аас түрээсийн төлбөр шаардах эрхтэй.

Хэдийгээр Түрээсийн талбайн гэрээ-г талууд 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр байгуулсан боловч түрээсийн зүйлийг түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад 2017 оны 12 сарын 16-ны өдөр хүлээлгэн өгсөн үйл баримтын талаар зохигчид маргаагүй. Харин түрээсийн зүйлийг түрээслэгч эзэмшиж, ашигласан хугацааны талаар зохигчид харилцан адилгүй тайлбарыг гаргаж байна.

 

Талууд 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр Түрээсийн талбайгаас эд хөрөнгө хүлээлцсэн тэмдэглэл гэх баримт үйлдэж, уг баримтад ...түрээсийн талбайгаас эд хөрөнгөө бүрэн бүтэн байдлаар нь тоолж хүлээж авсан болно /1хх 27/ хэмээн дурдсан байх боловч нэхэмжлэгч талаас нотлох баримтаар гаргаж өгсөн Харилцагчийн авлага өглөгийн дэлгэрэнгүй тайлан-гийн Цахилгаан ашиглалтын авлага /1хх 20/ гэсэн хэсгээс үзэхэд түрээслэгч буюу хариуцагч нь түрээсийн зүйлийг 2018 оны 12 сарыг дуусталх хугацаанд бодитоор эзэмшиж, ашигласан болох нь тогтоогдож байна.

 

Өөрөөр хэлбэл, талууд 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр Түрээсийн талбайгаас эд хөрөнгө хүлээлцсэн тэмдэглэл-ийг үйлдсэн нь түрээслэгч тус өдөр хүртэлх хугацаанд түрээсийн зүйлийг бодитоор эзэмшиж, ашигласан гэдгийг нотлохгүй юм. Мөн нэхэмжлэгч талаас хариуцагч талд явуулж байсан гэх албан бичгүүдэд эд хөрөнгийг саатуулах агуулга дурдагдсан байх тул өөрийн эзэмшилд саатуулан барьсан эд хөрөнгийг өмчлөгчид хүлээлгэн өгсөн өдөр нь 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр гэж үзэхээр байна.

 

Иймд 2017 оны 12 сарын 16-ны өдрөөс 2018 оны 12 сарын 30-ны өдрийг хүртэлх түрээсийн төлбөрийг түрээслүүлэгчээс олгосон хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг оруулан тооцоход 2018 оны 01 сард 6 937 920 төгрөг, 2018 оны 02 сард 2 995 920 төгрөг, 2018 оны 03-05 саруудад 17 265 960 төгрөг, 2018 оны 06-12 саруудад 41 627 520 төгрөг, нийт 68 827 320 төгрөг төлөхөөр байна. Үүнээс хариуцагч талаас барьцаа төлбөр болон түрээсийн төлбөрт төлсөн баримтаар нотлогдож буй 16 000 000 төгрөг /2хх 4/, 1 000 000 төгрөг /2хх 5/, 3 000 000 төгрөг /2хх 29/, нийт 20 000 000 төгрөгийг хасахад 48 827 320 төгрөгийн түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл гарч байна.

 

Талууд Түрээсийн талбайн гэрээ-ээр алдангийн талаар тохиролцсон нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсгийн зохицуулалтад нийцэж байх тул нэхэмжлэгч нь хууль болон гэрээнд заасан алдангийг хариуцагчаас шаардах эрхтэй.

 

Түрээсийн үлдэгдэл төлбөр болох 48 827 320 төгрөгөөс 0.5 хувийн алданги тооцоход хоногт төлөх алдангийн хэмжээ 244 136.6 төгрөг болж байх ба үүнийг түрээсийн зүйлийг 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрөөс /түрээсийн зүйлийг эзэмшиж, ашиглахаа больсон / 2019 оны 12 сарын 24-ний өдөр / шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан/ хүртэлх 358 хоногт үржүүлэхэд 87 400 902.8 төгрөгийн алданги төлөх тооцоолол гарч байна. Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4 дэх хэсэгт зааснаар алдангийн хэмжээ нь гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтэрч болохгүй тул хариуцагч нь 48 827 320 х 50% = 24 413 660 төгрөгийн алданги төлөх үүргийг хүлээж байна.

 

Нотариатын зардал 13 500 төгрөг гаргуулах шаардлагын тухайд уг зардал нь нотлох баримтын шаардлага хангуулахаар нэхэмжлэгч талаас гарч буй зайлшгүй зардал тул түүнийг хангах үндэслэлтэй. /1хх 26/

 

Түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 48 827 320 төгрөг дээр алданги 24 413 660 төгрөг, нотариатын зардал 13 500 төгрөгийг нэмэхэд 73 254 480 төгрөг болж байх боловч анхан шатны шүүх хариуцагчаас түрээсийн гэрээний үүрэг, хохиролд нийт 72 423 025 төгрөгийг гаргуулан шийдвэрлэсэн, нэхэмжлэгч тал энэ талаар давж заалдах гомдол гаргаагүй учир хариуцагчид ашигтай тооцоолол болох 72 423 025 төгрөгийг гаргаж шийдвэрлэсэн шийдлийг хэвээр үлдээж, хууль хэрэглээг зөвтгөсөн өөрчлөлтийг оруулах нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд, өмнө дурдсанчлан талуудын хооронд байгуулагдсан Талбайн түрээсийн гэрээ нь хуульд нийцсэн, хүчин төгөлдөр гэрээ байх тул тус гэрээг хүчин төгөлдөр байх хэлцэлд тооцуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэлгүй.

 

Түрээсийн талбайн гэрээ-г хугацаанаас нь өмнө дуусгавар болгосон шалтгаан нь түрээслэгч буюу хариуцагч тал түрээсийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүйтэй холбоотой, түүнчлэн хариуцагч талаас сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлох зорилгоор шүүхэд гаргаж өгсөн гэрээнүүдээс үзэхэд өөрийн үйл ажиллагаандаа зориулан хийлгэсэн зураг төсөл, салгаж авч явах боломжтой тавилга, шилэн хана, хаалгатай холбоотой, мөн чухам ямар тохижилт хийлгэсэн болох нь тодорхойгүй хэлцэл байх тул тэдгээрийг үндэслэн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэл тогтоогдсонгүй. Үүнээс гадна анхан шатны шүүх талуудын 2019 оны 03 сарын 27-ны өдөр үйлдсэн баримтыг үндэслэн хариуцагч тал түрээсийн талбайгаас өөрийн эд хөрөнгөө бүрэн авсан гэж дүгнэснийг буруутгах боломжгүй.

 

Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлтийг оруулж, хариуцагч талаас гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн тогтов.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1.      Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 09 сарын 17-ны өдрийн 101/ШШ2020/03214 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар хариуцагч Х О Т ХХК-аас түрээсийн гэрээний үүрэгт нийт 72 423 025 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч С Тг ХХК-д олгож, үлдэх 85 586 049 төгрөгт холбогдох үндсэн шаардлага болон 2017 оны 04 сарын 19-ний өдрийн 17-5-020 дугаар Түрээсийн талбайн гэрээ-г хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцуулах, хохиролд 68 974 400 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгосугай гэж өөрчлөн найруулж,

Тогтоох хэсгийн 2 дахь заалтыг Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч болон хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 947 996 төгрөг болон 761 361 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Х О Т ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 520 065 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч С Тг ХХК-д олгож, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид илүү төлсөн 188 339 төгрөгийг улсын төсвөөс буцаан гаргуулж, хариуцагч Х О Т ХХК-д олгосугай гэж өөрчилж, шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

 

2.      Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч талаас давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа 2020 оны 11 сарын 03-ны өдөр улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 634 000 төгрөгийг улсын төсөвт хэвээр үлдээсүгэй.

 

3.      Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4.      Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дах хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ А.МӨНХЗУЛ

ШҮҮГЧИД Ч.ЦЭНД

 

Д.НЯМБАЗАР