НОСК ХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Ж.Оюунтунгалаг даргалж, шүүгч Ч.Цэнд, Н.Батзориг нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

 

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 5 дугаар сарын 17-ний өдрийн 181/ШШ2021/00972 дугаар шийдвэртэй нэхэмжлэгч НОСК ХК-ийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Ж.Д-ад холбогдох

 

Түрээсийн төлбөр ашиглалтын зардал 5 356 779 төгрөг, алданги 2 678 389 төгрөг нийт 8 035 169 төгрөг гаргуулж, гэрээг цуцалж, түрээсийн орон сууцыг чөлөөлүүлэх тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй, орон сууцыг түрээсээр эзэмшиж буй Ж.Д-тай уг орон сууцыг өмчлөх гэрээ байгуулахыг даалгуулах тухай хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагчийн гаргасан гомдлыг үндэслэн, шүүгч Н.Батзоригийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Д, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.М, хариуцагчийн өмгөөлөгч Б.Г, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ч.Халиун нар оролцов.

Нэхэмжлэгч НОСК ХК шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: НОСК ХК нь Орон сууц түрээслүүлэх гэрээг иргэн Ж.Д-тай байгуулж, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 14-р хороонд байрлах Сэлбэ дэд төв байрны 4 давхрын 15 тоот 35.39 м.кв талбай бүхий орон сууцыг 1 сарын 212 340 төгрөгийн түрээсийн төлбөртэйгээр, ашиглалтын зардлаа түрээслэгч хариуцан төлөх нөхцөлөөр түрээслүүлэхээр тохиролцсон. Ж.Д- нь орон сууцыг 2017 оны 01 дүгээр сарын 07-ны өдрөөс өнөөдрийг хүртэл түрээсэлж амьдарч байгаа бөгөөд орон сууцанд амьдарч байх хугацаанд түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардал, цахилгааны төлбөрийг тухай бүр төлөөгүйгээс нийт 4 412 970,94 төгрөгийн төлбөрийг төлөөгүй, түрээсийн байрыг чөлөөлж өгөхгүй байна. Иймд түрээслэгч Ж.Д- нь түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардал, цахилгааны төлбөрөө удаа дараа төлөөгүй, гэрээний үүргээ удаа дараа зөрчсөн тул түүнтэй байгуулсан Орон сууц түрээслүүлэх гэрээ-г цуцалж, гэрээний үүрэгт нийт 4 412 971 төгрөгийг Ж.Д-аас гаргуулж, түрээсийн орон сууцыг чөлөөлүүлэх нэхэмжлэл гаргасныг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэмэгдүүлж нийт 8 035 161,91 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжилсэн.

Хариуцагч нь шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаас хойш түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардлаа төлөхгүй орон сууцандаа амьдарсаар байгаа тул 2020 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдрөөс 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөр ашиглаптын зардалд 943809 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байна. 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар түрээсийн төлбөр ашиглалтын зардлын нийт өр төлбөрт 5 356 779,94 төгрөгийг нэхэмжилж байна. Мөн түүнчлэн Орон сууц түрээслүүлэх гэрээний 6.6 дахь хэсэгт заасны дагуу хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд 0,5 хувийн алдангийг түрээслүүлэгчид төлөхөөр заасан. Түрээслэгч Ж.Д- нь түрээсийн төлбөр болон ашиглалтын зардлаа хугацаанд нь төлдөггүй, хуримтлагдсан өр төлбөрөө төлж барагдуулдаггүй, түүнчлэн 2020 оны 7 сараас хойш түрээсийн төлбөрийн төлөлт хийгээгүй гэрээний үүргээ зөрчиж байгаа тул тэрээр алданги төлөх үүрэгтэй. 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн хооронд түүний хугацаандаа гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнд ногдох тийн дүн 13 177 042,3 төгрөг болж байгаа боловч Иргэний хуулийн 232.4 дэх хэсэгт заасан шаардлагын дагуу үндсэн үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиар алдангийг тооцож нийт 2 678 389,97 гийн алдангийг хариуцагч төлөх үүрэгтэй.

Иймд түрээсийн төлбөр ашиглалтын зардапд 943 809 төгрөг, алданги 2 678 389,97 төгрөг, нийт 3 662 198, 97 төгрөгөөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлж, нийт 8 035 169,91 төгрөгийг Ж.Д-аас гаргуулж, Орон түрээслүүлэх гэрээ-г цуцалж, түрээсийн орон сууцыг чөлөөлүүлж өгнө үү. Анх хариуцагчтай 1 сарын 212 340 төгрөгийн түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардлыг түрээслэгч өөрөө хариуцахаар тохирч гэрээ байгуулсан гэжээ.

Хариуцагч Ж.Д- шүүхэд гаргасан тайлбартаа болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 1979 оны нөхөр Б.Сүхбаатар Булган аймагт томилогдон ажиллахаар болж гэр бүлийн хамт явах болсноор нөхрийн эцэг эхээс өгсөн 120 000 мянгат дахь 3 өрөө орон сууцаа улсад тушаасан ба 1995 оноос буцаад Улаанбаатар хотод суурьшин амьдрах болсноор улсад тушаасан байраа буцаан авахаар холбогдох байгууллагуудад хандаж, 2005 онд Улаанбаатар хотын захиргаанаас Сонгинохайрхан дүүргийн 29 дүгээр хороо, Москва хорооллын 131/5- 56б тоот 3 өрөө байрыг хувиарлаж өгсөн ба тус байрандаа 5 жилийн турш байрны төлбөрөө төлж байтал хууль бусаар буцаан авсан. Энэхүү байрны асуудлаас болж нөхөр Б.Сүхбаатар болон хүү С.Очирбатыг зуурдаар алдаж маш их сэтгэлийн гүн зовлонд унасан билээ.

2016 оны 11 дүгээр сараас НОСК ХК-ийн эзэмшлийн Сүхбаатар дүүрэг дэх 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сэлбэ дэд төв байрны 4 давхрын 15 тоотын 36 м.кв талбай бүхий 1 өрөө орон сууцыг хугацаагүй, зөвхөн сар бүрийн ашиглалтын зардалд 50 150 төгрөг төлөхөөр харилцан тохирч амьдарч эхэлсэн. Ашиглалтын зардал гэдэгт иргэн би хэрэглэсэн цахилгаан, дулаан, СӨХ, усны төлбөрийн зардал гэж ойлгосон.

2017 оны 9 дүгээр сараас 01 өдөр тус байгууллагатай албан ёсоор Орон сууц түрээслэх гэрээ байгуулж ашиглалтын зардлуудаа төлж байтал 2018 оны 01 дүгээр сараас түрээсийн төлбөрт сар бүр 212 340 төгрөг төл гэж удаа дараа шаардаж анх тохирсноос өөрөөр түрээсийн төлбөр нэхэж сэтгэл санааны маш их дарамт учруулж, төлөхгүй бол байрнаасаа гар гэж айлгах болсон

Ийнхүү түрээсийн төлбөр төл гэсэн шаардлагын дагуу дээрх төлбөрийг гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулаагүй баталгаажуулаагүй атлаа надаар төлүүлж байсан. Би өвчтэй асрамжид байдаг хүүгийн хамт орох орон байхгүй учир аргагүйн эрхэнд түрээсийн төлбөрт 2018 оны 01 дүгээр сараас 212 340 төгрөгийг төлж явсан. Түрээсийн төлбөрт нийтдээ 3 399 058 төгрөг, ашиглалтын төлбөрт 1 933 716 төгрөг нийт 5 332 774,35 төгрөг төлсөн.

Би түрээсийн гэрээний дагуу үүргээ биелүүлж байсан ба хэдийгээр өөрөө тэтгэвэрт гарсан өвчтэй хүүгээ асардаг, амьдралын хүнд нөхцөлд амьдарч байгаа хэрнээ түрээсийн хугацаандаа тэтгэврийн зээл авч байгаа эд зүйлээ ломбардад тавьж төлбөр мөнгөө тогтмол төлсөөр ирсэн. Гэрээгээр тохиролцоогүй түрээсийн төлбөр үндэслэлгүйгээр нэхэмжилж авахад нь төлсөн. Иймд иргэн Ж.Д- би түрээсийн төлбөр болон ашиглалтынхаа зардлыг нэхэмжлэлийн дагуу тухай бүр төлж ирсэн байтал нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлд дурдсан түрээсийн гэрээ цуцлах нөхцөл байдал үүсээгүй, төлбөр төлөх үүрэггүй, түрээсийн орон сууцыг чөлөөлөх хууль зүйн үндэслэл байхгүй тул нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү. Би нийт 5 333 774 төгрөгийг нэхэмжлэгч байгууллагад төлсөн байгаа гэжээ.

Хариуцагч Ж.Д- шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлдээ болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 2016 оны 11 дүгээр сараас НОСК ХК-ийн эзэмшлийн Сүхбаатар дүүрэг дэх 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сэлбэ дэд төв байрны 4 давхрын 15 тоотын 36 м.кв талбай бүхий 1 өрөө орон сууцыг хугацаагүй, зөвхөн сар бүрийн ашиглалтын зардалд 50 150 төгрөг төлөхөөр харилцан тохирч амьдарч эхэлсэн. Ашиглалтын зардал гэдэгт иргэн би хэрэглэсэн цахилгаан, дулаан, СӨХ, усны төлбөрийн зардал гэж ойлгосон.

2017 оны 09 дүгээр сараас 01 өдөр тус байгууллагатай албан ёсоор Орон сууц түрээслүүлэх гэрээ байгуулж ашиглалтын зардлуудаа төлж байтал 2018 оны 01 дүгээр сараас түрээсийн төлбөрт сар бүр 212 340 төгрөг төл гэж удаа дараа шаардаж эхэлсэн. Ийнхүү түрээсийн төлбөр төл гэсэн шаардлагын дагуу дээрх төлбөрийг гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулаагүй баталгаажуулаагүй атлаа надаар төлүүлж байсан. Би өвчтэй асрамжинд байдаг хүүгийн хамт орох орон байхгүй учир аргагүйн эрхэнд түрээсийн төлбөрт 2018 оны 01 дүгээр сараас 212 340 төгрөгийг төлж явсан. Түрээсийн төлбөрт нийтдээ 3 399 058 төгрөг, ашиглалтын төлбөрт 1 933 716 төгрөг нийт 5 332 774,35 төгрөг төлсөн. Энэхүү төлөлт нь надад байгаа баримтаар гарсан ба зарим саруудад төлсөн төлбөрийн баримтуудыг би үрэгдүүлсэн байх ба НОСКйн гаргасан тооцооны актад төлсөн байдаг нь тодорхой харагддаг.

Иймд иргэн Би 4 жилийн хугацаанд түрээсийн гэрээгээр заасан түрээсийн төлбөр болон ашиглалтынхаа зардлыг нэхэмжлэлийн дагуу тухай бүр төлж үүргээ биелүүлж ирсэн тул түрээсийн байрыг цаашид өмчлөх гэрээ байгуулах давуу эрхтэй болно.

НОСК ХК-ийн эзэмшлийн Сүхбаатар дүүрэг дэх 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сэлбэ дэд төв байрны 4 давхрын 15 тоотын 36 м.кв талбай бүхий 1 өрөө орон сууцыг түрээсээр эзэмшиж буй иргэн Ж.Д-тай уг орон сууцыг өмчлөх гэрээ байгуулахыг хариуцагч НОСК ХК-д даалгаж өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгч НОСК ХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Д шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн хариу тайлбартаа: Ж.Д- нь Сүхбаатар дүүргийн 14-р хороо, Сэлбэ дэд төв байрны 4 давхрын 15 тоот орон сууцыг Орон сууц түрээслүүлэх гэрээ байгуулан оршин сууж байх бөгөөд гэрээний дагуу түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргээ зөрчиж, гэрээний хугацаа дууссан боловч уг орон сууцыг чөлөөлж өгөлгүй амьдарч байгаа билээ. Иймд түрээсийн орон сууцыг өмчлөх гэрээ байгуулахыг даалгах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан нь үндэслэлгүй байх тул сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

Шүүх: Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйлийн 302.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Ж.Д-аас гэрээний үүргийн төлбөр нийт 4 932 100 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч НОСК ХК-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 3 103 069,91 төгрөг гаргуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож Иргэний хуулийн 294 дүгээр зүйлийн 294.3, 294.4, 294.6 дахь хэсэгт заасан үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул нэхэмжлэлийн шаардлагаас гэрээг цуцалж, орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх тухай шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгож, Нэхэмжлэгч НОСК ХК нь хуульд заасан журмын дагуу гэрээ цуцлах, орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх тухай харилцаанд уг шийдвэр саад болохгүйг дурдаж, Иргэний хуулийн 110 дугаар зүйлийн 110.1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлгүй байх тул орон сууцыг өмчлөх гэрээ байгуулахыг даалгуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.2, улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн нийт 229 308 төгрөг, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 70 200 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамж 93 863 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгож шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагч Ж.Д- давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо: Хэргийн баримтаар Ж.Д- би "НОСК" ОНӨААТҮГ-тай 2017 оны 9 дүгээр сарын 01-ны өдөр "Орон сууц түрээслүүлэх гэрээ"-г байгуулж Сүхбаатар дүүргийн 14 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сэлбэ дэд төв байрны 4-р давхрын 15 тоот 36 м.кв талбай бүхий 1 өрөө орон сууцыг хугацаагүй түрээслүүлэхээр тохиролцсон болох нь нотлогдоно. Уг түрээсийн гэрээг байгуулах болсон шалтгаан нь өмнө миний амьдарч Сонгинохайрхан дүүргийн 29-р хороо, Москва хорооллын 131/5-56Б тоот 3 өрөө байрыг хотын захиргаанаас хүч хэрэглэн хууль бусаар хураан авсан ба ингэхдээ Улаанбаатар хотын захиргаанаас та санаа зоволтгүй, таны байрны асуудлыг бид шийдвэрлэж өгнө, та 7 хоногийн хугацаанд түр манай түрээсийн орон сууцанд амьдарч бай гэж хэлж орон сууц түрээслэх гэрээг надтай байгуулсан атал шүүх энэ талаар огт дүгнэлт хийгээгүйд гомдолтой байна. Орон сууц түрээсийн гэрээний 5-р зүйлийн 5.1 дэх хэсэгт: "...түрээсийн гэрээ байгуулах шийдвэр гарснаас хойш ажлын 5 хоногийн дотор Түрээслэгч нь түрээслүүлэгч талын Голомт банкан дахь 1905116300 тоот харилцах дансанд гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэх баталгаа болгож 655 400 төгрөгийг түрээсийн барьцаа болгон түрээслүүлэгчийн дансанд байршуулна..." гэж тохиролцсон ба сар бүр 50 150 төгрөг төлж байсан, 3 сарын 15-нд 60 500 төгрөг төлсөн. Цахилгаанд 20 000 төгрөг..." гэж гараар бичиж тэмдэглэл үйлдсэн ба энэ нь талуудын хэн алины хүсэл зоригийн бодит илэрхийлэл юм. Өөрөөр хэлбэл, нэг удаа түрээсийн барьцаа болгож 655 400 төгрөг төлөх, цаашлаад зөвхөн ашиглалтын зардалд 60 500 төгрөг төлж бай гэж харилцан тохиролцсон гэрээний гол нөхцөлийн дагуу өнөөдрийг хүртэл би 60 500 төгрөгийг төлсөөр ирсэн. Гэтэл нэхэмжлэгч тал түрээсийн төлбөр төлөх ёстой гэсэн шаардлага надад тавьж улмаар гэрээг цуцлах, орон сууц чөлөөлүүлэх зэрэг шаардлага гаргаж байгааг би хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Миний бие гэрээнд заасан ашиглалтын зардал болох 60 500 төгрөгийг төлсөөр ирсэн байхад гэрээний үүргээ биелүүлэхгүй байна гэсэнтэй санал нийлэхгүй байгаа бөгөөд миний бие анх түрээсийн байранд орсон цагаасаа хойш өнөөдрийг хүртэл хугацааны ашиглалтын зардлыг төлсөөр ирсэн атал намайг ашиглалтын зардал төлөөгүй байна гэж үзэж 943 809 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжилсэн нь үндэслэлгүй байна. "Орон сууц түрээслүүлэх гэрээ"-ний 6 дугаар зүйлийн 6.4 дэх хэсэгт: "...Түрээслэгч тал нь түрээсийн төлбөрийг гэрээ байгуулснаар сарын сүүлчийн өдрөөр тооцон, сар бүрээр урьдчилан төлж байх бөгөөд түрээсийн төлбөрийг сарын эхний 10 хоногийн дотор, цахилгаан, цэвэр бохир ус, дулаан ашигласны төлбөр болон бусад ашиглалтын зардлын төлбөрийг сар бүрийн 25-ны дотор төлнө..." гэж заасан ба гэрээний 5.1-т зааснаар түрээсийн төлбөр биш нэг удаа барьцаа хөрөнгө төлөөд сар бүр ашиглалтын зардал төлөх талаар тохиролцсон байх ба түрээсийн төлбөрийг хэдэн төгрөгөөр тооцож улмаар алданги болох 2 678 389 төгрөгийг нэхэмжилж байгаа нь тодорхойгүй байна. Харин нэхэмжлэгч тал гэрээгээр огт тохиролцоогүй түрээсийн төлбөр нэхэмжлэхэд нь төлсөн тохиолдол надад байсан. Харин хотын захиргаанаас миний өмнө нь амьдарч байсан 3 өрөө орон сууцны асуудлыг бүрэн шийдвэрлэж өгсөн тохиолдолд түрээсийн орон сууцыг чөлөөлөх боломжтой. Анхнаасаа хотын захиргаа 7 хоногийн дотор миний амьдарч байсан 3 өрөө орон сууцны асуудлыг бүрэн шийдвэрлэж өгнө гэж надад худал хэлж одоо амьдарч байгаа түрээсийн орон сууцанд оруулсанд гомдолтой байна. Энэ нөхцөл байдал нь намайг хохироож байна. Иймд шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын Ж.Д-аас гэрээний үүргийн төлбөр нийт 4 932 100 төгрөгийг гаргуулах хэсгийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, түүний өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо: Хэрэгт авагдсан 2018 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн орон сууц түрээслүүлэх гэрээний 6.6-д заасны дагуу гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгээс хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд 0.5 хувийн алданги төлөхөөр заасан байдаг . Гэвч шүүх шийдвэртээ ...дээрх гэрээний заалт нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт заасан алдангийн тодорхойлолтод нийцээгүй, ямар дүнгээс тооцох талаар хуульд заасан шаардлагын дагуу тохиролцоогүй байх тул алданги гаргуулах тухай шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв гэжээ. Ийнхүү үндэслэсэн нь гэрээний 6.6 дахь хэсгийн аль хэсэг нь Иргэний хуулийн 232.6 дахь хэсгийн тодорхойлолтод нийцээгүй байгаа нь ойлгомжгүй байна. Нэхэмжлэгчийн зүгээс шүүхэд нэхэмжлэлийн шаардлагыг ихэсгэхдээ энэ талаар тайлбарлан бичиж, хавсралтаар хүснэгт гаргаж түүнд алданги тооцсон хугацаа, хэтрүүлсэн хоног, төлөгдөөгүй үлдсэн төлбөрийн зөрүү зэргийг тооцож, нийт үнийн дүнгийн 50 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгийг гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнд тооцон гаргуулахаар шүүхэд хандсан байхад шүүх тэдгээр тооцооллыг ач холбогдолтой талаас нь харгалзаж үзэлгүйгээр үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосонд нь гомдолтой байна. Шүүхийн шийдвэрт нэхэмжлэгчид олгохоор заасан түрээсийн болон ашиглалтын зардлын төлбөр 4 932 100 төгрөгийн 50 хувь болох 2 466 050 төгрөгийг алдангид тооцож хариуцагчаас нэмж гаргуулж өгнө үү. 2020 оны 5 дугаар сарын 02-ны өдрийн НОСК ХК-аас Ж.Д-ад хүргүүлсэн гэрээг цуцлах, орон сууцыг чөлөөлөх тухай мэдэгдлийг шүүх үнэлээгүй, дүгнэлт өгөөгүй. Энэхүү мэдэгдлийг гардуулах үед орон сууцанд Ж.Д- өөрөө байгаагүй тул тухайн үед орон сууцанд амьдарч байсан түүний зээ охин О.Хуланд мэдэгдлийг гардуулж өгсөн байдаг. Иргэний хуулийн 294.3 дахь хэсэгт Гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол... гэж заасан ба орон сууц түрээслүүлэх гэрээний 4.2, 6.6, 8.1-т өөрөөр заасан буюу түрээслүүлэгч гэрээг хугацаанаас өмнө цуцлах тохиолдолд 7 хоногийн өмнө бичгээр мэдэгдэл өгч, түрээслэгч нь орон сууцыг 7 хоногийн дотор бүрэн суллаж хүлээлгэн өгөхөөр заасан тул шүүхийн дүгнэсэн заавал 3 сарын өмнө мэдэгдэл өгөх үүрэг хүлээхгүй болно. Мөн гэрээ цуцлах мэдэгдлийг нэхэмжлэгчийн зүгээс удаа дараа хүргүүлж байсан байхад шүүх мэдэгдэл хүргүүлээгүй гэж дүгнэсэн нь хууль бус бөгөөд үндэслэлгүй байна. Иймд шийдвэрийн зарим хэсгийг хүчингүй болгож, орон сууц түрээслүүлэх гэрээний алдангид 2 466 050 төгрөгийг хариуцагчаас нэмж гаргуулж, түрээсийн орон сууцыг хариуцагч Ж.Д-аас чөлөөлүүлэхээр шийдвэрлэж, уг шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулав.

Нэхэмжлэгч НОСК ХК нь хариуцагч Ж.Д-ад холбогдуулан түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардал 5 356 779 төгрөг, алданги 2 678 389 төгрөг нийт 8 035 169 төгрөг гаргуулж, гэрээг цуцалж, түрээсийн орон сууцыг хариуцагчийн эзэмшлээс чөлөөлүүлэх тухай шаардлага гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч орон сууцыг түрээсээр эзэмшиж буй Ж.Д-тай уг орон сууцыг өмчлөх гэрээ байгуулахыг даалгуулах тухай сөрөг нэхэмжлэл тус тус гаргажээ.

Хэрэгт хариуцагч талаас 2017 оны 9 дүгээр сарын 01-ний өдрөөр огноолсон нэхэмжлэгч байгууллагатай хугацаагүй, барьцаа 655 400 төгрөг төлж, сар бүрийн ашиглалтын зардал 50 150 төгрөг, 3 дугаар сарын 16-наас 60 500 төгрөг, цахилгаанд 20 000 төгрөг төлөхөөр гэрээ байгуулж, уг гэрээний дагуу төлбөрийг төлж ирсэн гэж тайлбарлаж байх боловч уг гэрээнд гэрээний нөгөө тал гарын үсэг зураагүй, зөвхөн хариуцагч гарын үсэг зурсан байх тул анхан шатны шүүх гэрээг бичгээр байгуулагдсан, хүчин төгөлдөр гэрээ гэж үзэхгүй талаар хийсэн шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй байна. /хх-ийн 29-35/

 

Харин нэхэмжлэгч талаас ирүүлсэн 2018 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрийн 15/18 дугаар орон сууц түрээслүүлэх тухай гэрээгээр түрээсийн сарын төлбөр 212 340 төгрөгийг хариуцагч төлөх, уг төлбөрийг сар бүрийн эхний 10 хоногийн дотор, цахилгаан, цэвэр, бохир ус, дулаан ашигласны төлбөр болон бусад ашиглалтын зардлын төлбөрийг сар бүрийн 25-ны дотор тус тус төлөхөөр, хэрэв төлбөрөө хугацаандаа төлөөгүй бол хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд 0.5 хувийн алданги тооцохоор тус тус харилцан тохиролцсон, бичгээр байгуулсан гэрээнд талууд гарын үсэг зурсан нь хүчин төгөлдөр байна. /хх-ийн 3-9/

Анхан шатны шүүх талуудын хооронд Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйлийн 302.1 дэх хэсэгт заасан орон сууц хөлслөх гэрээний харилцаа үүссэн талаар зөв дүгнэсэн бөгөөд уг гэрээний дагуу хөлслөгч нь хөлс төлөх үүрэгтэй. Харин орон сууц хөлслөх гэрээнд гарын үсэг зурсан өдрөөс эхлэн уг гэрээг бичгээр байгуулагдсанд тооцох нь Иргэний хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.2.1-д нийцэх тул нэхэмжлэгч нь уг гэрээний дагуу хөлсөө шаардах эрхтэй байна.

Талууд орон сууц хөлслөх гэрээг 2018 оны 10 сард байгуулсан бөгөөд хөлслүүлэгч нь тухайн хугацааны хөлсийг шаардах эрхтэй байхад анхан шатны шүүх 2018 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн түрээсийн төлбөрийг тооцсон нь алдаатай болжээ.

Хариуцагч нь 2018 оны 10 дугаар сараас хойш 2020 оны 12 дугаар сар хүртэл 26 сарын түрээсийн төлбөрт нийт 5 520 840 төгрөг төлөх үүрэгтэй байх бөгөөд төлсөн төлбөр 3399 058 төгрөгийг хасч тооцвол 2 121 782 төгрөгийг нэхэмжлэгчид төлөх үүрэгтэй гэж үзлээ. Мөн ашиглалтын зардалд 686 918 төгрөгийг төлөх үүрэгтэй байна.

Гэрээнд талууд алданги төлөхөөр тохиролцсон байх бөгөөд Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3, 232.6 дахь хэсэгт нийцсэн, нэхэмжлэгч мөн хуулийн 232.4 дэх хэсэгт заасны дагуу гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиас илүү хэмжээний алданги шаардах эрхгүй тул нийт 1 060 891 төгрөг байх боловч мөн хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.8 дахь хэсэгт хэргийн нөхцөл байдлыг харгалзан шүүх алдангийн хэмжээг бууруулах эрхтэй. Хариуцагч Ж.Д-ын хувьд өндөр насны тэтгэвэртэй, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүү С.Очирпүрэвийг асрамжилж байсан, түүнчлэн боломжоороо орон сууцны хөлс төлж байсан нөхцөл байдал зэргийг харгалзан алдангийн хэмжээг 530 445 төгрөгөөр тогтоох нь зүйтэй гэж үзэв. Анхан шатны шүүх алданги шаардсан нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ хуульд нийцсэн үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээгүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

Иймээс хариуцагч Ж.Д-аас орон сууцны хөлс 2 121 782 төгрөг, ашиглалтын зардал 686 918 төгрөг, алданги 530 445 төгрөг, нийт 3 339 145 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж, нэхэмжлэлийн шаардлагын үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй.

Иргэний хуулийн 294 дүгээр зүйлийн 294.3 дахь хэсэгт зааснаар гэрээнд өөрөөр заагаагүй, тодорхой нөхцөл байдлаас шалтгаалаагүй бол эд хөрөнгө хөлслөх гэрээг цуцлах хугацаа гурван сар байна. Энэ хугацааг гэрээг цуцлах тухай нөгөө талдаа мэдэгдэл өгснөөс хойш тоолно гэж заасан ба гэрээний 4.2-т түрээслэгч нь энэхүү гэрээний 6.6-д заасан заалтыг зөрчсөн бол түрээслүүлэгч нэг талын санаачилгаар гэрээг цуцлах эрхтэй гэж, 6.6-д түрээслэгч тал

Нэхэмжлэгч нь Иргэний хуулийн 294 дүгээр зүйлийн 294.3, гэрээний 4.2, 6.6, 8.1-д тус тус зааснаар гэрээг цуцлахаар шаардах эрх үүссэн байх боловч энэ тухай хариуцагчид өөрт нь бичгээр мэдэгдсэн гэж үзэх боломжгүй байна. Нэхэмжлэгч нь О.Хулан гэх хүнд мэдэгдсэн гэж тайлбарлаж О.Хулан гэсэн гарын үсэг бүхий баримт хавсаргаж ирүүлсэн боловч О.Хулан нь уг гэрээний нөгөө тал биш, гэр бүлийн насанд хүрсэн гишүүн болох нь нотлогдоогүй юм.

Иргэний хуулийн 294 дүгээр зүйлийн 294.6 дахь хэсэгт зааснаар нөгөө тал үүргээ зөрчсөн тохиолдолд гэрээг цуцлахаар шаардах эрхээ хэрэгжүүлэхдээ бичгээр мэдэгдэх ёстой бөгөөд уг үйл баримт нотлогдоогүй байна.

Иймд Иргэний хуулийн 295 дугаар зүйлийн 295.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээг цуцалсан гэж үзэх боломжгүй тул орон сууцыг чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон нь үндэслэлтэй байна.

Иргэний хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1 дэх хэсэгт хуулиар эсхүл гэрээ байгуулснаар талуудад үүрэг үүсдэг. НОСК ХК нь Ж.Д-тай орон сууц өмчлүүлэх гэрээ байгуулах үүргийг хууль эсхүл гэрээгээр хүлээсэн гэх баримт хэрэгт авагдаагүй байна. Иймд орон сууцны өмчлөгч болгохоор гэрээ байгуулахыг даалгах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хангаагүй нь зөв боловч шүүхээс хууль хэрэглээний хувьд үүрэг үүсэх үндэслэлийг тодорхойлсон Иргэний хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1 дэх хэсгийг хэрэглээгүй байгааг залруулан өөрчилнө.

Дээр дурдсан үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн болон хариуцагчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй.

Нэхэмжлэгч нь хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу орон сууц хөлслөх гэрээг цуцлах, хариуцагчийн эзэмшлээс орон сууцыг чөлөөлүүлэхээр шаардлага гаргахад уг шийдвэр саад болохгүйг дурдах нь зүйтэй.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

1. Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 5 дугаар сарын 17-ний өдрийн 181/ШШ2021/00972 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын 302.1 гэсний дараа 232 дугаар зүйлийн 232.6 гэж нэмж, 4 932 100 гэснийг 3 339 145 гэж, 3 103 069 гэснийг 4 696 024 гэж, 2 дахь заалтын 294 дүгээр зүйлийн 294.3, 294.4, 294.6 гэснийг 295 дугаар зүйлийн 295.1 гэж, 3 дахь заалтыг хүчингүй болгож, 4 дэх заалтыг 3 дах заалт болгож, уг заалтын 110 дугаар зүйлийн 110.1 гэснийг 186 дугаар зүйлийн 186.1 гэж, 5 дахь заалтыг 4 гэж дугаарлан, уг заалтын 93 863 гэснийг 68 376 гэж, 6 дах заалтыг 5, 7 дах заалтыг 6 гэж дугаарлан тус тус өөрчилсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагаас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 93 870 төгрөгийг, 124 610 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Ж.ОЮУНТУНГАЛАГ

ШҮҮГЧИД Ч.ЦЭНД

Н.БАТЗОРИГ