2025             04               23                                            192/ШШ2025/03279                         

 

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Баянгол, Хан-Уул, Сонгинох дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны тойргийн шүүхийн шүүгч Ц.Оюунбилэг длж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн иргэний шүүх хуралдаанаар,    

 

Нэхэмжлэгч: З******* а******* Т******* сум, ********** ордон хаягт байрлах, З******* а******* Т******* с******* З******* д******* нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Хан-Уул дүүргийн 4 дүгээр хороо, ************тоот хаягт байрлах, К******* и******* э******* к г ХХК /РД:/-д холбогдох,

Ажил гүйцэтгэх гэрээ******* заагдсан 2.0 мВТ-1 ширхэг, 1,6 мВТ-1 ширхэг хүчин чадал бүхий зуухыг суурилуулах, шаардагдах тоног төхөөрөмжийг ста*******артын шаардлагад нийцүүлэн суурилуулан угсарч, гэрээний биелэлтийг хангуулах тухай иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдааны оролцогчид:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Э

Хариуцагчийн төлөөлөгч Л.Б,

Хариуцагчийн өмгөөлөгч В.А,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн д З.Өлзийдүүрэн нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:  

 

Нэхэмжлэгч З******* а******* Т******* с******* З******* д нь нэхэмжлэлийн шаардлагын ү*******эслэлээ шүүхэд болон шүүх хуралдаа******* дараах байдлаар тодорхойлж байна.      

Үү*******: “... "С******* төвийн шинэчлэл" төсөл хөтөлбөрийн дагуу хэрэгжсэн дулаан хангамжийн төвлөрсөн систем нь 1680,000 ккал/ц буюу 1800квт/ц дамжуулах үйлдвэрлэх хүчин чадалтай усан халаалтын 4 ширхэг тогоотой, 2840 м урт дулаан дамжуулах шугам, 11 ширхэг дулаан хуваарилах узель, 15 ширхэг хуваарилах худагтайгаар 2015 о******* байгуулагдсан. 2015 оноос хойш тус с******* Нэгдсэн эмнэлгийн 21283м³, Ерөнхий боловсролын 2 дугаар сургуулийн хичээлийн 3 байр, дотуур байр, спорт заалны нийт 9714м³, 2 дугаар цэцэрлэгийн хичээлийн 3 байрны 1405м³, айл өрхийн 300м², нийтийн халуун усны 110м³ буюу нийт 33000 м³ талбай бүхий объектуудыг дулаанаар ханган ажиллаж байсан бөгөөд дулаан дамжуулах шугамын 430м нь 130мм голчтой, 324м нь 100мм, 76мм голчтой ган хоолойтойгоор дулаанаар хангах үйл ажиллагааг явуулж байсан. Энэ хугацаа******* НР60Ж усан халаалтын 4 зуух нь дээд хүчин чадлаараа буюу нөөц зуухгүйгээр ажиллаж байсан бөгөөд дулаан үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа******* аливаа доголдол, гэмтэл гарсан нөхцөлд хэрэглэгчдийг дулаанаар хангах үйлчилгээ******* зогсолт үүсэх эрсдэлтэй /аваарын/ нөхцөлд ажиллаж байв. 2020 оны 10 сард тус с******* ерөнхий боловсролын 2 дугаар сургуулийн 640 хүүхдийн 3 давхар 14000м² талбай бүхий хичээлийн байр, сургуулийн халуун усны байр, Тарвагатайн нурууны байгалийн цогцолборт газрын 614.4м³ бүхий албан контор /манай шугамд холбогдох техникийн нөхцөлтэй/ болон бусад албан байгууллага, айл өрх зэрэг хэрэглэгчдээс төвлөрсөн дулааны шугам сүлжээ******* холбогдох хүсэлтүүдийг хлзан дулаан үйлдвэрлэх 2 зуухыг сольж шинэчлэх, хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх шаардлага тулгарсан тул энэ талаар Улсын болон а******* онцгой комисс, Барилгын хөгжлийн төв, с******* зэрэг холбогдох бүх шатны байгууллагуудад танилцуулж ажилласан ч Короновирусын халдварт өвчний улмаас шийдэгдэх боломжгүй нөхцөл үүссэн. Иймд Т******* с******* З******* д******* үйл ажиллагааны хөтөлбөрт дулаан үйлдвэрлэх зуухыг өргөтгөх 80.0 сая төгрөгийг тусгуулан те*******ер зарласнаар "К******* и******* э******* к г" те*******ерт шалгарсан түл ЗАТЦС/202004056 дугаартай гэрээ байгуулсан. Тус компанийн зүгээс 2020.09.25-******* гарал үүсэл, хүчин чадал нь тодорхойгүй дулаан үйлдвэрлэх 2 ширхэг зуух болон шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулан угсрах ажил нь гэрээт хугацаа******* хийгдээгүй бөгөөд цаг агаар хүйтэрч халаалтын улирал эхэлсэн байсан тул зайлшгүй галлагааг эхлүүлж, үйл ажиллагаа явуулах шаардлага тулгарсан тул 55,650,000 төгрөгийн төлбөрийг шилжүүлэн ажиллуулж эхэлсэн. Энэ хугацаа******* галлагааны явцад үүсэж байсан хү*******рэл, доголдлын талаар гүйцэтгэгч компанид амаар болон бичгээр ха*******аж, байнгын холбоотой ажилласан. Үү*******: 1. Зуухны хүчин чадлын хувьд эргэлзээтэй буюу гэрээ******* заагдсан хүчин чадал бүхий зуух нь суурилагдаагүй, зуухны паспорт болон холбогдох баримт бичиг нь албан бус 2. Буцах шугамын хаалт хааж нээх боломжгүй суурилагдсан 3. Зуухны хойд хэсгийн үнсийг авах ама******* буцах шугамын хоолойг хэт ойр байрлуулсан 4. Зуух байрлуулсан барилга нь ажил үүрэг гүйцэтгэх, шугам хоолойд үзлэг шалгалт, засвар хийхэд хү*******рэлтэй 5. Я*******ан, үнс баригчийн хэсэгт өргөтгөл хийсэн барилгын хана нь я*******ангийн чичиргээнээс шалтгаалан цууралт өгч хагаран, нурсан 6. Хоёр зуухны ама******* агааржуулалтын хоолой шинээр хийх 7. Гэрэлтүүлэг, цахилгааны монтажийг шинэчлэх 8. Зуухны утаа сорогч цахилгаан моторыг ажлын нөхцөлд тохируулан ажиллаж байхаар тохируулах 9. Галлагааны явцад зуухны ү*******сэн ширмэн шүүр нь ачаалал даахгүй удаа дараа хагарч, цөмөрсөн 10. Дулаан дамжуулах шугамын хий баригчийг ажиллагаа******* оруулах гэсэн ажлуудыг нэн даруй шийдвэрлэж өгөх талаар албан хүсэлтийг хүргүүлсэн бөгөөд эдгээр ажлуудыг 2021.07.23-2021.08.13-ны өдрүүдэд гүйцэтгэгч компаниас дахин хийгдсэн боловч уг ажил нь галлагааны үйл ажиллагаа явуулахад хү*******рэлтэй, шинээр суурилагдсан 2 зуух нь гэрээ******* заагдсан зуухны хүчин чадалдаа хүрэхгүйн улмаас дахин нөөц зуухны хэрэгцээ үүссэн бөгөөд гэнэтийн аваар осол, гэмтэл доголдлын үед бэлэн байдлаа хангаж чадахгүй нөхцөл үүссэн тул гэрээний биелэлт хангагдаагүй /энэ талаар эрх бүхий мэргэжлийн байгууллагад ха*******аж зуухны хүчин чадлыг тогтоолгох тухай Т-О Х ОНӨААТҮГ-ын техникийн комиссын дүгнэлтээр тогтоогдож байна. К******* и******* э******* к г ХХК нь ЗАТЦС/202004056 дугаартай гэрээний 7 дахь хэсэгт зааснаар гэрээний дагуу захиалагчийн төлөх төлбөрийг ү*******эслэн энэхүү гэрээний бүх нөхцөл, болзолд нийцүүлэн э******* заасан ажлыг гүйцэтгэж, зөрчил, гологдол арилгах үүрэг хүлээнэ. гэж заасны дагуу гэрээ******* заасан үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүй тул нэхэмжлэл гж байна. Иймд К******* и******* э******* к г ХХК-аас гэрээ******* заасан дараах үүргийг зохих ёсоор биелүүлэхийг шаардаж нэхэмжлэл гж байна. Гэрээ******* заагдсан 2.0 мВТ-1ш, 1.6 мВТ-1ш хүчин чадал бүхий зуухыг суурилуулах, Шаардагдах тоног төхөөрөмжийг ста*******артын шаардлагад нийцүүлэн суурилуулан угсарч, гэрээний биелэлтийг хангаж ажиллах шаардлагыг гж байна. Нэхэмжлэлийн шаардлага: К******* и******* э******* к г ХХК-иас гэрээ******* заасан дараах үүргийг зохих ёсоор биелүүлэхийг шаардах. Үү*******:

-Гэрээ******* заагдсан 2.0 мВТ-1ш, 1.6 МВТ-1ш хүчин чадал бүхий зуухыг суурилуулах,

-Шаардагдах тоног төхөөрөмжийг ста*******артын шаардлагад нийцүүлэн суурилуулан угсарч, гэрээний биелэлтийг хангуулах шаардлагыг хангаж өгнө үү...” гэжээ.

 

            Хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК-ийн төлөөлөгч Л.Б шүүхэд гсан хариу тайлбартаа: “Манай байгууллага нь 2020 оны 8-р сард Т******* с******* -аас зарласан эмнэлгийн уурын зуухны өргөтгөл шинэчлэлийн ажлын те*******ерт шалгарч гэрээний үүргийн дагуу ОХУ-ын Барнаул хотын "БКЗЭ" ХХК-ийн бүтээгдэхүүн болох КВр-2,0мВт болон КВр-1,6мВт усан халаалтын тогоог бусад тоног төхөөрөмжийн хамт нийлүүлэн 2020-09-28-******* гэрээний үүргийн дагуу ажлаа хийж гүйцэтгэсэн. Гэвч ажлаа хүлээлгэн өгч 2020 о*******оо санхүүжилтээ авах гэсэн боловч "Т-О х” ОНӨААТҮГ-ЫН д Г.Батжл нь манайхыг хуурамч бичиг баримттай зуух суурилуулсан, халахгүй байна гэж с******* болон манай байгууллагын хооро******* төөрөгдөл үүсгэж ажлыг хүлээн авахаас хойшлуулан өнөөгийн байдалд хүргэсэн. Гэвч бидний суурилуулсан халаалтын тогоо 2020 оны халаалтын улирлын хугацаа******* ямар нэгэн асуудалгүй ажиллаж ашиглагч байгууллага болон с******* аж ахуй нэгжүүдийг хохироогоогүй хэвийн ажилласан. Зуухыг жигдрүүлж хүлээлгэн өгөх уг 1 жилийн хугацаа******* "Т***** х” ОНӨААТҮГ-ын 2021 оны 3-р саын 05-ны өдрийн 16 тоот хүсэлтийн дагуу ажлуудыг хийвэл ажлаа хүлээн авна гэсэн ба манай байгууллага уг санал зөвлөмжүүдийг биелүүлж 2021-08-14-******* хүлээлгэн өгөх гэсэн боловч мөн дахин гэрээ******* заагдаагүй нэмэлт ажлууд болох хуучин ажиллаж байсан 4ш НР60Ж зуухыг бүх тоноглолын хамт шинэчлэн угсарч өг гэж тулган шаардаж хийгээгүй тохиолдолд ажлыг хүлээн авахгүй гэсэн санал гсан. Манай байгууллага төсөвт өртөгт байхгүй уг ажлыг хийхгүй гэхэд "Т***** х" ОНӨААТҮГ-ын ажилчид ажлыг хүлээн авах саналтай байсан ч уг байгууллагын д Г.Батжл нь ажилчдаа загнаж за*******ран хүлээж авахгүй гэсэн. Одоогийн Т******* с******* 2021-09-08 өдрийн 1/107 шүүхийн нэхэмжлэлд "Т***** х" ОНӨААТҮГ-ын 2021 оны 3-р сарын 05-ны өдрийн 16 тоот хүсэлтэд байхгүй шаардлага тулгаж манай байгууллагыг шүүхэд хүргүүлсэн нь мөн л Г.Батжл гэх хүний хувийн ашиг сонирхол тусгагдсан эсрэг ха*******лагатай байгаа нь харагдаж байна. Ажил гүйцэтгэх хугацаа******* Т******* с******* -ын албан хаагчид солигдож түүнээс хойш манай байгууллагын санал хүсэлтийг авч үзээгүй нэг ч д манайхтай холбогдоогүй зөвхөн Г.Батжл хүний үг үйлдлээр манай ажлыг дүгнэж байсан. Манай байгууллага гэрээний үүргээ давуулан биелүүлж нэмэлт ажлуудад алдагдал хүлээн ажлыг цар тахлын хү*******рэлтэй нөхцөлд мэргэжлийн алдаа дутагдалгүй ажлаа гүйцэтгэсэн.

Ажлын тухайд: 1. Хуучин байсан Монгол улсад үйлдвэрлэсэн НР60Ж маркийн 4ш тогоог тоноглолуудын хамт буулгаж ОХУ-ын "БКЗЭ" ХХК-ийн КВр-2,0 мВт болон КВр-1,6 мВт маркийн 2ш усан халаалтын тогоог тус бүр түүний шаардагдах төхөөрөмж болох үнс баригч, утаа сорогч сэнс, үлээгүүр сэнс зуухны аваарын клапан, хэмжих хэрэглүүрүүд, цахилгаан тоноглол, гадна Ф400мм-ийн 14м утааны я*******ан, хэвтээ 400х400мм огтлолтой 6 м урт ган лист хоолой зэргийг угсарч гүйцэтгэсэн. 2. Захиалагч байгууллага нь шинээр тавигдах зуухыг хуучин байра******* багтаан байршуулна гэж байсан боловч нөхцөл байдлаас хамаарч барилгадаа багтахгүйн улмаас манай байгууллага өөрийн нэмэлт зардлаар барилгыг өргөтгөн 2 зуухыг багтаан байршуулсан. Уг өргөтгөлийн барилгын зардал нь уг ажлын төсөвт байхгүй тул манайх хангалттай том барилга барьж чадаагүйн улмаас зай хэмжээ хангалтгүй гэж буруутгах гол шалтгаан болж байна.

Ажлын үр дүн: 1. Хуучин ажиллаж байсан НР60Ж зуух Qхал=0.56 мВт нийт-4ш нийт 2,24 мВт хүчин чадлаар 33000м3 эзлэхүү******* хамаарах барилгууддаа халааж чадахгүй маш хү*******рэлтэй нөхцөлд ажиллаж байсан. Манай төслийн КВр-2,0 зуух Qхал=2,0 мВт зуух 1 жилийн хугацаа******* дангаараа ажиллаж одоогийн 33000м3 дээр нэмээд шинэ 640 хүүхдийн сургууль, халуун ус 14000м3 нийт 47000м3 эзлэхүү******* хамаарах барилгуудыг хангалттай халааж хуучин халдаггүй байсан бүх байгууллагууд халж санаа амар өвөлжсөн. / Байгууллагуудын өвөлжилтийн талаарх албан бичгийг хавссан/ КВр-1,6 зуух нь нөөцөд ажиллаагүй байгаа. 2. Одоогийн нийлүүлсэн КВр-2,0 болон КВр-1,6 зуухнуудыг "БКЗЭ" ХХК нь манай байгууллагад сайн харилцааны нөлөөгөөр нэг удаад үнийн хөнгөлөлт үзүүлж харьцангуй бага үнээр нийлүүлсэн нь сум орон нутгийн төсөвт хэмнэлт болж өгсөн. 3. Зуухыг жигдрүүлж хүлээлгэн өгөх уг 1 жилийн хугацаа******* "Т***** х" ОНӨААТҮГ-ын 2021 оны 3-р сарын 05-ны өдрийн 16 тоот хүсэлтийн дагуу засварын ажлуудыг 2021 оны 8-р сард мөн өөрсдөө хийж гүйцэтгэж дуусгасан.

Одоогоор манайд дутуу хийгдсэн ажил байхгүй. Т******* сума******* 2021 оны халаалтын ажиллагаа 9-р сараас эхлээд хэвийн явагдаж байна…” гэжээ.

 

            Хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК шүүхэд гсан сөрөг нэхэмжлэлдээ: “...Манай компани нь 2020 оны 8 дугаар сард З******* а******* Т******* с******* З******* д******* Тамгын газраас зарласан эмнэлгийн уурын зуухны өргөтгөл шинэчлэлийн ажлын те*******ерт шалгарч, ЗАТЦС 2020 тоот гэрээг байгуулсан. Манай компани нь Т******* с******* Х багт байршилтай Т****** х ОНӨААТҮГ-ын дулаан үйлдвэрлэх усан халаалттай зуухны 2,0 мВт, 1,6 мВт-ын зуух болон шаардагдах тоног төхөөрөмжийг угсрах ажлыг хийж гүйцэтгэж, орон нутгийн төсвөөс ажлын хөлсө******* 2020 о******* 79,500,000 төгрөгийг олгохоор харилцан тохиролцсон болно. Гэрээний үүргийн дагуу ОХУ-ын Барнаулл хотын "БКЗЭ" ХХК-ийн бүтээгдэхүүн болох КВр-2,0 мВт болон КВр-1,6мВт усан халаалтын тогоог, бусад тоног төхөөрөмжийн хамт нийлүүлэн 2020 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдөр ажлаа хийж гүйцэтгэсэн. 245 16 Ажлыг хүлээлгэн өгч 2020 о*******оо санхүүжилтээ авах гэсэн боловч манайхыг хуурамч бичиг баримттай зуух суурилуулсан гээд өнөөдрийг хүртэл төлбөрийг төлөхгүй шүүхэд өгсөн байдаг. Манай байгууллагаас суурилуулсан халаалтын тогоо нь 2020 оны халаалтын улирлын хугацаа******* ямар нэгэн асуудалгүй ажиллаж, ашиглагч байгууллага болон с******* аж ахуй нэгжүүдийг хохироогоогүй хэвийн ажилласан. Зуухыг жигдрүүлж хүлээлгэн өгөх 1 жилийн хугацаа******* Т****** х ОНӨААТҮГ-ын 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрийн 16 дугаартай албан бичгийн дагуу ажлуудыг хийвэл ажлаа хүлээн авна гэсэн ба манай байгууллага уг санал зөвлөмжүүдийг биелүүлж нэмэлт ажлуудад алдагдал хүлээн ажлыг цар тахлын хү*******рэлтэй нөхцөлд мэргэжлийн алдаа дутагдалгүй хийж гүйцэтгэсэн. Өнөөдрийн байдлаар дутуу хийгдсэн ажил байхгүй болно. ЗАТЦС 2020 тоот гэрээний дагуу 2020 о******* олгох санхүүжилт болох 79,500,000 төгрөгөөс 55,650,000 төгрөгийг манай компанид шилжүүлж, үлдэгдэл төлбөрийг өнөөдрийг хүртэл олгоогүй. Иймд үлдэгдэл санхүүжилт 23,850,000 төгрөгийг шаардах эрхтэй гэж үзэж байна. Түүнчлэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч талаас гсан хүсэлтийг ү*******эслэн шинжээч томилсон бөгөөд шинжээчийн зардлыг нэхэмжлэгчээс төлөх байсныг төлөлгүй хугацаа алдсан тул хариуцагч компаниас 6,000,000 төгрөгийг шинжээчийн хөлсө******* төлсөн. Иймд хариуцагчаас ажил гүйцэтгэх гэрээний үүрэгт 23,850,000 төгрөг, шинжээчийн зардалд төлсөн 6,000,000 төгрөг, нийт 29,850,000 төгрөгийг гаргуулж, өгнө үү…” гэжээ.

 

            Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гсан хариу тайлбартаа: Сөрөг нэхэмжлэлд ЗАТЦС/2020 тоот гэрээний үүрэгт 23,850,000 төгрөг шинжээчийн зардал 6,000,000 төгрөг нийт 29,580,000 төгрөгийг нэхэмжилсэн байна К******* и******* э******* к г ХХК-аас гэрээ******* заасан дараах үүргийг зохих ёсоор биелүүлэхгүй болно. Үү*******

 -Дулаан үйлдвэрлэх усан халаалттай зуухны 2.0 мВТ, 16 мВТ-н хүчин чадалтай зуухыг суурилуулаагүй,

-Буцах шугамын хаалт хааж нээх боломжтой болгож, буцах шугамын хоолойг зуухны хойд хэсгийн үнсийг авах амнаас хол байрлуулаагүй.

 -Зуух байрлуулсан барилга нь ажил үүрэг гүйцэтгэх, шугам хоолойд үзлэг шалгалт засвар хийхэд хү*******рэлтэй болг,

-Я*******ан, үнс баригчийн хэсэгт өргөтгөл хийсэн барилгын хана нь я*******ангийн чичиргэгчээс шалтгаалан цууралт өгч хагаран, нурсан,

-Хоёр зуухны ама******* агааржуулалтын хоолой хийгээгүй,

-Гэрэлтүүлэг, цахилгааны монтажийг шаардлага хангахгүй,

-Зуухны утаа сорогч цахилгаан моторыг ажлын нөхцөлд тохируулан ажиллаж байхаар тохируулаагүй.

 -Галлагааны явцад зуухны ү*******сэн ширмэн шүүр нь ачаалал даахгүй удаа дараа хагарч, цөмөрсөн.

-Дулаан дамжуулах шугамын хий баригчийг хэвийн ажиллагаагүй байгаа байдлаас үүдэн гэрээ******* заасан төлбөрийн үлдэгдэл 23,850,000 төгрөг шилжүүлээгүй болно. Түүнчлэн шинжээчийн зардал 6,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэгч тал хариуцан төлөх боломжгүй бөгөөд шүүхээр хэргийг эцэслэн шийдвэрлэгдэхэд шийдвэрлэх боломжтой. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөхгүй байна…” гэжээ.

 

Нэхэмжлэгчээс шүүхэд төлөөлөх итгэмжлэл, 2021.08.24-ний өдрийн 03 дугаар Нийтийн аж ахуй ус сувгийн Т***** х ОНӨААТҮГ-ын техникийн комиссын хурлын тэмдэглэл, 2021.09.03-ны өдрийн 01 дугаар Т***** х ОНӨААТҮГ-ын төлөөлөн удирдах зөвлөлийн тогтоол, төлбөрийн баримт, ЗАТЦС/202004056 дугаар гэрээ, 2020.08.24-ний өдрийн Нийтийн аж ахуй ус сувгийн Т****** х ОНӨААТҮГ техникийн комиссын дүгнэлт, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ,

 

Хариуцагчаас хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн лавлагаа, З******* а******* Т******* с******* хоёрдугаар цэцэрлэгийн 2021.09.16-ны өдрийн 18 дугаар албан бичиг, хариу тайлбар, Т****** х ОНӨААТҮГ-ын 2021.03.05-ны өдрийн 16 тоот хүсэлтийн дагуу халаалтын тогоо болон шугам сүлжээний засварын ажил гүйцэтгэсэн тайлан, К******* и******* э******* к г ХХК-ийн 2021.08.02-ны өдрийн Х-04/21 дугаар албан бичиг, К******* и******* э******* к г ХХК-ийн 2021.08.14-ний өдрийн Х-18/21 дугаар албан бичиг, ЗАТЦС/202004056 дугаар гэрээ, Худалдан авалтын заданууд, К******* и******* э******* к г ХХК-ийн 2020.11.04-ний өдрийн Х-42/20 дугаар албан бичиг, 2020.11.06-ны өдрийн 140 дугаар Барнаулын эрчим хүчний зуухны үйлдвэр ХХН, К******* и******* э******* к г ХХК-ийн 2020.11.23-ны өдрийн 46/20 дугаар албан бичиг, К******* и******* э******* к г ХХК-ийн 2020.11.23-ны өдрийн 45/20 дугаар албан бичиг, Нийтийн аж ахуй ус сувгийн Т****** х ОНӨААТҮГ-ын 2021.03.05-ны өдрийн 16 дугаар албан бичиг, З******* а******* Т******* с******* нэгдсэн эмнэлгийн 2021.08.16-ны өдрийн 309 дугаар албан бичиг, З******* а******* Т******* с******* Ерөнхий боловсролын хоёрдугаар сургуулийн 2021.10.18-ны өдрийн 138 дугаар албан бичиг, Үнс баригч ЗУ 1-2 паспорт, Хатуу түлшээр ажилладаг Экономайзер /Зуух КВр/-2,0 паспорт, Хатуу түлшээр ажилладаг Экономайзер /Зуух КВр/-1,6 паспорт, Үйлдвэрлэгч-Заводын баталгаа, хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ, харилцах дансны хуулга, улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт,

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хүсэлтээр Техник Технологийн Дээд сургуулийн 2022.01.13-ны өдрийн 1/2 дугаар албан бичиг, З******* а******* Эрчим хүчний зохицуулах зөвлөлийн 2022.05.12-ны өдрийн 07 дугаар албан бичиг, Э ХХК-ийн 2022.07.22-ны өдрийн 07 дугаар албан бичиг, 2022.09.27-ны өдрийн №Э.Т-ШД 11/22 дугаар шинжээчийн дүгнэлт, Монгол Улсын Шинжлэх ухаан, технологийн их сургууль зуухны туршилт, судалгааны төвийн 2022.12.15-ны өдрийн №08 дугаар З******* а******* Т******* с******* Т****** ОНӨААТҮГ-ын ус халаах зуухны хүчин чадлыг тодорхойлох туршилтын ажлын дүгнэлт, Шинжлэх ухаан, технологийн их сургуулийн Механик, тээврийн сургуулийн 2024.09.12-ны өдрийн 01/457 дугаар албан бичиг зэрэг баримтуудыг шүүхэд гж өгсөн.

ҮНДЭСЛЭХ нь: 

 

Нэхэмжлэгч З******* а******* Т******* с******* З******* д нь хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК-******* холбогдуулж, ЗАТЦС/202004056 дугаартай гэрээний дагуу 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зуухыг суурилуулах, шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулан угсарч, гэрээний биелэлтийг хангуулах тухай ү*******сэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг,  хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК нь гэрээний үүргийн дагуу ажлаа доголдолгүй хийж гүйцэтгэсэн тул үлдэгдэл төлбөр 23,850,000 төгрөг гаргуулах сөрөг шаардлагыг тус тус гжээ.

 

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хэргийн оролцогчийн хүсэлтээр шинжээч томилж, дүгнэлт гаргуулсан шинжээчийн зардал нь шүүхийн нөхөн төлүүлэх зардалд хамаардаг тул хэргийг эцэслэн шийдвэрлэхэд шүүх хуульд зааснаар хуваарилах тул сөрөг шаардлагад шинжээчийн зардал 6,000,000 төгрөг шаардсаныг шүүх сөрөг шаардлага гэж хүлээн авахгүй бөгөөд сөрөг шаардлагын үнэ 23,850,000 төгрөг болно.

 

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хянан хэлэлцэх явцад гсан нэхэмжлэгчийн ү*******сэн болон сөрөг нэхэмжлэл, хуульд заасан журмын дагуу гж өгсөн бичмэл нотлох баримтуудад тулгуурлан дараах хууль зүйн ү*******эслэлээр ү*******сэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг шаардлагыг хангаж шийдвэрлэв.  

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гсан нэхэмжлэл шүүх хуралдаа******* гсан тайлбартаа: “...Хариуцагчийн суурилуулсан  зуух нь гэрээ******* заасан 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт-ын хүчин чадалд хүрэхгүй байгаа тул ажил гүйцэтгэх гэрээ******* заагдсан 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт чадал бүхий 2 ширхэг зуухыг суурилуулах, суурилуулсан зуухны буцах шугамын хаалт хааж, нээх боломжгүй суурилагдсан, зуухны хойд хэсгийн үнсийг авах ама******* буцах шугамын хоолойг хэт ойр байрлуулсан, зуух байрлуулсан барилга нь ажил гүйцэтгэх, шугам хоолойд үзлэг шалгалт, засвар хийхэд хү*******рэлтэй, я*******ан, үнс баригчийн хэсэгт өргөтгөл хийсэн барилгын хана нь я*******ангийн чичиргээнээс шалтгаалан цууралт өгч хагарч, нурсан, хоёр зуухны ама******* агааржуулалтын хоолой шинээр хийх, гэрэлтүүлэг цахилгааны монтажийг шинэчлэх, зуухны утаа сорогч цахилгаан моторыг ажлын нөхцөлд тохируулан ажиллаж байхаар тохируулах, галлагааны явцад зуухны ү*******сэн ширмэн шүүр нь ачаалал даахгүй удаа дараа хагарч цөмөрсөн, дулаан дамжуулах шугамын хий баригчийг ажиллагаа******* оруулах эдгээр доголдлыг арилгуулах хүсэлтийг тавьснаар гүйцэтгэгч буюу хариуцагч нь 2021 оны 7 сарын 23-ны өдрөөс 2021 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийг хүртэл доголдлыг арилгах ажлыг хийж гүйцэтгэсэн боловч шаардлага хангаагүй тул ЗАТЦС/202004056 дугаартай гэрээний дагуу 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зуухыг суурилуулах, шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулан угсарч, гэрээний биелэлтийг хангуулахаар шаардаж байна...” гэж тайлбарлав.

 

Хариуцагчийн төлөөлөгч шүүх хуралдаа******* гсан тайлбартаа: “... Манай компани гэрээ******* заасан 2 ширхэг зуухыг нийлүүлж, ямар нэгэн доголдолгүй суурилуулах ажлыг хийж гүйцэтгэсэн. Түүнчлэн зуух байрлуулах талбайг Т***** х ОНӨААТҮГазар гж өгөөгүй, хуучин зуухаа буулгахгүй гэж, бидэ******* зуух байрлуулах талбай гж өгөөгүй. Арга буюу гэрээ******* заасан ажлаа хүлээлгэж өгөхийн тулд өөрсдийн зардлаар 2 зуухаа суурилуулахаар гэрээ******* тусгаагүй барилгад өргөтгөл хийж, зуух байрлуулах барилгыг барьсан. Манай компанийн суурилуулсан халаалтын тогоо 2020 оны халаалтын улирлын хугацаа******* доголдолгүй ажиллаж ашиглагч байгууллагууд хэвийн ажилласан талаар тодорхойлолт ирүүлдэг. Зуухыг жигдрүүлж хүлээлгэн өгөх 1 жилийн хугацаа******* 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрийн 16 тоот хүсэлтэд заасан ажлуудыг хийвэл ажлыг хүлээн авна гэсэн ба манай байгууллага уг санал зөвлөмжүүдийг биелүүлж бүх ажлыг нь хийж дуусгасан боловч гүйцэтгэсэн ажлын үлдэгдэл төлбөрийг төлөөгүй. Захиалагч байгууллага зуух байрлуулах талбайн асуудлыг өөрсдөө шийдвэрлэх ёстой бөгөөд жижиг зай талбайтайгаас зуухны цэвэрлэгээ болох үнсийг сайн цэвэрлэдэггүй, энэ нь халалтад тодорхой нөлөөлж байгааг шинжээч нар хэлдэг, мөн коксжих нүүрс байнга түлснээс зуухны ширмэн шүүр хагарч цөмрөх эрсдэл их гардаг. Гэр хорооллын айлууд ч гэсэн байнга коксжих нүүрс түлбэл мөн адил ийм гэмтэл гарна. Коксжих нүүрс нь дулааны цахилгаан станц болон халаалтын зориулалтаар ашигладаггүй. Үйлдвэрийн зориулалтаар ашигладаг нүүрс. Зуухны техникийн паспортын үзүүлэлтэд заасан нүүрсний хэмжээгээр галлагаа хийгээгүй атал туршилтаар зуухны хүчин чадал хүрээгүй гэх дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Иймд гэрээ******* заасан 2 зуухыг нийлүүлж, суурилуулах ажлыг бүрэн хийж гүйцэтгэсэн тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй... гэж мдаг.

 

Т******* с******* З******* д******* Тамгын газар болон Кинг сий и******* э******* к г ХХК нарын хооро******* 2020 оны 8 дугаар сарын 04-ний өдөр ЗАТЦС/202004056 тоот гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр захиалагч буюу Т******* с******* З******* д******* Тамгын газар нь Т******* с******* Х багт байршилтай, Т******* х ОНӨААТҮГ-н дулаан үйлдвэрлэх усан халаалттай зуухны 2.0 м.вт,  1.6 м.вт-ын зуух болон шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулах угсрах ажлыг 79,500,000 төгрөгийн төсөвт өртгөөр гүйцэтгэгч буюу Кинг сий и******* э******* к г ХХК гүйцэтгүүлэхээр,  дулаан үйлдвэрлэх усан халаалттай 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зуухыг нийлүүлэх, мөн  2 зуухны шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулж угсрах ажлыг  2020 оны 9 дүгээр сарын 04-ний дотор хийж гүйцэтгэн, ашиглалтад оруулахаар харилцан тохиролцсон байна.

 

 

Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1-д зааснаар гэрээний талууд хуулийн хүрээ******* гэрээг чөлөөтэй байгуулж, түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох эрхтэй, мөн хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-т “худалдах-худалдан авах гэрээгээр худалдагч нь биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх буюу бараа бэлтгэн нийлүүлэх, худалдан авагч нь худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлж, худалдан авсан хөрөнгөө хүлээн авах үүргийг тус тус хүлээнэ”, мөн хуулийн 343 дугаар зүйлийн 343.1.-т “Ажил гүйцэтгэх гэрээгээр ажил гүйцэтгэгч нь захиалагчийн буюу өөрийн материалаар гэрээ******* заасан ажил гүйцэтгэх, захиалагч нь уг ажлын үр дүнг хүлээн авч, хэлэлцэн тохирсон хөлс төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасан  бөгөөд Талуудын гэрээний тохиролцооны агуулгаас усан халаалттай 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зуухыг нийлүүлэхээр тохиролцсон,  2 зуухны шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулж угсрах ажлыг   хийж гүйцэтгэхээр тохиролцсон эрх зүйн харилцаа нь  Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 343 дугаар зүйлийн 343.1-д заасан агуулгатай нийцсэн холимог гэрээний харилцаа үүсжээ.

 

Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.5 дах хэсэгт зааснаар холимог гэрээний агуулгыг тайлбарлахдаа гэрээний гүйцэтгэлд илүү төсөөтэй тухайн төрлийн гэрээг зохицуулсан хуулийн хэм хэмжээг анхаарна гэж заасан бөгөөд талуудын хооро******* байгуулагдсан хэлцлийн эрх зүйн гол харилцаа Ажил гүйцэтгэх гэрээ******* зааснаар хийгдсэн, талуудын хооро******* хийсэн ажил гүйцэтгэх гэрээ хуульд нийцсэн хүчин төгөлдөр хэлцэл байна.

 

Ажил гүйцэтгэх гэрээгээр ажил гүйцэтгэгч нь захиалагчийн буюу өөрийн материалаар гэрээ******* заасан ажил гүйцэтгэх, захиалагч нь уг ажлын үр дүнг хүлээн авч, хэлэлцэн тохирсон хөлс төлөх үүргийг тус тус хүлээдэг.

 

Хариуцагч Кинг сий и******* э******* к г ХХК-ийн гүйцэтгэсэн ажлын үр дүнг захиалагч буюу нэхэмжлэгч өмчлөлдөө шилжүүлэн авч, зуухны галлагааг 2020 оны 9 дүгээр сарын 25-ны өдөр эхлүүлсэн үйл баримт хэрэгт авагдсан баримт, зохигчдын тайлбараар тогтоогдож байна. /хх-ийн 6-8/

 

 Нэхэмжлэгч нь хариуцагчид ажлын хөлс 79,500,000 төгрөг төлөхөөс 55,650,000 төгрөгийг төлжээ. /хх-10-13/

 

 Гэрээний дагуу хариуцагчийн гүйцэтгэсэн ажил доголдолтой гэж нэхэмжлэгч шаардлага гж, хариуцагч доголдолгүй ажлын үр дүн өгсөн гэж талууд ажлын доголдолтой холбогдуулан мж байна.

 

 Ажил гүйцэтгэгч нь захиалагчийн өмчлөлд ямар нэгэн доголдолгүй үр дүн шилжүүлэх үүрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл, гүйцэтгэсэн ажлын үр дүн нь гэрээгээр тохиролцсон шинж чанарт нийцсэн байхыг чанарын доголдолгүй гэж үзнэ.

 

 Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч талаас МУ-ын ШУТИС-ийн зуухны туршилт, судалгааны төвөөр туршилт хийлгэсэн дүгнэлтийг нотлох баримтыг шаардлага хангасан хэлбэрээр шүүхэд ирүүлжээ. Уг туршилтад ”... З******* аймаг Т******* с******* Т****** х ОНӨААТҮГ-ын ус халаах зуухны хүчин чадлыг тодорхойлох туршилтын ажлын дүгнэлтэд “... Ус халаах зуухнуудын түлшний зарцуулалтын хэмжилт:  

Тус "Т****** ОНӨААТҮГ-ын зуухны ашиглалтын ажилчдын ярьж хэлснээр нэг цагт ойролцоогоор 4 тэрэг нүүрсийг 2 зуухны амаар хувааж түлдэг ба нэг тэрэг нүүрс ойролцоогоор 75 кг байдаг.

Зураг 9. Зууха******* түлэх нүүрс жигнэсэн байдал Зураг 9-д үзүүлсэнчлэн зууха******* түлэх нүүрсийг тэргээр зөөж уутлан хэмжихэд ойролцоогоор 75.04 кг байгаа бөгөөд 2 зуух зэрэг ажиллаж байхад 2 амаар нэг цагт 4 тэрэг нүүрс буюу ойролцоогоор 300 кг нүүрс түлдэг байна. Үүнийг 24 цагт тасралтгүй галлана гэж үзвэл 7203.8 кг буюу 7.204 тонн нүүрс хоногт зарцуулдаг гэсэн тооцоо гарч байна. Мөн Могойн голын нүүрсний дулаан техникийн зарим үзүүлэлтүүдийг ДЦС-3 ТӨХК-ий итгэмжлэгдсэн түлшний лабораторид шилжүүлсэн бөгөөд үр дүнг дараах хүснэгтээр харуулсан байна.

Э*******ээс үзэхэд Могойн голын нүүрс нь илчлэг ө*******өртэй коксжих чанарын нүүрс ба энэ нүүрс нь дэгдэмхий эд болон үнслэг ихтэй, чийг агуулалт багатай байдаг учир түлшний шаталтаас үүсэх утааны хийн эзлэхүүн их учраас бүтээмж ө*******өртэй утаа сорогч ашиглахыг шаарддаг. Коксжих төрлийн ө*******өр илчлэгтэй нүүрсэ******* цутгамал ширмэн ул ширэм тохиромжгүй бөгөөд ашиглалтын явцад ул ширэм хайлах, хэв гажилтад орж ойр ойрхон сольж, засвар үйлчилгээний зардал ихсэх хү*******рэлүүд ихээхэн гардаг. Иймд зуухнуудын ул ширэмний оро******* усан хөргөлттэй хоолойт тавцангаар сольж, ашиглах нь практик талаасаа илүү тохиромжтой, үр дүнтэй шийдэл юм. Ингэсэн тохиолдолд усан хөргөлттэй хоолойт тавца******* нэмэлт дулаан шингээлт бий болж зуухны дулааны хүчин чадлыг тодорхой хувиар нэмэгдүүлэх боломжтой. Мөн тухайн нүүрсний шинж чанар, онцлогт тохирсон үлээх салхилуур (вентилятор) болон утаа сорогчийг тооцооны ү*******сэн дээр сонгох нь зүйтэй. Туршилтын хугацаа******* үнс болон шлакны байдлыг ажиглахад нэлээд дутуу шатдаг болох нь харагдсан бөгөөд шаталтаас үүссэн үнс шлакны байдлыг зургуудаар харуулсан байна.

Дүгнэлт

З******* а******* Т******* с******* "Т**** ОНӨААТҮГ-ын ус халаах зуухнуудад туршилт хийх замаар зуухны бодит дулааны хүчин чадлыг шууд балансын ар тодорхойлсон ажлын үр дү******* дараах дүгнэлтүүд хийж байна.

1. Зуухны ажиллагааны горимын үед дулааны хүчин чадал, хэрэглэгчийн дулааны хэрэгцээ шаардлага, гадна агаарын температураас хамааруулан үлээх салхилуур (вентилятор) болон утаа сорогчийг тусгай шибер (сойлтуур)-аар тохируулан ашиглаж байх шаардлагатай.

 2. Туршилтын үр дүнгээс үзэхэд КВр-2.0 маягийн зуухны бодит дулааны хүчин чадал ажиллагааны горим, ашиглалтаас шалтгаалан 0.291...0.504 Гкал (0.339...0.586 МВт) буюу ду*******ажаар 0.406 Гкал (0.472 МВт) буюу нэрлэсэн хүчин чадлаасаа 83...70% - аар бага, КВр-1.6 зуухны бодит дулааны хүчин чадал ажиллагааны горим, ашиглалтаас шалтгаалан 0.269...0.424 Гкал (0.314...0.493 МВт) буюу ду*******жаар 0.316 Гкал (0.367 МВт) буюу нэрлэсэн хүчин чадлаасаа 80...69% -аар бага байгаа нь нэрлэсэн хүчин чадалдаа хүрэхгүй байгааг харуулж байна.

 3. Тус зуухнууд нь сүлжээний усны 95/70 °С температурын графикаар ажиллахаар техникийн үзүүлэлтэд заасан байгаа бөгөөд энэ тохиолдолд температурын зөрөө 25 °С байх ёстой боловч КВр-2.0 маягийн зуухны сүлжээний шугамд байрлуулсан суурин хэмжүүрийн заалтаар хэмжихэд орох болон гарах усны температурын зөрөө 5... 13 °C, КВр-1.6 маягийн зуухны хувьд температурын зөрөө 6.6... 10.7 °С байна. Мөн зуухнаас хаягдах утааны хийн температур техникийн үзүүлэлт (200 °С)-ээс их тодруулбал, КВр-2.0 маягийн зуухны хувьд 370....429 °С байгаа буюу 170...229 °C-32 x KBp-1.6 зуухны хувьд 180....318.2 °С буюу ду*******жаар 1182 "С-ээр тус тус ө*******өр байгаа нь тухайн зуухнуудын дулаан шингээх халах гадаргуу багадаж, нэрлэсэн хүчин чадлаа гж чадахгүй байгааг илэрхийлж байна. Түүнчлэн үү******* халах гадаргуун бохирдол бас тодорхой хэмжээ******* нөлөөлж байгаа тул түүнийг сайтар цэвэрлэн ашиглах хэрэгтэй. ...” гэжээ. /2хх 23-36 тал/

 

Хэрэгт усан халаалттай 2.0 м.вт-ын хүчин чадалтай зуухны техникийн баримт бичигт тус зуух нэг цагт 468.9 кг нүүрс ашиглан, 2.0 м.вт хүчин чадлын дулаан үйлдвэрлэхээр /1хх-37 тал/ байх бөгөөд ШУТИС-ийн зуухны туршилт, судалгааны төвийн гсан дүгнэлтийн туршилтаас үзвэл Т о ОНӨААТҮГ-ын зуухны ашиглалтын ажилчдын ярьж хэлснээр нэг цагт ойролцоогоор 4 тэрэг нүүрсийг 2 зуухны амаар хувааж түлдэг ба нэг тэрэг нүүрс ойролцоогоор 75 кг байдаг, Зууха******* түлэх нүүрс жигнэсэн байдал Зураг 9-д үзүүлсэнчлэн зууха******* түлэх нүүрсийг тэргээр зөөж уутлан хэмжихэд ойролцоогоор 75.04 кг байгаа бөгөөд 2 зуух зэрэг ажиллаж байхад 2 амаар нэг цагт 4 тэрэг нүүрс буюу ойролцоогоор 300 кг нүүрс түлдэг байна. Үүнийг 24 цагт тасралтгүй галлана гэж үзвэл 7203.8 кг буюу 7.204 тонн нүүрс хоногт зарцуулдаг гэсэн тооцоо гарч байна гэж туршилтад авагдсан байна. Уг туршилтаас дүгнэвэл Т***** ОНӨААТҮГ нь 2.0 м.вт-ын хүчин чадалтай зуухны техникийн баримт бичигт заасан зуух нэг цагт 468.9 кг нүүрс ашиглах хэмжээ******* нь хүргэж, нүүрсийг буюу түлшийг зарцуулаагүй болох нь тогтоогдож байх тул тус зуух нь 2.0 м.вт-ын хүчин чадалтай дулаан үйлдвэрлэх боломжгүй бөгөөд хариуцагчийн нийлүүлсэн зуух зуухны заасан паспорт буюу техникийн тодорхойлолтод хүрэхгүй байна гэх нэхэмжлэгчийн тайлбар ү*******эслэлгүй байна. Учир нь аливаа техникийн баримт бичигт заасан түлшний зарцуулалтын хэмжээг бүрэн зарцуулж байж тухайн техникийн гарах ёстой үр дан гардаг болно. Өөрөөр хэлбэл аливаа нэг тээврийн хэрэгсэл 10 литр шатахуун зарцуулаад 100 км зам туулах техникийн паспортын тодорхойлолттой бол 100 км замыг туулах гэж байгаа бол 10 км шатахуун бүрэн зарцуулж байж уг 100 км замыг туулна. Түүнээс 8 литр шатахуун зарцуулаад 100 км зам туулсангүй гэвэл ү*******эслэлгүй юм. Иймээс нэхэмжлэгч байгууллага 2.0 м.вт-ын хүчин чадалтай зуухаар дулаан үйлдвэрлэхээр тус зуухыг ашиглаж байгаа бол техникийн паспортад заасан нэг цагт 468.9 кг нүүрс буюу түлшийг хамгийн багадаа зарцуулах ёстой тул техникийн баримт бичигтээ заасан дулаан үйлдвэрлээгүй гэх нэхэмжлэгчийн тайлбар ү*******эслэлгүй байна.

 

Түүнчлэн техникийн баримт бичигт заасан нэг цагт 468.9 кг нүүрс ашиглах зааврын дагуу туршилт хийгээгүй атал “Туршилтын үр дүнгээс үзэхэд КВр-2.0 маягийн зуухны бодит дулааны хүчин чадал ажиллагааны горим, ашиглалтаас шалтгаалан 0.291...0.504 Гкал (0.339...0.586 МВт) буюу ду*******жаар 0.406 Гкал (0.472 МВт) буюу нэрлэсэн хүчин чадлаасаа 83...70% - аар бага, КВр-1.6 зуухны бодит дулааны хүчин чадал ажиллагааны горим, ашиглалтаас шалтгаалан 0.269...0.424 Гкал (0.314...0.493 МВт) буюу ду*******жаар 0.316 Гкал (0.367 МВт) буюу нэрлэсэн хүчин чадлаасаа 80...69% -аар бага байгаа нь нэрлэсэн хүчин чадалдаа хүрэхгүй байгааг харуулж байна” гэх дүгнэлт ү*******эслэл бүхий болоогүй байх бөгөөд 2.0 м.вт-ын хүчин чадал дулаан үйлдвэрлэж байна уу гэж зуухаас гарах дулаан ялгаралтыг дүгнэхийн тулд техникийн баримт бичигт заасан нэг цагт 468.9 кг нүүрсийг бүрэн зарцуулж туршилтыг хийх  ү*******эслэлтэй юм. Харин уг туршилт нь Т***** х ОНӨААТҮГ-ын ажилчид уг зуухыг хэрхэн ашиглаж дулаан үйлдвэрлэж байгаа дулааны хэмжээг туршилтаар тодорхойлж гсан байна. Өөрөөр хэлбэл 2 амаар нэг цагт 4 тэрэг нүүрс буюу ойролцоогоор 300 кг нүүрс түлээд дээрх дулаан үйлдвэрлэж байгааг дүгнэжээ.

 

Т******* с******* З******* д******* Тамгын газар болон Кинг сий и******* э******* к г ХХК нарын хооро******* байгуулсан ЗАТЦС/202004056 тоот гэрээгээр  дулаан үйлдвэрлэх усан халаалттай 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий  дулаан үйлдвэрлэх 2 зуух нийлүүлэх, мөн 2 зуухны шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулж угсрах ажлыг харилцан тохиролцжээ. Гэтэл дээрх 2 зуухыг байрлуулж, ажил хүлээлгэж өгөх нөхцөл боломжоор *Т*****хангаагүй болох нь зохигчдын тайлбар, зуух байрлуулах өргөтгөл барьж, зуух байрлуулсан фото зургаар тогтоогдож байна. Т**** х ОНӨААТҮГ нь З******* а******* Т******* с******* холбогдох төрийн болон хувийн, айл өрхийг дулаанаар хангах гэрээг Т******* с******* З******* д******* Тамгын газартай байгуулсан бол уг худалдан авах ажиллагааны үр дүн болсон зуух байрлуулах талбай, ажил хийх нөхцөлөөр Т****** х ОНӨААТҮГ хангах үүрэгтэй байх бөгөөд, энэхүү үүргээ биелүүлэхийг Т******* с******* З******* д******* Тамгын газар шаардах эрхтэй. Гэвч ажил гүйцэтгэгч Кинг сий и******* э******* к г ХХК-иар гэрээ******* заагаагүй зуухаа байрлуулах барилгын өргөтгөл бариулах ажлыг Кинг сий и******* э******* к г ХХК-ийн зардлаар хийлгэсэн Т******* х ОНӨААТҮГ-ын уг үйлдлийг шүүх зөвтгөхгүй.

 

Гэрээний дээрх нэмэлт зардлыг Кинг сий и******* э******* к г ХХК нь сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаар шүүхэд шаардаагүй тул шүүх уг зардалтай холбоотой шийдвэрийг гх боломжгүй болно. Харин Кинг сий и******* э******* к г ХХК нь буруутай этгээдээс дээрх зардлаа шаардахад уг шийдвэр саад болохгүй болохыг тайлбарлавал зохино.

 

Түүнчлэн ЗАТЦС/202004056 тоот гэрээ******* усан халаалттай 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зууха******* түлэх нүүрсний илчлэг ямар байх, ямар илчлэгтэй нүүрс түлж болох зуух нийлүүлэх саналыг худалдагчид худалдан авагч гагүй, энэ талаар гэрээний ерөнхий болон тусгай нөхцөлөөр харилцан тохиролцоогүй байна.

 

ШУТИС-ийн зуухны туршилт, судалгааны төвийн туршилтаас үзвэл “... Могойн голын нүүрс нь илчлэг ө*******өртэй коксжих чанарын нүүрс ... Коксжих төрлийн ө*******өр илчлэгтэй нүүрсэ******* цутгамал ширмэн ул ширэм тохиромжгүй бөгөөд ашиглалтын явцад ул ширэм хайлах, хэв гажилтад орж ойр ойрхон сольж, засвар үйлчилгээний зардал ихсэх хү*******рэлүүд ихээхэн гардаг. Иймд зуухнуудын ул ширэмний оро******* усан хөргөлттэй хоолойт тавцангаар сольж, ашиглах нь практик талаасаа илүү тохиромжтой, үр дүнтэй шийдэл юм...” гэж дурдсанаас үзвэл худалдан авсан 2.0 м.вт хүчин чадалтай дулаан үйлдвэрлэх зууха******* Могойн голын нүүрсний уурхайгаас олборл Коксжих төрлийн ө*******өр илчлэгтэй нүүрс ашигласнаас зуухны ширмэн ул эвдэрч байгаа үйлдэлд хариуцагчийг буруутгах ү*******эслэлгүй байна.

 

Учир нь анх гэрээ байгуулах саналын баримт бичиг, болон гэрээ байгуулах гэрээний саналд тухайн зуух Коксжих эсвэл хүрэн нүүрс / ердийн хүрэн нүүрс буюу эрчим хүчний нүүрс гэж бидний нэрлэдгээр дулаан үйлдвэрлэх цахилгаан станцуудад ашигладаг нүүрс/  түлэх эсэх аль нэг шаардлагыг гэрээний саналд худалдан авагч буюу Т******* с******* З******* д******* Тамгын газар оруулаагүй атал ө*******өр илчлэгтэй гангийн үйлдвэрт ихэвчлэн ашиглах зориулалтай коксжих нүүрс түлснээс үүссэн зуухны ширэмний гэмтэлтэй холбоотой доголдлыг хариуцагч арилгах үүрэггүй юм.

 

Мөн дээрх туршилтад “Могойн голын нүүрс нь илчлэг ө*******өртэй коксжих чанарын нүүрс ба энэ нүүрс нь дэгдэмхий эд болон үнслэг ихтэй, чийг агуулалт багатай байдаг учир түлшний шаталтаас үүсэх утааны хийн эзлэхүүн их учраас бүтээмж ө*******өртэй утаа сорогч ашиглахыг шаарддаг...”,  “...  тухайн зуухнуудын дулаан шингээх халах гадаргуу багадаж, нэрлэсэн хүчин чадлаа гж чадахгүй байгааг илэрхийлж байна. Түүнчлэн үү******* халах гадаргуун бохирдол бас тодорхой хэмжээ******* нөлөөлж байгаа тул түүнийг сайтар цэвэрлэн ашиглах хэрэгтэй” гэж дурдсанаас дүгнэвэл коксжих нүүрс нь дэгдэмхий эд болон үнслэг ихтэй, чийг агуулалт багатай  учир зуухны гадаргуун бохирдол их үүсэж, үүнээс улбаалан халах гадаргууд нөлөөлөх тул үүсэж буй үнсийг сайтар цэвэрлэхийг дурдсан байх ба зуух  байрлуулах талбайн хэмжээ багадсанаас зуухнуудын дулаан шингээх халах гадаргуу багадаж, нэрлэсэн хүчин чадлаа гж чадахгүй байгааг дурдсан байна.

 

 Т******* с******* З******* д******* Тамгын газар нь дээрх 2 зуухыг хүчин чадлаар нь ашиглах боломжит талбайг гж өгөх, зуухны үнсийг сайн цэвэрлэх, Т****** х ОНӨААТҮГ-ын ажилчид үнс цэвэрлэх боломжит талбайг гж өгөх, техникийн тодорхойлолт заасан үзүүлэлтүүдээр ашиглах зэрэг ашиглалтын явцад хэрэглэгчийн буруутай үйлдлээс зуух техникийн бичиг баримтад заасан дулааныг үйлдвэрлэж чадахгүй байгаа болох нь дээрх туршилт болон Т****** х ОНӨААТҮГ-ын ажилчдын гэрчийн мэдүүлэг зэргээр тогтоогдож байна.

 

Түүнчлэн Захиалагч талыг төлөөлөн Нийтийн аж ахуй ус сувгийн Т****** х ОНӨААТҮГ-аас гүйцэтгэгч Кинг сий и******* э******* к г ХХК-д 2021 оны 3 дугаар сарын 05-ны өдрийн 16 тоот хүсэлт хүргүүлэх тухай албан бичгээр нэхэмжлэлийн шаардлагын ү*******эслэлд заасан ...буцах шугамын хаалт хааж, нээх боломжгүй суурилагдсан, зуухны хойд хэсгийн үнсийг авах ама******* буцах шугамын хоолойг хэт ойр байрлуулсан, зуух байрлуулсан барилга нь ажил гүйцэтгэх, шугам хоолойд үзлэг шалгалт, засвар хийхэд хү*******рэлтэй, я*******ан, үнс баригчийн хэсэгт өргөтгөл хийсэн барилгын хана нь я*******ангийн чичиргээнээс шалтгаалан цууралт өгч хагарч, нурсан, хоёр зуухны ама******* агааржуулалтын хоолой шинээр хийх, гэрэлтүүлэг цахилгааны монтажийг шинэчлэх, зуухны утаа сорогч цахилгаан моторыг ажлын нөхцөлд тохируулан ажиллаж байхаар тохируулах, галлагааны явцад зуухны ү*******сэн ширмэн шүүр нь ачаалал даахгүй удаа дараа хагарч цоморсон, дулаан дамжуулах шугамын хий баригчийг ажиллагаа******* оруулах... зөрчил доголдлыг арилгах талаар хүсэлт хүргүүлсний дагуу хариуцагч өөрийн зардлаар арилгасан болох нь зохигчдын тайлбар, хэргийн 27-33 дугаар талд авагдсан засварын ажлыг хийж гүйцэтгэсэн тайлан, Кинг сий и******* э******* к г ХХК-иас 2021 оны 8 дугаар сарын 02-ны өдөр Т****** х ОНӨААТҮГ-т хүргүүлсэн х-04/21 тоот албан бичиг, мөн компаниас З******* а******* Мэргэжлийн хяналтын газарт хүргүүлсэн 2021 оны 8 дугаар сарын 14-ний өдрийн х-18/21 тоот албан бичгээр тус тус нотлогдож байна. /хх-38-39/

 

Иймд дээрхийг нэгтгэн дүгнэвэл хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК ЗАТЦС/202004056 дугаартай гэрээний дагуу 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зуух нийлүүлэх, зуухыг суурилуулах, шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулан угсрах гэрээний үүргээ биелүүлсэн байх тул ү*******сэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, гэрээний үүргээ биелүүлсэн хариуцагчийн гэрээний үлдэгдэл төлбөрийг З******* а******* Т******* с******* З******* д******* тамгын газар төлөх үүрэгтэй учраас сөрөг шаардлагыг хангаж шийдвэрлэлээ.

 

Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шинжээчээр Э ХХК томилж, шинжээч 2022 оны 9 дүгээр сарын 27-ны өдрийн Э.Т-ШД11/22 дугаар шинжээчийн дүгнэлтийг ирүүлсэн. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шинжээчтэй хамтдаа ажиллаж байсан гэх тайлбар, нэхэмжлэгч уг дүгнэлтийг ашиг сонирхлын зөрчилтэй гэх тайлбар гсан зэргийг шүүх хлзан уг шинжээчийн дүгнэлтийг нотлох баримтаар үнэлээгүй болно. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхээс дээрх шинжээчийн дүгнэлт асуултад бүрэн хариулт өгөөгүй, дахин шинжээч томилоогүй, шинжээчээс тайлбар аваагүйн хуульд нийцээгүй зөрчлийг дурдаж, 3365 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгожээ.

Шүүх магадлалд дурдсан зөрчлийг арилгахаар 2024.08.12-ны өдөр 17314 дугаар захирамжаар шинжээч томилсон боловч, шинжилгээ хийх боломжгүй гэх 01/457 тоот албан бичгийг ШУТИС-иас ирүүлсэн байна. /2хх 45-46, 48 тал/

Дээрхийг тоотыг ү*******эслэн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг 2025.03.28-ны өдөр 14450 дугаар захирамжаар шүүх сэргээсэн. Зохигчид уг сэргээсэн захирамжид гомдол гагүй, шинжээчээр дүгнэлт гаргуулах хүсэлтээ зохигчид шүүхэд дэмжиж аль аль гагүй тул шүүх хэрэгт авагдсан баримтын хүрээ******* хэргийг шийдвэрлэсэн. Шинжээчийн 2022 оны 9 дүгээр сарын 27-ны өдрийн Э.Т-ШД11/22 дугаар дүгнэлтийг шүүх нотлох баримтаар үнэлээгүй тул уг шинжээчийн дүгнэлт гсан шинжээч Л.Түмэ*******эмбэрэлээс тайлбар аваагүй болно.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 53 дугаар зүйлийн 53.1-т Шүүхээс гсан дараах зардлыг зохигчоор нөхөн төлүүлнэ, 53.1.1.-т шинжээч, орчуулагч, хэлмэрчийн тээвэр, байр, хоолны зардал, шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамжаар гүйцэтгэсэн ажил үүрэгт ажилд нь хамаарахгүй бол ажлын хөлс, 56.1.-т Шүүхийн зардлыг нэхэмжлэл бүрэн хангагдсан тохиолдолд хариуцагчаар, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болг тохиолдолд нэхэмжлэгчээр нөхөн төлүүлнэ гэж зааснаар нөхөн төлүүлэх шүүхийн зардалд шинжээчийн зардал багтана. Шинжээчийн зардал 6,000,000 төгрөгийг хариуцагч урьдчилан төлсөн байх бөгөөд нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болг тул нэхэмжлэгчээс шинжээчийн зардалд 6,000,000 төгрөгийг гаргуулж хариуцагчид олгож, улсын тэмдэгтийн хураамжийг хуульд зааснаар хуваарилав.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.3, 115.2.1, 116 дугаар зүйл, 118 дугаар зүйлүүдэд заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

 

1. Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 343 дугаар зүйлийн 343.1,-т заасныг баримтлан К******* и******* э******* к г ХХК-д  холбогдох 2.0 м.вт болон 1.6 м.вт хүчин чадал бүхий 2 зуухыг суурилуулах, шаардагдах тоног төхөөрөмжийг суурилуулан угсарч, гэрээний биелэлтийг хангуулах тухай З******* а******* Т******* с******* З******* д******* нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, З******* а******* Т******* с******* З******* д******* Тамгын газраас гэрээний үүрэгт 23,850,000 төгрөгийг гаргуулж  хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК-******* олгосугай.

 

 2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад төлсөн 305,850 төгрөгийг улсын орлогод тус тус хэвээр үлдээж,  нэхэмжлэгч З******* а******* Т******* с******* З******* д******* Тамгын газраас шинжээчийн зардал 6,000,000 төгрөг, улсын тэмдэгтийн хураамжид 305,850 төгрөг нийт 6,305,850 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч К******* и******* э******* к г ХХК-******* олгосугай.   

 

     3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дэх хэсэгт зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах журмаар 14 хоногийн дотор Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гх эрхтэй болохыг тайлбарласугай. 

 

 

 

 

 

 

 

ШҮҮГЧ                                              Ц.ОЮУНБИЛЭГ