Э.А-ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ц.Ичинхорлоо даргалж, шүүгч А.Мөнхзул, Ч.Цэнд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2019 оны 6 дугаар сарын 21-ний өдрийн 101/ШШ2019/01855 дугаар шийдвэртэй

 

Нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч О.К- ХХК-д холбогдох

 

Худалдах худалдан авах гэрээний үүрэгт төлөгдсөн 7 904 000 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй

12 125 862 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

 

Зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Ч.Цэндийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ч.Содончимэг

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Д.Энхтунгалаг, Д.Мөнхтуяа

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Цэндсүрэн

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Сумъяа нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч Э.А-ХХК шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Бид өөрийн гэсэн ажлын байртай болох зорилгоор 2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдөр О.К- ХХК-тай Үл хөдлөх хөрөнгө худалдах, худалдан авах 2017/17а дугаартай гэрээг байгуулсан. Энэ гэрээгээр Сүхбаатар дүүргийн 7 дугаар хороо, 1 дүгээр хорооллын 23 дугаар байрны үйлчилгээний хэсгийн буюу Дөрвөн уул худалдааны төвийн 2 дугаар давхрын 17т тоот 24,47 м.кв, 176 тоот 17,58 м.кв, 17с тоот 18,63 м.кв үйлчилгээний талбайг худалдаж авахаар болж нийт төлбөр нь 158 080 000 төгрөг байхаар тохиролцсон.

 

Гэтэл Дөрвөн Уул зах нь 7 хоногийн нэг өдөр буюу Даваа гариг бүрт нийтээрээ амрахаар хаадаг, өрөө нь агааржуулалтын систем байхгүй нэг цонхтой, халаалт доголдолтой, ханан талаасаа сийгэж байнгын суудаг ажил хийдэг бидэнд удаан суух боломжгүй, хүйтэн зэрэг хүндрэлтэй нөхцөл үүсэж гэрээнийхээ дагуу оффис буюу ажлын байр, конторын зориулалтаар ажиллах боломжгүй болсон. Харин захын журмаар ажилласан. Хэдийгээр өөр байр санал болгосон боловч бидэнд таалагдаагүй учир тохиролцож чадаагүй юм. Манай компани нь нэг өдөр ч ажил алдах ёсгүйгээр ажилладаг ажил ихтэй, үйл ажиллагааны онцлогтой, ажлын өдөр амрах нөхцлийг зөвшөөрөх боломжгүйгээс гадна бизнест нөлөөлөх эрсдэл бий болж байгаа тул 2017 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр О.К- ХХК-д удаа дараа албан тоотоор хандаж гэрээнээс татгалзаж, гэрээний дагуу төлсөн төлбөрөө буцааж авах саналаа илэрхийлж байсан бөгөөд 10 дугаар сарын 25-ны өдөр О.К- ХХК гэрээгээ цуцлах албан тоот явуулсан. Иймээс бид гэрээний дагуу төлсөн 7 904 000 төгрөгийг хуулийн дагуу гаргуулахаар шүүхэд хандаж байгааг шийдвэрлэж өгнө үү гэв.

 

Хариуцагч О.К- ХХК шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: Талуудын хооронд 2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдөр 2017/17а тоот Үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдсан бөгөөд тус гэрээгээр О.К- ХХК нь өөрийн өмчлөлийн Сүхбаатар дүүргийн 7 дугаар хороо, 11 дүгээр хорооллын 23 дугаар байрны үйлчилгээний барилгын буюу Дөрвөн-Уул худалдааны төвийн 2 давхрын нийт 60,8 м.кв талбайг худалдах, Э.А-ХХК нь гэрээний үнэ болох 158 080 000 төгрөгийн төлбөрийг гэрээний 3.2.2-3.2.4-т заасан графикийн дагуу төлөх үүргийг тус тус хүлээсэн. Нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-аас 7 904 000 төгрөгийг нэхэмжилснийг манай компани хүлээн зөвшөөрөхгүй. Учир нь Э.А-ХХК нь борлогдоогүй үлдсэн 20 орчим талбайгаас үзэж харж сонголт хийн үйлчилгээний зориулалттай талбай худалдан авах гэрээ байгуулсан, мөн бид үйлчилгээний зориулалттай талбай лизингээр худалдсан ба ашиглалт хариуцсан байгууллага халаалтыг зохих стандартад заасан үйлчилгээний бүсийн тохирох, зөвшөөрөгдөх температурт ажиллуулдаг тул цонх, байршил болоод хүйтэн гэх асуудлыг манай компани хариуцах үндэслэлгүй тухай удаа дараа албан бичгээр хариу өгч байсан. Түүнчлэн үйлчилгээний төвийг 1 дэх өдөр ажиллуулах үүргийг Э.А-ХХК-ийн өмнө гэрээгээр хүлээгээгүй, манай компани гэрээгээр хүлээсэн үүргээ ямар нэг байдлаар зөрчөөгүй тул Э.А-ХХК-ийн гэрээ цуцлах хүсэлтийг манай буруутай үйл ажиллагааны улмаас бус түрээслэгчийн саналаар гэрээг цуцалсан гэж үзнэ. Нөгөө талаар, манай компани гэрээнд заасан үйлчилгээний талбайг хөнгөлөлттэй нөхцлөөр буюу гэрээний 3.2.2-3.2.4 болон хавсралтад зааснаар эхний 6 сарын төлбөрийг санхүүгийн түрээс (лизинг)-ийн нөхцлөөр, үлдэгдэл төлбөрийг сар бүр тэнцүү хувааж, хүү тооцон зээлээр худалдахаар Э.А-ХХК-тай харилцан тохиролцсон тохиролцоо, гэрээний агуулга, нөхцлөөс үзэхэд талуудын хооронд тайлбар "О.К- ХХК үзэхэд талуудын хооронд байгуулагдсан "Үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээ нь гэрээний нэршлээс үл хамааран Иргэний хуулийн 312 дугаар зүйлийн 312.1, 312.4 дэх хэсэгт заасан Санхүүгийн түрээс болон 262 дугаар зүйлийн 262.1 дэх хэсэгт заасан зээлээр худалдах, худалдан авах гэрээний үүрэгт хамаарах үүргийг харилцан хүлээсэн холимог гэрээ юм. Талуудын хооронд холимог гэрээний харилцаа үүссэн боловч маргаан үүсгэж буй харилцаа нь санхүүгийн түрээсийн гэрээний үүрэгтэй холбоотой, мөн түрээслэгч Э.А-ХХК түрээсийн талбайд тодорхой хугацаанд үйл ажиллагаа явуулж гэрээний үүрэг тодорхой хугацаанд хэрэгжсэн тул түрээслэгчийн хувьд гэрээнээс татгалзаж, өгсөн авснаа буцаах тухай ойлголт байхгүй бөгөөд харин ч сөрөг нэхэмжлэл гарган өөрт учирсан хохирлыг нэхэмжлэх болно. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

Хариуцагч О.К- ХХК шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагадаа: Талуудын хооронд холимог гэрээний харилцаа үүссэн боловч маргаан үүсгэж буй харилцаа нь санхүүгийн түрээсийн гэрээний үүрэгтэй холбоотой, мөн түрээслэгч Э.А-ХХК түрээсийн талбайд тодорхой хугацаанд үйл ажиллагаа явуулж гэрээний үүрэг тодорхой хугацаанд хэрэгжсэн тул түрээслэгчийн хувьд гэрээнээс татгалзаж, өгсөн авснаа буцаах тухай ойлголт байхгүй, харин гэрээний хэрэгжсэн хэсэг хэвээр үлдэж, цуцалснаас хойших үр дагавар, хохирлыг манай компани Иргэний хуулийн 315 дугаар зүйлийн 315.1 дэх хэсэгт түрээслэгчийн гэм буруугаар санхүүгийн түрээсийн гэрээ хугацаанаас өмнө дуусгавар болсон тохиолдолд түрээслүүлэгчээс тавих шаардлагын хэмжээг тодорхойлохдоо түрээсэлсэн эд юмсын элэгдлийг тооцсон үнэ, төлөгдөөгүй төлбөр болон хэмнэгдсэн бусад зардлыг харгалзан үзнэ гэж заасны дагуу дараах төлбөр, хохирлыг хариуцагч Э.А-ХХК-иас нэхэмжилж байна. Иймд гэрээний 4.7-д Худалдан авагчийн саналаар гэрээ цуцлах тохиолдолд нийт үнийн дүнгийн 5 хувийг суутгаж, тухайн үйлчилгээний талбайг худалдан борлуулсны дараа үлдсэн төлбөрийг буцаан олгоно гэж заасны дагуу 7 904 000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах. Манай компанийн зүгээс Э.А-ХХК-ийн гэрээ цуцлах хүсэлтийг хүлээн авч гэрээг дүгнэн тооцоо нийлэхийг, мөн гэрээг цуцалж, талбайг хүлээлгэн өгөхийг удаа дараа мэдэгдсэн боловч Э.А-ХХК нь 2017 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдөр хүлээлгэн өгсөн байна. Хариуцагч компани түрээсийн талбайд оффис болон бичиг хэргийн дэлгүүр ажиллуулж тодорхой үйл ажиллагаа явуулсан ба түрээсийн хугацаанд буюу 2017 оны 5 дугаар сарын 04-ний өдрөөс 2017 оны 9 дүгээр сарын 08-ны өдрийн хооронд түрээсийн төлбөрт нийт 7 904 000 төгрөг төлсөн бөгөөд 2017 оны 10 дугаар сар болон 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийг хүртэл түрээсийн төлбөр болох 2 581 973.33 төгрөг, алданги 1 290 987 төгрөг, ашиглалтын төлбөр 348 900 төгрөг, нийт 12 125 862 төгрөгөөр манай компанийг хохироосон байна. Иймд Иргэний хуулийн 312 дугаар зүйлийн 312.1, 315 дугаар зүйлийн 315.1, 343 дугаар зүйлийн 343.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.1.2, 295 дугаар зүйлийн 295.1 болон 295.4, 232 дугаар зүйлийн 232.6-д заасныг тус тус үндэслэн хариуцагч Э.А-ХХК-аас 12 125 862 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгч Э.А-ХХК сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад гаргасан хариу тайлбартаа: Гэрээний зорилгоо тодорхойлохдоо Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасны дагуу худалдагч биет байдлын зөрчилгүй, эрхийн зөрчилгүй эд хөрөнгө шилжүүлэх, худалдан авагч нь тохиролцсон төлбөрийг төлөхөөр гэрээний 1.1 дэх хэсэг тусгаж тохиролцсон. Гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1 нийт талбай 60.8 м.кв бөгөөд 2.2.2 -т захиалсан талбайн нийт төлбөр 158 080 000 байх ба 1 м.кв-ын үнэ 2 600 000 төгрөг байхаар заасан. Үүнээс үзэхэд түрээсийн талбайн үнэ гээгүй ба түрээсийн талбайн үнэ зах зээлийн үнийн судалгаагаар дээд тал нь 1 м кв нь 25 000 төгрөгөөс доошгүй байдаг. Мөн талуудын байгуулсан гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.4 мөн 4.7 -д заасан заалтнаас үзвэл гэрээг цуцлахад хүрвэл төлбөрийг дараагийн худалдан авагчид зарсан төлбөрөөс буцаан олгоно гэсэн заалтын дагуу төлбөрийг буцаах ёстой гэж үзэж байна. Гэрээнд тусгагдсан нийт төлбөрийн 5 хувьтай тэнцэх мөнгө, мөн эхний 6 сар дотроо гэрээ цуцалбал төлбөр буцаахгүй гэх заалтууд нь хууль зөрчсөн, худалдан авагчийн төлбөрийг үндэслэлгүй өөртөө үлдээх санаатай, худалдан авах зорилготой графикийн дагуу төлсөн төлөгчийг яасан гэж хохироож байгаа нь ойлгомжгүй заалт байгаа юм. Гэрээний үндсэн шинж болох тэнцвэртэй, харилцан ашигтай, эрх тэгш, нэг талын эрх гэж үгүй байх зарчмыг баримталсан байгаа эсэхийг агуулж чадаж байгаа эсэхийг нь хянаж, талуудын хүсэл зорилго нэгдмэл санааг үндэслэх нь зөв болов уу. Анх гэрээ байгуулсан зорилгыг гуйвуулах нь зохимжгүй юм. Гэрээ цуцлах хүсэлтийг худалдагч тал хүлээж аваад гэрээг цуцлахгүйгээр Чингэлтэй дүүрэгт байрлах барилгаас үйлчилгээний талбайгаар солих санал тавьж мөн хариу тайлбартаа дурдаж байгаа байдлаас үзэхэд бусдын эрх ашиг, санаа зорилгод нийцүүлэн худалдаа хийсэн байдал харагдахгүйгээр барахгүй, өөрийн гэсэн ажлын байртай болох зорилгоор хөрөнгө оруулсан төлбөрийг л буцааж өгөхгүйгээр зөвхөн өөрийн барилгын борлуулалт чухал, ажлын байрны урьдчилгаанд төлсөн төлбөрийг шууд ашигласан гэж үзэн түрээсэнд суутгах зорилгыг агуулсан санаа нь сөрөг нэхэмжлэлээр харагдаж байна. Үүнд: Борлогдоогүй үлдсэн 20 орчим талбай гэсэн нь эд хөрөнгийн доголдолтой, цонх асуудалтай,халаалт муу гэдгийг харуулж байгаа ба өөрсдөө үзээд авсан бид хариуцлага хүлээхгүй гэж худалдан авагчид хандаж байгаа нь буруу.Бид тухайн үед гаднаас нь сонголтыг хийхдээ ажлын байрандаа ажил их, ачаалалтай үедээ урт хугацаагаар суух үед тав тухгүй, хүйтэн зэврүүн, даарахыг урьдчилан мэдэх боломжгүй байсан.Үүгээр ч зогсохгүй нэг өдөр ч ажил алдах ёсгүй байтал хүчээр Даваа гараг бүрт ажиллах боломжгүй болгож нэмж дарамт учруулж долоо хоног бүрийн нэг өдөр хаасан явдал нь бидэнд огт тохирохгүй байсан ба тэд биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй эд хөрөнгө шилжүүлэх үүргээ биелүүлээгүй гэж үзээд гэрээ цуцлахад хүргэсэн. Биднийг үйл ажиллагаа явуулж ашиг үзсэн гэх үндэслэл үгүй, бид нөхцөл муугаас орж ажиллах ч боломжгүй байсныг тэд мэдэж байсан. Бид Ниссора цамхагт түрээсийн ажлын байрыг олон жил түрээсэлж байгаа, энэ үед ч тэр одоо ч түрээсэлсэн хэвээрээ / хэрэгт түрээсийн гэрээг хавсаргасан/ ажлын байр худалдаж автлаа байх зорилготой байдаг. Бид гэрээгээр тохиролцсон үүргийн дагуу үл хөдлөх хөрөнгийн үнийг төлж байсан ба нэгэнт гэрээний хэрэгжилтийг үргэлжлүүлэх боломжгүй нөхцөл байдал бий болсон тул гэрээнээс татгалзсан. Энэ тохиолдолд бид нэгэнт эрхийг шилжүүлж аваагүй учир шилжүүлсэн үнийг эргүүлэн авахаар шаардаж байгаа болно гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1, 287 дугаар зүйлийн 287.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6-д тус тус заасныг баримтлан, хариуцагч О.К- ХХК-аас 7 904 000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-ийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-аас 2 930 875 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч О.К- ХХК-д олгож, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 9 194 986 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.2, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д тус тус зааснаар нэхэмжлэгчийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 141 415 төгрөг, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 208 964 төгрөгийг тус тус улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 61 844 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч О.К- ХХК-д олгохоор шийдвэрлэжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ч.Содончимэг давж заалдах гомдолдоо: Гэрээний харилцааг зээлээр худалдах-худалдан авах гэрээ гэж үзээгүй. Цаашлаад гэрээг Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлээр зохицуулагдах худалдах-худалдан авах гэрээ гэж дүгнэсэн бөгөөд энэ нь тус гэрээний талуудын анхнаасаа тохирсон агуулга бүхий гэрээ мөн гэдгийг шүүх хэргийн явцад зөв тогтоож дүгнэсэн. Гэрээ байгуулагдсаны дараагаас эхлээд тухайн эд хөрөнгө нь биет байдлын доголдолтой /хэвийн дулаантай бус, ханан талаасаа сийгэж дааруулж, цантдаг, агааржуулалтын систем нь ажилладаггүй/ болон анх тохирсон нөхцлийн дагуу ашиглаж болохгүй нөхцөл байдал үүссэн /Өдөр бүр ажиллах шаардлагатай гэдгийг хэлсээр байхад захын хуваарьт хүчээр оруулж 7 хоног бүрийн Даваа гаригт ажиллах боломжгүй байлгаж, захыг түгжсэн/ нь нэхэмжлэгч тал гэрээнээсээ татгалзах үндэслэл болсон. Иргэний хуулийн 254 дүгээр зүйлийн 254.1 дэх хэсэгт заасны дагуу нэхэмжлэгч нь гэрээг цуцлах хүсэлтэй байгаагаа удаа дараа мэдэгдэж байсан боловч албан бичиг өгөх төдийд аргалсаар хугацаа алдуулсан. Үүнийгээ ч хариуцагч тал нь хэлдэг бөгөөд өөр газрыг санал болгох гэх мэтээр хугацаа алдуулж санал хүсэлтийг хүлээн аваагүй нь биднийг тухайн үл хөдлөх хөрөнгийг хүлээлгэж өгөх процессыг удаашруулж, сөрөг нэхэмжлэлд дурдсан хугацаагаар хугацаа сунгагдахад хүрсэн бөгөөд тэр үед бид орж гарж байснаас биш үйл ажиллагаа явуулж байгаагүй. Үйл ажиллагаа явуулж байсан гэдгийг нотлох баримтыг хариуцагч тал гаргаж өгөөгүй. Гэтэл сөрөг нэхэмжлэлээр тэр хугацааны түрээсийн төлбөр болох 2 930 875.79 төгрөгийг нэхэмжилсэн нэхэмжлэлийг шүүх хангаж шийдсэнийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Бид хариуцагчид гэрээг цуцлах хүсэлтэй байгаа талаар удаа дараа мэдэгдэж байсан нь хэрэгт авагдсан албан бичгүүдээр, харин энэ хүсэлтийг хайхралгүй явж ирсэн гэдэг нь хариуцагчийн тайлбар зэргээр тус тус нотлогдож байна. Анхан шатны шүүх дээрх гэрээг худалдах, худалдан авах гэрээ гэж дүгнэсэн атлаа Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1 дэх хэсэгт заасны дагуу зохицуулж байгаа нь гэрээний агуулга болон хуулийн зохицуулалтад нийцээгүй. Учир нь нэгэнт гэрээ нь худалдах худалдан авах гэрээ бол тухайн гэрээний агуулга, зохицуулалтыг баримтлах ёстой. Нэхэмжлэгч тал хуульд заасны дагуу эрхээ эдэлж Иргэний хуулийн 256 дугаар зүйлд заасны дагуу эд хөрөнгийн доголдолтой холбогдуулж гэрээг цуцлах, цаашлаад учирсан хохирол, зардлыг хариуцагчаар төлүүлэх хүртэл эрхээ эдлэхээр зохицуулалт хэрэгжихээр байсан. Гэтэл шүүх нь санхүүгийн түрээсийн болон үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслүүлэх, түрээслэх гэрээний харилцаа үүсээгүй гэж дүгнэсэн мөртлөө дээр дурдсанаар нэхэмжлэлийг шийдвэрлэлгүй, сөрөг нэхэмжлэл дэх үндэслэлгүй баримтгүй нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэж байгаа, мөн эд хөрөнгө доголдолтой болох нь нэхэмжлэгчийн удаа дараа өгч байсан албан бичигт тодорхой бичсэн байгаагаас гадна хариуцагч тал нэхэмжлэгчид өөр үл хөдлөх хөрөнгийг санал болгож, энэ хөрөнгийг доголдолтойг хүлээн зөвшөөрч байснаар нотлогдож байтал шүүх үүнийг үнэлээгүй зэргээс үүдээд шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Иймд нэхэмжлэгчийн нэхэмжилж буй 7 904 000 төгрөгийг гаргуулан өгч, сөрөг нэхэмжлэлээс хэсэгчлэн хангасан түрээсийн төлбөр болох 2 930 875.79 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Цэндсүрэн давж заалдах гомдолдоо: Үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдах худалдан авах гэрээ нь гэрээний нэршлээс үл хамааран Иргэний хуулийн 312 дугаар зүйлийн 312.1, 312.4 дэх хэсэгт заасан Санхүүгийн түрээс болон мөн хуулийн 262 дугаар зүйлийн 262.1 дэх хэсэгт заасан зээлээр худалдан худалдан авах гэрээний үүрэгт хамаарах үүргийг харилцан хүлээсэн холимог гэрээ юм. Гэтэл анхан шатны шүүх талуудын маргаан үүсгэж буй эрх зүйн харилцааг буруу тодорхойлж талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээг зөвхөн гэрээний нэршлээр Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах худалдан авах гэрээ гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй буюу хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзнэ. Анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2.4 дэх хэсэгт зааснаар гэрээний үнэ, үнэ тодорхойлох журмыг гэрээнд тусгаагүй, мөн хуулийн 263.4 дэх хэсэгт заасан хүү шаардах эрхгүй гэж дүгнэсэн нь маргаан үүсгэж буй эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлж чадаагүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэж, нэхэмжлэлийн шаардлагаас хальж дүгнэлт хийн хэргийг шийдвэрлэсэн. Түүнчлэн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.2, 3 дугаар зүйлийн 3.2.2, 3.2.3 дахь гэрээний үнэ, төлбөр төлөх журмыг заасан, мөн гэрээний 3.2.4 буюу хавсралтад тодорхой заасан байхад гэрээний үнэ, түүнийг тодорхойлох журмыг гэрээнд тусгаагүй, гэрээний хавсралтыг гэрээ биш гэж ойлгогдохоор дүгнэсэн нь шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагад нийцээгүй байна. 2. Гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.4 дэх заалтыг худалдах худалдан авах гэрээнд заасан алданги тооцох заалттай хамааралгүй гэж дүгнэж алдангийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь шүүх гэрээний заалтыг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн байна. Иймд Иргэний хуулийн 312 дугаар зүйлийн 312.1, 315 дугаар зүйлийн 315.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.1, 295 дугаар зүйлийн 295.4, 232 дугаар зүйлийн 232.6, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2 дахь хэсэгт заасныг тус тус үндэслэн хууль хэрэглээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, хариуцагч Э.А-ХХК-аас 1 290 987 төгрөгийн алдангийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулав.

Нэхэмжлэгч Э.А-ХХК нь хариуцагч О.К- ХХК-д холбогдуулан худалдах-худалдан авах гэрээнээс татгалзсын үр дагавар болох гэрээгээр шилжүүлсэн 7 904 000 төгрөгийг буцаан гаргуулахаар нэхэмжилснийг хариуцагч эс зөвшөөрч, нэхэмжлэгчээс гэрээний үүрэг зөрчсөн хариуцлагад 12 125 862 төгрөг гаргуулахаар сөргөөр нэхэмжилжээ.

Үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

Э.А-ХХК нь О.К- ХХК-иас Сүхбаатар дүүргийн 7 дугаар хороо, 1 дүгээр хорооллын 23 дугаар байрны үйлчилгээний хэсгийн буюу Дөрвөн уул худалдааны төвийн 2 дугаар давхрын 17а тоот 24,47 м.кв, 17б тоот 17,58 м.кв, 17с тоот 18,63 м.кв үйлчилгээний талбайг 1 м.кв талбайг 2 600 000 төгрөгөөр тооцон 158 080 000 төгрөгөөр худалдан авахаар харилцан тохиролцож, 2017 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдөр Үл хөдлөх хөрөнгө худалдах-худалдан авах гэрээ байгуулсан болох нь талуудын тайлбар, хэрэгт авагдсан гэрээ зэрэг баримтаар нотлогдож байна. /хх-1, 6-8, 40, 87-88/

Зохигчид дээрх үйл баримтад маргаангүй, харин тэдний хооронд эрх зүйн ямар харилцаа үүссэн болон гэрээнээс татгалзсан үндэслэлийн талаар маргажээ.

Талуудын гэрээний агуулгаас үзэхэд худалдагч О.К- ХХК нь Э.А-ХХК-д худалдаж буй хөрөнгө болох талбайг шилжүүлэх, худалдан авагч тал тухайн хөрөнгийн үнийг гэрээгээр тохирсон хуваарийн дагуу төлөх үүргийг тус тус хүлээсэн /хх-6-7/ байх бөгөөд худалдагчийн хувьд дээрх үүргээ биелүүлсэн, худалдан авагч нь гэрээний үнээс 7 904 000 төгрөг төлсөн үйл баримт хэргийн 50 дугаар хуудсанд авагдсан худалдан авагчид үйлчилгээний талбай хүлээлгэн өгсөн акт, шилжүүлгийн мэдээлэл, зохигчдын тайлбар зэрэг баримтуудаар тогтоогдсон байна. /хх-17-18, 80-81/

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс дээрх гэрээг санхүүгийн түрээсийн болон зээлээр худалдах-худалдан авах гэрээний шинжийг агуулсан холимог гэрээ гэж марган, гэрээний 2.2, 3.2.2, 3.2.3 дахь заалтуудыг үндэслэлээ болгожээ.

Талууд гэрээний 3.2 дахь заалтаар худалдан авсан талбайн үнэ төлөх нөхцлийг тохиролцож, 3.2.2-т эхний 6 сарын турш сар бүр 1 580 800 төгрөгийг түрээсийн төлбөр төлнө, 7 дахь сараас үлдэх төлбөрийг 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэл хугацаанд сар бүр тэнцүү хувааж төлөх, ингэхдээ 2018 оны 6 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 1 сарын 1.7 хувийн хүү нэмж тооцно, 3.2.4-т төлбөрийн хуваарийг хавсралтаар батлана гэж тусгасан байна. Төлбөрийн энэ нөхцөл нь холимог гэрээний шинжийг агуулсан гэж үзэх боломжгүй. Учир нь нэхэмжлэгч, хариуцагч нар гэрээгээр үйлчилгээний зориулалт бүхий талбай худалдах-худалдан авах үүрэг хүлээснээс эд хөрөнгийг түрээслүүлэх, түрээсийн үнэ төлөх үүрэг хүлээгээгүй, мөн гэрээнд гэрээ хугацаанаас өмнө дуусгавар болох тохиолдолд гэрээний үнийг төлж дуусах журмыг заагаагүйн гадна уг гэрээнд Иргэний хуулийн 313 дугаар зүйлийн 313.2 дахь хэсэгт заасан нөхцлийг тусгаагүй байна.

Мөн талууд гэрээндээ төлбөрийн зохих хэсэгт хүү тооцохоор тохиролцсон нь Иргэний хуулийн /цаашид хуулийн гэх/ 262 дугаар зүйлийн 262.1 дэх хэсэгт заасан гэрээний шинжийг агуулж байгаа хэдий ч гэрээнд бэлэн мөнгөөр төлөх төлбөрийн хэмжээг тусгаагүй байх тул нь хуулийн 263 дугаар зүйлийн 263.2 дахь хэсэгт заасан зээлээр худалдах-худалдан авах гэрээний хэлбэрийн шаардлагыг хангаагүй гэсэн шүүхийн дүгнэлт зөв. Харин зохигчид гэрээний хавсралтаар худалдан авсан талбайн үнэ төлөх хуваарь батлахдаа эхний 6 сарын түрээсийн төлбөр-т сар бүр төлөх 1 580 800 төгрөг нь гэрээний үнэ болох 158 080 000 төгрөгөөс хасч тооцохоор тохиролцсон нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах-худалдан авах гэрээний агуулгад нийцжээ. Иймд энэ талаарх анхан шатны шүүхийн дүгнэлтийг буруутгах боломжгүй. /хх-8/

Нэхэмжлэгч тал худалдан авсан талбайгаа 2017 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдөр актаар хүлээн авсан /хх-50/ байх бөгөөд доголдолтой гэх үндэслэлээр мөн оны 10 дугаар сарын 24-ний өдөр гэрээнээс татгалзах санал хүргүүлснийг хариуцагч хүлээн авч, улмаар хөрөнгөө буцаан авсан болох нь хэргийн 19-24, 51-61 дэх талд авагдсан албан бичгүүдээр нотлогдож байх тул тэдгээрийг Иргэний хуулийн 204 дүгээр зүйлийн 204.1 дэх хэсэгт заасан журмын дагуу гэрээнээс татгалзсан гэж үзнэ. Иймээс зохигчдын хэн аль нь гэрээнээс татгалзсаны үр дагавар болох гэрээгээр шилжүүлсэн хөрөнгийг биет байдлаар нь буцаан өгөх үүрэгтэй учир нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-ийн гэрээний үнэд төлсөн 7 904 000 төгрөгөө хариуцагч О.К- ХХК-аас буцаан гаргуулахаар шаардаж буй нь Иргэний хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсэгт нийцнэ.

Анхан шатны шүүх гэрээг тайлбарлахдаа Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.1 дэх хэсэгт заасан журмыг зөрчин мөн хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1 дэх хэсгийг буруу тайлбарлан хэрэглэж, нэхэмжлэгчийн худалдах-худалдан авах гэрээний үнэд төлсөн 7 904 000 төгрөгийг эд хөрөнгө ашигласны хөлсөд суутган тооцсон нь буруу болжээ. Учир нь талууд гэрээгээр өмнөх үүргийг солихоор тохиролцсон агуулга гэрээний 3.2.2-т тусгагдаагүй байна. Иймээс нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлыг хангаж, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд хангах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

Хариуцагч О.К- ХХК нь нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-иас гэрээний үүрэг зөрчсөн хариуцлагад 12 125 862 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжилжээ.

Талууд Иргэний хуулийн 204 дүгээр зүйлийн 204.1 дэх хэсэгт заасны дагуу худалдах-худалдан авах гэрээнээс татгалзсан болох нь хэрэгт авагдсан бөгөөд шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудаар тогтоогдсон учир хариуцагч нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээнээс татгалзсантай холбогдуулан учирсан хохирол арилгуулахаар шаардах эрхгүй юм. Шүүх Иргэний хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.1, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасныг буруу тайлбарлан хэрэглэж, нэхэмжлэгчээс 2 581 973 төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн нь шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагад нийцээгүй гэж үзнэ.

Түүнчлэн талууд гэрээнээс татгалзснаар тэдгээрийн үүрэг дуусгавар болсон учир хариуцагч нь нэхэмжлэгчид хариуцлага тооцон түүнээс алданги шаардаж буй нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.1 дэх хэсэгт заасанд нийцэхгүй учир хариуцагч талын, алданги гаргуулах тухай давж заалдах гомдлыг хангах боломжгүй байна.

Харин нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-иас үйлчилгээний зориулалт бүхий талбайг эзэмшилдээ байлгасан хугацааны ашиглалтын зардал болох 348 900 төгрөгийг гаргуулах нь Иргэний хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.6 дахь хэсэгт заасанд нийцэх тул энэ талаарх анхан шатны шүүхийн дүгнэлт зөв.

Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулахаар шүүх бүрэлдэхүүн тогтов.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 21-ний өдрийн 101/ШШ2019/01855 дугаар шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1, 205 дугаар зүйлийн 205.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч О.К- ХХК-иас 7 904 000 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-д олгож, мөн хуулийн 205 дугаар зүйлийн 205.6, 227 дугаар зүйлийн 227.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6 дахь хэсэгт заасны дагуу нэхэмжлэгч Э.А-ХХК-иас 348 900 төгрөг гаргуулан хариуцагч О.К- ХХК-д олгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 11 776 962 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай гэж, 2 дахь заалтын хэвээр үлдээж гэсний дараа хариуцагчаас 141 415 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид, нэхэмжлэгчээс 11 117 төгрөг гаргуулан хариуцагчид тус тус буцаан олгосугай гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 203 844 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгож, мөн хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт заасны дагуу хариуцагчаас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 35 534 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацаа тоолохыг дурдсугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Ц.ИЧИНХОРЛОО

 

ШҮҮГЧИД А.МӨНХЗУЛ

 

Ч.ЦЭНД