МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 Сонгинохайрхан дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Т.Алтантуяа даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга А.Сэрчмаа,

улсын яллагч А.Мөнхзул,

хохирогч Ц.У-,

шүүгдэгч Б.Ч-, түүний өмгөөлөгч Ч.Ням /шүүхэд төлөөлөх эрхийн үнэмлэхийн дугаар 0097/ нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны “Б-1” танхимд нээлттэй явуулсан хуралдаанаар:

 

Сонгинохайрхан дүүргийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Б- овгийн Б-ийн Ч-ид холбогдох эрүүгийн 0000000000000 дугаартай хэргийг 2018 оны 06 дугаар сарын 06-ны өдөр хүлээн авч, 2018 оны 7 дугаар сарын 30-ны өдөр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт.

Б- овгийн Б-ийн Ч- нь Монгол Улсын иргэн, 1968 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр Булган аймагт төрсөн, 50 настай, эрэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, “Е” ХХК-нд хамгаалагч ажилтай, ам бүл 3, эхнэрийн хамт, Сонгинохайрхан дүүргийн 00 дугаар хороо, Хайрханы 0 дугаар гудамжны 000 тоотод оршин суух, урьд ял шийтгэл.

Булган аймаг дахь Сум дундын шүүхийн 2002 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 21 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор 1986 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 1231 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар 2 жил 8 сарын хугацаагаар хорих ял шийтгэгдэж, Булган аймаг дахь сум дундын шүүхийн 2003 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 36 дугаар  захирамжаар эдлээгүй үлдсэн 01 жил 01 сар 27 хоногийн хорих ялаас хугацаанаас өмнө тэнсэн суллагдсан

 

Прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн агуулга:

Б.Ч- нь 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр Сонгинохайрхан дүүргийн 00 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр, Хайрханы 0-000 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “У” хүнсний дэлгүүрт нэвтрэн орж, биет 176.000 төгрөг, 2 ширхэг ургамалын тос зэрэг эд зүйлсийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч бусдад 179.500 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

                                                                                                     

ТОДОРХОЙЛОХ нь:                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

 

Нэг. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч, хохирогч нарын мэдүүлсэн мэдүүлэг:

 

1. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Б.Ч-оос: Тухайн хэрэг гардаг өдөр би гэртээ байсан, гэрээсээ гараагүй. Эхнэрийгээ ажлаасаа тараад ирэхэд нь хоолоо хийгээд байж байсан. Дараа нь хоол ундаа идчихээд зурагт үзэж байгаад унтацгаасан. Маргааш нь өглөө эгчийн хүүхэд ирээд хамт ямаа самнахаар би хөдөө явсан. 10 хоноод 2018 оны 04 дүгээр сарын 01-нд хөдөөнөөс ирсэн. Тэгээд хашаан дотроо машинаа янзлаад байхад цагдаа нар ирээд намайг баривчлаад хэлтэс дээр очоод өдөржингөө байсан. Цагдаа нараас юу болсон талаар асуухад “У” нэртэй хүнсний дэлгүүрт хулгай орсон, өөрийн чинь хурууны хээ таарсан гэж хэлсэн. У-ын гэрт ноднин дэлгүүрийн байшингаа барих үед нь цемент хүргэж өгч байсан. Түүнээс хойш энэ айлд очоогүй. Тус гэмт хэргийг би үйлдээгүй гэв.

 

2. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт хохирогч Ц.У- мэдүүлэхдээ: Манайх хашаандаа “У” нэртэй хүнсний дэлгүүр ажиллуулдаг. 2018 оны 03 дугаар сарын 23-ны шөнө манай дэлгүүрт хулгай орсон байсан. Би өмнөх өдөр нь дэлгүүрээсээ яг 00 цаг 00 минутанд гарсан. Дэлгүүрт хулгай ороход хулгайч 00 цаг 30 минутанд дэлгүүрийн хяналтын камерыг унтраасан байна лээ. Дэлгүүрээс 2 ширхэг ургамлын тос, хайрцаг дотор байсан цаасан ууттай мөнгө буюу 176.000 төгрөгийг авсан байсан. Дэлгүүртээ хулгай орсныг маргааш нь буюу 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өглөө 09 цаг өнгөрч байхад мэдсэн. Тэгээд дуудлага өгөөд цагдаа нар ирээд үзлэг хийгээд гарын хээ аваад явсан. 24-ний өглөө дэлгүүрийн жижиг өрөөний цонх онгорхой байсан ба, цонхны доод талд байдаг орон дээр хүний гутлын мөр гарсан байсан. Орны гудсан доор хайрцагтай мөнгө байсан. Цонхыг төмрөөр хөшсөн байсан. Ч- нь манай дэлгүүрт орж ирж байгаагүй. Ч-той танил нөхөд болохоор мөнгөө нэхэх хэцүү байна. Хохирлын мөнгөө нэхэмжлэхгүй гэв.

 

Хоёр. Эрүүгийн 0000000000000 дугаартай хэргээс:

 

1. Хохирогч Ц.У- хэрэг бүртгэлтэд 2018 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр  мэдүүлсэн “...Манайх хашаандаа “У” нэртэй хүнсний дэлгүүр ажиллуулдаг. 2018 оны 03 дугаар сарын 23-ны орой 00 цаг өнгөрөөгөөд дэлгүүрээ хаагаад хашаан дотор байдаг байшиндаа орж хонохоор дэлгүүрийнхээ хаалга цонхыг хааж түгжээд гарсан. Маргааш өглөө нь 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр 09 цагийн орчимд дэлгүүрээ дөнгөж онгойлгоод эхний үйлчлүүлэгчдээ мөнгөний хариулт өгөх гээд хойд талын өрөөнд нуучихсан байсан орлогын мөнгөө авах гэтэл алга болчихсон байсан ба хойд талын өрөөний жижиг цонх онгорхой орон дээр гутлын мөр шороо тоос болчихсон байсан. Тэгээд цагдаагийн байгууллагад хандсан. Манай дэлгүүрээс орлогын мөнгө болох 126.000 төгрөг, мөн түлээ нүүрс зарсан 50.000 төгрөг, нийтдээ 176.000 төгрөгийг би орой дэлгүүрээ хаахдаа дэлгүүрийн ар талын өрөөний орны дэрэн доогуур хийчихсэн байсан. Дэлгүүрийн лангуунаас ургамлын тос 2 ширхэг нийтдээ 7.000 төгрөг алдагдсан. Хяналтын камертай боловч залгуураар нь салгачихсан байсан. Дэлгүүрийн хяналтын камер 01 цаг 10 минутад унтарсан байсан. ...” гэх мэдүүлэг [1]  ,

 

2. Хохирогч Ц.У-ын мөрдөн байцаалтад 2018 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдөр дахин мэдүүлсэн “...Би Б-ийн Ч- гэж хүнийг танина Ч- гэж дууддаг юм. 3-4 жилийн өмнөөс мэддэг болсон. Тухайн үед манайх мод зардаг байсан юм. Тэгээд танилцаж байсан. Б.Ч- миний санаж байгаагаар хамгийн сүүлд 2017 оны 11 дүгээр сард манайхаас хөрөөдөөгүй 2 ширхэг гуалин мод аваад явсан. Тэрнээс хойш манайд ирж байгаагүй. Тухайн үедээ ирэхдээ манай хойд хаалгаар өөрийнхөө жижиг тэргэн дээр модоо ачаад буцаад хойд хаалгаар гараад явсан. Б.Ч- 2017 оны 8, 9 сард нэг хоёр удаа Баянхошууны тойргоос дэлгүүрийн бараагаа машинаар нь хүргүүлж байсан. Тэгэхэд манай гэрт болон дэлгүүрт орж ирж байгаагүй, гадаа юмаа буулгаад явж байсан. Дараа нь 2017 оны 10 дугаар сарын эхээр санаж байна. Манай нөхөр 2017 оны 09 дүгээр сарын 15-нд хагалгаанд ороод удаагүй байсан, хүнд юм өргөж болохгүй гээд Б.Ч-оор 2 уут цемент дөхүүлүүлээд манай гэрт орж хоол идээд явсан. Тэрнээс өөр манайд орж байгаагүй. Б.Ч- манай дэлгүүрийн арын өрөөнд орж байгаагүй. Манайх дэлгүүрийнхээ арын өрөөнд хамаагүй хүн оруулдаггүй. Манайх 2017 оны 11 дүгээр сарын эхээр өвөл болохоос өмнө цонхоо угаая гээд А-ын хамт дэлгүүрийнхээ цонхыг хамжиж угаасан. Ч- хамгийн сүүлд 2017 оны 11 дүгээр сард ирж мод авахдаа манай амбарын хаалгаар машинтайгаа орж ирээд, мод ачаад буцаад гараад явсан. Тэгэхэд цас орсон хүйтэрсэн байсан. ...” гэх мэдүүлэг [2],

 

3. Гэрч Н.Г-ийн хэрэг бүртгэлтэд 2018 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр мэдүүлсэн “...2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр ойролцоогоор 12 цаг өнгөрч байхад би болон Ч- ах, хамаатны дүү Ш- түүний танил Б- гэх залуутай хамт Дундговь аймгийн Баянжаргалан суманд очиж 8 хоног хөдөө малтай айлын ямаа самнаж байгаад 2018 оны 4 дүгээр сарын 02-ны өдөр Улаанбаатар хотод буцаж ирсэн. Мянгат малчин Ц- гэх айлд ямаа самнасан. Хөдөө явсан өдрөө санаж байна бид нар 2018 оны 3 дугаар сарын 25-ны өдөр нь ямаа самнаж эхэлсэн. 3 дугаар сарын 24-ний орой 19 цагийн орчимд дээрх айлд очсон байх. Ч-ийг өөрийнх нь гэрээс очиж авсан. Ш- бид хоёр очиж авсан. Тухайн үед Ч- ганцаараа байсан. Бид нар тухайн үед бензиний мөнгөнд хүний 20.000 төгрөг хураалгасан. Тэгэхэд өгч байсан, тэрнээс өөр би мөнгө төгрөгтэй байсан эсэхийг мэдэхгүй байна. ...” гэх мэдүүлэг [3] ,

 

4. Гэрч С.Ш-ын хэрэг бүртгэлтэд 2018 оны 4 дүгээр сарын 25-ны өдөр мэдүүлсэн “...2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр нагац ах Ч-, манай үеэл ах Г- болон манай найз Б-ы ах Б- нартай хамт Дундговь аймгийн Баянжаргалан суманд очиж 7 билүү 8 хоног хөдөө малтай айлын ямаа самнаж байгаад 2018 оны 4 дүгээр сраын 02-ны өдөр Улаанбаатар хотод ирсэн. Мянгат малчин Ц- гэх айлд ямаа самнасан. 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр үдээс хойш би эхлээд Г- ахыг зүүн салаанаас аваад, цаашаа явж Ч- ахыг гэрээс нь авч Саппорогийн автобусны буудлаас Б-ийг аваад явсан. Ч- бэлэн мөнгөтэй явж байсан талаар мэдэхгүй. ...” гэх мэдүүлэг [4],

 

5. Гэрч Ө.А-ын мөрдөн байцаалтад 2018 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр мэдүүлсэн “...Би Хөвсгөл аймагт байдаг оюутан болоод хотод ирээд хамаатны эгч У-ын гэрт хамт байдаг юм. ...2017 оны намар манай эгч У- хүйтэн орохоос өмнө цонхоо угаагаад авъя гээд бид хоёр хамт угаасан юм. Тэр үед  дэлгүүрийн урагшаа харсан цонх бас хойд талын өрөөний вакум цонхыг мөн угаасан. Цонхыг дотор гаднагүй сайн угаасан. Цонхоо 2017 оны 10 дугаар сард байсан шиг санаж байна угаасан. ...” гэх мэдүүлэг [5] ,

 

 6. Гэрч Б.Н-гийн  мөрдөн байцаалтад 2018 оны 05 дугаар сарын 17-ны өдөр мэдүүлсэн: “...2018 оны 03 дугаар сарын 23, 24-ний үед байхаа, сайн санахгүй байна.  Тэр үеэр манай дүү Б.Ч- ямаа самнах гэж явдаг өдрийнхөө урд өдөр манай гэрт 10 цагийн үед ирээд байж байгаад орой 20 цагийн үед эхнэрээ ажлаасаа тарах үед гэр лүүгээ явсан. Тухайн үед надад маргааш Дундговь аймаг руу явж ямаа самнана гэж хэлж байсан. Надаас зардлын мөнгө 20.000 төгрөг аваад эхнэрээсээ бас 20.000 төгрөг авсан гэж байсан. Ирж очихын замын зардал 40.000 төгрөг гэж хэлж байсан. Тэгээд маргааш өглөө нь манай хүү Г-, манай дүүгийн хүүхэд Ш-, бас хоёр танихгүй хүнтэй хамт явж байсан. Тэгээд манайхаас хөдлөөд замаараа Б.Ч-ийг гэрээс нь дайрч аваад явсан гэж байсан. Б.Ч- 2018 оны 04 дүгээр сарын 02, 03-ны үед ирсэн.  Б.Ч- нь ...8 дугаар анги төгсөөд цэрэгт явж ирээд хөдөө сумандаа малчинаар ажиллаж байгаад 2006 оны үед Улаанбаатар хотод орж ирсэн. Тэрнээс хойш янз бүрийн ажил хийгээд явж байгаа, тогтсон ажил хийж байгаагүй. Гэр бүлийн хувьд одоо энэ эхнэр Доржпагамтай цэргээс ирээд гэр бүл болсон, хүүхэд нь 27 настай. Зан байдлын хувьд Б.Ч- нь гайгүй архи уухаараа жаахан агсандуу болох гээд байгаа юм. Хүнтэй гайгүй эвтэй, ...сүүлийн үед хааяа жоохон архи уудаг болоод байгаа юм. Өмнө нь нэг удаа мал хулгайлсан хэргээр ял эдэлж байсан. ...”  гэх мэдүүлэг [6],

 

7. Б.Ч-ийн мөрдөн байцаалтад 2018 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдөр яллагдагчаар мэдүүлсэн: “...Би тухайн дэлгүүрээс хулгай хийгээгүй болохоор хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Би 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр хөдөө Дундговь аймгийн Баянжаргалан суманд зарын дагуу айлд очиж 2 дүүтэйгээ ямаа самнасан. 2018 оны 3 дугаар сарын 23-ны өдөр өглөө эгчийнхээ гэртээ ...байж байгаад орой эхнэрийгээ ажлаас нь тарах үеийг дөхүүлээд гэртээ хариад хамт хоносон. 2018 оны 03 дугаар сарын 23-ны өдөр гэрт манай эхнэр бид хоёр байсан. Өөр хүн байгаагүй. Би тэр өдөр гэрээсээ гараагүй эхнэртэйгээ хамт хоноод өглөө нь хамаатныхаа хоёр дүү залуутай хамт ямаа самнах гээд Дундговь аймгийн Баянжаргалан сум руу явсан. ...” гэх мэдүүлэг [7] ,

 

8. Б.Ч- мөрдөн байцаалтад 2018 оны 05 дугаар сарын 03-ны өдөр яллагдагчаар дахин мэдүүлсэн “...Би 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр хөдөө явахдаа манай дүүгийн хүүхэд Ш-ын ...машинтай Дундговь аймгийн Баянжаргалан сум руу явсан. 2018 оны 3 дугаар сарын 24-ний өдөр эгч Н-гийн гэрт ирээд эгчээсээ 20.000 төгрөг зээлээд 12 цагийн үед хөдөлсөн. Тэгээд орой бүрэнхий болж байхад Дундговьт очсон. Манай эгчийн хүү Г-, манай дүүгийн хүүхэд Ш-, замаасаа миний танихгүй нэг хүн аваад явсан юм. Би У-ын нөхөр Төмөрөөг таньдаг. Баянхошууны тойрог дээр явж байдаг. Тэгээд нэг удаа дэлгүүрийнх нь барааг дөхүүлж өгөөд, мөн 2017 оны намар Төмрөө намайг гуйгаад хөдөө Тэрэлж яваад гэр ачиж ирсэн юм. Тэгээд эхнэр У-тай нь танилцсан. Тэрнээс хойш дэлгүүрийнх нь барааг нэг удаа дөхүүлж өгч байсан. Би тэр үед дэлгүүрийнх нь гадаа нь буулгаад яваад өгсөн юм. Би У-ын хүнсний дэлгүүрт огт орж байгаагүй. Гэр ачиж ирээд хашаанд нь нэг удаа орж байсан. Өөр гэрт нь орж байгаагүй. Яг хэдний өдөр байсныг сайн санахгүй байна. Ямар ч байсан халуун зун байсан ундаа, ус дэлгүүрийнх нь үүдэнд нь дөхүүлж явж байсан. ...” гэх мэдүүлэг [8],

 

9. 2018 оны 3 дугаар сарын 24-ний өдөр хэргийн газарт буюу Сонгинохайрхан дүүргийн 25 дугаар хорооны Хайрханы 1-122 тоотод хүнсний дэлгүүрт 2018 оны 3 дугаар сарын 24-ний өдөр хулгай орсон гэх хэрэгт “...уг дэлгүүр нь ард хэсэгтээ жижиг өрөөтэй байх бөгөөд уг өрөөний зүүн зүгт харсан вакум цонхны салхивч нээлттэй байх ба шинжээч уг цонхон дээрээс хар өнгийн нунтаг бодис ашиглан ул мөр хайхад вакум цонхны рамен дээр гарын мөр 2 ширхэгийг наалдамхай тууз ашиглан бэхжүүлэн авав. ... гэсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт [9],

 

10. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн 2018 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн кримналистикийн 2310 дугаартай дүгнэлтэд:

1.Шинжилгээнд ирүүлсэн хэргийн газраас илрүүлж бэхжүүлэн “1а, 1б, 2, 3” гэж дугаарласан 4 ширхэг гарын мөр, харьцуулах загвараар ирүүлсэн Ц.У-ын гарын хээний дардас адилтгалын шинжилгээнд тэнцэнэ.

2.Адилтгалын шинжилгээнд тэнцэж буй “1а” гэж дугаарласан гарын мөр санд МN000210003996 дугаараар Б-ийн Ч- нэрээр 1 удаа бүртгэгдсэн хүний зүүн гарын алгаар үүсгэгдсэн байна...” гэсэн. /шинжээч Т.Оюунжаргал/...” дүгнэлт [10] ,

 

11. Шинжээч Т.Оюунжаргалаас хэрэг бүртгэлтэд мэдүүлсэн “...2018 оны 4 дүгээр сарын 04-ний өдрийн гаргасан дүгнэлт үндэслэлтэй. Манай санд анх бүртгэгдэхдээ овог нэрийг сольж оруулдаг учир энэ хүн Б-ийн Ч-, эсхүл Ч-ийн Б- байж болно. Зураг нь бол тухайн хүний зураг байгаа. ...” гэх мэдүүлэг [11] ,

 

12.Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн кримналистикийн шинжилгээний газрын гарын мөрийн шинжилгээний 2018 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрийн 3789 дугаартай дүгнэлтэд:

Шинжилгээнд ирүүлсэн эд зүйлс:

-гарын мөр 3 ширхэг тунгалаг тууз,

-Б-ийн Ч-ийн гарын хээний дардас 1 хуудас,

-Ц-ын У-ын гарыын хээний дардас 1 хуудас.

ДҮГНЭЛТ:1.Шинжилгээнд ирүүлсэн №1 дугаарын 2 ширхэг, №2 дугаарын 1 ширхэг, №3 дугаарын 1 ширхэг гарын мөр, Б-ийн Ч-ийн гарын хээний дардас харьцуулах шинжилгээнд тэнцэнэ.

2.Шинжилгээнд тэнцсэн Б-ийн Ч-ийн зүүн гарын алганы дардас 2018-7055-СХД дугаарын “1" дэх мөртэй тохирч байна.

3.Шинжилгээнд тэнцсэн 2018-7055-СХД дугаарын №2 дахь Ц-ын У-ын зүүн гарын алганы дардастай, №3 дахь мөр нь Ц-ын У-ын зүүн гарын дунд хурууны дардастай тохирч хадгалагдсан байна. ...” /шинжээч Э.Нарантунгалаг/ гэсэн дүгнэлт [12],

 

13. “А-” ХХК-ний 2018 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдрийн эд зүйлийн үнэлгээ [13], эд зүйлийн үнэлгээний хөлс төлсөн бэлэн мөнгөний орлогын баримт [14],

 

14. Б.Ч-ийн урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас [15], Булган аймаг дахь сум дундын шүүхийн 2002 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 21 дугаартай таслан шийдвэрлэх тогтоолын хуулбар [16], Б.Ч- Х банканд данс эзэмшдэггүй тухай албан бичиг [17], Б.Ч-ийн “Х” банканд харилцах данс эзэмшдэг тухай албан бичиг [18] зэрэг бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судалсан болно.

 

Гурав. Прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд, шүүгдэгч Б.Ч-ийн холбогдсон хэрэгт гэм буруу, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг тус тус баримтлан шүүхийн хэлэлцүүлэгт тогтоогдсон үйл баримт, шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан дээрх нотлох баримтуудыг үндэслэн дүгнэхэд:

 

1.Гэм буруугийн талаар:

Шүүгдэгч Б.Ч- нь шунахай сэдэлтээр, амар хялбар аргаар мөнгө олох зорилгоор  2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр Сонгинохайрхан дүүргийн 00 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр, Хайрханы 0-000 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “У” хүнсний дэлгүүрт нэвтрэн орж, биет 176.000 төгрөг, 2 ширхэг ургамалын тос зэрэг эд зүйлсийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар хулгайлан авч иргэн Ц.У-ад 183,000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь:

-Хохирогч Ц.У- хэрэг бүртгэлтэд 2018 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр  мэдүүлсэн “...Манайх хашаандаа “У” нэртэй хүнсний дэлгүүр ажиллуулдаг ба, 2018 оны 03 дугаар сарын 23-ны орой 00 цаг өнгөрөөгөөд дэлгүүрээ хаагаад хашаан дотор байдаг байшиндаа орж хонохоор дэлгүүрийнхээ хаалга цонхыг хааж түгжээд гарсан. Маргааш өглөө нь 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдрийн 09 цагийн орчимд ...орлогын мөнгөө авах гэтэл алга болсон байсан. ...хойд талын өрөөний жижиг цонх онгорхой орон дээр гутлын мөр шороо тоос болсон байсан, ...дэлгүүрээс орлогын мөнгө болох 126.000 төгрөг, мөн түлээ нүүрс зарсан 50.000 төгрөг, нийтдээ 176.000 төгрөгийг дэлгүүрээ хаахдаа ар талын өрөөний орны дэрэн доогуур хийсэн байсан нь, ...мөн дэлгүүрийн лангуунаас ургамлын тос 2 ширхэг нийтдээ 7.000 төгрөг алдагдсан. Хяналтын камертай боловч залгуураар нь салгасан байсан. Дэлгүүрийн хяналтын камер 01 цаг 10 минутад унтарсан байсан. ...” гэх мэдүүлэг [19],

-2018 оны 3 дугаар сарын 24-ний өдөр хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зураг [20],

-“А-” ХХК-ний 2018 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдрийн эд зүйлийн үнэлгээ [21],

-Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн 2018 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн кримналистикийн 2310 дугаартай “...Адилтгалын шинжилгээнд тэнцэж буй “1а” гэж дугаарласан гарын мөр санд МN000210003996 дугаараар Б-ийн Ч- нэрээр 1 удаа бүртгэгдсэн хүний зүүн гарын алгаар үүсгэгдсэн байна...” гэсэн дүгнэлт [22],

-Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн 2018 оны 05 дугаар сарын 29-ний өдрийн кримналистикийн шинжилгээний газрын гарын мөрийн шинжилгээний 3789 дугаартай “...Шинжилгээнд ирүүлсэн №1 дугаарын 2 ширхэг, №2 дугаарын 1 ширхэг, №3 дугаарын 1 ширхэг гарын мөр, Б-ийн Ч-ийн гарын хээний дардас харьцуулах шинжилгээнд тэнцэнэ. ...Шинжилгээнд тэнцсэн Б-ийн Ч-ийн зүүн гарын алганы дардас 2018-7055-СХД дугаарын “1" дэх мөртэй тохирч байна ...” дүгнэлт [23], Шинжээч Т.Оюунжаргалын мэдүүлэг [24] зэрэг нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлгийн үед шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, хуульд заасан журмаар цугларсан, хэрэг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, яллагдагч, хохирогч, гэрч нарыг байцаахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль зөрчөөгүй, нотлох баримтууд нь тухайн хэрэгт хамааралтай, агуулгын хувьд зөрүүгүй, үйл баримтыг хангалттай тогтоож чадсан байх тул хууль ёсны үнэн зөв баримтууд гэж үнэлэв.

 

Хууль зүйн дүгнэлт

Гэм буруугийн шүүх хуралдаанд улсын яллагчаас шүүгдэгч Б.Ч- нь хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар,  хууль бусаар “У” хүнсний дэлгүүрт нэвтэрч бусдын эд хөрөнгийг хулгайлсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь хэрэгт цугларсан баримтуудаар тогтоогдсон тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1 дэх заалтад зааснаар гэм буруутайд тооцуулах гэсэн дүгнэлтийг гаргасан.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Ч.Ням нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хувьд шинжлэх уХы үндэслэлтэй гаргасан шинжээчийн дүгнэлттэй маргахгүй. Гэхдээ хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг нотлох баримтын хэмжээнд үнэлэхэд учир дутагдалтай байна. Шүүгдэгч Б.Ч-ийг 2018 оны 03 дугаар сарын 23-наас 24-нд шилжих шөнө Ха, юу хийж байсныг мэдэх гэрч болох ганц хүн бол эхнэр Д- юм. Гэвч мөрдөн байцаалтын явцад үүнийг олж мэдэж, тогтоож чадаагүй. Мөн дээрээс нь шүүгдэгч Б.Ч-ийг гэм буруутайд тооцоход эргэлзээтэй асуудал бол хохирогч Ц.У- өөрөө хэлэхдээ Б.Ч- цонхоор багтахгүй гэж  хэлж байна. Гэвч шинжээчийн дүгнэлттэй маргахгүй учир миний үйлчлүүлэгч холбогдсон хэрэгтээ гэмшиж байгаа. Шүүх миний үйлчлүүлэгчийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлж, эрх хэмжээнийхээ хүрээнд үнэн зөв шийдвэр гаргахыг хүсэж байна гэсэн санал, дүгнэлтийг гаргаж мэтгэлцсэн.

Шүүгдэгч нь шүүх хуралдаанд гэм буруугийн талаар маргасан.

Монгол Улсын Үндсэн хууль болон Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд шүүгдэгч өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугүйгээ, хэргийн бусад байдлыг нотлох үүрэг хүлээхгүй байх эрхтэй.

Хулгайлах гэмт хэрэг нь нууцаар, далд аргаар явагддаг бөгөөд хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар хэргийн газраас буюу дэлгүүрийн цонхны салхивчаас авсан гарын хээ нь Б.Ч-ийн санд авагдсан гарын хээтэй тохирсон талаар шинжээчийн дүгнэлт гарсан ба тус баримтыг үгүйсгэх няцаах баримт хэрэгт байхгүй.

Нөгөө талаас хохирогч Ц.У-аас “...Б.Ч- нь 2017 оны 11 дүгээр сараас хойш манайд ирээгүй гэж мэдүүлэх ба, үүнээс өмнө мод авах гэж ирэхдээ дэлгүүрт орж ирж байгаагүй, мөн дэлгүүрийн барааг авчирч өгөхдөө ч дэлгүүрт орж байгаагүй, түүнчлэн 2017 оны 11 дүгээр сард цонхоо угаасан талаар мэдүүлсэн. Мөн шүүгдэгч Б.Ч-оос дэлгүүрийн барааг нь хүргэж өгөхдөө дэлгүүрт нь ороогүй талаар мэдүүлдэг бөгөөд хэргийн газрын үзлэгээр дэлгүүрийн арын өрөөний хөшиж онгойлгосон гэх цонхны салхивчаас Б.Ч-ийн гарын хээ илэрсэн.

 Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүгдэгчийн хүсэлтээр дахин кримналистикийн шинжээч томилж дүгнэлт гаргуулсан байх бөгөөд тус дүгнэлтээр мөн хэргийн газрын үзлэгээр авагдсан гарын хээ нь Б.Ч-ийн гарын хээ болохыг тогтоосон.

Иймд шүүгдэгч Б.Ч-ийг бусдын эд хөрөнгийг нууцаар, хууль бусаар, хүч хэрэглэхгүйгээр үйл ажиллагаа явуулах зориулалттай орон байранд нь нэвтэрч хулгайлсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1 дэх заалтад зааснаар гэм буруутайд тооцох хууль зүйн үндэстэй байна гэж үзэв.

Өмгөөлөгчөөс шүүгдэгч Б.Ч-ийн эхнэрээс мэдүүлэг аваагүй гэж мэтгэлцэж байгаа боловч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гэрч Ц.Доржпагамаас “...Б.Ч-ийн хувийн байдлын талаар мэдүүлэг авахад мэдүүлэг гаргасан байх ба харин “...танай нөхөр 2018 оны 3 дугаар сарын 23-ны шөнө гэртээ байсан уу” гэсэн асуултанд “би энэ асуултанд хариулмааргүй” гэсэн хариулт өгч Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан гэр бүлийн гишүүдийнхээ эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх талаар хуульд заасан эрхээ эдэлснийг хэргийн талаар мэдүүлэг аваагүй байна гэж буруутгах үндэслэл болохгүй юм.

 

2.Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршигийн талаар.

Шүүгдэгч Б.Ч- нь иргэн Ц.У-ын эзэмшлийн “У” хүнсний дэлгүүрт нэвтэрч 2 ширхэг ургамлын тос, бэлэн 176.000 төгрөг нийт 183.000 төгрөгийн хохирол учруулсан байх боловч шүүхийн хэлэлцүүлгийн үед хохирогч Ц.У- нь хохирлоо нэхэмжлэхгүй гэснийг тогтоолд дурдах нь зүйтэй байна.

 

3.Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар

Эрүүгийн хариуцлагын шүүх хуралдаанд улсын яллагчаас Б.Ч- Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1 дэх заалтад зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулах, хорих ялыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар нээлттэй хорих ангид эдлүүлэх дүгнэлтийг гаргасан.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Ч.Нямаас шүүгдэгч Б.Ч-ийг анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, хохирогч нэхэмжлэх зүйлгүй зэргийг харгалзан түүнд Эрүүгийн хуулийн 6.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг хэрэглэн ялыг хөнгөрүүлж өгнө үү гэсэн саналыг гаргасан.

Шүүгдэгч Б.Ч- нь урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудас, шийтгэх тогтоолын хуулбар зэргээр нэг удаа ял шийтгэгдэж байсан байна.

Иймд шүүхээс Б.Ч-ид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ гэмт хэрэг үйлдсэн шалтгаан нөхцөл, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг арилгаагүй, хувийн байдал зэргийг харгалзан түүнд 2 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулж, урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөн, цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг авч, түүний эдлэх ялыг энэ өдрөөс эхлэн тоолохоор тогтоолд дурдав.

 

4.Бусад асуудлаар.

Тус хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, хураагдсан эд мөрийн баримтгүй, шүүгдэгч Б.Ч-ийн иргэний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй, цагдан хоригдсон хоноггүй болохыг тус тус дурдаж шийдвэрлэв.

 

---

[1] Хавтаст хэргийнг 25-27 дугаар тал.

[2] Хавтаст хэргийн 28-29 дугаар тал.

 

[3] Хавтаст хэргийн 35-37 дугаар тал.

[4] Хавтаст хэргийн 38-40 дүгээр тал.

[5] Хавтаст хэргийн 41-42 дугаар тал.

[6] хавтаст хэргийн 43-44 дүгээр тал.

[7] Хавтаст хэргийн 72-73 дугаар тал.

[8] Хавтаст хэргийн 74-75 дугаар тал.

[9] Хавтаст хэргийн 3-7 дугаар тал.

[10] Хавтаст хэргийн 50-51 дүгээр тал.

[11] Хавтаст хэргийн 47-48 дугаар тал.

[12] Хавтаст хэргийн 61 дүгээр тал.

[13] Хавтаст хэргийн 104 дүгээр тал.

[14] Хавтаст хэргийн 105 дугаар тал.

[15] Хавтаст хэргийн 82 дугаар тал.

[16] Хавтаст хэргийн 90-91 дүгээр тал.

[17] Хавтаст хэргийн 92 дугаар тал.

[18] Хавтаст хэргийн 93 дугаар тал.

[19] Хавтаст хэргийнг 25-27 дугаар тал.

[20] Хавтаст хэргийн 3-7 дугаар тал.

[21] Хавтаст хэргийн 104 дүгээр тал.

[22] Хавтаст хэргийн 50-51 дүгээр тал.

[23] Хавтаст хэргийн 61 дүгээр тал.

[24] Хавтаст хэргийн 47-48 дугаар тал.