Е.А-гийн нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

            Баян-Ө аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг тус шүүхийн шүүгч Д.Көбеш даргалж, Ерөнхий шүүгч С.Өмирбек, Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч М.Нямбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй хийж,   

тус аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Х.Мейрамбек даргалж шийдвэрлэсэн, 2022 оны 3 дугаар сарын 03-ны өдрийн 130/ШШ2022/00233 дугаар шийдвэртэй, нэхэмжлэгч ****оршин суух Е.А- ийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч ****үйл ажиллагаа явуулдаг Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргад холбогдох,    

“Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргын 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн ** дугаартай “Сэлгэн ажиллуулах тухай” захирамжийг хүчингүй болгуулах тухай”  иргэний хэргийг хариуцагчийн давж заалдах гомдлыг үндэслэж 2022 оны 4 дүгээр сарын 11-ний өдөр хүлээн авч Ерөнхий шүүгч С.Өмирбекийн илтгэснээр тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хянан хэлэлцэв.     

 

Шүүх хуралдаанд нарийн бичгийн даргаар Т.Еркегүл, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Серикжан нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Нэхэмжлэлийн үндэслэл:    

1.1. Е.А- би 2006 онд анх Баян-Ө аймгийн Ө сумын Хүүхдийн **цэцэрлэгт ажиллаж эхэлсэн ба 2021 оны 02 дугаар сараас эхлэн Ө сумын Хүүхдийн **цэцэрлэгийн эрхлэгчээр томилогдон өнөөдрийг хүртэл ажиллаж байна.

1.2. Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг дарга 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн **  дугаар захирамж гаргаж намайг Ө сумын ** цэцэрлэгийн эрхлэгчийн ажилд сэлгэн ажиллуулахаар болж шийдвэрлэсэнд гомдолтой. Хөдөлмөрийн тухай хуулиар сэлгэн ажиллуулахаас өмнө ажилтантай харилцан тохиролцсон байх ёстой боловч надтай ямар нэгэн байдлаар харилцан тохиролцохгүйгээр шууд сэлгэн ажиллуулснаар миний хуулиар хамгаалагдсан эрх ашгийг зөрчиж байна.

1.3. Манай аймагт Сумын хөдөлмөрийн эрхийн маргаан зохицуулах гурван талт хороо одоогоор байгуулагдаагүй, миний гомдлыг хянан шийдвэрлэх боломжгүй гэдгийг холбогдох байгууллагуудаас тодруулсан. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 158 дугаар зүйлийн 158.2, 158.2.2-т тус тус заасны дагуу сэлгэн ажиллуулсан тухайн ажил олгогчийн шийдвэрийг үндэслэлгүй гэж үзээд шууд шүүхэд гомдлоо гаргаж байна.

1.4. Анх шинээр томилогдсон ажилчдыг төлөвшүүлэх, мэргэшүүлэн, ажилчидтайгаа хамтран өдөр шөнөгүй ажиллаж байхад намайг сахилгын шийтгэл оногдуулсан мэт сэлгэн ажиллуулсан явдалд гомдолтой байна. Намайг сэлгэн ажиллуулж буй цэцэрлэг миний оршин суудаг газраас 8 км-ийн зайтай хол. Иймд Е.А- намайг сэлгэн ажиллуулах тухай Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргын 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн ** дугаар захирамжийг хүчингүй болгож өгнө үү.

2. Хариуцагчийн тайлбар, татгалзал:  

2.1. Ө сумын хүүхдийн цэцэрлэгүүдийн эрхлэгч нарыг цэцэрлэг хооронд туршлага солилцох, сайн туршлага бий болгох зорилгын хүрээнд Хөдөлмөрийн гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.8 дахь хэсэгт тусгаж харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр сэлгэн ажиллуулж байгаа ба аймгийн болон сумын Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан заалтуудыг хэрэгжүүлэхээр энэхүү ажлыг зохион байгуулж байгаа.

2.2. Сэлгэн ажиллуулах явцад хэн нэгнийг ажлаас халсан, эрх зүйн байдлыг нь дордуулсан асуудал байхгүй бөгөөд ажил олгогч ажилтан хоёр зөвхөн хөдөлмөрийн гэрээнд заасан эрх үүргийн хүрээнд л ажил зохион байгуулагдаж байгааг тайлбарлая.

2.3. Мөн цаашид сэлгэн ажиллуулах тухай захирамжийн хэрэгжилтийг нь бүрэн хангаж ажиллах нь эрхлэгчийн хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүрэг юм. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгөхийг хүсье.

 

3. Баян-Ө аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 3 дугаар сарын 03-ны өдрийн 130/ШШ2022/00233 дугаар шийдвэрээр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 158 дугаар зүйлийн 158.2, 158.2.2-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгч Е.А-ийн гомдлыг хангаж, Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргын 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн ** дугаартай Сэлгэн ажиллуулах тухай захирамжийг хүчингүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5-д зааснаар энэхүү нэхэмжлэл нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, мөн хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар хариуцагч Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргаас 70.200 төгрөг гаргуулж улсын орлого болгож шийдвэрлэжээ.    

 

4. Хариуцагчийн давж заалдах гомдлын агуулга:  

            4.1. Ө сумын хүүхдийн цэцэрлэгүүдийн эрхлэгч нарыг хооронд нь сэлгэн ажиллуулах тухай ажил зохион байгуулсан гол зорилго нь цэцэрлэг хооронд сайн туршлага бий болгох, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх зорилго агуулсан. 

4.2. Е.А- нь тэс өөр албан тушаалд сэлгэн ажиллаагүй зөвхөн цэцэрлэгийн харьяалал өөрчлөгдсөн бөгөөд эрхэлсэн ажил, хөдөлмөрлөх нөхцөлийн хувьд чанарын ямар нэгэн ялгаа байхгүй, эрх зүйн байдлыг доордуулсан шийдвэр гараагүй.

4.3. Е.А-тай харилцан тохиролцоогүй, мэдэгдээгүй гэдэг нь шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болж байгаа бөгөөд хөдөлмөрийн гэрээг сум дундын шүүх тал бүрээс нь судалж, үнэлээгүй явдалд гомдолтой.

4.4. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэр нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий шийдвэр биш учраас бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгөхийг хүсье.  

 

5. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт:

5.1. Маргаан бүхий захирамжаар Ө сумын Засаг даргаас Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1.4 дэх хэсэг, Боловсролын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1.12 дахь хэсгийг баримтлан Е.А-г өөр цэцэрлэгийн эрхлэгчээр сэлгэн ажиллуулахаар томилсон байсан.

5.2. Хариуцагч шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа “...Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан заалтуудыг хэрэгжүүлэх зорилгоор энэхүү ажлыг зохион байгуулсан” гэж тайлбарласан. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1.4-д “нэг ажлын байран дээр удаан ажилласнаас үүсэж болох зүй бус гаднын нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх” гэж заасан. Миний үйлчлүүлэгч өмнөх цэцэрлэгт 11 сар хүрэхгүй хугацаанд ажилласан. 11 сар ажилласныг нэг ажлын байранд удаан ажилласнаас үүсэж болох зүй бус гаднын нөлөө гэж тогтоосон ямар нэгэн баримт хэрэгт авагдаагүй.

5.3. Мөн сэлгэн ажиллуулахдаа миний үйлчлүүлэгчийн зөвшөөрлийг аваагүй учир гомдол үндэслэлгүй. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгөх саналтай байна.

ХЯНАВАЛ:

 

            6. Давж заалдах шатны шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хариуцагчийн давж заалдах гомдлыг үндэслэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт зааснаар бүхэлд нь хянаж үзээд, гомдлыг дараах үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэв.       

7. Нэхэмжлэгч Е.А- нь Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргын 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн ** дугаартай “Сэлгэн ажиллуулах тухай” захирамжийг хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд ажил олгогчийн шийдвэр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн /шинэчилсэн найруулга/  59 дүгээр зүйлийн 59.1 дэх хэсэгт “Ажил олгогч ажилтантай харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр аж ахуйн нэгж, байгууллага дотроо, харьяа нэгж, салбарын хооронд дараах үндэслэлээр ажилтныг гурван жил хүртэл хугацаагаар сэлгэн ажиллуулж болно:” гэж заасныг зөрчсөн нь тогтоогдсон тул нэхэмжлэл хууль зүйн үндэслэлтэй байна.  

8. Ажил олгогч “Ө сумын Хүүхдийн цэцэрлэгүүдийн эрхлэгч нарыг цэцэрлэг хооронд туршлага солилцох, сайн туршлага бий болгох зорилгын хүрээнд Хөдөлмөрийн гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.8 дахь хэсэгт заасны дагуу, харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр сэлгэн ажиллуулж байгаа ба аймгийн болон сумын Засаг даргын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан заалтуудыг хэрэгжүүлэхээр энэхүү ажлыг зохион байгуулж байна. Сэлгэн ажиллуулах захирамжийн хэрэгжилтийг эрхлэгчид хөдөлмөрийн гэрээнд заасны дагуу биелүүлэх үүрэгтэй бөгөөд хэн нэгний эрх зүйн байдлыг нь доордуулсан асуудал байхгүй.” гэж хариу тайлбар гаргасан нь хууль зүйн үндэслэлгүй.

            9. Хэрэгт хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу талуудаас гаргаж өгсөн нотлох баримтуудаар нэхэмжлэгч Е.А- нь Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргын 2021 оны 02 дугаар сарын  24-ний өдрийн ** дугаартай захирамжаар Ө сумын Хүүхдийн  **цэцэрлэгийн  эрхлэгчээр томилогдон, 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл Ө сумын Хүүхдийн  **цэцэрлэгийн  эрхлэгчээр ажиллаж байсан нь тогтоогджээ. /хавтаст хэргийн 4, 5 дахь тал/

            10. Ажил олгогч Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг дарга Д.Е нь 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн ** дугаартай “Сэлгэн ажиллуулах тухай” захирамжид Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 66 дугаар зүйлийн 66.1, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1, 59.1.4, 102 дугаар зүйлийн 102.1.1, Боловсролын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1.12, ажилтантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.8 дахь заалтуудыг тус тус үндэслэн Ө сумын Хүүхдийн  **цэцэрлэгийн эрхлэгч Е.А-г Ө сумын **цэцэрлэгийн эрхлэгчээр 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2024 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл сэлгэн ажиллуулахаар шийдвэрлэжээ.

11. Ажил олгогч ажилтныг сэлгэн ажиллуулахдаа “Хөдөлмөрийн гэрээний 3 дугаар зүйлийн 3.8 дахь хэсэгт тусгаж харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр сэлгэн ажиллуулж байгаа” гэж тайлбарлах боловч хэрэгт авагдсан баримтаар, сэлгэн ажиллуулах талаар ажил олгогч болон ажилтан нар харилцан тохиролцсон, энэ талаарх ажил олгогчийн саналыг ажилтан хүлээн зөвшөөрсөн талаарх үйл баримт нотлогдон тогтоогдохгүй байх бөгөөд энэ талаар анхан шатны шүүх хууль зүйн үндэслэлтэй дүгнэлт хийжээ. Талуудын хооронд байгуулагдсан хөдөлмөрийн гэрээний 3.8 дахь заалтыг өөр ажлын байранд сэлгэн ажиллах талаарх ажилтны зөвшөөрөл гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

12. Ажилтныг сэлгэн ажиллуулах талаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн /шинэчилсэн найруулга/  59 дүгээр зүйлийн 59.1-д “Ажил олгогч ажилтантай харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр аж ахуйн нэгж, байгууллага дотроо, харьяа нэгж, салбарын хооронд дараах үндэслэлээр ажилтныг гурван жил хүртэл хугацаагаар сэлгэн ажиллуулж болно” гэж зааснаас үзэхэд, ажил олгогч нь ажилтныг сэлгэн ажиллуулахдаа ажилтантай заавал тохиролцож, зөвшөөрлийг нь авсан байхаас гадна аж ахуйн нэгж, байгууллага дотроо, харьяа нэгж, салбарын хооронд сэлгэн ажиллуулахаар хуульчилсан. Гэтэл Ө сумын Засаг дарга нь “**цэцэрлэгийн эрхлэгч Е.А-г Ө сумын **цэцэрлэгийн эрхлэгчээр” сэлгэн ажиллуулахдаа “аж ахуйн нэгж, байгууллага дотроо, харьяа нэгж, салбарын хооронд сэлгэн ажиллуулах” хуульчилсан журмыг зөрчсөн байна. Анхан шатны шүүх хэргийн үйл баримтад Хөдөлмөрийн тухай хуулийн /шинэчилсэн найруулга/  59 дүгээр зүйлийн 59.1 дэх хэсэгт заасныг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн байх тул шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэлтэй байх шаардлагыг хангасан гэж дүгнэв.

            13. Зохигчийн тайлбараас дүгнэвэл, ажилтан болон ажил олгогч сайн дурын үндсэн дээр харилцан тохиролцож ажилтныг сэлгэн ажиллуулах болсон гэх үйл баримт тогтоогдоогүй бөгөөд сумын Засаг дарга нь ажил олгогчийн хувьд ажилтныг өөр ажлын байранд сэлгэн ажиллуулах шийдвэр гаргах эрхтэй боловч Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1 дэх хэсэгт заасан журмын хүрээнд, хуульд заасан урьдчилсан нөхцөлүүд бүрдсэн тохиолдолд энэ бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэх боломжтой. Гэтэл хариуцагч буюу Ө сумын Засаг дарга  Д.Ес Ө сумын **цэцэрлэгийн эрхлэгч Е.А-г Ө сумын **цэцэрлэгийн эрхлэгчээр сэлгэн ажиллуулах шийдвэр гаргахдаа Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1 дэх хэсэгт заасан “ажилтантай харилцан тохиролцох”, “аж ахуйн нэгж, байгууллага дотроо, харьяа нэгж, салбарын хооронд сэлгэн ажиллуулах” урьдчилсан нөхцөлүүдийн аль алийг зөрчсөн нь тогтоогджээ.

14. Иймээс ажил олгогчийн ажилтныг өөр албан тушаалд сэлгэн ажиллуулахаар гаргасан хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгуулахаар гаргасан ажилтны гомдлыг хангаж шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, Ө сумын Засаг даргын “Е.А- нь тэс өөр албан тушаалд сэлгэн ажиллаагүй, зөвхөн цэцэрлэгийн харьяалал өөрчлөгдсөн бөгөөд эрхэлсэн ажил, хөдөлмөрлөх нөхцөлийн хувьд чанарын ямар нэгэн ялгаа байхгүй, эрх зүйн байдлыг нь дордуулсан шийдвэр гаргаагүй” гэх илт хууль зүйн үндэслэлгүй давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв. Учир нь ажил олгогчоос ажилтан Е.А-гийн Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт бэхжүүлсэн “ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох” үндсэн эрхийг хөндсөн, зөрчсөн шийдвэр гаргасан бөгөөд ажилтныг өөр ажлын байранд сэлгэн ажиллуулах, албан тушаалыг нь захиргааны санаачилгаар өөрчлөх тохиолдолд түүний сайн дурын үндсэн дээр, бичгээр өгсөн зөвшөөрлийг үндэслэх нь хүний ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох үндсэн эрхийн агуулгыг тодорхойлох чухал үйл баримт юм.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1 дэх заалтыг удирдлага болгож,

ТОГТООХ нь:

1. Баян-Ө аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 3 дугаар сарын 03-ны өдрийн 130/ШШ2022/00233 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагч Баян-Ө аймгийн Ө сумын Засаг даргын давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.3 дахь хэсэг, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3 дахь заалтаар хариуцагчийн давж заалдах гомдол тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөнийг дурдсугай.  

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5 дахь хэсэг, 172 дугаар зүйлийн 172.1, 172.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүхийн энэ магадлалд “анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн”, “хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн”, “шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн” зэрэг үндэслэлүүдээр, магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг тайлбарласугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                      Д.КӨБЕШ

 

 

ШҮҮГЧ                                                                        М.НЯМБАЯР

                                    ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                        С.ӨМИРБЕК