Т.Дэлгэрцэцэгийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Монгол Улсын Дээд шүүхийн Танхимын тэргүүн Х.Сонинбаяр даргалж, шүүгч Г.Алтанчимэг, Ц.Амарсайхан, П.Золзаяа, Г.Цагаанцоож нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар     

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн    

2016 оны 12 дугаар сарын 15-ны  өдрийн 181/ШШ2016/01573 дугаар шийдвэр,  

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн  

2017 оны 02 дугаар сарын 24-ний өдрийн 584 дүгээр магадлалтай,

Нэхэмжлэгч Т.Дэлгэрцэцэгийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч МПК ХХК-д холбогдох,                                   

Ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, дэвтэрт бичилт хийлгэх, дутуу олгосон цалин хөлс 1.369.000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний  хэргийг

Хариуцагчийн өмгөөлөгч Т.Баярцэнгэлийн гаргасан гомдлыг үндэслэн

Шүүгч Г.Алтанчимэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Хариуцагчийн өмгөөлөгч Г.Баярмаа, нарийн бичгийн дарга Ш.Мөнхжаргал нар оролцов.

Нэхэмжлэгч Т.Дэлгэрцэцэг шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Миний бие Нанометалл ХХК-д захирлын нарийн бичиг албан тушаалд 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдөр хөдөлмөрийн гэрээ байгуулан ажилд орсон бөгөөд ажиллаж байх хугацаандаа ямар нэг сахилгын зөрчил гаргалгүй ажиллаж байсан болно. 2016 оны 5 дугаар сарын 16-ны өдөр ажилдаа очиход чамайг ажлаас халсан гэж мэдэгдсэн. Ингээд ажлыг хүлээн авч акт үйлдсэн. Ажлаас ямар шалтгаанаар чөлөөлж байгаа талаар асуухад хэлж өгөөгүй. Ажлаас халагдсан тушаал авья гэж хэлэхэд ажлаас халагдсан тушаалыг өгөөгүй. Улмаар 2016 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдөр МПК ХХК-ийн албан бланк дээр ажлаас халах тушаалыг гаргаж өгсөн. Тушаалд өөрийн хүсэлтээр ажлаас чөлөөлөв гэсэн үндэслэл дурдсан байсан. Т.Дэлгэрцэцэг нь ажлаас гарах ямар нэг хүсэлтийг өгч байгаагүй бөгөөд үндэслэлгүй ажлаас халагдсан гэж үзэж байна.

2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдөр байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээний 1 дүгээр зүйлийн 1.5-д сарын үндсэн цалингийн хэмжээ 500.000 төгрөг байхаар тохирсон. Гэвч ажил олгогчийн зүгээс өнөөдрийг хүртэл цалин хөлсөө дутуу өгсөн, нийгмийн даатгалын дэвтэрт огт бичилт хийгээгүй тул 2015 оны 9 дүгээр сард 150.000 төгрөг, 10 дугаар сард 169.000 төгрөг, 11 дүгээр сард 250.000 төгрөг, 12 дугаар сард 100.000 төгрөг, 2016 оны 01 дүгээр сард 100.000 төгрөг, 02 дугаар сард 100.000 төгрөг, 3 дугаар caрд 100.000 төгрөг, 4 дүгээр сард 100.000 төгрөг, 5 дугаар сард 300.000 төгрөг, нийт 1.369.000 төгрөгийн дутуу олгосон цалин хөлсийг гаргуулах, ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлс, олговрыг гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалыг нөхөн төлүүлж дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгэх шаардлагыг гаргаж байна гэжээ.

Хариуцагчийн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Иргэн С.Баасанцэрэн миний бие нь МПК ХХК, Нанометалл ХХК-иудад захирлаар ажилладаг. МПК ХХК нь 2011 онд үүсгэн байгуулагдсан 1 гишүүнтэй, Нанометалл ХХК нь 2008 онд үүсгэн байгуулагдсан мөн 3 гишүүнтэй болно. Манай компани иргэн Т.Дэлгэрцэцэгийн хүсэлтээр түүнийг өөрийн захирлын нарийн бичгийн ажилд 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдөр тушаал гаргаж ажилд авсан ба 2016 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдөр ажил олгогчийн санаачилгаар ажлаас чөлөөлсөн. Ажлаас чөлөөлөх гол үндэслэл нь тэрээр ажиллах хугацаандаа ажил олгогчоос мөрдүүлэхээр өгсөн нарийн бичгийн ажил үүрэг, журмыг биелүүлж чадахгүй, өөрөөр хэлбэл эрхэлсэн ажилдаа тэнцэхгүй байсан.

Иймд, Т.Дэлгэрцэцэгийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хүлээн авах боломжгүй тул нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн  2016 оны 12 дугаар сарын 15-ны  өдрийн 181/ШШ2016/01573 дугаар шийдвэрээр, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2 дахь заалтыг баримтлан нэхэмжлэгч Т.Дэлгэрцэцэгийг МПК ХХК-ийн нарийн бичгийн ажилд эргүүлэн тогтоож, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.5, 128.1.11, 5 дугаар зүйлийн 5.2, 69 дүгээр зүйлийн 69.1 дэх заалтыг тус тус баримтлан хариуцагч МПК ХХК-иас дутуу олгосон цалин хөлс болох 1.369.000 төгрөг, ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговорт 3.513.703 төгрөг нийт 4.882.703 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Т.Дэлгэрцэцэгт олгож, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.2 дахь заалтад заасны дагуу нэхэмжлэгч Т.Дэлгэрцэцэгийн ажилласан хугацаанд хамаарах нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг хуульд заасан хувь хэмжээгээр тооцон суутгаж, нийгмийн даатгалын байгууллагын төвлөрсөн харилцах дансанд шилжүүлэн, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийхийг МПК ХХК-д даалгаж, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5 дахь заалтад зааснаар нэхэмжлэгч нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид 2016 оны 8 дугаар сарын 11-ний өдөр урьдчилан төлсөн 36.900 төгрөгийг улсын төсвийн орлогоос буцаан гаргуулж нэхэмжлэгчид олгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх заалтад зааснаар хариуцагчаас 244.167,63 төгрөгийг гаргуулан улсын төсвийн орлогод оруулахаар шийдвэрлэжээ.

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн  2017 оны 02 дугаар сарын 24-ний өдрийн 584 дүгээр магадлалаар, Сүхбаатар дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2016 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 181/ШШ2016/01573 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын “… эргүүлэн …” гэснийг “эгүүлэн” гэж, 2 дахь заалтын “… 128.1.11 …” гэснийг хасч, “… 3.513.703 төгрөг …” гэснийг “3.277.884 төгрөг” гэж, “… 4.882.703,1 төгрөг …” гэснийг “4.646.884 төгрөг” гэж, 4 дэх заалтын “… 244.167,63 төгрөг …” гэснийг “159.500 төгрөг” гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 244.167 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн байна.

Хариуцагчийн өмгөөлөгч Т.Баярцэнгэл хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Анхан шатны шүүх дээрхи иргэний маргааныг шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэн шийдвэрлээд шүүхийн шийдвэрийн тодорхойлох хэсэгтэй дүгнэсэн дүгнэлтүүдийн болон тогтоох хэсгүүдийн 2 дахь заалтыг дараах байдлаар зөвшөөрөхгүй байгаа. Нэхэмжлэгч тал нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлээ Нанометалл ХХК-д холбогдуулан гаргасан. Гэтэл шүүх шийдвэртэй хариуцагчийг МПК ХХК гэж тогтоож төлбөр хариуцуулсан. Энэ хоёр компани хэдий нэг гүйцэтгэх захиралтай боловч тус тусдаа Улсын бүртгэлийн газарт бүртгэгдэж, аж ахуйн нэгжийн гэрчилгээ авсан санхүүгийн тайлангаа тусдаа тайлагнадаг хуулийн этгээдүүд. Шүүх нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28-д зааснаар хариуцагчийг өөр этгээдээр солихыг нэхэмжлэгч зөвшөөрч буй үйл баримтыг тогтоогүй өөрөөр хэлбэл, 28.1-д заасан байдлыг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тогтоогүй нь хууль буруу хэрэглэсэн байдлыг бий болгосон.

Нэхэмжлэгч ажлын хөлс дутуу олгогдсон гэж тооцоолон 1.369.000 төгрөг нэхэмжилсэн. Мөн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулснаа 2016 оны 8 дугаар сарын 11-ний өдөр бичгээр гаргасан. Энэ шаардлагад мөн л 1.369.000 төгрөг гэж бичсэн байгаа. Үүн дээр нэхэмжлэгч хариуцагч талууд огт маргаагүй болохыг шүүх шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт, магадлалын хянавал хэсэгт дурдсан. Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэхээ шүүхэд 2016 оны 6 дугаар сарын 23-нд гаргасан. Харин шүүх нь шүүх хуралдааныг 2016 оны 12 дугаар сарын 15-нд хийж шийдвэрээ гаргасан. Тодруулбал, бараг 6 сарын дараа хэрэг шийдвэрлэгдсэн. Гэтэл шүүх 6 сарын хугацаагаар тооцож ажилгүй байсан хугацааны цалин олговор 3.513.703.1 төгрөгийг нэмж нийт 4.882.703,1 төгрөг олгохоор шийдвэрлэсэнийг зөвшөөрөхгүй байгаа. Хэрэг шийдвэрлэхэд хариуцагч талаас ямар нэгэн учир шалтгаан гаргаагүй бөгөөд үүнээс болж хариуцагч нь үндэслэлгүйгээр их хэмжээний санхүүгийн төлбөр хүлээхээр болоод байна.

Иймд, анхан шатны шүүхийн шийдвэр болон давж заалдах шатны шүүхийн холбогдох тогтоох хэсэгт өөрчлөлт оруулан нэхэмжлэгчийн хариуцагчаас шаардсан 1.369.000 төгрөгийг гаргуулан олгуулахаар шийдвэрлэсэн хяналтын шатны шүүхийн тогтоол гаргаж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулсан давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээхээр шийдвэрлэв.

Нэхэмжлэгч Т.Дэлгэрцэцэг нь хариуцагч МПК ХХК-д холбогдуулан ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, дэвтэрт бичилт хийлгэх, дутуу олгосон цалин хөлс гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч маргажээ.

Анхан болон давж заалдах шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг  хуульд заасан журмын дагуу явуулж, зохигчдын хооронд хөдөлмөрийн эрх зүйн харилцаанаас үүссэн маргааны талаар зайлшгүй хийвэл зохих  эрх зүйн дүгнэлтийг хийж, холбогдох  хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэжээ.

Т.Дэлгэрцэцэг 2015 оны 7 дугаар сараас Нанометалл ХХК-д нарийн бичгийн даргаар, 2015 оны 9 дүгээр сараас МПК ХХК-д нарийн бичгийн даргаар ажиллаж цалин хөлс авч байсан нь  хэргийн баримтаар тогтоогдсон байна.

 Хэрэгт Нанометалл ХХК-ийн Т.Дэлгэрцэцэгтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээ авагдсан боловч МПК ХХК болон Т.Дэлгэрцэцэг нарын хооронд хөдөлмөрийн гэрээ бичгээр байгуулагдсан нь нотлогдоогүй байна.

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1-д “Ажил олгогч буюу түүний эрх олгосон албан тушаалтан иргэнтэй хөдөлмөрийн гэрээг бичгээр байгуулж, гэрээний нэг хувийг ажилтанд өгөх үүрэгтэй. Байнгын ажлын байранд хөдөлмөрийн гэрээнээс бусад төрлийн гэрээ байгуулахыг хориглоно” гэж заажээ.

Хариуцагч МПК ХХК нь нэхэмжлэгчтэй хөдөлмөрийн гэрээг бичгээр  байгуулаагүй нь хуулийн дээрх заалтыг зөрчсөн боловч энэ нь талуудын хооронд хөдөлмөрийн харилцаа үүсснийг үгүйсгэхгүй.

МПК ХХК-ийн ерөнхий захирлын 2016 оны 5 дугаар сарын 23-ны өдрийн А/01 дугаар тушаалаар Т.Дэлгэрцэцэгийг нарийн бичгийн даргын ажил албан тушаалаас чөлөөлжээ.

Тушаалд хөдөлмөрийн харилцааг цуцлах, дуусгавар болгох холбогдох хуулийн зохицуулалтыг баримтлаагүй бөгөөд ажлаас халсан үндэслэлийг “ажилтны өөрийн хүсэлт”-ээр гэжээ. 

 Хөдөлмөрийн тухай хуульд зааснаар хөдөлмөрийн харилцааг ажилтны эсхүл ажил олгогчийн санаачилгаар цуцлах эсхүл дуусгавар  болгодог ба  ажилтан Т.Дэлгэрцэцэг өөрийн санаачилгаар ажлаас чөлөөлөгдөхөөр хүсэлт гаргасан нь тогтоогдоогүй байна.

Хариуцагчийн нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрсөн тайлбарт Т.Дэлгэрцэцэгийг мэргэжил, ур чадварын хувьд ажилдаа тэнцэхгүй гэх үндэслэлийг дурдсан боловч энэ үйл баримт нь баримтаар тогтоогдоогүй байна.  

Иймд, Т.Дэлгэрцэцэгийг МПК ХХК-ийн нарийн бичгийн даргын ажилд эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан цалин, хөлс гаргуулж, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгэхийг даалгаж шийдвэрлэсэн нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.2, 69 дүгээр зүйлийн 69.1, 128 дугаар зүйлийн 128.1.2-т заасантай нийцсэн  байна.

Харин анхан шатны шүүх Т.Дэлгэрцэцэгийн ажилгүй байсан хугацааны цалин, хөлсний хэмжээг  буруу тооцсоныг давж заалдах шатны шүүх залруулж 3.277.884 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж нэхэмжлэгчид олгохоор шийдвэрлэсэн нь зөв байна.

Иймд, хариуцагчийн өмгөөлөгчийн хяналтын шатны шүүхэд гаргасан гомдлыг хангахгүй орхиж, магадлалыг хэвээр үлдээх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн  2017 оны 02 дугаар сарын 24-ний өдрийн 584 дүгээр магадлалыг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн өмгөөлөгч Т.Баярцэнгэлийн гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Хариуцагч МПК ХХК хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 244.170 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                                   Х.СОНИНБАЯР

 ШҮҮГЧ                                                          Г.АЛТАНЧИМЭГ