Д.*******, С.******* нарын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

******* Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ц.Алтанцэцэг даргалж, шүүгч Н.Батзориг, Д.Золзаяа нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

******* дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 0 дүгээр сарын 3-ны өдрийн 84/ШШ2023/00303 дугаар *******тэй

Нэхэмжлэгч Д.*******, С.******* нарын нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* *******т холбогдох

Шийдвэр ******* ажиллагааг хүчингүй болгож, орон сууцны өмчлөх эрхийг шилжүүлж, захиран зарцуулах эрх сэргээхийг даалгах тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгч нарын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Д.Золзаяагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч Д.*******, С.*******, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Б.Золзаяа, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Пүрэвжав, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч У.Пэрэнлэйжамц, түүний өмгөөлөгч М.Жавхлан, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Шолпан нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

.Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл, тайлбарын агуулга:

..******* шүүхийн ******* ******* газраас ******* дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 207 оны 03 дугаар сарын 03-ны өдрийн 239 дугаар захирамжийг албадан биелүүлэх ажиллагааг явуулж, бидний өмчлөлийн эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-2******* дугаартай, дүүрэг, дүгээр хороо, ТЕГ-ын айлын орон сууцны 9 тоот хаягт байрлах, 8. м.кв талбайтай өрөө орон сууцыг битүүмжилж, хураасан. Уг үл хөдлөх эд хөрөнгийг 209 оны 04 дүгээр сарын 2-ны өдөр анхны албадан дуудлага худалдаагаар худалдан борлуулахдаа ******* ******* ******* тухай хууль, Иргэний хуулийг ноцтой зөрчсөн. Тодруулбал, Ж. нь дуудлага худалдааны дэнчин хүлээн авах хугацаа дууссанаас 5 өдрийн дараа 4,700,000 төгрөгийг ******* ******* ******* газрын дансанд дэнчин гэсэн утгаар шилжүүлсэн. Мөн 209 оны 05 дугаар сарын 07-ны өдөр хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* газраас Ж.ын дансанд 49,000,000 төгрөгийг АДХ-ны дэнчин буцаав гэсэн гүйлгээний утгатай буцаасан байсан. Мөн 202 оны 2 дугаар сарын 2-ний өдөр Ж.аар 48,300,000 төгрөгийг дансандаа ТЕГ 20 айл 9 тоот Ж. ялагч гэсэн гүйлгээний утгатай тушаалгасан. Шийдвэр ******* ажиллагаанд нэхэмжлэгч С.*******г өнөөдрийг хүртэл 5 жилийн хугацаанд нэг ч удаа дуудаж оролцуулаагүй.

.2.Бид 2022 оны 02 дугаар сарын 8-ны өдөр ******* шүүхийн ******* ******* *******т хандан үлдэгдэл төлбөрийг төлж, хураагдсан үл хөдлөх эд хөрөнгөө буцаан авах хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэхэд ******* гүйцэтгэгчээс төлбөрийн үлдэгдэл 2,557,758 төгрөг байгаа талаар мэдэгдэл гардуулсан. Үүний дагуу бид 2022 оны 02 дугаар сарын 9-2-ний өдрүүдэд нийт 2,557,758 төгрөгийг хариуцагчийн дансанд тушааж, төлбөрийг бүрэн төлж барагдуулан ******* баримт бичиг дуусгавар болгосон. Гэтэл бидний үл хөдлөх эд хөрөнгийг Ж.т шилжүүлсэн гэх хариуг өгсөн. ******* шүүхийн ******* ******* газрын хэлтсийн дарга, ахлах ******* гүйцэтгэгч болон даргад гомдол гаргахад боломжгүй гэсэн хариу өгсөн.

Иймд дээрх ******* ******* ажиллагааг хүчингүй болгож, тус орон сууцыг нэхэмжлэгч нарын өмчлөлд шилжүүлэн, захиран зарцуулах эрхийг сэргээхийг хариуцагчид даалгаж өгнө үү гэжээ.

 

2.Хариуцагчийн татгалзал, тайлбарын агуулга:

******* шийдвэр ******* ажиллагааг 207 оны 08 дугаар сарын 2-ний өдөр үүсгэж, төлбөр төлөгч нарын өмчлөлийн орон сууцыг битүүмжлэн хурааж үнэлгээ тогтоолгосон. Албадан дуудлага худалдаанд 209 оны 04 дүгээр сарын 2-ны өдөр оруулахад оролцогч Ж. 48,900,000 төгрөгийг үнийн санал гарган ялагчаар тодорсон. ******* ******* ******* тухай хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70. дэх хэсэгт заасны дагуу албадан дуудлага худалдааны талаар нийтэд зарлан мэдээлж зохион байгуулсан. Дуудлага худалдааны ялагч Ж. нь дэнчингийн мөнгийг 209 оны 04 дүгээр сарын -ний өдөр байгууллагын касст тушаасан, зөрүү 44,300,000 төгрөгийг 209 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр дансанд тушааснаар өмчлөх эрхтэй болсон тул өмчлөх эрхийг 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдөр өдөр шилжүүлсэн.

******* ******* ******* ажиллагаа хуулийн дагуу явагдсан тул нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

3.Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд Ж.ын тайлбарын агуулга:

Ж. 209 оны 04 дүгээр сарын -ний өдөр дэнчин болох 4,700,000 төгрөгийг ******* шүүхийн ******* ******* газрын касст бэлнээр тушааж дуудлага худалдаанд оролцох эрхээ авсан. Тус орон сууцны дуудлага худалдаанд ялагчаар шалгарсан. Хуулийн 4 хоногийн хугацаанд 209 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр үлдэгдэл 44,300,000 төгрөг тушаасан. 209 оны 05 дугаар сарын 08-ны өдөр уг байрны өмчлөгч нар шүүхэд нэхэмжлэл өгсөн гэх шалтгаанаар миний дансанд 49,000,000 төгрөгийг буцаан шилжүүлсэн. 2022 оны 02 дугаар сарын 0-ны өдөр орон сууцны өмчлөх эрхийг өөрийн нэр дээр шилжүүлж авсан гэжээ.

 

4.Анхан шатны шүүхийн *******ийн тогтоох хэсгийн агуулга:

******* ******* ******* тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4, 22 дугаар зүйлийн 22.5-д зааснаар нэхэмжлэгч Д.*******, С.******* нарын гаргасан, хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* *******т холбогдох албадан дуудлага худалдаа зохион байгуулсан өдрөөс хойш 2 жил 9 сар 5 хоногийн дараа буюу 2022.0.27-ны өдөр 48,300,000 төгрөгийг Ж.аар дансандаа тушаалгасан хууль бус ажиллагаа, 209 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр, 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдөр тус тус бусдын өмчлөлд үл хөдлөх эд хөрөнгө шилжүүлсэн ******* ******* ажиллагааг тус тус хүчингүй болгож, шүүхийн *******т заасан төлбөрийг бүрэн барагдуулсан тул Ү-2******* дугаарт бүртгэлтэй, дүүрэг, -р хороо, ТЕГ-ын 20 айлын орон сууцны 9 тоот хаягт байрлах 8, м.кв талбай бүхий өрөө орон сууцыг өөрсдийн өмчлөлд шилжүүлэн, захиран зарцуулах эрхийг сэргээхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7., 5 дугаар зүйлийн 5..-д зааснаар нэхэмжлэгч Д.*******, С.******* нарын нэхэмжлэлтэй, хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* *******т холбогдох үл хөдлөх эд хөрөнгийг хурааснаас хойш сарын дотор хөрөнгийг үнэлж, оролцогч талуудад мэдэгдэж, тэмдэглэл хөтлөх үүргээ зөрчиж гүйцэтгэсэн ******* ******* ажиллагааг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5., 0 дугаар зүйлийн 0.-д зааснаар нэхэмжлэгч нараас улсын тэмдэгтийн хураамжид 40,000 төгрөг төлснийг дурдаж, илүү төлсөн 70,200 *******лэжээ.

 

5.Нэхэмжлэгч нарын гаргасан давж заалдах гомдлын агуулга:

5..Шүүх хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв талаас нь үнэлээгүйд гомдолтой. Хариуцагч 9/4-27 дугаар Өмчлөх эрх шилжүүлэх тухай тогтоолыг хуульд заасан 4 хоногийн хугацаанд танилцуулаагүй, гомдол гаргах эрх эдлүүлээгүй. Гэтэл шүүх уг тогтоолыг бидэнд танилцуулсан, гомдол гаргаагүй, хугацаа хэтрүүлэн гаргасан нь хүндэтгэн үзэх шалтгаангүй гэж дүгнэсэн.

5.2.Шүүхээс ******* ******* ажиллагааны оролцогч байсан иргэн Ж.ын талаар буруу дүгнэсэн. Ж. нь 209 оны 05 дугаар сарын 08-ны өдөр ******* шүүхийн ******* ******* газрын данснаас дэнчин, дуудлага худалдааны үнэ нийт 49,000,000 төгрөгийг дансандаа буцаан авсан. Ингэснээр Ж. нь ******* ******* ажиллагааны оролцогч биш, дуудлага худалдааны ялагч биш болсон. Иргэний хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2, 97 дугаар зүйлийн 97.8 дахь хэсэгт заасныг шүүх анхаарч үзээгүй. Шийдвэр ******* ажиллагааг түдгэлзүүлсэн шүүгчийн захирамжийн үйлчлэл хэрэгжиж байхад дэнчинг буцаан олгосон. Мөн дэнчинг дуудлага худалдааны ялагчид буцаан шилжүүлэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй. Хариуцагч нь дуудлага худалдаа явагдсанаас 2 жилийн дараа өөрийн идэвх санаачилгаар Ж.аар дэнчинг дахин өөрийн дансанд тушаалгасан үйл баримтыг шүүх үндэслэлгүйгээр зөвтгөж, Ж.ыг дуудлага худалдааны ялагч гэж дүгнэсэн.

5.3.Түүнчлэн шүүх урьд нэхэмжлэл гаргаж *******лүүлсэн үйл баримтыг хөрөнгө хурааж, үнэлж, мэдэгдэн тэмдэглэл хөтлөх ажиллагааг сарын дотор явуулах ажиллагаатай андуурч, үндэслэлгүй дүгнэлт гаргасан. Тус үл хөдлөх эд хөрөнгийг хурааснаас хойш 3 дахь өдөр буюу 209 оны 02 дугаар сарын 5-ны өдөр хуульд заасан хугацаа хоногоор хэтэрсний дараа үнэлсэн үнэлгээг Д.*******д мэдэгдсэн, харин С.*******д огт мэдэгдээгүй мөн мэдэгдэх ажиллагаагаа баталгаажуулах ******* гүйцэтгэгчийн тэмдэглэл хөтлөх үүргээ биелүүлээгүй, ******* ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.-д заасан ажиллагааг хугацаа хэтрүүлж явуулсан.

Иймд дээрх үндэслэлүүдээр анхан шатны шүүхийн *******ийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж өгнө үү гэжээ.

 

.Давж заалдах гомдолд хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан тайлбарын агуулга:

..Шийдвэр ******* ажиллагаа 207 оны 08 дугаар сарын 2-ний өдөр эхэлснээс хойш төлбөр төлөгч нар төлбөрөө төлөх боломжтой байсан. Албадан дуудлага худалдааг 209 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр нийтэд зарлан мэдээлж, 209 оны 04 дүгээр сарын 2-ны өдөр зохион байгуулсан. 209 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдөр дуудлага худалдааны ялагч Ж.т өмчлөх эрх шилжүүлэх тухай ******* гарсан. Хүсэл зорилго илэрхийлээгүй этгээдийг дуудаж төлбөр төлүүлж оролцуулаагүй. Дуудлага худалдааны ялагч 202 оны 2 дугаар сард 2 удаа мөнгөө бүрэн тушаасны дараа өмчлөх эрхийг шилжүүлсэн.

.2.Төлбөр төлөгч Д.*******ын хүсэлтээр хөндлөнгийн шинжээчээр үнэлгээ гаргуулсан. Уг үнэлгээгээр худалдан борлуулах сарын хугацаа олгуулах хүсэлтээ бичиж өгсөн. 209 оны 04 дүгээр сарын 30-ны өдөр өмчлөх эрх шилжүүлэх тогтоол гарсны дараа ******* ******* ажиллагааг түдгэлзүүлсэн. Улмаар Улсын дээд шүүхийн тогтоол гарсны дараа төлбөр төлөгч нарт орон сууцыг султган чөлөөлөх мэдэгдлийг Дорноговь аймаг болон бусад хаяг руу ******* гүйцэтгэгч шуудангийн хаяг, утсаар залгаж удаа дараа мэдэгдсэн. Улсын дээд шүүхээс нэхэмжлэгчийн гомдлыг хангаагүй тул ялагч мөнгө шилжүүлсэн, үүнийг төлбөр авагч Жуниор натур инвест ББСБ ХК-д шилжүүлсэн.

Иймээс анхан шатны шүүхийн *******ийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

7.Давж заалдах гомдолд гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан тайлбарын агуулга:

Нэхэмжлэгч талаас гаргасан давж заалдах гомдол үндэслэлгүй. 209 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн Өмчлөх эрх шилжүүлэх тухай тогтоол нь хуульд заасан журмын дагуу гарсан. Дуудлага худалдаа явагдсан талаар нэхэмжлэгч нарт хуульд заасан журмын дагуу мэдэгдсэн болох нь хэрэгт авагдсан 209 оны 04 дүгээр сарын 9-ний өдрийн 4/997 тоот мэдэгдлээр нотлогдоно. Ж. нь хуульд заасан журмын дагуу оролцож, дуудлага худалдааны ялагч болж, дэнчингийн төлбөрийг хугацаанд байршуулж, үлдэгдэл төлбөрийг төлж, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрх шилжүүлэх тогтоол гарсан боловч нэхэмжлэгч нарын гомдлоор ******* ******* ажиллагаа 3 жил гаруй хугацаагаар түдгэлзэж явсан. Тэдний гомдол үндэслэлгүй болох нь тогтоогдсоноор ******* ******* ажиллагааг сэргээж үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг шилжүүлсэн. Гуравдагч этгээд нь 48,900,000 төгрөгийг ******* ******* ******* газрын дансанд тушаасан.

Иймээс анхан шатны шүүхийн ******* хууль ёсны, үндэслэл бүхий гарсан учир нэхэмжлэгч нарын давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож *******лэж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

.Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн дугаар зүйлийн .4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч нарын давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаад, шүүхийн *******ийг хүчингүй болгож дахин *******лүүлэхээр буцаав.

 

2.Нэхэмжлэгч Д.*******, С.******* нар нь хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* *******т холбогдуулан ******* ******* ажиллагааг хүчингүй болгож, орон сууцны өмчлөх эрхийг шилжүүлж, захиран зарцуулах эрх сэргээхийг даалгах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч маргажээ.

 

3.Анхан шатны шүүхээс Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38. дахь хэсэгт заасны дагуу зохигчийн хүсэлтээр бүрдүүлсэн дараах нотлох баримт хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй байна. Үүнд:

- шүүгчийн 2022 оны 05 дугаар сарын 02-ны өдрийн 84/ШЗ2022/093 дугаар захирамжийн дагуу Ж.ын 2022 оны 0 дүгээр сарын 03-ны өдрийн хүсэлт, ахлах ******* гүйцэтгэгчийн 209 оны 04 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 9/4-27 дугаар Өмчлөх эрх шилжүүлэх тухай тогтоол, ******* гүйцэтгэгчийн 202 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдрийн тэмдэглэл, ахлах ******* гүйцэтгэгчийн 2022 оны 0 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 22/0 дугаар Битүүмжилсэн, хураасан хөрөнгө чөлөөлөх тухай тогтоол, дүүрэг дэх улсын бүртгэлийн хэлтэст хаягласан 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдрийн -29/777 дугаар Өмчлөх эрх шилжүүлэх тухай албан бичиг, (хэргийн дэх хавтас 39-43 дахь тал)

- шүүгчийн 2022 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 84/ШЗ2022/08372 дугаар захирамжийн дагуу мөнгөн гүйлгээний журнал, Ж.ын өргөдөл, албадан дуудлага худалдааны зар, (хэргийн дэх хавтас 78-8 дэх тал)

- шүүгчийн 2022 оны 0 дугаар сарын 08-ны өдрийн 84/ШЗ2022/0943 дугаар захирамжийн дагуу ахлах ******* гүйцэтгэгчийн 209 оны 0 дүгээр сарын 4-ний өдрийн 4/253 дугаар мэдэгдэл, анхны болон хоёр дахь албадан дуудлага худалдааны 209 оны 04 дүгээр сарын 2-ны өдрийн хурлын тэмдэглэл, шүүгчийн 209 оны 04 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 84/ШЗ209/04945 дугаар Шийдвэр ******* ажиллагааг хэсэгчлэн түдгэлзүүлэх тухай захирамж, ахлах ******* гүйцэтгэгчийн 2022 оны 03 дугаар сарын -ны өдрийн 22-03/222 дугаар Шийдвэр ******* ажиллагаа дуусгавар болсон тухай тогтоолыг тус тус (хэргийн дэх хавтас 92-200 дахь тал) хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* газрын хуулбар үнэн тэмдэг дарж баталгаажуулан ирүүлсэн байна.

 

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.4 дэх хэсэгт заасан нотлох баримтыг өөрийн байгууллагын архивын "хуулбар үнэн" тэмдэг дарж баталгаажуулах этгээдэд зохигч хамаарахгүй бөгөөд хариуцагч ******* шүүхийн ******* ******* ******* нь дээрх нотлох баримтуудыг мөн хуулийн 44.2 дахь хэсэгт зааснаар эхээр нь, хэрэв эхийг өгөх боломжгүй бол нотариатчаар гэрчлүүлсэн хуулбарыг өгөх үүрэгтэй.

Нотлох баримтыг гаргах, цуглуулах талаар хуульд заасан журмыг зөрчсөн бол тэдгээр нь шүүхийн *******ийн үндэслэл болохгүй.

 

5.Шүүх нотлох баримтыг дутуу бүрдүүлж хэргийг *******лэсний улмаас талуудын маргаанд эрх зүйн дүгнэлт хийх боломжгүй, мөн уг ажиллагааг давж заалдах шатны шүүхэд нөхөн ******* эрх олгогдоогүй тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8..7-д зааснаар *******ийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин *******лүүлэхээр буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэлээ.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7..5, 8 дугаар зүйлийн 8..7-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

.******* дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 0 дүгээр сарын 3-ны өдрийн 84/ШШ2023/00303 дугаар *******ийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин *******лүүлэхээр буцаасугай.

 

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч Д.*******, С.******* нараас давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

 

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.3, 72 дугаар зүйлийн 72. дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 4 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.4, 9.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 4 хоног өнгөрснөөс хойш 4 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Ц.АЛТАНЦЭЦЭГ

 

ШҮҮГЧИД Н.БАТЗОРИГ

 

Д.ЗОЛЗАЯА