М.*******аа, Б.*******гийн нарын

нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

Завхан аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг тус шүүхийн шүүгч Б.Ариунбаяр даргалж, Говь-Алтай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ч.Энхтөр, Завхан аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн ерөнхий шүүгч Ж.Баттогтох нарын бүрэлдэхүүнтэй хийж,

Завхан аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 141/ШШ2023/00077 дугаар *******тэй

Нэхэмжлэгч: М.*******аа, Б.******* нарын нэхэмжлэлтэй Завхан аймгийн ******* сум дахь ******* ******* ******* *******т холбогдох ******* *******ий о ХХК-ийн 2022 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдрийн тоот үнэлгээг хүчингүй болгуулах тухай иргэний хэргийг 2023 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр хүлээн авч, ерөнхий шүүгч Ж.Баттогтохын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Баярмэнд, нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* /цахимаар/, нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч Б. /цахимаар/ оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч М.*******аа, Б. нар нь хариуцагч Завхан аймгийн ******* сум дахь ******* ******* ******* *******т холбогдуулан ******* *******ий о ХХК-ийн 2022 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдрийн тоот үнэлгээг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

Нэхэмжлэлийн үндэслэл: ...Завхан аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 04 тоот *******ээр банк М.*******аа бидний хооронд байгуулагдсан дугаартай зээлийн гэрээ -1, -2 дугаартай барьцааны гэрээнүүдийг цуцалж, хариуцагч Б.*******, М.*******аа биднээс 116,055,963 төгрөгийг гаргуулж, банк ХХК-д олгохоор *******лэж, *******ийн тогтоох хэсгийн 2 дахь заалтаар биднийг үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тохиолдолд барьцааны зүйл болох Завхан аймгийн ******* сумын багийн байрлалтай 120м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай амралтын газрын байр, Завхан аймгийн ******* сумын багийн байрлалтай тус бүр нь 20.25м.кв талбайтай улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай 4 ширхэг амралтын байр, Завхан аймгийн ******* сумын багийн байрлалтай нэгж талбарын дугаар бүхий 10.000 м.кв талбайтай, гэрчилгээний дугаартай аялал жуулчлалын зориулалттай эзэмших газар, Завхан аймгийн ******* сумын багт байрлалтай, нэгж талбарын дугаар бүхий 900м.кв талбайтай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Завхан аймгийн ******* сумын багт байрлалтай 196м.кв талбайтай хувийн сууц, дэлгүүрийн зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгөөр тус тус үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар *******лэсэн. Анхан шатны шүүхийн ******* хүчин төгөлдөр болсонтой холбоотойгоор нэхэмжлэгч банк ХХК нь нэхэмжлэлийг албадан биелүүлэх болж үүний дагуу *******ийг албадан биелүүлэх захирамж, ******* хуудас гарсан байдаг ба 2022 оны 03 дугаар сарын 29-ний өдөр ахлах ******* гүйцэтгэгч, ахлах дэслэгч Б. тоот Шийдвэр ******* ажиллагаа үүсгэх тухай тогтоол гаргаж энэ өдрөөс ******* гүйцэтгэлийн ажиллагаа явуулах болсон. ******* ******* ******* ажиллагаа явагдаж эхэлмэгц бидний өмчлөлийн болоод эзэмшлийн хөдлөх, үл хөдлөх эд хөрөнгөд халдаж ажиллагаа явуулж эхэлсэнд гомдолтой байна. Учир нь шүүхийн *******ээр үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тохиолдолд барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар заасан байх атал биднийг урин дулаан цаг ирж амралтын газраа ажиллуулах мөнгө олж, төлбөр төлөх боломж олгохгүйгээр шууд барьцаа хөрөнгө дээр ажиллагаа явуулж эхэлсэн. Шийдвэр гүйцэтгэлийн ажиллагааны явцад барьцаа хөрөнгүүдийг албадан дуудлага худалдаанд оруулах зорилгоор хөрөнгийн *******ий о ХХК-ийг шинжээчээр томилж, улмаар барьцаа хөрөнгүүдийг о ХХК-иас 2022 оны 05 сарын 06-ны өдөр хөдлөх болон үл хөдлөх хөрөнгүүдийг нийт 298,042,781 төгрөгөөр үнэлсэн /Завхан аймгийн ******* сумын багийн байрлалтай 120м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай амралтын байрыг 114,514,661 төгрөгөөр, мөн хаягт байрлах тус бүр нь 20.25 м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай 4 ширхэг амралтын газрын байрыг тус бүр 13,691,190 төгрөгөөр, мөн хаягт байрлах нэгж талбарын дугаар бүхий 10.000 м.кв талбайтай, гэрчилгээний дугаартай аялал жуулчлалын зориулалттай эзэмших эрхтэй газрыг 4,000,000 төгрөгөөр, газрын сайжруулалтыг 55,663,120 төгрөгөөр, Завхан аймгийн ******* сумын багт байрлалтай нэгж талбарын дугаар бүхий 900м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай өмчлөх эрхтэй газар, мөн хаягт байрлалтай 196м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай хувийн сууц, дэлгүүр зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгүүдийг 69,100,240 төгрөгөөр үнэлсэн/ байсан. ******* ******* ******* тухай хуулийн 122 дугаар зүйлийн 122.5 дах хэсэгт Бие даасан шаардлага гаргах эрхтэй гуравдагч этгээд болон иргэний ******* ******* ажиллагааны талууд энэ хуулийн 6.2.1, 6.2.2-д заасан *******ийг үндэслэн явуулж байгаа иргэний ******* ******* ажиллагааны талаарх гомдлоо иргэний хэргийг эцэслэн *******лэсэн шүүхэд .... гомдлоо Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуульд заасан нийтлэг журмын дагуу гаргана гэж, мөн хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.3 дахь хэсэгт Шийдвэр гүйцэтгэгч хөрөнгийн үнэлгээг шинжээчээр тогтоолгосон бол шинжээчийн дүгнэлтийг хүлээн авснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор талуудад мэдэгдэж, дүгнэлтийг танилцуулж, санал хүсэлтийг авч, тэмдэглэл хөтөлнө гэж, 55.7-д Талууд эд хөрөнгийн *******ий талаарх гомдлоо энэ хуулийн 55.3-т заасны дагуу мэдэгдсэн өдрөөс хойш 7 хоногийн дотор шүүхэд гаргаж болно гэж хуульчилсны дагуу хөрөнгийн *******ий тайланг эс зөвшөөрч тус шүүхэд хандаж байна. Учир нь ******* гүйцэтгэгчийн зүгээс шинжээчийн дүгнэлт хэзээ ирсэн тухай бидэнд мэдэгдээгүй ба та нар өөрсдөө зараад төлбөрөө төлж болно гэсэн боловч гэнэт дуудлага худалдаа зохион байгуулах тогтоол гарсан, ирж танилцаарай гэсэн учир очиход шинжээчийн дүгнэлт бичгээр ирсэн байсан ба мөн 2022 оны 06 сарын 17-ны өдөр албадан дуудлага худалдаа зохион байгуулах тухай 06/01 тоот тогтоол гаргасан байсан ба үүнийг бидэнд 2022 оны 06 сарын 20-нд танилцуулсан бөгөөд энэ тухай ******* гүйцэтгэгчид хандан бидний хөрөнгийг яагаад ийм хямдхан үнэлж байгаа юм бэ?, наадах үнэлгээ чинь бараг боссон үнэ нь, түүнээс хойш өчнөөн зардал гаргаж засан сайжруулалт хийсэн гэхэд би шинжээч биш шүү дээ, та энэ тухайгаа шүүхэд хандаж *******лүүлээрэй гэсэн хариуг өгсөн. ******* ******* ******* байгууллага бид шинжээч биш гэх шалтаг хэлж бидний бүх насаараа хөдөлмөрлөж бий болгосон хөрөнгийг хямдхан зарагдах эрсдэлтэй үйл ажиллагаа явуулахаар дуудлага худалдааны тов тогтоож дуудлага худалдаа зохион байгуулах гэж байна. Түүнчлэн хөрөнгийн *******ий төвийн о ХХК-ийн 2022.05.06-ны өдрийн дүгнэлт нь ******* *******ий тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1-д ******* үнэлгээг тухайн *******ий зүйлийн шинж байдал, онцлог, зориулалтыг харгалзан хөрөнгийн *******ий өртгийн, жишиг үнийн, орлогын аргуудыг хослуулан, олон улсын болон хөрөнгийн *******ий үндэсний стандарт, энэ хуулийн 8.2-т заасан хөрөнгийн *******ий аргачлалд нийцүүлэн тодорхойлно гэж заасны дагуу жишиг үнийн аргаар үнэлэхдээ ямар хөрөнгүүдийг харьцуулсан нь тодорхойгүй түүнчлэн бидний амралтын газар нь бусад амралтын газраас байгалийн үзэсгэлэн болоод орчноор илүү тул амралтын газрын үнэ цэн болоод *******д чухал нөлөө үзүүлж байдаг боловч үнэлгээ гаргахдаа энэ нөхцөл байдлыг харгалзан үзээгүй нь үнэлгээг үндэслэлгүй гаргахад нөлөөлсөн байна. Үүгээр үл барам бидний амралтын газар нь өвлийн улиралд жуулчин болоод дотоодын аялагч нарыг хүлээн авах боломжтой 4 улирлын амралтын газар гэдгээрээ бусад амралтын газрыг бодвол илүү давуу талтай ба энэ мөн манай амралтын газрыг жуулчид сонгон ирэх давуу тал юм. Амралтын газар аль болох жуулчид татах давуу талтай байна гэдэг уг амралтын газрын *******д нөлөөлж байдаг боловч энэ тухай үнэлгээ гаргахдаа анхаарч тусгаагүй. Иймд хөрөнгийн *******ий о ХХК-ийн 2022 оны 05 дугаар сарын 06-ны өдрийн тоот үнэлгээг хүчингүй болгож өгнө үү... гэжээ.

Хариуцагч байгууллагын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч хариу тайлбартаа: ... Завхан аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 04 дүгээр *******ээр "" банкны нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Б.*******, М.*******аа нарт холбогдох зээлийн гэрээний үүрэг болох 116,864,393 /нэг зуун арван зургаан сая найман зуун жаран дөрвөн мянга гурван зуун ерэн гурван/ төгрөг гаргуулахаар *******лэсэн. ******* *******т хариуцагч Б.*******, М.*******аа нар нь үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тохиолдолд барьцааны Завхан аймгийн ******* сумын багийн бэл хаягт байрлах 120м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай амралтын байр, мөн хаягт байрлах тус бүр нь 20.25 м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай 4 ширхэг амралтын газрын байр, мөн хаягт байрлах нэгж талбарын дугаар бүхий 10.000 м.кв талбайтай, гэрчилгээний дугаартай аялал жуулчлалын зориулалттай эзэмших эрхтэй газар, Завхан аймгийн ******* сумын багт байрлах нэгж талбарын дугаар бүхий 900м.кв талбайтай улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай өмчлөх эрхтэй газар, мөн хаягт байрлалтай 196м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай хувийн сууц, дэлгүүр зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах болохыг дурджээ. Нэхэмжлэгч нар шүүхэд гаргасан гомдолдоо: ...******* ******* ******* ажиллагаа явагдаж эхэлмэгц бидний өмчлөлийн болоод эзэмшлийн хөдлөх, үл хөдлөх эд хөрөнгөнд халдаж ажиллагаа явуулж эхэлсэнд гомдолтой байна... гэжээ. Завхан аймгийн ******* сум дахь ******* ******* ******* хэлтсийн дарга, ахлах ******* гүйцэтгэгч, ахлах дэлсэгч Б.ын 2022 оны 03 дугаар сарын 29-ний өдрийн дугаар "Шийдвэр ******* ажиллагаа үүсгэх тухай тогтоол-ын дагуу ******* ******* ажиллагааг эхлүүлж, 2022 оны 03 дугаар сарын 30-ны өдөр төлбөр төлөгч нарт эрх, үүргийг танилцуулан төлбөрийн талаар тайлбар авч, шүүхийн *******ийг сайн дураар биелүүлэх /01 дүгээр мэдэгдлийн хувийг төлбөр төлөгч нарт гардуулан өгсөн. /Хувийн хэргийн 1, 2, 3, 4, 5, 6, 14, 15, 16, 22 дугаар хуудас/ ******* ******* ******* тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлийн 44.2.8 д "Гүйцэтгэх баримт бичгийн шаардлагыг биелүүлэх зорилгоор 2022 оны 04 дүгээр сарын 06-ны өдрийн /03, /05 дугаар эд хөрөнгө битүүмжлэх тогтоолоор битүүмжлэн, шүүхийн *******ийг сайн дураар биелүүлэх тухай /04 /06 дугаар мэдэгдлүүдийг гардуулан өгсөн. Үүргийн гүйцэтгэлд барьцаалсан хөрөнгийг 2022 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн /07, /08 дугаар тогтоолоор хураах ажиллагааг гүйцэтгэсэн. Төлбөр төлөгч нарын нэхэмжлэлд: ...******* *******ээр үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тохиолдолд барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар заасан байх атал биднийг урин дулаан цаг ирж амралтын газраа ажиллуулах мөнгө олох төлбөр төлөх боломж олгохгүйгээр шууд барьцаа хөрөнгө дээр ажиллагаа явуулж эхэлсэн... гэжээ. Төлбөр төлөгч Б.*******, М.*******аа нарын 2022 оны 04 дүгээр сарын 06-ны өдөр тус *******т гаргасан ...Бид амралтын газар ажиллуулж, бизнес эрхэлдэг, одоо урин дулаан цан ирж амралтын газраа ажиллуулахад үйлчлүүлэгч нар дансаар мөнгөө шилжүүлэх үед бидэнд мэдээлэл ирэхгүй байна. Мөн амралтын газраа хэвийн ажиллуулах боломжгүй байна. банканд төлөх 116,864,393 төгрөгийн төлбөрийг барьцаа хөрөнгөөр хангуулах тул бидний арилжааны банкин дахь дансыг хаахгүй байж өгнө үү... гэсэн хүсэлтийг хангасан байна. Үүргийн гүйцэтгэлд барьцаалсан, Завхан аймгийн ******* сумын Баян- Улаан багийн бэл хаягт байрлах 120м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай амралтын байр, мөн хаягт байрлах тус бүр нь 20.25 м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай 4 ширхэг амралтын газрын байр, мөн хаягт байрлах нэгж талбарын дугаар бүхий 10.000 м.кв талбайтай, гэрчилгээний дугаартай аялал жуулчлалын зориулалттай эзэмших эрхтэй газар, Завхан аймгийн ******* сумын багт байрлах нэгж талбарын дугаар бүхий 900 м.кв талбайтай улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай өмчлөх эрхтэй газар, мөн хаягт байрлалтай 196м.кв талбайтай, улсын бүртгэлийн , гэрчилгээний дугаартай хувийн сууц, дэлгүүр зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгүүдэд Иргэний хуулийн 177 дугаар зүйлийн 177.1, ******* ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.2-т заасны дагуу хөрөнгийн *******ий "о ХХК-иар үнэлгээ тогтоолгоход 2022 оны 05 дугаар сарын 06-ны өдөр 298,042,781 /хоёр зуун ерэн найман сая дөчин хоёр мянга долоон зуун наян нэгэн/ төгрөгөөр үнэлсэн 38 хуудас бүхий тайланг 2022 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдөр хүлээн авсан. Нэхэмжлэгч нар ...Шийдвэр гүйцэтгэгчийн зүгээс шинжээчийн дүгнэлт хэзээ ирсэн тухай бидэнд мэдэгдээгүй ба та нар өөрсдөө зараад төлбөрөө төлж болно гэсэн боловч гэнэт дуудлага худалдаа зохион байгуулах тогтоол гарсан ирж танилцаарай гэсэн учир очиход шинжээчийн дүгнэлт бичгээр ирсэн байсан ба мөн 2022 оны 06 дугаар сарын 17-ны өдөр албадан дуудлага худалдаа зохион байгуулах тухай 06/01 тоот тогтоол гаргасан байсан, үүнийг бидэнд 2022 оны 06 дугаар сарын 20-нд танилцуулсан, энэ тухай ******* гүйцэтгэгчид хандан бидний хөрөнгийг яагаад ийм хямдхан үнэлж байгаа юм бэ? Наадах чинь бараг боссон үнэ нь, түүнээс хойш өчнөөн зардал гаргаж засан сайжруулалт хийсэн гэхэд би шинжээч биш шүү дээ та энэ тухайгаа шүүхэд хандаж *******лүүлээрэй гэсэн хариу өгсөн... гэжээ. Нэхэмжлэгч нарын энэ гомдлыг дараах баримтыг үндэслэн зөвшөөрөхгүй байна. ******* *******ий "о" ХХК-ий 2022 оны 05 дугаар сарын 06-ны өдөр гаргасан үнэлгээг 2022 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 10 цаг 05 минутад " " ХХК-ий ажилтан Д.аас хүлээж аваад мөн өдрийн 16 цаг 10 минутад ******* ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.3 дахь заалтыг үндэслэн эд хөрөнгийн үнэлгээг төлбөр төлөгч Б.*******, М.*******аа нарт 2022 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 1/249 дүгээр албан бичгээр мэдэгдэж, мөн хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.1, 55 дугаар зүйлийн 55.3 /******* гүйцэтгэгч хөрөнгийн үнэлгээг шинжээчээр тогтоолгосон бол шинжээчийн дүгнэлтийг хүлээн авсан өдрөөс хойш ажлын 3 хоногийн дотор талуудад мэдэгдэж дүгнэлтийг танилцуулж, санал хүсэлтийг авч тэмдэглэл хөтөлнө./, 55.7- д /Талууд хөрөнгийн *******ий талаарх гомдлоо энэ хуулийн 55.3-д заасны дагуу мэдэгдсэн өдрөөс хойш 7 хоногийн дотор шүүхэд гаргаж болно./ гэж заасныг тайлбарлан өгч хууль сануулан тэмдэглэлээр баталгаажуулсан байна. /хувийн хэргийн 124, 125, 126, 128, 129 дүгээр хуудас/ ******* ******* ******* тухай хуулийн 62 дугаар зүйлийн 62.1-д ******* *******ий талаар талуудаас гомдол гараагүй тохиолдолд төлбөр төлөгч энэ хуулийн 55.3-д заасан *******ийг хүлээн авснаас хойш ажлын 3 өдрийн дотор өөрийн хөрөнгийг уг *******т зааснаас багагүй үнээр бие даан худалдан борлуулах саналаа гаргаж болно гэж заасны дагуу төлбөр төлөгч Б.*******, М.*******аа нар нь 2022 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр үүргийн гүйцэтгэлд барьцаалсан хөрөнгийг шинжээчийн тогтоосон үнэ 298,042,781 /хоёр зуун ерэн найман сая дөчин хоёр мянга долоон зуун наян нэгэн/ төгрөгөөс багагүй үнээр бие даан худалдан борлуулах саналаа тус *******т гаргасныг 2022 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн 1/260 дугаар албан бичгээр хангаж *******лэсэн байна. /хувийн хэргийн 130, 138 дугаар хуудас/ Нэхэмжлэгч нар нь хөрөнгийн *******ий талаарх гомдлоо ******* гүйцэтгэгчийн хөрөнгийн үнэлгээг танилцуулсан өдөр буюу 2022 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрөөс 7 хоногийн дотор шүүхэд гаргах эрхтэй. /ШШШГТ Хуулийн 55.3/ Хэрэв шинжээчийн тогтоосон үнийг хүлээн зөвшөөрч, шүүхэд гомдол гаргаагүй тохиолдолд үнэлгээг мэдэгдсэн өдрөөс хойш 3 хоногийн дотор үүргийн гүйцэтгэлд барьцаалсан хөрөнгийг бие даан худалдан борлуулах хүсэлт /ШШШГТ Хуулийн 62.1/ Үүний дагуу нэхэмжлэгч нар тус *******т 2022 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр үүргийн гүйцэтгэлд барьцаалсан хөрөнгийг бие даан худалдан борлуулах хүсэлт гаргаж *******лүүлсэн нь /хувийн хэргийн 130, 138-р хуудас/ ******* ******* ажиллагааны бүхий дарааллыг мэдэж байсан атал шүүхийн *******ийг биелүүлэхээс санаатайгаар зайлсхийж байна. Иймд 2023 оны 01 дүгээр сарны 09-ний өдөр хөрөнгийн *******ий талаарх шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийг зөвшөөрөхгүй байна.... гэжээ.

Завхан аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 141/ШШ2023/00077 дугаар *******ээр

******* ******* ******* тухай хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.7 дахь хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нараас Завхан аймгийн ******* сум дахь ******* ******* ******* *******т холбогдуулан гаргасан ******* *******ий о ХХК-ийн 2022 оны 05 дугаар сарын 06-ны өдрийн тоот үнэлгээг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, ******* ******* хүчин төгөлдөр болмогц Завхан аймгийн ******* сум дахь сум дундын шүүхийн 2023 оны 03 дугаар сарын 16-ны өдрийн 206 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5-д зааснаар нэхэмжлэгч нарын улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 /далан мянга хоёр зуу/ төгрөгийг төрийн сангийн данснаас буцаан гаргуулж, нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нарт олгож *******лэжээ.

Нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нар давж заалдах шатны шүүхэд ирүүлсэн гомдол болон тайлбартаа: ...Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1-т заасан мэртгэлцэх зарчмыг хязгаарласан тухайд хэрэг хянан *******лэх ажиллагааг мэтгэлцэх үндсэн дээр хэрэгжүүлнэ мөн хуулийн 6.3 дахь хэсэгт .Зохигч, түүний төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь хэргийн үйл баримт, гэм буруу байгаа эсэхийг нотлох буюу үгүйсгэх замаар мэтгэлцэнэ гэж тус тус хуульчилснаас гадна мөн хуулийн 168.1-т Давж заалдах журмаар хэрэг хянан хэлэлцсэн шүүх анхан шатны шүүхийн *******ийг дараахь үндэслэлээр хүчингүй болгоно, 168.1.2-т зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчийн шүүх хуралдаанд биечлэн оролцох эрхийг хангалгүй хэргийг хянан *******лэсэн тохиолдолд давж заалдах шатны шүүх анхан шатны шүүхийн *******ийг болгохоор хуульчилсан. Нэхэмжлэгч бидний зүгээс өөрсдөө хууль зүйн мэдлэггүй учир өөрсдийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах үүднээс өмгөөлөгч Б.ийг өмгөөлөгчөөр сонгон авсан. 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн шүүх хуралд өмгөөлөгч маань хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас тус шүүхэд ирж чадаагүй ба шүүх хуралд биечлэн оролцох байсан боловч анхан шатны шүүх хуралдаан давхацсан өмгөөлөгчийн маань хүсэлтийг хүлээн авахгүйгээр шүүх хурлыг хийсэн. Нэхэмжлэгч бидний зүгээс шүүх хурал болоод дууссан гэдгийг мэдэж байгаа боловч бидний нэхэмжлэлийг яагаад хүлээж аваагүй түүнчлэн биднийг яагаад өмгөөлөгчгүй оруулсан зэрэг нөхцөл байдлыг огт ойлгоогүй. Өмгөөлөгч маань оролцсон бол шүүх бидний эсрэг шийдэхгүй байсан гэж бодож байна. Шүүх хурал үнэхээр харьцангуй байсан буюу бид 2 мэтгэлцэж чадаагүй юу ярихаа, юу хэлэхээ мэдэхгүй байсан.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.6-т заасан нотлох баримт бүрдүүлэх нэхэмжлэлийн шаардлага нотлох байдлыг хязгаарласан тухайд ******* Шийдвэр ******* ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч бидний бүх насаараа хөдөлмөрлөж бий болгосон эд хөрөнгийг 298.042.781 төгрөгөөр үнэлсэн гэвч бид зөвхөн тухайн амралтыг барих гэж 350.000.000 орчим сая төгрөгийн зардал гаргасан бидний зүгээс шинжээч дээрх хөдлөх, үл хөдлөх эд хөрөнгийг зах зээлийн үнээс хэт доогуур үнэлсэн гэдгийг нотлох ганц боломж нь дахин шинжээч томилсон бол маргаан бүхий хөрөнгийн үнэлгээ нь үндэслэлгүй болох нь тогтоогдох байсан. Гэвч бид өмгөөлөгчтэйгөө зөвлөлдөж шүүх хуралдаан давхацсан учир хүндэтгэн үзэх шалтгаанаа шүүхэд хүргүүлж 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн шүүх хурлыг хойшлуулж энэ хугацаанд уг хүсэлтээ гаргах байсан боловч шүүх хүлээж аваагүй. Шүүхэд энэ тухайгаа хэлсэн боловч хүлээж авахгүйгээр шууд шүүх хурлыг эхлүүлсэн.

Бодит байдалд буруу дүгнэлт хийсэн тухайд анхан шатны шүүх талуудын мэтгэлцэх, нотлох баримт бүрдүүлэх боломжийг хязгаарласан атлаа ******* ******* ажиллагаа хууль ёсны дагуу явагдсан байна гэж дүгнэлт хийсэн болохыг ойлгоогүй. Өөрөөр хэлбэл ажиллагаа хууль зөрчсөн, эсхүл хууль ёсны дагуу явагдсан эсэх үйл баримтыг дүгнэхээс өмнө дүгнэх гол асуудал талуудыг мэтгэлцэх боломж бололцоогоор хангасан эсэх асуудал юм. Тухайн хэрэг иргэний хэрэг үүсгэсэн өдрөөс хойш ердөө 2 дахь удаагийн шүүх хурлаар *******лэгдсэн бидний өмгөөлөгч болоод бидний зүгээс шүүх хурлыг удаа дараа хойшлуулаад байсан асуудал байхгүй өмгөөлөгч маань Улаанбаатар хотоос ирдгээс гадна давхацсан шүүх хурал нь олон жил болж байгаа олон удаа хойшилсон шүүх хурал байсан. Гэвч Анхан шатны шүүх биеэ 2 хувааж давхцаж зарлагдсан шүүх хуралд оролцох ёстой мэт дүгнэлт хийсэн. Иймд анхан шатны шүүхийн *******ийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцааж өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч Б. давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хэрэг хянан *******лэх ажиллагааны мэтгэлцэх зарчмыг алдагдуулсан, хязгаарласан тухай агуулгатай гомдлыг гаргасан. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1-т Хэрэг хянан *******лэх ажиллагааг мэтгэлцэх үндсэн дээр хэрэгжүүлнэ гэсэн хуулийн тодорхойлолттой. Өөрөөр хэлбэл талуудын мэтгэлцэх зарчмаар шүүх хуралдааныг явуулж ******* гаргах ёстой. Анхан шатны шүүх талуудын тэгш эрхийн үндсэн дээр мэтгэлцэх боломжийг хязгаарласан гэж үзэж байгаа юм. Нэхэмжлэгч Н.*******аа, Б.******* нарын өмгөөлөгчөөр миний бие хууль зүйн туслалцаа үзүүлж байсан. Тус анхан шатны шүүх хуралдаан товлон зарласан өдөр Улаанбаатар хотод болох шүүх хуралдаантай давхар зарлагдсан байсан. Тус Н.*******аа, Б.******* нэхэмжлэлтэй, Завхан аймгийн ******* сум дахь ******* ******* ******* *******т холбогдох хурлаас цаг хугацааны хувьд өмнө товлогдсон хурал байсан. Өмгөөлөгчийн хувьд тухайн цаг хугацаанд давхацсан байхад 2 шүүх хуралдаанд нэгэн зэрэг орох боломжгүй. Иймд өмгөөлөгчийн хувьд олон оролцогчтой Улаанбаатар хотод товлон зарлагдсан шүүх хуралдаанд оролцсон. Давхацсан шалтгаанаар тус шүүх хуралдаанд оролцоогүй. Ийм байхад анхан шатны шүүх мэтгэлцэх зарчмыг хэрэгжүүлэхдээ өмгөөлөгч намайг хүндэтгэн үзэх шалтгаантай шүүх хуралдаанд оролцох боломжгүй байхад миний үйлчлүүлэгч нарыг өмгөөлөгчгүйгээр оролцуулж ******* гаргасан байсан. Миний үйлчлүүлэгч Н.*******аа, Б.******* нар нь бүх насаараа хураасан хөрөнгөө Завхан аймгийн ******* сум дахь ******* ******* ******* хэлтсийн хууль бус *******ий зах зээлийн *******ээс хэт доогуур үнэлэгдсэн үнийн дүнтэй холбоотойгоор дуудлага худалдаанд оруулсан эрхийг нь зөрчсөн байсан. Энэ хоёр үйлчлүүлэгчийн хувьд хууль зүйн мэдлэг байхгүй шүүх хуралдааны эг журмыг мэдэхгүй, аль шатанд нь ямар үгээ хэлэх ёстойгоо мэдэхгүй байсан 2 иргэнийг өмгөөлөгч миний хүндэтгэн үзэх шалтгаантай байхад өмгөөлүүлэх эрхийг нь хангахгүйгээр анхан шатны шүүх хуралдааныг хийсэн байсан. Монгол улсын Үндсэн хуульд зааснаар өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах үндсэн эрхийг нь хязгаарлаж өмгөөлөгч нь хүндэтгэн үзэх шалтгаантай ирэх боломжгүй, шүүх хуралдаанд оролцох боломжгүй байхад Үндсэн хуулиар олгогдсон эрхийг нь хязгаарлаж шүүх хуралдааныг хэрэгжүүлсэн нөхцөл байдал байна. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуульд бид нар процесстой холбоотой нөхцөл байдлаа хуульчилдаг. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.1-т Давж заалдах журмаар хэрэг хянан хэлэлцсэн шүүх анхан шатны шүүхийн *******ийг дараахь үндэслэлээр хүчингүй болгоно гэж заасан. 168.1.2-т зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчийн шүүх хуралдаанд биечлэн оролцох эрхийг хангалгүй хэргийг хянан *******лэсэн бол анхан шатны шүүхийн *******ийг хүчингүй болгоно гэж заасан. Өмгөөлөгчийн хувьд биечлэн оролцох хүсэлтээ илэрхийлсэн. Хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас оролцох боломжгүй байгаагаа илэрхийлсэн байхад өмгөөлөгчгүйгээр *******лэсэн нь процессын хувьд зөрчсөн гэж гомдлыг гаргасан. Хэрэг хянан *******лэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлох холбогдох нотлох баримтыг гаргаж өгөх үүргийг хүлээдэг. Энэ үүргийн хувьд тухайн хөрөнгийн үнэлүүлсэн зах зээлийн үнэлгээг тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчлөх хүсэл сонирхолтой байсан. Гэтэл шүүх хуралдаан давхацсан шалтгааны улмаас тухайн үед хүсэлтээ гаргаж чадаагүй байж байтал шүүх хэргийг *******лээд хүсэлт гаргах, нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчлөх эрхийг хязгаарлаж *******лэсэн хэргийн үйл баримт байгаа юм. Иймд анхан шатны шүүхийн *******ийг хүчингүй болгож дахин хэлэлцүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцааж өгнө үү гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Анхан шатны шүүх хэрэг хянан *******лэх ажиллагааны журам зөрчсөнөөс шүүхийн ******* хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй байна.

 Нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нар нь Завхан аймгийн ******* дэх шүүхийн ******* ******* газарт холбогдуулан ******* ******* ажиллагааны явцад тогтоосон үнэлгээг хүчингүй болгуулах, нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч шүүхийн ******* гүйцэтгэлийн ажиллагаа хуулийн дагуу явагдсан гэж маргажээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нарын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож *******лэжээ.

Нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нар нь ...Анхан шатны шүүх мэтгэлцэх зарчмыг хязгаарласан, нотлох баримт бүрдүүлэх нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлох байдлыг хязгаарласан, бодит байдалд буруу дүгнэлт хийсэн... гэсэн агуулга бүхий давж заалдах гомдол гаргажээ.

Нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч Б. нь 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн шүүх хуралдаанд... шүүх хуралдаан давхацсан... тул биечлэн оролцох боломжгүй шалтгаанаар шүүх хуралдааныг хойшлуулах хүсэлтийг холбогдох баримтын хамт шүүхэд хүргүүлсэн байна.

Хэрэгт авагдсан Хан-Уул дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдаан тов мэдэгдэх хуудсанд А.ын нэхэмжлэлтэй Б.т холбогдох иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 11 цагт хийхээр товлож, товыг хариуцагчийн өмгөөлөгч Б.өд 2023 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдөр мэдэгдсэн байна.

Өөрөөр хэлбэл, нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгч Б. нь 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдөр шүүх хуралдаанд оролцоогүй нь хүндэтгэн үзэх шалтгаантай байсан байна.

Түүнчлэн нэхэмжлэгч М.*******аа, Б.******* нар нь өмгөөлөгчөөсөө хууль зүйн туслалцаа авах шаардлагатай учир шүүх хуралдааныг хойшлуулах хүсэлт гаргасан байна.

Анхан шатны шүүх үндэслэлгүй дүгнэлт өгч, нэхэмжлэгч нарын өмгөөлөгчийн эзгүйд хэргийг хянан *******лэсэн нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.4, 25 дугаар зүйлийн 25.1.2-т заасан зохигчийн эрхийг эдлүүлээгүй гэх үндэслэлтэй болно.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1, 6.3-т заасан хэрэг хянан *******лэх ажиллагааны мэтгэлцэх зарчмыг хэрэгжүүлэх гол нөхцөл нь шүүх хуралдаанд биечлэн оролцох эрх бөгөөд иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх ажиллагааны суурь зарчим зөрчигдсөн нь шүүхийн *******ийг хүчингүй болгох үндэслэл юм.  

 Иймд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.1.3-т заасан үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн *******ийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэгч нарын давж заалдах гомдлыг хүлээн авах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5, 168 дугаар зүйлийн 168.1.3 дахь заалтыг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Завхан аймгийн ******* сум дахь Сум дундын шүүхийн 2023 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 141/ШШ2023/00077 дугаар *******ийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин *******лүүлэхээр мөн шүүхэд буцааж, нэхэмжлэгчийн нарын давж заалдах гомдлыг хангасугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгчийн захирамжаар нэхэмжлэгч нараас давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70.200 төгрөгийг буцаан олгохыг дурдсугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан *******лэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.1, 172 дугаар зүйлийн 172.2.1, 172.2.2, 172.2.3 дахь хэсгүүдэд зааснаар ...зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүхийн энэ магадлалд анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан *******лэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн *******т нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэсэн үндэслэлээр, магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Б.АРИУНБАЯР

ШҮҮГЧИД Ч.ЭНХТӨР

Ж.БАТТОГТОХ