“А ...” ГХОХХК-ийн гомдолтой,

нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт

шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нарт

холбогдох захиргааны хэргийн тухай

 

 

Монгол Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны захиргааны хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүн:

Даргалагч: Шүүгч   М.Батсуурь

Танхимын тэргүүн  Ч.Тунгалаг

Шүүгчид:                  Х.Батсүрэн

                                 П.Соёл-Эрдэнэ         

Илтгэгч шүүгч:         Ц.Цогт

Нарийн бичгийн дарга: Т.Даваажаргал,

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 128/ШШ2021/0770 дугаар шийдвэр,

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 36 дугаар магадлалтай,

Шүүх хуралдаанд оролцогчид: гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Н, гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Э.Б, хариуцагч Б.Б, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.У нарыг оролцуулж,

Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын нийт шүүгчийн хуралдааны 2022 оны 03 дугаар сарын 07-ны өдрийн 110 дугаар хэлэлцүүлэх тогтоолтой хэргийг гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн хянан хэлэлцэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

            Нэхэмжлэлийн шаардлага:

1. Гомдол гаргагч “А ...” ГХОХХК-аас нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарт холбогдуулан “нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дугаар “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулах” шаардлага бүхий гомдол гаргасан.

            Хэргийн нөхцөл байдал:

2.1. Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дүгээр шийтгэлийн хуудсаар “А ...” ХХК Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9.а, д-д заасан ... татвар төлөөгүй гэсэн үндэслэлээр шийтгэл оногдуулжээ.

2.2. Нийслэлийн Татварын газрын дэргэдэх Маргаан таслах зөвлөлийн 2020 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрийн 20/203 дугаар албан бичгээр шийтгэлийн хуудсыг эс зөвшөөрч гаргасан “А ...” ХХК-ийн гомдлыг хүлээн авахаас татгалзаж, буцаажээ.

            Анхан шатны шүүхийн шийдвэр:

3.1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 128/ШШ2021/0770 дугаар шийдвэрийн 1 дэх заалтаар: Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 2 дугаар зүйлийн 2.2, “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол улсын Засгийн газар, Бүгд найрамдах Сингапур улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, 10 дугаар зүйлийн 10.2.а, 14 дүгээр зүйлийн 2, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9.-д заасныг тус тус баримтлан гомдол гаргагч “А ...” ГХОХХК–ийн гаргасан гомдлын шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дугаар “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” шийтгэлийн хуудасны 44,863 815,78 төгрөгийн нөхөн татвар, 13,459,144,73 төгрөгийн торгууль, 8,972,763,16 төгрөгийн алданги нийт 67,295,723,67 төгрөгт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн бусад шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

3.2. Шийдвэрийн 2 дахь заалтаар: Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.1-д заасныг баримтлан гомдол гаргагч “А ...” ГХОХХК нь гомдлын шаардлагын “Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар”-т холбогдох хэсгээс татгалзсаныг баталж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгожээ.

            Давж заалдах шатны шүүхийн магадлал:

4. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 36 дугаар магадлалаар: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 770 дугаар шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг “Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9-д заасныг баримтлан гомдол гаргагч “А ...” ХХК-ийн “Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Г.Х, Б.Б нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 0297574 дүгээр шийтгэлийн хуудасны “Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хугацаанд нь төлөөгүй” гэх зөрчилд оногдуулсан шийтгэлээс бусад хэсгийг хүчингүй болгуулах” гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж өөрчлөн, шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.Б, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.У нарын давж заалдах гомдлыг хангаж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Н, өмгөөлөгч Э.Б нарын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэжээ.

            Хяналтын журмаар гаргасан гомдол:

5. Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нараас Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч дараах үндэслэлээр хяналтын журмаар гомдол гаргажээ.

5.1. Шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн, төсөөтэй харилцааг зохицуулсан хуулийг буруу хэрэглэсэн тухайд:

5.2. Нэхэмжлэгчээс “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай” Монгол Улсын Засгийн газар, Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 14 дүгээр зүйлийг үндэслэн “А ... АПЕК” ХХК руу 1,980,609,198.90 төгрөгийн мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрийг шилжүүлсэн бөгөөд тус хуулийн этгээд нь Сингапур улсад холбогдох татварыг төлсөн тухай баримтыг шүүхэд нотлох баримтаар гаргаж өгсөн.

5.3. Харин давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд “... Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай” Монгол Улсын Засгийн газар, Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйл, 14 дүгээр зүйлд хамаарна гэж үзэхээргүй байна. Учир нь тус төлбөр нь орлого тул 7 дугаар зүйлд хамааруулах үндэслэлгүй, мөн тус хэлэлцээрийг баримтлах шаардлагатай гэж үзэхгүй” гэж дүгнэсэн нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 10 дугаар зүйлийн 2-т “Монгол Улс олон улсын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ шударгаар сахин биелүүлнэ.” Мөн зүйлийн 3-т “Монгол Улсын олон улсын гэрээ нь соёрхон баталсан буюу нэгдэн орсон тухай хууль хүчин төгөлдөр болмогц дотоодын хууль тогтоомжийн нэгэн адил үйлчилнэ.”,  мөн Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2-т “Монгол Улсын олон улсын гэрээнд татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.” гэж заасантай нийцэхгүй байна.

5.4. Шүүхээс нэхэмжлэгч компанийн шилжүүлсэн төлбөр нь олон улсын хэлэлцээрийн заалтад хамаарахгүй байна гэж олон улсын хэлэлцээрийн заалтыг тайлбарлаж байгаа атлаа “хэлэлцээрийг баримтлах шаардлагатай гэж үзэхгүй” гэж эсрэг утгатай дүгнэлт хийж, олон улсын хэлэлцээрийг хэрэглэхгүй гэж байгаа нь Монгол Улсын Үндсэн хууль болон Татварын хууль тогтоомжид заасан олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөх зохицуулалтыг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн.

5.5. Шүүхийн магадлалд “мэргэжлийн үйлчилгээг дангаараа бие даан хэрэгжүүлэх боломжгүй гэж маргасныг үгүйсгэж няцаах байдлаар маргаагүй. Хэдийгээр хэлэлцээрт “хувь хүн дангаар” эсхүл “багаараа” гүйцэтгэх талаар үгчлэн заагаагүй боловч тухайлсан мэргэжлүүдийг нэрлэн заасан, гомдол гаргагчаас үйлчилгээ нь бие даан эсхүл дангаар үзүүлсэнтэй холбоотой баримт, нотолгоог гарган мэтгэлцээгүй тохиолдолд олон улсын хэлэлцээрийн “...” гэж заасныг зайлшгүй хэрэглэх, улмаар зөрчил гаргаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй” гэж дүгнэсэн.

5.6. Анхнаасаа талууд мэргэжлийн үйлчилгээг бие даан эсхүл ганцаараа гүйцэтгэсэн талаар маргаагүй. Шийтгэлийн хуудсыг ч “бие даан” эсхүл “дангаараа” гүйцэтгэсэн талаар гаргаагүй. Харин тус төлбөрийг нь шилжүүлсэн үйлчилгээ нь олон улсын хэлэлцээрийн 14.1-д заасан “мэргэжлийн үйлчилгээ”-нд хамаарахгүй байх тул Монгол Улсын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулийг хэрэглэх ёстой гэж байцаагч нараас шийтгэлийн хуудсыг гаргасан.

5.7. Гэтэл давж заалдах шатны шүүхээс “мэргэжлийн үйлчилгээ” гэдэгт нэхэмжлэгч компанийн шилжүүлсэн төлбөр нь хамаарч байгаа эсэхэд дүгнэлт өгөх ёстой байтал хариуцагчийн тайлбарын үндэслэлийг нэхэмжлэгч няцаах нотлох баримт гаргаж өгөөгүй, няцаах тайлбар байхгүй гэж хэргийн материалтай танилцаагүй, олон улсын гэрээг мөн л хэрэглэх шаардлагагүй байцаагч нар өөрсдөө мэдэх юм шиг Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2.-т “Монгол Улсын олон улсын гэрээнд татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө” гэж заасныг илтэд буруу тайлбарлан дур зоргын дүгнэлт хийсэн байна.

5.8. “Олон улсын гэрээний ... гэж заасныг зайлшгүй хэрэглэх, улмаар зөрчил гаргаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй” гэж ийм утгагүй, мэргэжлийн бус дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх ямар ч боломжгүй, Монгол Улсын Үндсэн хуулиасаа эхлээд олон улсын гэрээний заалтыг хэрэглэнэ гээд цагаан дээр хараар биччихсэн байхад “олон улсын гэрээг зайлшгүй хэрэглэх үндэслэлгүй” гэж дүгнэж байгаа нь туйлын харамсалтай.

6.1. Нэхэмжлэгчээс өөрийн компанийн хувьцаа эзэмшигч “А ... Эй” ХХК болон “А ... Монголиа” ХХК нарт 2018 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр ногдол ашиг хуваарилж “Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай” Монгол Улсын Засгийн газар, Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 10 дугаар зүйлийн а/-д заасныг үндэслэн 5 хувийн татварыг суутган төлсөн.

6.2. Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд “... ашгийг авах ёстой жинхэнэ эзэмшигчийн Австрали Улсын “А ... холдинг” ХХК-г гэж үзэх үндэслэлтэй, олон улсын хэлэлцээрийг урвуулан ашигласан гэж үзэж, Зөрчлийн тухай хуулиар ... алданги ногдуулсан нь буруу биш” гэж дүгнэсэн нь Компанийн тухай хуулиар ногдол ашиг хуваарилахтай холбоотой зохицуулалттай нийцэхгүй байна.

6.3. Австрали Улсын “А ... холдинг” ХХК нь 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрөөс эхлэн тус компанийн хувьцаа эзэмшигч байхаа больсон бөгөөд 2018 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр ногдол ашиг тараахад хэн тухайн компанийн хувьцаа эзэмшигч байна тэр этгээдэд л ногдол ашгийг тараах ёстой.

6.4. Компанийн ногдол ашиг шилжүүлэхтэй холбоотой харилцааг Компанийн тухай хуулиар зохицуулах бөгөөд давж заалдах шатны шүүхээс Компанийн тухай хуулийг хэрэглэлгүй, компанийн ногдол ашгаа хэзээ хэнд худалдах, шилжүүлэх талаар огт хууль хэрэглэлгүй шийдвэрлэсэн байна.

6.5. Анхан шатны шүүхээс Компанийн тухай хуулийг зөв тайлбарлаж хэрэглэж, ногдол ашиг шилжүүлсэнтэй холбоотой шийтгэлийн хуудасны хэсгийг хүчингүй болгосон байтал давж заалдах шатны шүүхээс хууль хэрэглэлгүй тус хэсгийг хүчингүй болгон анхан давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй тайлбарласан байна.

6.6. Түүнчлэн, нэхэмжлэгч компаниас шилжүүлсэн ногдол ашгийн татварт олон улсын гэрээ хэрэглэх юм уу, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийг хэрэглэх юм уу гэдэгт шүүх дүгнэлт өгөх ёстой болохоос нэхэмжлэгч компанийн хувьцаа эзэмшигч нь хэн болохыг тогтоох нь шүүхийн шийдэх ёстой асуудал биш.

7. Шүүх хуулиар тогтоосон хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн тухайд.

7.1. Нэхэмжлэгчээс давж заалдах журмаар гаргасан гомдолдоо “Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1.-т заасан зөрчлийн яг аль зөрчлийг нэхэмжлэгч компани гаргасан болохыг нотлох баримттай, хуулийн холбогдох заалтыг хэрэглэж тайлбарладаггүй. Татварын ерөнхий хууль /2008 он/-ийн 74.1.1-74.1.10-т заасан ямар үйлдэл, эс үйлдэхүй гаргасан гэж үзсэн хуулийн заалт нь байхгүй буюу үндэслэлгүйгээр татвар төлөгчийг буруутгасан” гэх гомдолд огт дүгнэлт хийгээгүй орхигдуулсан.

7.2. Мөн давж заалдах шатны шүүх хэргийн нөхцөл байдал, маргааны зүйлийг зөв тодорхойлж, хэрэглэх ёстой хуулийг хэрэглэж дүгнэлт өгч чадаагүй нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 121 дүгээр зүйлийн 121.2-т заасантай нийцэхгүй байна.

7.3. Иймд нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 770 дугаар шийдвэрийн шийтгэлийн хуудасны холбогдох хэсгийг хэвээр үлдээсэн хэсгийг хүчингүй болгож, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 36 дугаар магадлалыг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

8. Давж заалдах шатны шүүх гомдлыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй байх тул магадлалыг хэвээр үлдээж, дараах үндэслэлээр хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхив.

Тогтоогдсон үйл баримтын тухайд:

9. Нийслэлийн Татварын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нарын 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 0297574 дүгээр шийтгэлийн хуудсаар “А ...” ХХК нь “(1) 2018 онд мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрийг шилжүүлэхдээ орлогын албан татвар ногдуулаагүй, (2) 2017 оны цэвэр ашгаас ногдол ашиг шилжүүлэхдээ Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай /2006 оны/ хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9.а, д/-д заасныг тус тус зөрчсөн гэсэн үндэслэлээр нөхөн татвар, торгууль, алданги оногдуулжээ.

Мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөр шилжүүлэхдээ орлогын албан татвараас бүрэн чөлөөлж, албан татвар төлөөгүй тухайд:

10. Маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсаар (1) 2018 онд 1,980,609,189.90 төгрөгийн мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөрийг 2017 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдөр Бүгд Найрамдах Сингапур Улсад байгуулагдсан “А ... ПТЕ” компанид шилжүүлэхдээ Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн ТТ13 /Суутгагчийн аж ахуйн нэгжид олгосон орлогоос суутгасан албан татварын тайлан/-д татварын ногдол оруулж өгсөн боловч Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн 7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу орлогын албан татвараас бүрэн чөлөөлж албан татвар төлөөгүй зөрчил нь Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9.д/-д заасныг зөрчсөн гэсэн үндэслэлээр шийтгэл оногдуулсан.

11. Анхан шатны шүүх шийтгэлийн хуудасны мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөртэй холбогдуулан маргасан гомдол гаргагчийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон, давж заалдах шатны шүүхээс шийдвэрийн уг хэсгийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн. Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн гомдлын энэхүү шаардлагад холбогдох дүгнэлт үндэслэлтэй. Энэхүү шаардлагад холбогдох гомдол нь хэргийг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэх үндэслэл болоогүй болно.

12. “А ...” ХХК-ийн (хуучин нэрээр “А ... И” ХХК) 2016 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдрийн хувьцаа эзэмшигчийн шийдвэрээр тус компанийн нийт хувьцааны 50 хувийг Монгол Улсын хуулийн этгээд “А ... Монголиа” ХХК-д, мөн хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн 03 дугаар тогтоолоор компанийн нийт гаргасан хувьцааны 50 хувийг Сингапур Улсын хуулийн этгээд болох “А ... ПТЕ” компанид тус тус шилжүүлжээ.

13. Хариуцагч татварын улсын байцаагч нар “А ...” ХХК-ийн 2017 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрөөс 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацааны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийжээ.

14. “А ...” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн 03 дугаар тогтоолоор “компанийн нийт гаргасан 100,000 ширхэг энгийн хувьцааны 50 хувь болох ... 50,000 ширхэг хувьцааг Сингапур Улсын хуулийн этгээд болох “А ... ПТЕ” компанид Хувьцаа худалдах, худалдан авах гэрээний дагуу шилжүүлснийг” 2017 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр улсын бүртгэлд бүртгэжээ.

15. Гомдол гаргагчаас мэргэжлийн үйлчилгээний төлбөр болон ногдол ашгийг шилжүүлэхдээ Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр /цаашид “Хэлэлцээр” гэх/-т заасан хувь хэмжээгээр татварыг төлсөн нь хууль зөрчөөгүй гэж маргажээ.

Хууль хэрэглээний хувьд:

Энэ хэргийн хувьд хяналтын шатны шүүхээс шийдвэрлэж, хариу өгөх шаардлагатай эрх зүйн асуудал нь:

Татварын ерөнхий /2008 оны/ хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2-т “Монгол Улсын олон улсын гэрээнд Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжоос өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө” гэж заасан олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдвөл зохих нөхцөл энэ хэргийн хувьд үүссэн эсэх тухай байна.

16. Хэлэлцээрийн 10 дугаар зүйлийн 2-т “Гэхдээ ногдол ашиг төлж буй компани байнга оршдог Хэлэлцэн тохирогч улс тухайн ногдол ашигт өөрийн хууль тогтоомжийн дагуу татвар ногдуулж болох ба гэхдээ ашиг хүртэгч Хэлэлцэн тохирогч нөгөө тал улсын байнга оршин суугч нь түүний жинхэнэ эзэмшигч мөн байх тохиолдолд ногдуулах татварын хэмжээ нь; а) хэрэв ногдол ашгийн жинхэнэ эзэмшигч нь ногдол ашиг төлж буй компанийн хөрөнгийн дор хаяж 25 хувийг шууд эзэмшдэг компани бол хувьцааны ногдол ашгийн нийт дүнгийн 5 хувиас” хэтрэх ёсгүй гэж заажээ.

17. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2.9.а/-д зааснаар Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчийн Монгол Улсад бүртгүүлэн үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгжээс авсан ногдол ашгийн орлогод 20 хувиар албан татвар ногдуулахаар зохицуулсан.

-2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийг хүртэл “А ...” ХХК-ийн 50 хувийн хувьцааг Австрали Улсын “А ... ПиТиВай” компани (хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн лавлагаанд бичигдсэнээр) эзэмшиж байжээ.

-2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр “А ...” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын 03 дугаар тогтоолоор тус компанийн 50 хувийн хувьцааг Сингапур Улсын хуулийн этгээд болох “Ай  ... ПТЕ” компанид шилжүүлжээ.

-2018 оны 04 дүгээр сарын 17-ны өдөр “А ...” ХХК-ийн 2017 оны ногдол ашгаас Сингапур Улсын хуулийн этгээд болох “А ... ПТЕ” компанид шилжүүлжээ.

18. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5-д “Энэ хуулийн 17.2.1-17.2.3, 17.2.7-17.2.9-д заасан орлогод ногдох албан татварыг мөн хуулийн 4.1.6-д заасан суутгагч ногдуулан суутган авч, ажлын 7 хоногийн дотор төсөвт шилжүүлнэ” гэж заасны дагуу суутгагч “А ...” ХХК нь дээрх ажил, үйлчилгээний орлого болон ногдол ашгийн орлогыг Сингапур Улсын “А ... ПТЕ” компанид шилжүүлэхдээ 20 хувиар татварыг ногдуулан суутган авч, төсөвт шилжүүлэх үүрэгтэй байсан боловч энэхүү үүргээ биелүүлээгүй байна.

19. Маргаан бүхий акт Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн[1] 1-д “Татвар төлөгч хүн, хуулийн этгээд татвар төлөхөөс зайлсхийх зорилгоор”, 1.1-д “татвар ногдох орлого, орлогоос бусад татвар ногдох зүйлийг нуун дарагдуулсан, эсхүл бусад хүн, хуулийн этгээдэд үндэслэлгүйгээр шилжүүлсэн, эсхүл нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, татварын тайланд тусгахгүй орхигдуулсан” бол татварыг нөхөн төлүүлж, хүн хуулийн этгээдийг нөхөн төлүүлэх татварын 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгохоор заасныг үндэслэл болгосон.

20. Гомдол гаргагчийг Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасан хувь хэмжээгээр татварыг төлөхөөс зайлсхийх зорилгоор Хэлэлцээрийн зохицуулалтыг хэрэглэж уг ногдол ашгийг олох үед хөрөнгө оруулагч байсан Австрали Улсын хуулийн этгээдэд биш Сингапур Улсын хуулийн этгээдэд ногдол ашиг шилжүүлсэн гэж үзэхээр байх тул шийтгэлийн хуудас үндэслэлтэй. Хэлэлцээрийг хэрэглэх нөхцөл нь ашиг хүртэгч хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын байнгын оршин суугч нь түүний жинхэнэ эзэмшигч мөн байх шаардлагатай. Гэтэл ашиг хүртэгч гэх Сингапур Улсын “А ... ПТЕ” компанийг жинхэнэ эзэмшигч гэж үзэхээргүй байна.

21. Учир нь 2017 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн Хувьцаа худалдах, худалдан авах гэрээнд “А ...” ХХК-ийн 50 хувийн хувьцааг худалдагч талаар оролцсон Австрали Улсын “А ... ПиТиВай” компанийг болон худалдан авагчаар оролцсон Сингапур Улсын “А ... ПТЕ” компанийг (2017 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдөр үүсгэн байгуулагдсан) төлөөлсөн М Ж О’М гэх хүн тус хоёр компанийн хувьцаа эзэмшигч байна.

22. Өөрөөр хэлбэл, Хэлэлцээрийн 10 дугаар зүйлийн 2-т “ногдол ашиг хүртэгч Хэлэлцэн тохирогч нөгөө улсын байнга оршин суугч нь түүний жинхэнэ эзэмшигч мөн байх тохиолдолд” гэж заасан нөхцөл хангагдахгүй байна. Орлогын татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Сингапур Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг хэрэглэх нөхцөл үүссэн гэж үзэхээргүй байх тул Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2-т заасан олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөх зохицуулалт энэ тохиолдолд хэрэглэгдэхгүй байна.

23. Маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсаар болон давж заалдах шатны шүүхийн магадлал, хяналтын шатны шүүхийн тогтоолоор гомдол гаргагч хуулийн этгээдийн ногдол ашгаа хэзээ хэнд шилжүүлэхийг шийдвэрлээгүй, хувьцаа эзэмшигч хэн болохыг тогтоогоогүй. Компанийн тухай хуульд зааснаар хувьцаагаа худалдах, шилжүүлэх эрхтэй ч, татвар ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон харилцаа нь Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 3 дугаар зүйлийн 3.2-т зааснаар татварын хуулиар зохицуулагдахаар байна. Тиймээс Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасан татвар суутган төлөх суутгагчийн үүргээ үнэн, зөв биелүүлсэн эсэхийг хянан шийдвэрлэсэн тул энэ талаар гаргасан гомдлыг хүлээн авах боломжгүй. 

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.2.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 36 дугаар магадлалыг хэвээр үлдээж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3-т зааснаар гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөс хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70,200 (далан мянга хоёр зуу) төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.5-д зааснаар Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны тогтоол нь шүүхийн эцсийн шийдвэр байх бөгөөд тогтоолд гомдол гаргахгүй болохыг дурдсугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 М.БАТСУУРЬ

ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                              Ч.ТУНГАЛАГ

ШҮҮГЧИД                                                   Х.БАТСҮРЭН

   П.СОЁЛ-ЭРДЭНЭ

   Ц.ЦОГТ