МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Т.Батсүх даргалж тус шүүхийн танхимд хийсэн хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч: Хас  банк

Хариуцагч:  Энхтайван /РД

Зээлийн гэрээний үүрэгт нийт 131 944 344 /зуун гучин нэгэн сая есөн зуун дөчин дөрвөн мянга гурван зуун дөчин дөрөв/ төгрөг гаргуулах тухай хэргийг хянан хэлэлцэв.

            Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Батцэнгэл, Б.Гантөгс, хариуцагч М.Энхтайван /хариуцагч Э.Ундармаагийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч/, түүний өмгөөлөгч Т.Төгс, нарийн бичгийн дарга Б.Даваахүү нар оролцов.ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: М.Энхтайван нь 2014 оны 11 дүгээр сарын 5-ны өдөр Хас банктай 1490009153 дугаартай зээлийн гэрээ, 140009153-01 тоот барьцааны гэрээ, 1700000757 тоот баталгаат ипотекын гэрээ, 1490009153-02 тоот фидуцийн гэрээ, 1490009153-03 тоот баталгаат ипотекийн гэрээ байгуулан 90 000 000 төгрөгийн зээлийг 48 сарын хугацаатай, жилийн 25.8 хувийн хүүтэй, эргэлтийн хөрөнгийн зориулалтаар авсан. Зээлдэгч нь гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийн баталгаа болгож дараах хөрөнгүүдийг барьцаалсан. Үүнд: Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 3 тоотод байрлах улсын бүртгэлийн Ү-2201019831 улсын бүртгэлийн дугаартай, 41м.кв талбайтай хувийн сууц, Г-2201005131 дугаарт бүртгэлтэй 558 м.кв талбайтай, гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 45 тоотод байрлалтай Ү-2201021378 улсын бүртгэлийн дугаартай 57 м.кв талбайтай хувийн сууц, Г-2201011687 улсын бүртгэлийн дугаартай 350 м.кв талбайтай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 7 тоотод байрлалтай Ү-2201022030 улсын бүртгэлийн дугаартай 71.5 м.кв талбайтай хувийн сууц, Г-2201011497 улсын бүртгэлийн дугаартай 6287 м.кв хэмжээтэй, гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Баянзкүрх дүүрэг, 2 дугаар хороо, Дунд Дарь эхийн 8 дугаар гудамжны 611 тоотод байрлах Г-2204002897 улсын бүргэлийн дугаартай 393,97 м.кв хэмжээтэй, гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, 90-34 УНС улсын дугаартай, KL3G58D1VK000044 арлын дугаартай, 2001 онд үйлдвэрлэгдсэн, Daewoo маркын өөрөө буулгагч автомашин,  50-69 УНА улсын дугаартай, KL3G58D31K000129 арлын дугаартай, 1996 онд үйлдвэрлэгдсэн, Daewoo маркын өөрөө буулгагч автомашин, 86-96 УНА улсын дугаартай, CLG856L1107279 арлын дугаартай, 2011 онд үйлдвэрлгдсэн Liu Long маркын авто ачигч, 74-78 УБҮ улын дугаартай, KMFFD37APTU336253 арлын дугаартай, 1996 онд үйлдвэрлэгдсэн Hyundai Grace маркын ачааны зориулалттай автмашин, 9580 УНЕ улсын дугаартай, 2003 онд үйлдвэрлэгдсэн, KMFXD7BPU61130 арлын дугаартай, Hyundai Porter маркын ачааны автомашин зэрэг  болно. Мөн 140009153 дугаартай зээлийн гэрээнд эхнэр Э.Ундармаа нь хамтран буюу нөхөх хариуцлага хүлээх үүрэгтэй хамтран үүрэг гүйцэтгэгчээр оролцсон бөгөөд хариуцагч нар нь зээлийн гэрээний эргэн төлөлтийн хуваарийн дагуу зээл, хүүг эргэн төлөх үүргээ эхний сард 2014 оны 12 дугаар сард 2 172 600 төгрөг төлбөр төлөөд 2015 оны 1дүгээр сарын 19-ний өдрөөс хойш зээлээ төлөлгүй 479 хоног хугацаа хэтрүүлж гэрээний үүргээ зөрчсөн. Зээл болон барьцааны гэрээнд заасан эрхийнхээ хүрээнд банкнаас барьцаа хөрөнгийн чанар байдлыг үзэхээр очиход Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 3 тоотод байрлах улсын бүртгэлийн Ү-2201019831 улсын бүртгэлийн дугаартай, 41м.кв талбайтай хувийн сууцыг нураасан, автомашинуудыг хөдөө орон нутагт байгаа гэсэн шалтгаанаар үзүүлэхээс татгалзсан зэрэг нь зээлийн гэрээний 3.2.4, барьцааны гэрээ, баталгаат ипотекийн гэрээний 4.2.1-д заасан үүргээ зөрчиж байна. Иймд зээлийн гэрээг цуцалж, 2016 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрийг хүртэл тооцсон М.Энхтайваны зээлийн гэрээний дагуу төлбөл зохих төлбөр нь үндсэн төлбөр 9 000 000 төгрөг, хүү 32 561 975 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүү 1 288 586 төгрөг, нотариатын зардал 61 500 төгрөг, нийт 123 912 061 төгрөгийг хариуцагч нараас гаргуулах, сайн дураар дээрх төлбөрийг төлөөгүй нөхцөлд дээр дурдсан барьцаа хөрөнгөөр үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах шаардлага гаргасан. Иргэний хэрэг үүсгэсэн ч 2016 оны 9 дүгээр сарын 6-ны байдлаар тус хэрэг шийдвэрлэгдээгүй байгаа тул энэ хүртэл хугацааны зээлийн хүү 7 443 124 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүү 589 159 төгрөг, нийт 8 032 283 төгрөгөөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлж байна. Нийт нэхэмжлэлийн шаардлага 131 944 344 төгрөгийг хариуцагч нараас гаргуулж өгнө үү.

Хариуцагч М.Энхтайван, түүний өмгөөлөгч нараас шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Би Хас банктай 2014  оны 11 дүгээр  сарын 5-ны өдөр зээлийн болон барьцааныг гэрээнүүдийг байгуулж 90 000 000 төгрөг зээлж, зээлийн барьцаанд 7 ширхэг үл хөдлөх эд хөрөнгө, 5 ширхэг хөдлөх  хөрөнгө барьцаалсан. Зээлийн эргэн төлөлтөөс 2 172 600 төгрөгийг нэг удаа төлсөн нь үнэн. Гэрээний хугацаа 4 жил буюу 48 сарын хугацаатай, 2018 оны 11 дүгээр сард дуусахаар байгаа бөгөөд бид 2017 оны 4 дүгээр сард багтаан төлбөл зохих зээл хүүгээ төлж дуусгах бодолтой байна. Иргэний хуулийн 453 дугаар зүйлийн 453.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээний хугацаа нэмэгдүүлсэн хүү шаардрах эрхтэй байхад нэхэмжлэгч гэрээгээ дангаар цуцалж байгаа тул нэмэгдүүлсэн хүү шаардах эрхгүй юм. Зээлийн барьцаанд тавьсан үл хөдлөх эд хөрөнгүүдийг хариуцагч нь итгэмжлэлийн үндсэн дээр барьцаалсан бөгөөд энэ нь Иргэний хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70.1 дэх хэсэгт заасан төлөөлөгч төлөөлүүлэгчийн нэрийн өмнөөс өөртэйгээ хэлцэл хийхийг хориглосон зохицуулалттай харшилж байна. Иймд нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.

Шүүх хуралдаанаар нэхэмжлэгчийн тайлбар болон хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч Хас банк нь хариуцагч М.Энхтайван, Э.Ундармаа нарт холбогдуулан зээлийн гэрээг цуцалж, үндсэн зээл, цуцлах хүртэл хугацааны хүү, нэмэгдүүлсэн хүү, нотариатын зардал нийт нийт 123 912 061 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг 2016 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдөр гаргасан бөгөөд хэргийг хянан хэлэлцэх шүүх хуралдаанд нэхэмжлэлийн шаардлагаа 2016 оны 9 дүгээр сарын 6-ны өдрийг хүртэл хугацааны хүү, нэмэгдүүлсэн хүүг тооцон 8 032 283 төгрөгөөр ихэсгэж, 131 944 344 төгрөг гаргуулахаар шаарджээ. 

Талууд 2014 оны 11 дүгээр сарын 5-ны өдөр 1490009153 дугаартай зээлийн гэрээ, 140009153-01 тоот барьцааны гэрээ, 1700000757 тоот баталгаат ипотекын гэрээ, 1490009153-02 тоот фидуцийн гэрээ, 1490009153-03 тоот баталгаат ипотекийн гэрээ байгуулан, зээлдэгч нар нь нэхэмжлэгч Хас банкнаас  90 000 000 төгрөгийн зээлийг 48 сарын хугацаатай, жилийн 25.8 хувийн хүүтэй, эргэлтийн хөрөнгийн зориулалтаар зээлсэн байх бөгөөд гэрээ байгуулсан, зээлийн төлбөрт 2 172 600 төгрөгийг нэг удаа төлсөн, өөр төлбөр хийгээгүй, энэхүү үйл баримтын талаар маргахгүй байна.

Нэхэмжлэгч нь зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар хариуцагчийн болон бусдын өмчлөлийн Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 3 тоотод байрлах улсын бүртгэлийн Ү-2201019831 улсын бүртгэлийн дугаартай, 41м.кв талбайтай хувийн сууц, Г-2201005131 дугаарт бүртгэлтэй 558 м.кв талбайтай, гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 45 тоотод байрлалтай Ү-2201021378 улсын бүртгэлийн дугаартай 57 м.кв талбайтай хувийн сууц, Г-2201011687 улсын бүртгэлийн дугаартай 350 м.кв талбайтай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Сонгинохайрхан дүүрэг, 7 дугаар хороо, Баянхошууны 11 дүгээр гудамжны 7 тоотод байрлалтай Ү-2201022030 улсын бүртгэлийн дугаартай 71.5 м.кв талбайтай хувийн сууц, Г-2201011497 улсын бүртгэлийн дугаартай 6287 м.кв хэмжээтэй, гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, Баянзкүрх дүүрэг, 2 дугаар хороо, Дунд Дарь эхийн 8 дугаар гудамжны 611 тоотод байрлах Г-2204002897 улсын бүргэлийн дугаартай 393,97 м.кв хэмжээтэй, гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газар, 90-34 УНС улсын дугаартай, KL3G58D1VK000044 арлын дугаартай, 2001 онд үйлдвэрлэгдсэн, Daewoo маркын өөрөө буулгагч автомашин,  50-69 УНА улсын дугаартай, KL3G58D31K000129 арлын дугаартай, 1996 онд үйлдвэрлэгдсэн, Daewoo маркын өөрөө буулгагч автомашин, 86-96 УНА улсын дугаартай, CLG856L1107279 арлын дугаартай, 2011 онд үйлдвэрлэгдсэн Liu Long маркын авто ачигч, 74-78 УБҮ улын дугаартай, KMFFD37APTU336253 арлын дугаартай, 1996 онд үйлдвэрлэгдсэн Hyundai Grace маркын ачааны зориулалттай автмашин, 95-80 УНЕ улсын дугаартай, 2003 онд үйлдвэрлэгдсэн, KMFXD7BPU61130 арлын дугаартай, Hyundai Porter маркын ачааны автомашин зэрэг үл хөдлөх болон хөдлөх хөрөнгүүдийг  барьцаалжээ.

Зээлийн гэрээ, барьцааны гэрээ болон фидуцийн гэрээнд хариуцагч М.Энхтайван, Э.Ундармаа нар, 1490009153-03 тоот баталгаат ипотекийн гэрээнд  өмчлөгч нараас олгосон итгэмжлэлийн үндсэн дээр М.Энхтайван гарын үсгээ зурсан байх бөгөөд Э.Ундармаа нь  Хас банктай 2012 оны 8 дугаар сарын 2-ны өдөр байгуулсан 1700000757-01 дугаартай баталгаат ипотекийн гэрээгээр барьцаалуулсан үл хөдлөх эд хөрөнгийг мөн давхар барьцаалахыг зөвшөөрчээ. /хх-ийн 7-20/ Хэдийгээр хариуцагч талаас баталгаат иптекийн гэрээгээр Б.Баасансүрэн, Г.Олонбаяр, С.Дуламжав, Я.Алтангэрэл, Б.Октябрь нарын өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг хариуцагч М.Энхтайван нь итгэмжлэлийн үндсэн дээр Хас банкнаас авсан зээлийн  барьцаанд тавьсан нь Иргэний хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70.1 дэх хэсэгт заасныг зөрчсөн гэж тайлбарлаж байгаа боловч хэрэгт авагдсан 2014 оны 3 дугаар сарын 10-ны өдрийн 4-ний өдрийн  итгэмжлэл хуулийн шаардлага хангасан, өөрсдийн өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг барьцаалж зээл авах, зээлийн болон барьцааны гэрээ, барьцаалбарт төлөөлж гарын үсэг зурах эрхийг М.Энхтайванд 3 жилийн хугацаатай олгосон ба итгэмжлэлээр олгосон эрхийг хэтрүүлсэн, төлөөлүүлэгчийн нэрийн өмнөөс өөртэйгээ хэлцэл хийсэн гэж үзэх үндэслэлгүй байна. /хх-ийн 45, 48, 51/

Иргэний хуулийн 153 дугаар зүйлийн 154.3 дах хэсэгт зааснаар барьцааны зүйл нь бусдын өмчлөлийн хөрөнгө байж болох бөгөөд  Банк, эрх бүхий хуулийн этгээдийн мөнгөн хадгаламж, төлбөр тооцоо, зээлийн үйл ажиллагааны тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1, 29.2, 29.3 дахь хэсгүүдэд барьцааны зүйлийн үнэлгээний талаар гэрээний талууд харилцан тохиролцсон, барьцаалсан үл хөдлөх эд хөрөнгүүд улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн байхаар  зохицуулсан байна.

Зохигчдын хооронд Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1 дэх хэсэгт заасан банк, зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрх бүхий хуулийн этгээдээс зээл олгох гэрээний харилцаа үүсч зээлдэгч гэрээнд заасан зээл хүү төлөх хуваарийг зөрчсөн, гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүй гэх  үндэслэлээр нэхэмжлэгч банк гэрээг нэг талын санаачилгаар цуцалж, зээлийг гэрээний ерөнхий хугацаанаас өмнө төлөхийг шаардсан болно.

Иргэний хуулийн 452 дугаар зүйлийн 452.2, Банк, эрх бүхий хуулийн этгээдийн мөнгөн хадгаламж, төлбөр тооцоо, зээлийн үйл ажиллагааны тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.3 дахь хэсэгт тус тус зааснаас үзэхэд зээлдэгч гэрээнд заасан хугацаанд авсан зээлээ эргүүлэн төлөөгүй бол гэрээнд заасны дагуу зээлдүүлэгчийн үндсэн хүүгийн хорин хувиас хэтрэхгүй хэмжээний нэмэгдүүлсэн хүү төлөхөөр зохицуулсан  бөгөөд гэрээг хугацаанаас нь өмнө нэг талын санаачилгаар цуцласан тохиолдолд хамаарахааргүй байна.

Мөн гэрээг цуцласнаас хойш гэрээний үүргийг тооцон нэхэмжилсэн нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасан хохирол гэж үзэх боломжгүй байх тул нэхэмжлэлийн шаардлагын ихэсгэсэн хэсэг болох 8 032 283 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлтэй гэж дүгнэлээ. 

Зээлийн гэрээг банк цуцалж, 2016 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдрөөр тооцоолон  нэхэмжилсэн үндсэн зээл 90 000 000 төгрөг, хүү 32 561 975 төгрөг, нотариатын зардал 61 500 төгрөг, нийт 122 623 475 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгч Капитал банканд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 9 320 869 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзэв. 

Нэхэмжлэгч Хас банк нь хариуцагч М.Энхтайван, Э.Ундармаа нарт холбогдуулан зээлийн гэрээний үүргийг хамтран хариуцуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа гаргасан бөгөөд гэрээний агуулга, үүрэг гүйцэтгэгч тус бүрийн хүлээсэн үүрэг зэргэээс дүгнэхэд Иргэний хуулийн 242 дугаар зүйлийн 242.1 дэх хэсэгт заасан хамтран үүрэг гүйцэтгэгч  гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1, 452 дугаар зүйлийн 452.2  дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч М.Энхтайван, Э.Ундармаа нараас 122 623 475 /нэг зуун хорин хоёр сая зургаан зуун хорин гурван мянга дөрвөн зуун далан тав/ төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Хас банкинд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 9 320 869 /есөн сая гурван зуун хорин мянга найман зуун жаран ес/  төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хуулийн 175 дугаар зүйлийн 175.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч нь  шүүхийн шийдвэрийг сайн дураар биелүүлээгүй тохиолдолд 140009153-01 тоот барьцааны гэрээ, 1700000757 тоот баталгаат ипотекын гэрээ, 1490009153-02 тоот фидуцийн гэрээ, 1490009153-03 тоот баталгаат ипотекийн гэрээгээр барьцаалсан үл хөдлөх болон хөдлөх эд хөрөнгүүдийн үнийн дүнгээс үүргийн гүйцэтгэлийг шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн журмаар  албадан дуудлага худалдаагаар хангуулж болохыг дурдсугай.

3. Улсын тэмдэгтийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь  хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 920 977 төгрөгийг улсын төсөвт хэвээр үлдээж хариуцагчаас 771 067 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч Хас  банкинд олгосугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дэх хэсэгт зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах журмаар 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд  гомдол гаргах эрхтэй болохыг тайлбарласугай.

 

 

                     ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                          Т.БАТСҮХ