ХХХХ-ийн

нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Ж.Оюунтунгалаг даргалж, шүүгч С.Энхтөр, Ц.Ичинхорлоо нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Баянгол, Хан-Уул, Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2016 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 102/ШШ2016/03216 дугаар шийдвэртэй

 

Нэхэмжлэгч ХХХХ-ийн нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нарт холбогдох

 

55 333 016 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй,

 

Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, 168 493 080 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

 

Хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн

Шүүгч Ц.Ичинхорлоогийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч:            ХХХХ

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч:              ХХХХ

Хариуцагчийн өмгөөлөгч:                                        ХХХХ

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга               Ө.Ган-Өнөр нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч ХХХХ-ийн төлөөлөгч ХХХХ шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ХХХХ, ХХХХ нар шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Банкны эрх хүлээн авагчаас Хадгаламж банкны чанаргүй зээлийг төлүүлэх ажлын хүрээнд ХХХХ дүүрэг, ХХ дугаар хороо, ХХ дугаар хороолол, ХХХ дугаартай барилгын 2 дугаар давхарт байрлах үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрхийг “ХХХХХ” ХХК-ийн өмчлөх эрхэд шилжүүлэн авч улсын бүртгэлийн байгууллагаас 2014 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдөр “ХХХХХ” ХХК-д тус хөрөнгийн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг олгосон. Тус хөрөнгийн өмчлөх эрх Хадгаламж банкинд шилжихээс өмнө буюу 2013 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдөр өмнөх өмчлөгч болон хариуцагч ХХХХ нарын хооронд “Түрээсийн гэрээ” байгуулагдсан. Уг гэрээгээр ХХХХХХ дүүрэг, ХХ дугаар хороо, ХХ дугаар хороолол, ХХХХХ дугаартай барилгын 2 дугаар давхрыг 2013 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 2016 оны 5 дугаар сарын 1-ний өдрийг хүртэл хугацаагаар түрээслүүлэх, түрээслэгч нь түрээсийн төлбөрт нэг сарын 10 000 ам.долларыг төлөхөөр тохиролцсон байсан. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.5 дахь хэсэгт заасны дагуу “ХХХХХ” ХХК нь ХХХХтай байгуулсан Түрээсийн гэрээний тухайд өмчлөх эрхийн гэрчилгээг хүлээн авсан өдөр буюу 2014 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдрөөс эхлэн түрээслүүлэгчийн эрх үүргийг хэрэгжүүлж байна. Энэ тухай мэдэгдлийг ХХХХд хүргүүлэхээр тус байранд очсон боловч ХХХХгийн ээж ХХХХ /мөн ХХХХ-ийн ээж/ гэх эмэгтэй мэдэгдлийг хүлээн авсан. Үүнээс хойш тус байранд засварын ажил хийгдэж эхэлсэн ба түрээслэгч ХХХХ болон түүний ээж ХХХХ нартай уулзах гэсэн боловч олдохгүй, уг байранд засварын ажил гүйцэтгэж байсан ажилчдаас өөр хүнгүй байсан бөгөөд тэдний зүгээс бид ажлаа хийхээс өөр зүйл мэдэхгүй гэж байсан. 2014 оны 4 сараас уг байрны засварын ажил хийгдэж дуусаж “Суоно Лоунж Караоке” нь үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн ба өдөр тутмын үйл ажиллагааг нь “ХХХХ” ХХК хариуцаж байсан. Түүнээс хойш “Суоно Лоунж Караоке”-ийн эзэмшигч ХХХХ нь нийт 30 830 000 төгрөгийн түрээсийн төлбөрийг барагдуулсан. Үүнийг түрээсийн гэрээ байгуулагдсан өдөр буюу 2013 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдрийн ам.долларын албан ханш 1 410.68 төгрөгөөр тооцоход 21 854.7 ам.доллар болж байна. Энэ нь 2014 оны 3 дугаар сарын түрээсийн төлбөр 10 000 ам.доллар, 2014 оны 4 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр 10 000 ам.доллар, 2014 оны 5 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийн 1 854.7 ам.долларт тус тус тооцогдох ба нэхэмжлэл гаргах өдрийн байдлаар 2014 оны 5 дугаар сарын төлбөрийн үлдэгдэл 8 145.2 ам. доллар, 2014 оны 6 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 10 000 ам. доллар, 2014 оны 7 дугаар сарын 20-ны өдрийг дуустал хугацаагаар тооцсон 6 451.61 ам.доллар, нийт 24 596.81 ам.долларын түрээсийн төлбөрийг үлдэгдэлтэй байна. Гэрээний 5.1.4-д зааснаар түрээслэгч нь түрээсийн төлбөрийг хугацаанд нь төлөөгүй тохиолдолд төлөгдөөгүй дүнгийн 0.03 хувьтай тэнцэх хэмжээний алдангийг төлөхөөр тохиролцсон ба уг заалтын дагуу алдангийг тооцон үзэхэд 2014 оны 8 дугаар сараас 2015 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийг хүртэл хугацаанд нийт 430 хоног х 7.37 ам.долллар=3169.1 ам.доллар байна. Иймд “ХХХХ” ХХК болон ХХХХ нараас 2013 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдрийн түрээсийн гэрээний дагуу төлөх төлбөрт 24 596.81 ам.доллар, алданги 3169.1 ам.доллар, нийт 27 765.91 ам.долларыг нэхэмжлэл гаргах өдрийн Монгол банкны албан ханш 1992.84 төгрөгөөр тооцон нийт       55 333 016 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч “ХХХХ” ХХК-ийн төлөөлөгч ХХХХ шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ХХХХ шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: 2014 оны 1 дүгээр сарын 17-ны өдөр иргэн ХХХХ-тай хариуцагч нар түрээсийн гэрээ байгуулсан. Сүүлд нь энэ түрээсийн зүйл болох үл хөдлөх эд хөрөнгийн хууль ёсны өмчлөгч нь иргэн ХХХХ биш болсон. Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар, Төрийн банк нь тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөлийг шилжүүлсэн өдрөөс эхлэн нэхэмжлэгч тал Төрийн банк, тус үл хөдлөх эд хөрөнгөтэй холбоотой эрхийг хэрэгжүүлэгч “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагч нь хариуцагч нар нь өдийг хүртэл нэхэмжлэгч талтай зохицож ирсэн. Сүхбаатар дүүргийн нутаг дэвсгэрт байрлах тус үл хөдлөх эд хөрөнгийн объект “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчид шилжсэнээс хойш гэрээний дагуу түрээсийн үйл ажиллагаа эрхлэх, гэрээний хугацаа, үнийн дүн, түрээслэгч тухайн объектод хөрөнгө оруулалт хийсэн зэрэг шалтгааны улмаас энэ талаар гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах саналыг удаа дараа хүргүүлсэн боловч нэхэмжпэгчийн зүгээс хүлээж аваагүй. Өнөөдрийн байдлаар “ХХХХ” ХХК нь гэрээний зүйл болох үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэлгээ, өнгө үзэмж, гадна дотор засал, сантехникийн зардал, түрээсийн гэрээнд заасан үйлчилгээний зориулалттай цаашид өмчлөгч ашиглахад үлэмж дэмжлэг үзүүлсэн зөвхөн салгаж үл болох эд юмсын зориулалтаар 120 000 000 төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг хийсэн. “ХХХХ” ХХК нь 2014 оны 6 дугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн “Соуно лоунж караоке”-г ажиллуулж байсан. Нийтдээ “Соуно лоунж караоке” нь 300 000 000 төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсэн. Энэ нэхэмжлэл нь үндэслэлгүй гэж үзэж байх тул хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

Хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ХХХХ шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлдээ: Хариуцагч ХХХХ нь 2013 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдөр иргэн ХХХХ-тай “Түрээсийн гэрээ” байгуулсан бөгөөд энэ гэрээний нөхцөл ёсоор эхний ээлжийн төлбөр болох 50 000 ам.доллар буюу 56 422 000 төгрөг түрээслүүлэгчид төлөөд засвар тохижилтын ажлаа хийж эхэлсэн. Дээрх гэрээг хуульд заасан журмын дагуу Улсын бүртгэлд бүртгүүлэхийг түрээслүүлэгчээс шаардахад “Нэгэнт эхэлчихсэн байгаа засвар, тохижилтын ажлаа дуусгаад үйл ажиллагаагаа эхлэх үед улсын бүртгэлд бүртгүүлчихье” гэсэн. Гэтэл 2014 оны 1 дүгээр сарын 17-ны өдөр ХХХХ нь гэрээний зүйл болох тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн хууль ёсны өмчлөгч биш болсныг 2014 оны 2 дугаар сарын эхээр мэдсэн. Гэрээний 7.1 дэх хэсэгт заасанчлан “Түрээслүүлэгч нь гэрээг байгуулах өдрөөр Түрээслэгчийн гэрээг байгуулах эрмэлзэллийг өөрчилж болохуйц түрээсийн байртай холбоотой гуравдагч этгээдийн өмнө хүлээсэн аливаа өр, авлага, үүрэг хариуцлага байхгүй бөгөөд түрээсийн байрыг бусдад барьцаалуулаагүй, баталгаа, батлан даалт гаргаагүй болохыг үүгээр батлаж байна” гэсэн батлагаа гаргаж өгч байсан тул бид гэрээний үндсэн зорилгод нийцүүлэн засвар тохижилтын ажил хийж хөрөнгө оруулалт нэмж оруулж байсан. Гэтэл гэнэт өмчлөгч нь өөрчлөгдөж гэрээнд заасан нөхцлүүдээс өөр шаардлага орж ирсэн нь манай эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд сөрөг нөлөө үзүүлэхүйц нөхцөл байдал үүссэн. Өнөөдрийн байдлаар хариуцагч тал болох “ХХХХ” ХХК болон ХХХХ нарын зүгээс тухайн обьектод үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээ болоод өнгө үзэмжид нөлөөлөх сантехник, цэвэр бохир ус, дэд бүтцийн ихээхэн хэмжээний засвар хийж тодорхой зардал гаргасан бөгөөд энэ нь 92 225 880 төгрөг болж, тухайн хөрөнгийн үнийг тэр хэмжээгээр нэмэгдүүлэх хэмжээний хөрөнгө оруулалт болсон. Хариуцагч нь “Суоно Лоунж” Караоке ресторан үйлчилгээний төвийг ажиллуулахын тулд тухайн үйлчилгээнд зориулсан тоног төхөөрөмж, техник хэрэгсэл, тохижилт, аюулгүй байдал, гадаад болон дотоод засалд зориулж оруулсан хөрөнгө оруулалт дээрх дүнд орж тооцогдоогүй юм. Нэгэнт хөрөнгө зарсан үйл ажиллагаа явуулж, гэрээнд заасан үйлчилгээний зориулалтаар тухайн обьектыг ашиглахын тулд “ХХХХХ” ХХК дахь эрх хүлээн авагчид маргааны гол зүйл болоод байгаа обьектийг талуудын санаачлагаар хэрхэн хуулийн дагуу ашиглах тал дээр бидний зүгээс байнгын санал тавьж байсан боловч өдийг хүртэл хүлээж аваагүй төдийгүй шууд хөөн гаргах, битүүмжлэх гэх мэт үйл ажиллагааг авч байсан атлаа өнөөдөр ийм их хэмжээний түрээсийн төлбөр нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөх хууль зүйн үндэслэл байхгүй. Энэ зорилгодоо хүрэхийн тулд арга буюу нэхэмжлэгч тал болох “ХХХХХ” ХХК дахь эрх хүлээн авагчид 10 000 ам.долларын буюу 19 845 200 төгрөгийн төлбөрийг хүртэл шилжүүлж үзсэн. Нэхэмжлэгчийн шаардлагад дурьдсанаар Иргэний хуулийн 297 дугаар зүйлийн 297.1 дэх хэсэгт заасны дагуу “ХХХХХ” ХХК дахь эрх хүлээн авагчид тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн өмнөх өмчлөгчийн эрх, үүрэг хууль ёсны дагуу шижсэн тул бид дээрх хүсэлтийг шинэ өмчлөгчид гаргаж байсан боловч тодорхой үр дүнд хүрээгүй болно. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дэх хэсэгт заасны дагуу “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол турээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ” мөн 318.4 дэх хэсэгт заасны дагуу  “Энэ хуулийн 318.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна” гэж тус тус заасан бөгөөд үндсэн нэхэмжлэлийн болон энэхүү сөрөг нэхэмжлэлийн гол эрх зүйн үндэс болох “Түрээсийн гэрээ“ нь дээрх хуулийн заалтыг зөрчсөн байгаа тул мөн хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1 дэх хэсэгт заасан  “хууль зөрчсөн буюу нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зан суртахууны хэм хэмжээнд харшилсан хэлцэл” гэж үзэж  түүнийг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцон мөн зүйлийн 56.5 дэх хэсэгт заасан  “Энэ хуулийн 56.1 дэх хэсэгт заасан хэлцэл хийсэн талууд нь уг хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх үурэгтэй”  гэж заасан ёсоор манай төлсөн 50 000 ам.доллар буюу 76 267 200 төгрөг,  тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн үнийг тэр хэмжээгээр нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалт болох сантехник, цэвэр бохир ус, дэд бүтцийн ихээхэн хэмжээний засварт зарцуулсан 92 225 880 төгрөг, нийт 168 493 080 төгрөгийг “Хадгаламж” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчаас гаргуулж олгуулж өгнө үү гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч ХХХХ-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ХХХХ, ХХХХ нар сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан хариу тайлбартаа: Хариуцагчаас Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн түрээсийн гэрээ үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгэгдээгүй гэх үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах шаардлага гаргажээ. Гэрээний талууд Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээг хуулийн хүрээнд чөлөөтэй байгуулах түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох эрхтэй. Зохигчид түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулж талууд гарын үсэг зурсныг хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлгүй. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дэх хэсэгт зааснаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт гэрээг бүртгүүлээгүй хэдий ч талууд гэрээний агуулгыг хүлээн зөвшөөрч, хүсэл зоригоо бодитойгоор илэрхийлсэн нь агуулгын хувьд байж бол хэлцэл хийгдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байх бөгөөд гэрээг талуудын хүсэл зоригс гадуур хийгдсэн гэж үзэх боломжгүй. Нөгөө талаар хариуцагчаас түрээсийн төлбөрт 2014 оны 4 дүгээр сарын 2-ны өдөр 17 679 400 төгрөг, 2014 оны 4 дүгээр сарын 3-ны өдөр 150 600 төгрөгийг тус тус Хадгаламж банкны дансаар шилжүүлэн төлж байсан. Энэ нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.3 дэх хэсэгт заасан “Энэ хуулийн 56.1.2-56.1.4, 56.1.8 дэх хэсэгт заасан хэлцлийг хийсэн этгээд уг хэлцлээр илэрхийлсэн хүсэл зоригоо хүчин төгөлдөр болохыг хожим хүлээн зөвшөөрч, хуульд заасан хэлбэрээр илэрхийлсэн бол шинээр хийсэнтэй адилтгаж хүчин төгөлдөр хэлцэл гэж үзнэ” гэж заасантай нийцэж байна. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Шүүх:  Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нараас 55 333 016 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчид олгож, Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 56.5, 56.6 дэх хэсэгт заасан үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул нэхэмжлэгч “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчид холбогдох түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулж, 168 493 080 төгрөг гаргуулах тухай хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нарын сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 56.2, 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.12-т зааснаар нэхэмжлэгч улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдөхийг дурдаж, хариуцагч нараас улсын тэмдэгтийн хураамжинд 434 615 төгрөгийг гаргуулан улсын орлогод оруулж, хариуцагч нараас улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 1 065 500 төгрөгийг улсын орологод хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ХХХХ давж заалдах гомдолдоо: ...Гэрээний хугацаанд буюу 2014 оны 1 дүгээр сарын 7-ны өдрийн өмчлөх эрхийн улсьн бүртгэлийн 000283597 дугаар гэрчилгээний дагуу гэрээний зүйл болох дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгө "ХХХХ" ХХК-ийн өмчлөлд шилжсэнээр гэрээний нэг тал болох түрээслүүлэгч нь "ХХХХ" ХХК болон хариуцагч ХХХХ нарын хооронд 2013 ны 3 дугаар сарын 27-ны өдрийн "Түрээсийн гэрээ"-ний үндсэн дээр "ХХХХ" ХХК болон хариуцагч "ХХХХХ" ХХК-ийн хооронд Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.8 дахь хэсэгт зааснаар өөрийн хүсэл зоригоо бодит үйлдлээр илэрхиилсэн буюу гэрээний зүйл болох үл хөдлөх хөрөнгийг “ХХХХ" ХХК түрээслэж, төлбөрийг төлж байсан үйл баримтын үндсэн дээр тэдний хооронд иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасан түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна гэжээ. Хариуцагч болон нэхэмжлэгч нарын хооронд хуульд заасан хэлбэрээр зайлшгүй бичгээр хийх хууль зүйн шаардлагыг агуулсан Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасан түрээсийн гэрээ байгуулагдсан тул хариуцагчийн зүгээс хуульд заасан хэлбэрээр зайлшгүй бичгээр хийх шаардлага бүхий хэлцлийн хүсэл зоригийн илэрхийллийг бичгээр гаргаж өгсөн. Талууд түүн дээр тохиролцсон үйл баримт тухайн иргэний хэрэгт авагдаагүй. Дээрх байдлыг шүүхийн шийдвэрт дурьдсан хүсэл зоригийн хүчин төгөлдөр бодит илэрхийлэл хэмээн хүлээж авах үндэслэл биш юм. Иймд талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д заасан "хууль зөрчсөн буюу нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зан суртахууны хэм хэмжээнд харшилсан хэлцэл;" гэж үзэж түүнийг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцон мөн хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дахь хэсэгт "Энэ хуулийн 56.1 дэх хэсэгт заасан хэлцэл хийсэн талууд нъ уг хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх үүрэгтэй” гэж заасан ёсоор хариуцагч нарын төлсөн 50 000 ам.доллар буюу хэрэгт хавсаргасан төлбөр төлсөн өдрүүдийн гол банкны лавлагааны баримтын ханшаар нийтдээ    76 267 200 төгрөг болон тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн үнийг тэр хэмжээгээр нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалт болох сантехник, цэвэр бохир ус, дэд бүтцийн ихээхэн хэмжээний засварт зарцуулсан 92 225 880 төгрөг нийтдээ 168 493 080 төгрөгийг “ХХХХ" ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчаас гаргуулж нэхэмжлэгчид олгуулах үндэслэл болно. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож "ХХХХ" ХХК дахь эрх хүлээн авагчийн нэхэмжлэлийг нь хэрэгсэхгүй болгон, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

 

            Анхан шатны шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг хангаагүй байна.

 

Нэхэмжлэгч “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагч нь хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нарт холбогдуулан түрээсийн гэрээний үлдэгдэл төлбөрт 24 596.81 ам.доллар, алдангид 3 169.1 ам доллар нийт 27 755.91 ам доллар буюу 55 333 016 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжилж, хариуцагч нар нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрөн маргаж, нэхэмжлэгч ХХХХХ ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчид холбогдуулан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж үзэх, түрээсийн төлбөрт төлсөн 50 000 ам.доллар буюу 76 267 200 төгрөг, засварын зардалд 92 225 880 төгрөг нийт 168 493 080 төгрөгийг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ. 

 

Хэрэг тавагдсан нотлох баримтаас үзэхэд “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагч болон “ХХХХ” ХХК-ийн хооронд түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн гэж анхан шатны шүүх үзсэнийг буруутгах үндэслэлгүй байна. /хавтаст хэргийн  10-13/

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт зааснаар “Түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар бүртгүүлнэ” гэж заасан бөгөөд зохигчид дээрх гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй үйл баримтын талаар маргахгүй байна.  

 

Иргэний хуулийн 318  дугаар зүйлийн 318.4 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн шаардлага хангаагүй гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байна” гэж заасан байх тул “ХХХХХ” ХХК болон “ХХХХ” ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээний гэрээ Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасан хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн, хуульд заасан тохиолдолд зохих этгээдийн зөвшөөрөлгүй хийсэн хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж үзэхээр байна.

 

Иймд нэхэмжлэгчийн хувьд хүчин төгөлдөр бус түрээсийн төлбөр төлөхийг хариуцагчаас шаардах эрхгүй юм.

 

Хэдийгээр талуудын хооронд байгуулагдсан хэлцэл нь хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй, хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл байгаа боловч тухайн байрыг хариуцагч компани нь бодитойгоор эзэмшилдээ байлган үйл ажиллагаа явуулж байсан асуудлаар зохигчид маргаагүй. Хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн эд хөрөнгийг хууль болон гэрээний үндсэн дээр эзэмшилдээ байлгасан, ашиглах эрхтэй гэдэг нь нотлогдоогүй тул Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар уг эд хөрөнгийг ашиглаж байсан 2013 оны 3 дугаар сарын 27-ны өдрөөс 2014 оны 7 дугаар сарын 20 өдрийг дуустал хугацааны хоорондох түрээсийн төлбөртэй тэнцэх 24 596.84 ам.доллар буюу 49 017 506 төгрөгийг нэхэмжлэгч шаардах эрхтэй байна.

 

            Харин талуудын хооронд байгуулсан хэлцэл нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл байх тул нэхэмжлэгч нь хариуцагчаас гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийн хангах арга болох алдангийг шаардах эрхгүй болно. Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.9 дэх хэсэгт зааснаар үндэслэлгүй хөрөнгөжсөнтэй холбоотой буцаан шаардах эрхэд уг хуулийн 232 дугаар зүйл хамраахгүй талаар заасан байх тул нэхэмжлэгчид алданги шаардах эрх үүсэхгүй юм. 

 

Иймд нэхэмжлэгч ХХХХХ ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчийн үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 49 017 506 төгрөгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгохоор шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

Хариуцагч "ХХХХ” ХХК нь нэхэмжлэгч “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчаас түрээсийн төлбөрт төлсөн 50 000 ам доллар буюу 76 267 200 төгрөг, үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнийг нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалт болох сантехник, цэвэр бохир ус, дэд бүтцийн засварт зарцуулсан 92 225 880 төгрөг нийт 168 493 080 төгрөгийг гаргуулахаар   сөрөг нэхэмжлэл гаргахдаа Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.6 дахь хэсэгт заасан “Хүчин төгөлдөр бус хэлцэл хийсэн буруутай этгээд нь бусдад учруулсан хохирлыг нөхөн төлнө” гэсэн заалтыг үндэслэсэн байна.

 

Хуульд зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн улмаас хохирол учирсан байвал уг хэлцлийг хийсэн буруутай этгээдээс шаардах эрхтэй байхаар тодорхойлсон боловч тухайн хүчин төгөлдөр бус хэлцлийг хийхэд нэхэмжлэгчийг дангаар нь буруутгах үндэслэл тогтоогдоогүй, ийм нөхцөл байдлыг хариуцагч нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар нотлох баримтыг өөрөө гаргаж өгөх, цуглуулах үүрэгтэй.

 

Тиймээс хариуцагчийн түрээслэж байсан үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнийг нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалт, засварын зардалд 92 225 880 төгрөг зарцуулсан гэсэн тайлбараар уг байдлыг нотолсон гэж үзэхгүй юм.

 

Хариуцагч уг байдлыг нотлохоор “ХХХ” ХХК-ийн “Суоно лонж караоке”-н талбайн хэмжээг тогтоосон тухай дүгнэлтийг ирүүлсэн байгаа боловч тухайн дүгнэлтээр ямар хэмжээний засан сайжруулалт гарсан, ямар хэмжээний хохирол учирсан гэснийг нотлоогүй, зөвхөн талбайн хэмжээг тогтоосон байна.

 

Иймээс хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлохоор шүүхэд ирүүлсэн баримт нь нэхэмжлэгчийн буруугаас хохирол учирсан гэх байдлыг болон хохирол учирсан гэх байдлыг хангалттай, эргэлзээгүй талаас нотолсон гэж үзэх боломжгүй байна.

 

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдсан гомдлын зарим хэсгийг хүлээн авах боломжтой байна гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

1.Баянгол, Хан-Уул, Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2016 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 102/ШШ2016/03216 дугаар шийдвэрийн 1, 2 дахь заалтыг нэгтгэн, Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д зааснаар “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчид холбогдох түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж үзэж,

            Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нараас 49 017 506 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч “ХХХХХ” ХХК дахь Банкны эрх хүлээн авагчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 6 315 510 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.6 дахь хэсэгт заасан үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул хариуцагч "ХХХ” ХХК, ХХХ нараас “ХХХХ” ХХК-д холбогдуулан 168 493 080 төгрөг гаргуулах тухай гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж,

шийдвэрийн 3 дахь заалтын “...434 615 төгрөг...” гэснийг “...406 037 төгрөг...” гэж,

шийдвэрийн дугаарыг 3-ыг 2, 4-ийг 3, 5-ыг 4 гэж тус тус өөрчлөн шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгчийн захирамжаар улсын тэмдэгтийн хураамжид “Блью барлэй” ХХК-иас төлсөн 1 065 500 төгрөгийг буцаан олгосугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж, магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

  ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                              Ж.ОЮУНТУНГАЛАГ 

               

                ШҮҮГЧИД                              С.ЭНХТӨР

 

                                                               Ц.ИЧИНХОРЛОО