Ч-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

         Монгол Улсын Дээд шүүхийн Танхимын тэргүүн Х.Сонинбаяр даргалж, шүүгч Г.Алтанчимэг, Ц.Амарсайхан, Д.Цолмон, Х.Эрдэнэсувд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар      

             Баянгол дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

            2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 102/ШШ2017/02686 дугаар шийдвэр,

            Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

            2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 11 дүгээр магадлалтай,

            Ч-ийн нэхэмжлэлтэй,

            С.Б-д холбогдох

        Төлбөр барагдуулах гэрээний үүрэгт 17,657,930 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

            Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн

            Шүүгч Д.Цолмонгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

            Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Жанчив, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Орхон, хариуцагч С.Б-, хариуцагчийн өмгөөлөгч О.Чулуунчимэг, нарийн бичгийн дарга Ш.Мөнхжаргал нар оролцов.

            Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Орхоны шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд: Хариуцагч нь эм, эм үйлдвэрлэх түүхий эд болон бусад бүтээгдэхүүний үлдэгдэл төлбөр болох 50,448.34 юанийг төлөхгүй байна. Нэхэмжлэгчийн зүгээс 2016 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдөр хариуцагчтай тооцоо нийлж Төлбөр барагдуулах гэрээг байгуулсан бөгөөд тус гэрээг хариуцагч нь нэхэмжлэгчээс худалдан авсан эм, эм үйлдвэрлэх түүхий эд болон бусад бүтээгдэхүүний үлдэгдэл төлбөр болох 50,448.34 юанийг 2016 оны 10 дугаар сараас эхлэн сард 3000 юанаас багагүй юанаар төлж, төлбөрийг барагдуулахаар тохиролцсон боловч төлөөгүй. Иймд хариуцагчаас төлбөр барагдуулах гэрээний үүрэг болох 50,448.347 юань буюу 17,657,930 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

             Хариуцагч С.Б-гийн шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбарт: БНХАУ-ын “И-Ань” нэртэй компаниас эм, витамины савалгааны материал авч н.Баатар, н.Баянсан, н.Гэрлээ, н.Баяраа гэдэг хүмүүстэй төлбөр тооцоо хийж байсан ба сүүлийн жилүүдэд хаяг шошгыг Монголдоо хийлгэх болсон тул “И-Ань” компанитай харилцаагүй. Гэтэл 2016 оны 8 сард “И-Ань” компанийн төлөөлөгч гэж н.Гэрэлээ төлбөрийн жагсаалт өгч авлагаа барагдуулахыг шаардаж, үгүй бол цахим хэвлэлээр нэр хүндэд чинь халдана, яаралтай буцах болсон тул төлбөр барагдуулах гэрээ хэлцэл хийхийг шаардсанаар гэрээ хийсэн болно. Тэр үед “И-Ань” компанийн н.Баянсантай харилцаж байсан манай хүү Б.Баянмөнх Улаанбаатар хотод байгаагүй тул зөвхөн нийлүүлэгч “И-Ань” компанийн гаргасан жагсаалт тооцоог үндэслэсэн тухай тэмдэглэж хэлцэл хийж төлбөр төлж эхлэх гэрээ хийсэн. Нэхэмжлэгчийн ирүүлсэн жагсаалтад бичигдсэн сүүлийн 4 удаагийн витамины хаяг 767,9 кг-ийг манайх хүлээж аваагүй. Энэ тухай 2017 оны 6 сард н.Гэрэлээтэй утсаар ярьж витамины хаягийг хэдийд манайд яаж явуулсан тухай баримт мэдээлэл өгөхийг хүссэн. н.Гэрэлээгийн нэхэмжилж байгаа 50.448, 347 юаниас 767,9 кг хаягний үнэ 29.367 юанийг хасч 21.081 юаниар тооцох, манай нэртэй, манай мөнгөөр хийсэн хийгдсэн эм, витамины хэвлэлийн эхийг цаашид ашиглагдахгүй болгосон тухай баримт нотолгоог “И-Ань” компаниас авах, төлбөр тооцоо үүссэн үе буюу 2012 оны 9 сарын юань, төгрөгийн дундаж ханш 1 юань 210-222,8 төгрөгтэй тэнцэж байснаар бодож төлбөр тооцоог эцэслэхийг хүсэж байна. Ч энэ тооцоог гаргаж ирсэн, би зохих хэмжээний төлбөрийг төлж эхэлнэ гэсэн ойлголтоор гэрээ байгуулсан. Ч эхлээд “та нар энэ тооцоог зөвшөөрч бай” гэсэн, нилээд удсан учир зохих хэмжээний төлбөрийг төлнө гэсэн хүсэлт тавиад байсан, олон жил харилцсан учир нэхэмжлэгчийн бичээд ирсэн гэрээн дээр ойлгосон гэдэг санаагаар гарын үсэг зурсныг шүүхийн үндсэн баримт болгон ашиглана гэж бодоогүй гэжээ.                      

           Баянгол дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 102/ШШ2017/02686 дугаар шийдвэрээр: Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д зааснаар хариуцагч С.Б-аас 3,250,000 төгрөгийг гаргуулан Ч-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдсэн 14,407,930 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 246,240 төгрөгийг дүүргийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч С.Б-гаас 78,950 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Ч-д олгож шийдвэрлэжээ.       

            Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 11 дүгээр магадлалаар: Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 102/ШШ2017/02686 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэжээ.

         Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Жанчивын хяналтын журмаар гаргасан гомдолд: Анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны магадлалыг эс зөвшөөрч энэхүү гомдлыг гаргаж байна. Нэхэмжлэгч Ч хариуцагч С.Б-д 2004 оноос хойш Эм үйлдвэрлэх түүхий эд, эмийн шошго, лого, витамин С-ийн сав зэрэг бүтээгдэхүүнийг худалдаж хариуцагч С.Б- худалдан авсан бүтээгдэхүүнийхээ үнийг төлсөөр ирсэн бөгөөд 2016 оны 09 сарын 01-ний өдөр талууд тооцоо нийлэхэд хариуцагч нь нэхэмжлэгчид 50.443.34 юанийн үлдэгдэл өр төлбөртэй гарч тухайн төлбөрөө 2016 оны 10 сараас эхлэн сард 3000 юанийг нэхэмжлэгчид шилжүүлэх хэлбэрээр төлж барагдуулахаар харилцан тохиролцож төлбөр барагдуулах гэрээг байгуулсан. Дээрх гэрээний дагуу хариуцагчийг төлбөрөө төлөхийг шаардсан боловч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зөрчиж худалдан авсан бүтээгдэхүүнийхээ үнийг төлөхгүй байсан учир шүүхэд хандаж нэхэмжлэл гаргасан. Гэтэл анхан болон давж заалдах шатны шүүх “...Хариуцагч С.Б- нь нэхэмжлэгч БНХАУ-ын иргэн Ч-тэй төлбөр барагдуулах гэрээ байгуулсан эсэх үйл баримтын талаар маргаагүй байх боловч нэхэмжлэгчээс уг гэрээнд заасан 50.448.34 юаны бараанаас заримыг нь хүлээж аваагүй гэж маргаж байгаа тохиолдолд нэхэмжлэгч нь төлбөр барагдуулах гэрээнд заасан тооцооны үлдэгдэл нь ямар санхүүгийн анхан шатны баримтад үндэслэсэн гэдгийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлох үүрэгтэй, Өөрөөр хэлбэл, нэхэмжлэгч Ч-гээс хариуцагчид С.Б-д Төлбөр барагдуулах гэрээнд заасан 50.448.37 юаны ямар бараа бүтээгдэхүүн хэзээ, хэрхэн нийлүүлсэн гэдгийг нотлох хангалттай баримт авагдаагүй байх тул хариуцагчийн зөвшөөрсөн 3,250,000 төгрөгийн хэмжээнд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн анхан шатын шүүхийн шийдвэрийг буруутгах боломжгүй байна...” хэмээн дүгнэсэн нь үндэслэлгүй байна. Учир нь хариуцагчийн шүүхэд бичгээр гаргасан хариу тайлбартаа хавсаргаж өгсөн С.Б- захиралд гэх хуулбар баримтаас нэхэмжлэгч болон хариуцагч нарын хооронд байгуулсан төлбөр барагдуулах гэрээний үнийн дүнтэй таарч байгаа мөн нэхэмжлэгчээс хариуцагчид өгсөн бараа материалын жагсаалт харагдаж байгаа болно. Хариуцагч анхан шатны шүүхэд бичгээр гаргасан хариу тайлбар, шүүх хурал дээр тайлбарласан шиг 21.081 юань буюу 4,686,846 төгрөгийг төлөх үүрэгтэй байсан бол нэхэмжлэгчээс худалдан авсан бараа бүтээгдэхүүний үлдэгдэл төлбөр 50.448.34 юань тухайн юаныг 2016 оны 10 сараас эхлэн сард 3000 юань төлж барагдуулах тухай гэрээг 2016 оны 09 сарын 01-ний өдөр байгуулахгүй нь тодорхой. Төлбөр барагдуулах гэрээг нэхэмжлэгчтэй байгуулсан талаар тус гэрээнд зурагдсан гарын үсэг хариуцагчийн өөрийнх нь гарын үсэг мөн эсэх талаар хариуцагч маргадаггүй. Гагцхүү тухайн үед 50.448.34 юаны үлдэгдэл байгаа гээд зурсан гэдгээ хэлдэг. Харин дараа тооцоолоод үзэхэд 21.081 юань буюу 4,686,846 төгрөгийг төлөх үүрэгтэй байсан үүнийгээ төлнө хэмээн маргадаг боловч тус тайлбараа нотолсон нэг ч нотлох баримтыг гаргаж өгөөгүй, ядаж өөрийн тооцож гаргасан гэх 21.081 юань буюу 4,686,846 төгрөг нь ямар баримтад үндэслэж гаргасныг нотолж чадаагүй. Гэвч анхан болон давж заалдах шатны шүүх энэхүү нөхцөл байдалд огт дүгнэлт хийлгүйгээр ганцхан нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотолж чадаагүй гэж дүгнэж нэхэмжлэлээс 14,407,930 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй байна. Мөн давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдолд дурдсан анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.1, 82 дугаар зүйлийн 82.1-д заасныг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн талаарх асуудлыг шийдвэрлэлгүй орхигдуулсан нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Иймд дээрх нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж Баянгол дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 102\ШШ2017\02686 дугаар шийдвэр, Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 11 дүгээр магадлалд өөрчлөлт оруулан нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлийг бүхэлд хангаж өгнө үү гэжээ.

                                                                        ХЯНАВАЛ:

        Анхан болон давж заалдах шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, зохигчдын эрхийг хэрэгжүүлсэн байх тул хяналтын шатны шүүхээс хэрэгт авагдсан баримтын хүрээнд дүгнэлт хийж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан гомдлыг хангах үндэслэлтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

        Нэхэмжлэгч БНХАУ-ын иргэн Ч нь хариуцагч С.Б-д холбогдуулан төлбөр барагдуулах гэрээний үүрэгт 17,657,930  төгрөг гаргуулах шаардлага бүхий нэхэмжлэл гаргасан ба хариуцагч 4,000,000 төгрөгийг төлнө, үүнээс 750,000 төгрөгийг шүүх хуралдаанаас өмнө нэхэмжлэгчид өгсөн, харин үлдэх хэсгийг зөвшөөрөхгүй гэж маргажээ.

         2016 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдөр зохигчдын хооронд хийгдсэн “Төлбөр барагдуулах гэрээ”-нд “бараа материал худалдан авч байсан төлбөр тооцооны үлдэгдлийг нийлүүлэгчийн тооцсон 50,448.34 юань төлж барагдуулахын тулд боломжийг тооцож, хугацаа тогтоон, төлбөрийг цувуулан /хэсэгчлэн/ төлөхөөр тохиролцов. Төлбөрийг 2016 оны 10 дугаар сараас эхлэн юаниар, сард 3000-аас багагүй юаниар төлж байхаар үүрэг хүлээв. Хэрэв энд дурдсанаар төлбөр төлөх явцад төлбөр хүлээн авагч тал төлсөн дүнгээс хөнгөлөлт үзүүлэх болно” гэж тохиролцсон байх бөгөөд энэ нь нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болжээ.

          Дээрх хэлцлийг хийсэн үндэслэлийн талаар нэхэмжлэгч тайлбарлахдаа “...хариуцагчтай олон жилийн турш эм, эм үйлдвэрлэх түүхий эд болон бүтээгдэхүүнийг зээлээр худалдах, худалдан авах харилцаатай байсан боловч тэрээр худалдан авсан бүтээгдэхүүний төлбөр 50,448.34 юаныг төлөөгүй тул 2016 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдөр “Төлбөр барагдуулах гэрээ” байгуулсан гэж, харин хариуцагч “...БНХАУ-ын И-Ань нэртэй компаниас эм, витамины савлагааны материал авч н.Баатар, н.Баянсан, н.Гэрлээ, н.Баяраа гэдэг хүмүүстэй тооцоо нийлж байсан, сүүлийн жилүүдэд уг компанитай харилцаагүй бөгөөд компанийн төлөөлөгч гэх н.Гэрэлээ 2016 оны 08 дугаар сард төлбөрийн жагсаалт өгч, авлагаа барагдуулахыг шаардаж эхэлсэн тул төлбөр барагдуулах гэрээ байгуулсан. Гэрэлээгийн ирүүлсэн жагсаалтад бичигдсэн витамины хаяг 767.9 кг-ийг хүлээж аваагүй” гэжээ.   

                Хариуцагч С.Б- нь нэхэмжлэгч БНХАУ-ын иргэн Ч-тэй төлбөр барагдуулах гэрээ байгуулсан эсэх үйл баримтын талаар маргаагүй байна.

            Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч Ч-г хариуцагч С.Б-д “Төлбөр барагдуулах гэрээ”-нд заасан 50,448.37 юаны ямар бараа бүтээгдэхүүнийг, хэзээ, хэрхэн нийлүүлсэн гэдгийг нотлох хангалттай баримт хэрэгт авагдаагүй гэж дүгнэн,  хариуцагчийн зөвшөөрсөн 3,250,000 төгрөгийн хэмжээнд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэхдээ хэрэгт авагдсан баримтыг хуульд зааснаар үнэлээгүй, нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосон дүгнэлт нь Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1, 41 дүгээр зүйлийн 41.1-д нийцээгүй байхад давж заалдах шатны шүүх уг шийдвэрийг хэвээр үлдээснийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4-т нийцсэн гэж үзэхгүй. \

          Зохигчид 2004 оноос ажил хэргийн харилцаатай хамтарч ажиллаж байсан ба  хариуцагч тал “...Гэрэлээ 2016 оны 8 дугаар сард төлбөрийн жагсаалт өгч, авлагаа барагдуулахыг шаардаж эхэлсэн тул төлбөр барагдуулах гэрээ байгуулсан” гэж тайлбар гаргасан ба түүний шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбарт хавсарган ирүүлсэн баримтад витамины хаяг, хэмжээ, үнийн жагсаалт бүхий 50,448,34 юаны үлдэгдлийн тухай заасан  Балжин захиралд Гэрэлээгээс гэсэн 2015 оны 09 сарын 09-ний өдөр баримтын хуулбар хэрэгт авагдсан байна. Түүнчлэн шүүх хуралдаанд хариуцагч тайлбарлахдаа “..төлбөр тооцоо 2012 оноос өмнөх үеийнх, түүнээс хойш бараа аваагүй гэж, түүнчлэн төлбөр барагдуулах гэрээг байгуулахдаа дараа сараас эхлээд 3000 юанаар төлж барагдуулъя” гэж нэхэмжлэгчид хэлсэн тухай шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгагджээ.

            Хэрэгт авагдсан баримт, зохигчдын тайлбарыг нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болж буй төлбөр барагдуулах гэрээтэй харьцуулан Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2-т зааснаар үнэлж, зохигчдын хооронд 2016 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдөр хийгдсэн “Төлбөр барагдуулах гэрээ” нь Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1-д заасан хэлцэл мөн тул мөн хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийг шаардах эрхтэй гэж үзэх бөгөөд хариуцагчаас  16,907,930 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгох үндэслэлтэй байна.

         Дээр дурдсан үндэслэлээр анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан гомдлыг хангах нь  зүйтэй гэж хяналтын шатны шүүх бүрэлдэхүүн үзэв.

            Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

             1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн 11 дүгээр магадлалын тогтоох хэсгийн 1 дэх заалт, Баянгол дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 102/ШШ2017/02686 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын “3,250,000” гэснийг “16,907,930” гэж, “14,407,930“ гэснийг “750,000“ гэж, 2 дахь заалтын “78,950” гэснийг “242,489” гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэр, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.         

           2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Г.Жанчивын хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид 2018 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдөр төлсөн 230,000 /хоёр зуун гучин мянга/ төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

 

                                    ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                             Х.СОНИНБАЯР

                                    ШҮҮГЧ                                                        Д.ЦОЛМОН