МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС  

 

          Багануур дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч П.Туяа даргалж шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй  хийсэн хуралдаанаар:

          Нэхэмжлэгч: Багануур дүүргийн 3 дугаар хороо, 24 дүгээр байрны 2 тоотод оршин суух, Боржигин овогт Эрдэнэбатын Оюун-Эрдэний нэхэмжлэлтэй,     

          Хариуцагч: Багануур дүүргийн 4 дүгээр хороо, Жаргалантын 1 дүгээр гудамжны 11 тоотод оршин суух, Огниур овогт Бямбадоржийн Пүрэвдоржид холбогдох хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулах болон 5 ханатай гэрийн үнэ 1.500.000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг 2016 оны 07 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

          Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч Э.Оюун-Эрдэнэ, хариуцагч Б.Пүрэвдорж, нарийн бичгийн дарга  З.Ганцоож нар оролцов. 

ТОДОРХОЙЛОХ нь

Нэхэмжлэгч Э.Оюун-Эрдэнэ шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбартаа: Би Пүрэвдоржтой 2011 онд танилцаад түүнээс хойш хамт амьдарсан юм. Миний том хүү Эрдэнэпүрэв 2011 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр төрсөн, бага хүү Эрдэнэ-Очир 2013 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдөр төрсөн. Би Пүрэвдоржтой хамтран амьдраад 4 жил болсон. Хувийн таарамжгүй харьцааны улмаас тусдаа амьдраад нэг жил болж байна.  Бид хоёр хамт амьдарч байхдаа хоёр талаасаа мөнгө гаргаад шинээр гэр худалдан авч амьдарсан юм. Гэр худалдаж авахад манай талаас 500.000 төгрөг гаргасан, үлдсэн 1 сая төгрөгийг Пүрэвдорж гаргасан. Уг гэртээ бид нар 1 жил гаруй амьдарсан бөгөөд салахдаа гэрээ Пүрэвдоржид үлдээсэн. Пүрэвдорж гэрээ зарчихсан гэсэн учраас 1.500.000 төгрөгийг гаргуулах хүсэлтэй байна, мөн хоёр хүүхэддээ хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулна  гэв.

Хариуцагч Б.Пүрэвдорж шүүх хуралдаанд өгсөн хариу тайлбартаа:  Би Оюун-Эрдэнэтэй 2011 оны 03 дугаар сард танилцаад хамт амьдарсан. Би бага хүү Эрдэнэ-Очирт тэтгэлэг төлөхийг хүлээн зөвшөөрч байна, харин том хүү Эрдэнэпүрэв нь  шинжээчийн дүгнэлтээр миний хүүхэд биш гэсэн тул тэтгэлэг төлөхгүй, хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Бид нар 2013 онд шинэ гэр худалдаж авсан, энэ гэрийг би зарчихсан. Тухайн үед гэр худалдаж авахад Оюун-Эрдэний талаас гаргасан 500.000 төгрөгийг төлнө гэв. 

                                                ҮНДЭСЛЭХ нь :

            Нэхэмжлэгч Э.Оюун-Эрдэнэ нь хариуцагч Б.Пүрэвдоржид холбогдуулан хүү П.Эрдэнэпүрэв, П.Эрдэнэ-Очир нарт хүүхдийн тэтгэлэг тогтоолгох, 5 ханатай гэрийн үнэ 1.500.000 төгрөг  гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагуудыг шүүхэд гаргажээ.

            Хариуцагч Б.Пүрэвдорж нь хүү П.Эрдэнэ-Очирт хүүхдийн тэтгэлэг болон гэр авахад нэхэмжлэгч талаас гаргасан 500.000 төгрөг төлөхийг тус тус зөвшөөрч “миний хүүхэд биш” гэсэн үндэслэлээр хүү П.Эрдэнэпүрэвт тэтгэлэг төлөхөөс татгалзжээ.

           Шүүх зохигчдын шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбар, хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад нэхэмжлэлийн шаардлагыг зарим хэсгийг хангах үндэслэлтэй гэж үзэв.  Учир нь:

Нэхэмжлэгч Э.Оюун-Эрдэнэ, хариуцагч Б.Пүрэвдорж нар нь 2011 онд  хамтран амьдарч  2013 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдөр  хүү Эрдэнэ-Очирыг  төрүүлсэн, хүү Эрдэнэ-Очир нь одоо эрүүл саруул өсөн бойжиж байгаа бөгөөд хувийн таарамжгүй харьцааны улмаас тусдаа амьдарч байгаа болох нь  зохигчдын шүүх хуралдаанд өгсөн тайлбар, хүүхдийн төрсний гэрчилгээний хуулбар, өрхийн эмнэлгийн тодорхойлолт зэргээр тогтоогдож байна.

Хамтран амьдрах хугацаанд гэрлэлтээ батлуулаагүй талаар зохигчид тайлбараа өгчээ.

          Гэр бүлийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1 дэх хэсэгт ”хүүхэд төрснөөр эцэг, эх, хүүхдийн хооронд эрх, үүрэг үүснэ” 21.5 дахь хэсэгт “гэрлэлтээ бүртгүүлээгүй хүмүүсийн дундаас төрсөн хүүхэд нь гэрлэлтээ бүртгүүлсэн гэр бүлээс төрсөн хүүхдийн адил эрх эдэлж үүрэг хүлээнэ” гэж тус тус зааснаар зохигчид гэрлэлтээ албан ёсоор батлуулаагүй хэдий ч хүү П.Эрдэнэ-Очир төрснөөр түүнийг  тэжээн тэтгэх үүрэг хуулийн дагуу зохигчдод үүсчээ.

Хариуцагч нь хүү П.Эрдэнэ-Очирыг өөрийн хүүхэд гэдгийг хүлээн зөвшөөрч тэтгэлэг төлөх нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд маргаагүй болно.         

 Иймд Гэр бүлийн тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт “эцэг, эх нь насанд хүрээгүй болон насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй хүүхдээ тэжээн тэтгэх үүрэгтэй”, 38.3 дахь хэсэгт “эцэг, эх харилцан тохиролцож гэрээ байгуулаагүй бол тэтгэлгийг шүүх тогтооно“ гэж заасны дагуу Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2 дахь хэсэгт зааснаар эцэг Б.Пүрэвдоржоос сар бүр тэтгэлэг гаргуулж хүү П.Эрдэнэ-Очирыг тэжээн тэтгүүлэх нь зүйтэй байна.

2016.12.07-ны өдрийн 7471 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт болон дахин томилсон 2017.03.06-ны өдрийн 1428 дугаартай бүрэлдэхүүнтэй шинжээчийн дүгнэлтээр “2011 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр төрсөн хүү Эрдэнэпүрэвийн биологийн эцэг хариуцагч Б.Пүрэвдорж байх боломжгүй” гэсэн дүгнэлтийг  шүүхэд ирүүлсэн байх тул хүү Эрдэнэпүрэвт тэтгэлэг тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэлгүй байна.

Зохигчид хамтран амьдрах хугацаанд нэхэмжлэгч талаас 500.000 төгрөг, хариуцагч талаас 1.000.000 төгрөгийг тус тус гаргаж 1.500.000 төгрөгөөр 5 ханатай гэр худалдаж авсан бөгөөд тусдаа амьдрахдаа уг гэрийг хариуцагч Б.Пүрэвдорж авч үлдэж бусдад 700.000 төгрөгөөр зарсан үйл баримтын хувьд талууд маргаагүй байна.

Хуульд заасны дагуу гэрлэлтээ албан ёсоор  бүртгүүлээгүй учраас дээрх хөрөнгийг гэр бүлийн дундаа хамтран өмчлөх хөрөнгө гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

Иргэний хуулийн 108 дугаар зүйлийн 108.1 дэх хэсэгт “ хуульд зааснаар эсхүл хэлцлийн үндсэн дээр хоёр буюу түүнээс дээш этгээд хөрөнгийг дундаа хэсгээр буюу хамтран өмчилж болно, 108.8 дахь хэсэгт “дундаа хэсгээр өмчлөгч дундын өмчлөлийн зүйлээс өөрт ноогдох хэсгээ салгаж авах, ийнхүү  салгахад уг өмчлөлийн зүйлийн зориулалт, иж бүрдэл, бусад чанар алдагдахаар бол ногдох хэсгийнхээ үнийг гаргуулахаар шаардах эрхтэй” гэж тус тус заажээ.

Иймд Иргэний хуулийн 108.1, 108.8 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч шаардах эрхтэй бөгөөд гэр авахад гаргасан 500.000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах нь дээрх хуулийн заалтанд нийцнэ гэж үзэв.

 Нэхэмжлэгч талаас гаргасан 500.000 төгрөгийг төлөх талаар хариуцагч маргаагүй болно.

Гэр бүлийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.4 дэх хэсэгт “гэр бүл, нялхас, хүүхдийн ашиг сонирхолыг төр хамгаална”,  4.5 дахь хэсэгт “хүүхдийг гэр бүлийн дотор эрүүл чийрэг өсгөн хүмүүжүүлэх, түүний эрх, ашиг сонирхолыг нь нэн тэргүүнд хамгаалахыг эрхэмлэнэ, 26 дугаар зүйлийн 26.2 дахь хэсэгт эцэг эх хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд тэгш эрх эдэлж адил үүрэг хүлээнэ, 26.2 дахь хэсэгт  “хүүхдээ эрүүл чийрэг өсгөн хүмүүжүүлэх, сэтгэхүйн хувьд төлөвшүүлэх, хүүхдээ асран хамгаалах тэжээн тэтгэх,  хүүхдээ үндэсний ёс заншил, уламжлалаа дээдлэх үзлээр хүмүүжүүлэх, түүнд суурь боловсрол эзэмшүүлэх, хөдөлмөрийн анхны дадлага олгох,  хүүхдийн эрхийг хамгаалж үүргээ биелүүлэхэд туслах зэрэг үүргийг эцэг эх хүлээнэ”, гэж тус тус заажээ.

Талууд гэрлэлтээ батлуулаагүй хэдий ч хуулинд заасан дээрх эрх, үүрэг зохигчдод хэвээр үлдэх бөгөөд хүүхэд эцэг эхээс  тусдаа амьдарнаар хүүхдийн эрх ашиг хамгийн ихээр хөндөгддөг байна.

Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2 дахь хэсэгт “Хүүхэд эрүүл өсч бойжих, аюулгүй орчинд амьдрах, аливаа хүчирхийллээс ангид байх эрхтэй.” 5.3 дахь хэсэгт “хүүхэд эцэг эхтэйгээ амьдрах, тэдний анхаарал халамжид байх, эцэг эхээсээ буюу хэн нэгнээс нь тусдаа амьдрах үед тэдэнтэй байнгын харилцаатай байх, эцэг, эх нь гэрлэлтээ цуцлуулсан, тусдаа амьдрах үед хэнтэй нь амьдрах тухай үзэл бодол, саналаа илэрхийлэх эрхтэй” гэж заажээ.

Дээрх хуулийн заалтаас дүгнэж үзэхэд хүү П.Эрдэнэ-Очирт эцэг Б.Пүрэвдоржтой байнгын харилцаатай байх эрхийг хуулиар олгосон байна.

Хүүхдийн эрх ашиг сонирхолд харшлахааргүй бол хамт амьдрахгүй байгаа эцэг эхийн хэн нэг нь нөгөөдөө хуулиар  хүлээсэн дээрх эрх, үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь саад учруулахыг хориглосон болохыг дурьдах нь зүйтэй.

Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.1 дэх хэсэгт зааснаар тэтгэлэг гаргуулах нэхэмжлэл нь тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс 1.500.000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлд  төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 39.000 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж хариуцагчаас 500.000 төгрөгт ноогдох тэмдэгтийн хураамж 15.650 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгохоор, тэтгэлэг тогтоох нэхэмжлэлд улсын тэмдэгтийн хураамжийг 2017 оны 02 дугаар сарын 06-ний өдрөөс эхлэн мөрдөгдөж эхэлсэн амьжиргааны баталгаажих доод түвшин 185.300 төгрөгийн тавин хувиар тооцон хариуцагчаас 1 жилийн хугацаанд 1 хүүхдийн тэтгэлэгт төлбөл зохих тэтгэлэг 1.111.800 төгрөгт оногдох тэмдэгтийн хураамж 31233 төгрөгийг гаргуулан улсын орлогод тус тус оруулахаар шийдвэрлэв.

        Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлүүдэд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь :

         1. Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2 дахь хэсэгт зааснаар 2013 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдөр төрсөн хүү Пүрэвдоржийн Эрдэнэ-Очирыг 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод түвшингийн 50 хувиар, 16 нас хүртэл /суралцаж байгаа бол 18 нас хүртэл/ амьжиргааны доод түвшингийн хэмжээгээр тэтгэлгийг тогтоон эцэг Огниур овогт Бямбадоржийн Пүрэвдоржоос сар бүр гаргуулж тэжээн тэтгүүлж, хүү П.Эрдэнэпүрэвт тэтгэлэг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

         2. Иргэний хуулийн 108 дугаар зүйлийн 108.1, 108.8 дахь хэсэгт зааснаар хариуцагч  Б.Пүрэвдоржоос 500.000 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч Боржигин овогт Эрдэнэбатын Оюун-Эрдэнэд  олгож, 1.000.000 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

          3. Гэр бүлийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт зааснаар Б.Пүрэвдоржоос гаргуулах тэтгэлгийн хэмжээ нь цалин хөлснөөс өөр орлогогүй бол түүний сарын цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын 50 хувиас хэтэрч болохгүйг дурдсугай.

         4. Гэр бүлийн тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.5 дахь хэсэгт зааснаар тэтгэлгийг гагцхүү хүүхдүүдийн хэрэгцээнд зарцуулахыг эх Э.Оюун-Эрдэнэд даалгасугай.

         5. Нэхэмжлэгч Э.Оюун-Эрдэнэд хүүхдийн эрх ашиг сонирхолд харшлахааргүй тохиолдолд хариуцагч Б.Пүрэвдоржоос Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.2 дахь хэсэгт заасан эрх, үүргээ хэрэгжүүлэхэд саад учруулахыг хориглосугай.  

          6. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.1 дэх хэсэгт зааснаар тэтгэлэг гаргуулах нэхэмжлэл нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурьдсугай.

         7. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, 63 дугаар зүйлийн 63.1.5, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч Б.Оюун-Эрдэний улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 39.000 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.Пүрэвдоржоос улсын тэмдэгтийн хураамжинд 15.650 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Э.Оюун-Эрдэнэд олгож,  31.247  төгрөгийг гаргуулж  улсын орлого  болгосугай.

         8. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч нь анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 10. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэрийг танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүрэгтэй бөгөөд дээрх хугацаанд шүүхийн шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ   ШҮҮГЧ                                  П.ТУЯА