А.Тын нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Монгол Улсын Дээд шүүхийн Танхимын тэргүүн Х.Сонинбаяр даргалж, шүүгч Г.Алтанчимэг, П.Золзаяа, Б.Ундрах, Х.Эрдэнэсувд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2019 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдрийн 183/ШШ2019/01697 дугаар шийдвэр,

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

2019 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдрийн 1799 дүгээр магадлалтай,

А.Тын нэхэмжлэлтэй,

Д-д холбогдох,

Ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлж, дэвтэрт бичилт хийхийг даалгуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Мөнхжаргал, Б.Эрдэнэмөнх нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

шүүгч Х.Эрдэнэсувд илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч А.Т, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Б.Эрдэнэмөнх, М.Мөнхжаргал, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.Оргил, хариуцагчийн өмгөөлөгч М.Бадрал, Х.Жаргалсайхан, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Уранзаяа нар оролцов.

Нэхэмжлэгч А.Т шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон өмгөөлөгч М.Мөнхжаргал, Б.Эрдэнэмөнх нар шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: А.Т нь Д-д 2016 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрөөс эхлэн Захиргаа, хүний нөөцийн албаны даргаар томилогдон ажиллаж ирсэн. Гэтэл Д-ийн гүйцэтгэх захирлын 2019 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн Б/25 дугаар Ажил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах, ажил хүлээлцэх тухай тушаалаар “Ажлын цаг бүртгэлийн журам”-ыг удаа дараа зөрчин 2018 онд 48 удаа ажиллаагүй цагийн төлөвийг цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид ажилласнаар өөрөө нөхөн бүртгэж, өмнө ногдуулсан сахилгын шийтгэл хүчинтэй байх хугацаанд давтан сахилгын зөрчил гаргасан, ажлын байрны тодорхойлолтод заасан туршлага, тусгай шаардлагыг хангахгүй гэсэн үндэслэлээр ажил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөрийн гэрээг үндэслэлгүйгээр цуцалсан.

Манай байгууллагын “Ажлын цаг бүртгэлийн журам”-д дээр дурдсан Б/25 тушаалд бичсэн байгаа ажиллаагүй цагийн төлөв гэх ойлголт байхгүй. Харин тус журмын 7.2.9, 7.2.10-т нийтдээ 11 төрлийн төлөвийг зааж өгсөн. Эдгээр төлөвүүд болох ээлжийн амралт, албан томилолт сургалт, жирэмсний амралт, ажлаас чөлөөлөгдсөн шилжилт хөдөлгөөн гэсэн төлөвүүдийг мэдээллийн сангийн мэргэжилтэн, цалинтай чөлөө, цалингүй чөлөө, ээлжийн амралт биеэр, илүү цаг биеэр, гадуур ажилласан, өвчтэй, сул зогсолт, хортой нөхцөл зэрэг төлөвүүдийг алба, хэлтэс, цех, хэсгийн дарга нар тус тус цаг бүртгэлийн системд оруулахаар журамласан. Ажиллаагүй цагаа ажилласнаар цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид оруулсан тохиолдол огтхон ч байхгүй бөгөөд ажилласан цагаа ажилласнаар нь, гадуур ажилласан цагаа гадуур ажилтай гэж үнэн зөвөөр цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид оруулж ирсэн байдаг. Мөн мэдээллийн сангийн мэргэжилтэн Г.Туул ээлжийн амралттай байсан өдрүүдэд бусад алба хэлтсийн дарга нарын нэгэн адилаар ажлын цагийн бүртгэлээ өөрийн дээд удирдлага болох гүйцэтгэх захирлаас төлөв оруулах зөвшөөрлийг авч оруулж байсан нь ажлын цаг бүртгэлийн журмыг зөрчөөгүй. Ажил олгогч Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4, 131 дүгээр зүйлийн 131.1 дэх заалтыг баримтлан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тохиолдолд ажилтан нь тус хуулийн 131.1-д заасны дагуу хөдөлмөрийн гэрээ болон хөдөлмөрийн дотоод журмыг зөрчсөн байх ёстой.

Гэтэл нэхэмжлэгч 2016 оны 11 дүгээр сарын 02-ны өдрийн 04 тоот Хөдөлмөрийн гэрээ, байгууллагын Хөдөлмөрийн дотоод журмыг зөрчсөн зүйл огт байхгүй. Б/25 тушаалд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131.1 дэх хэсгийг үндэслэл болгосон атлаа Хөдөлмөрийн гэрээ, Хөдөлмөрийн дотоод журмын хэддүгээр зүйл, заалтын ямар зөрчил гаргасан талаар бичээгүй. Мөн Хөдөлмөрийн тухай хуульд 313.1.3-т гэсэн заалт байхгүй байхад ийм заалт тушаалдаа бичсэн байгаа нь ажлаас халсан тушаал илт үндэслэл муутай болохыг харуулж байна. Мөн Б/25 дугаар тушаалд сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан буюу 2018 онд 48 удаа зөрчил гаргасан гэжээ. Д-ийн гүйцэтгэх захирлын 2018 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн Б/164 тушаалаар мөн адил Цаг бүртгэлийн журам зөрчсөн гэх шалтгаанаар 3 сарын хугацаагаар цалинг 20 хувиар буруулах сахилгын шийтгэлийг нэхэмжлэгчид оногдуулж байсан. Гэтэл ажил олгогчоос дахин цаг бүртгэлийн журам зөрчиж 2018 онд 48 удаагийн зөрчил гаргасан гэж ажлаас халахдаа нэхэмжлэгчид өмнө нь сахилгын шийтгэл оногдуулсан зөрчилдөө дахин ажлаас халах сахилгын шийтгэл оноосон нь үндэслэлгүй байна. Учир нь Б/25 дугаар тушаал нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.3 дахь заалтыг зөрчсөн байна. Энэхүү нөхцөл байдлууд нь нэхэмжлэгчийг ямар нэгэн үндэслэл шалтгаангүй ажлаас халж Захиргаа, хүний нөөцийн албан тушаал дээр өөрийн ашиг сонирхлоо хэрэгжүүлэх гэсэн оролдлого гэж хардаж байна. Мөн түүнчлэн нэхэмжлэгчийг ажлаас халсан тушаалаараа шууд дараагийн хүнийг ажилд томилсон нь үндэслэлгүй байна.

Иймд А.Т нь ажлаас халагдах ямар нэгэн зөрчил гаргаагүй байхад Хөдөлмөрийн тухай хууль зөрчиж үндэслэлгүйгээр ажлаас халсан тул А.Тыг Д-ийн Захиргаа, хүний нөөцийн албаны даргын ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгож, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх олговрыг хариуцагчаас гаргуулах, эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын шимтгэлийг хариуцагчаар нөхөн төлүүлж, холбогдох дэвтэрт нөхөн бичилт хийхийг хариуцагчид даалгаж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.Оргил, өмгөөлөгч М.Бадрал, Х.Жаргалсайхан нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: А.Тын ажлын цаг 08.00 цагаас эхэлж, 17 цагт дуусдаг байтал А.Т нь эрх мэдлээ хэтрүүлэн өөрөө, мөн өөрийн удирдлаганд байгаа ажилтнуудад үүрэг өгч, ажиллаагүй цагаа цаг бүртгэлийн системд гадуур ажилтай байсан мэтээр өөрчилж байсан. Захиргаа, хүний нөөцийн албаны дарга А.Тын дээрх үйлдэл нь компанийн дотоод журмын 7.8.3, 7.8.6, 8.4.7, түүнтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээнд зааснаар ажлын цаг бүртгэлийн журмыг тус тус зөрчсөн болох нь тогтоогдсон тул гүйцэтгэх захирлын 2018 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн Б/164 тоот тушаалаар А.Тын үндсэн цалинг 3 сарын хугацаагаар 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан.

А.Тын дээрх үйлдэл нь 2017 оны цаг бүртгэлийн систем дэх мэдээлэл болон Эрчим хүчний яамнаас хийсэн ажлын хэсгийн шалгалтаар тус тус тогтоогдсон. Цаг бүртгэлийн системийн мэдээлэлд үндэслэн А.Тын ажлын цаг ашиглалтад хийсэн шалгалтаар 2018 оны 1 дүгээр сараас 5 дугаар сарын хугацаанд гадуур ажилтай гэж нийт 48 удаа ажлаа тасалсан төдийгүй тухайн ажил тасалсан цагаа өөрийн эрх мэдлээ хэтрүүлэн ашиглаж, дараа нь нөхөж оруулж байсан нь тогтоогдсон. А.Тт сахилгын шийтгэл ногдуулснаас хойш ч тэрээр ажлын цаг тасалсан, хоцорсон цагаа гадуур ажилтай гэж нөхөж оруулсан хэвээр байсан.

Ийнхүү сахилгын шийтгэлгүйд тооцох хугацаа өнгөрөөгүй байхад Хөдөлмөрийн дотоод журмын 7.8.3, 7.8.6, 8.4.7, түүнтэй байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний 5.2, компанийн цаг бүртгэлийн журмыг зөрчсөн зөрчлийг давтан гаргасан тул Д-ийн гүйцэтгэх захирлын 2019 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн Б/25 тоот тушаалаар ажлаас халагдсан. Д-ийн захиргаа, Үйлдвэрчний эвлэлийн хорооны Хамтарсан хурлын 2018 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 1/18 тоот тогтоолын хавсралтаар батлагдсан, Захиргаа, Үйлдвэрчний эвлэлийн хорооны хооронд байгуулсан 2018-2019 онд хэрэгжүүлэх хамтын гэрээний 3.18-д Эрчим хүчний мэргэжлийн бус, дадлага туршлагагүй хүнийг удирдах албан тушаалд ажиллуулахыг хориглоно гэж заасан.

Мөн Д-ийн Захиргаа удирдлагын албаны удирдлагын ажлын байрны тодорхойлолтод захиргаа удирдлагын албаны дарга нь дулаан, цахилгааны инженер мэргэжилтэй, тухайн салбарт 8-аас доошгүй жил ажилласан байх ерөнхий шаардлага, үйлдвэрлэлийн ерөнхий ажиллагааг сайн мэддэг байх тусгай шаардлагыг тус тус заасан байна. Гэвч Захиргаа, хүний нөөцийн албаны даргаар ажиллаж байсан А.Т нь дээрх тусгай шаардлагыг аль алиныг хангаагүй. Тэрээр 2010 онд Цагдаагийн академийг эрх зүйч мэргэжлээр төгсөөд Хөвсгөл аймгийн цагдаагийн хэсгийн байцаагчаар ажиллаж байсан байна. А.Т нь эрчим хүчний салбарт огт ажиллаж байгаагүй. Тэр дундаа тусгай мэргэшил шаардах дулааны цахилгаан станц буюу цахилгаан, дулаан үйлдвэрлэлийн чиглэлийн мэдлэггүйгээс цахилгаан, дулаан үйлдвэрлэлийн чиглэлийн нөөцийг бүрдүүлэх, сургах, хөдөлмөрийн бүтээмжийг дээшлүүлэх зэрэг ажлын гол үйл ажиллагаагаа хэрэгжүүлэхдээ дутагдалтай байсан. Энэ талаар хамт олны тус компанийн ажилчдын өргөдөл, гомдол хүртэл бий. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдрийн 183/ШШ2019/01697 дугаар шийдвэрээр: Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2, 69 дүгээр зүйлийн 69.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгч А.Тыг Д-ийн Захиргаа, хүний нөөцийн албаны даргын ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан хугацааны цалин олговорт 12 788 802 төгрөгийг хариуцагч Д-иас гаргуулан нэхэмжлэгч А.Тт олгож,

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.1, 46.2 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчийн 2019 оны 1 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс 2019 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэл хугацааны нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг хуульд заасан хувь хэмжээгээр суутган төлж, шимтгэл хураамж төлсөн тухай нөхөн бичилт хийхийг хариуцагч Д-д даалгаж,

Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч А.Т улсын тэмдэгтийн хураамж урьдчилан төлөхөөс чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, хариуцагч Д-иас улсын тэмдэгтийн хураамжид 219 570 төгрөг гаргуулан улсын орлогод оруулж шийдвэрлэжээ.

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдрийн 1799 дүгээр магадлалаар: Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 8 дугаар сарын 07-ны өдрийн 183/ШШ2019/01697 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, хариуцагч Д-д холбогдох, ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалин гаргуулах, эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалын шимтгэл нөхөн төлүүлэх, дэвтэрт баталгаажилт хийлгэх тухай А.Тын нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3, 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 219 570 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгож, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчөөс төлсөн 13 130 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Мөнхжаргал, Б.Эрдэнэмөнх нар хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 10 сарын 16 өдрийн 1799 дугаар магадлалыг бүхэлд нь, Хан-уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019.8.07-ны өдрийн 183/ШШ2019/01697 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын холбогдох хэсгийг тус тус эс зөвшөөрч нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч нарын зүгээс дараах гомдлыг гаргаж байна.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн цалингийн тооцоог дутуу бодсоныг эс тооцвол хэргийг хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий шийдвэрлэсэн. Гэтэл давж заалдах шатны шүүх хэргийн агуулга руу бүрэн оролгүй, өнгөцхөн дүгнэлт хийснээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг үндэслэлгүйгээр хүчингүй болгожээ. Иймд дараах үндэслэлээр давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч энэхүү гомдлыг гаргаж байна.

Давж заалдах шатны шүүх хариуцагчийн өөрийн удирдлагад байгаа ажилтнуудад үүрэг өгч, ажиллаагүй цагаа цаг бүртгэлийн системд “гадуур ажилтай” гэж өөрчилж байсан.” гэх тайлбарыг үндэслэлтэй гэж үзсэн нь өрөөсгөл юм. Учир нь Нэхэмжлэгч А.Тыг ажлаас халсан Б/25 дугаар тушаалын хоёр үндэслэлийн нэг нь “ажлаа тасалсан”, нөгөө нь “ажиллаагүй цагаа ажилласнаар цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид бүртгэсэн” гэх агуулга юм. Хариуцагчийн зүгээс цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид “гадуур ажилтай” гэх төлөвийг оруулсан боловч тэр хугацаандаа ажиллаагүй буюу ажил тасалсан гэж үзсэн байдаг. Ажил олгогчийн зүгээс А.Тыг ажил тасалсныг тогтоосны үндсэн дээр ажлаас халах эсэхийг шийдвэрлэх ёстой байтал тогтоолгүйгээр ажил тасалсан гэж гүтгэн ажлаас халсан нь үндэслэлгүй болох талаар анхан шатны шүүхийн хийсэн дүгнэлтийг буруутгах үндэслэлгүй юм. Өөрөөр хэлбэл энэхүү маргааны гол асуудал нь “гадуур ажилтай” төлвийг өөрөө болон өрөөл бусдаар цаг бүртгэлийн төхөөрөмжинд оруулсанд биш “ажил тасалсан” гэж үзэн ажлаас халсанд байгаа юм. Давж заалдах шатны шүүх энэ гол маргааны үйл баримтыг анхаарч үзээгүй алдаа гаргасан.

Анхан шатны шүүх хурал дээр хариуцагчийн хүсэлтийн дагуу хариуцагч байгууллагын хүний нөөцийн мэргэжилтэн М.Энхмаа, мэдээллийн технологийн мэргэжилтэн Г.Туул нарыг гэрчээр асуухад гэрч М.Энхмаа нэхэмжлэгч А.Тыг “гадуур ажилтай үед нь “гадуур ажилтай” төлөв оруулна, уг төлөвөөс өөр сонголт байхгүй, гадуур ажилтай гэхээр нь шууд автоматаар гадуур ажилтай гээд оруулаад байхгүй", “А.Тын гадуур ажилтай төлөвийг оруулахдаа захирлаас зөвшөөрөл авдаггүй. Нэгжүүд нь өөрсдөө дотоод ажлаа хариуцаж оруулдаг”, “Манай байгууллагын нэгжүүд дарга нар өөрсдөө төлвөө оруулна дарга байхгүй тохиолдолд орлож байгаа хүн оруулдаг. Журам хэдий шинэчлэгдсэн ч хэрэгжиж эхлээгүй байгаа”, албаны дарга нарын цаг ашиглалтын мэдээллийг оруулахдаа гүйцэтгэх удирдлагаас зөвшөөрөл авна гэх заалтын талаар асуухад “Хэрхэн ямар зөвшөөрөл ямар дараалалтай авах нь тодорхойгүй байсан учраас хуучнаараа явж байсан” гэж тус тус хариуцагчийн өмгөөлөгчийн асуултанд хариулсан байдаг. Мөн нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн “Тухайн сарын ажлын цаг ашиглалтын бүртгэлийг гүйцэтгэх захиралд сар бүр танилцуулдаг уу?" гэх асуултанд гэрч М.Энхмаа “Танилцуулдаг” гэж хариулсан. Гэрчийн дээрх мэдүүлгээс үзвэл “удирдлагад байгаа ажилтнууддаа үүрэг өгч өөрийнхөө төлөвийг оруулуулдаг байсан” гэх хариуцагчийн тайлбар болоод шүүхийн дүгнэлт үгүйсгэгдэнэ. Мөн түүнчлэн шинэ журам батлагдсанаас хойш нэхэмжлэгчтэй адил түвшний албан тушаалтнууд болох Д-ийн Горим тооцооны хэлтсийн дарга Л.Хангал-Эрдэнэ 9 удаа, Хангамжийн хэлтсийн дарга Б.Эрдэнэ 10 удаа, Санхүү бүртгэлийн хэлтсийн дарга Л.Доржхорлоо 13 удаа тус тус гадуур ажилсан цаг бүртгэлээ өөрөө нөхөн бүртгэж цаг бүртгэлийн системд оруулсан байдаг ба энэ үйл баримт шүүхийн үзлэгээр тогтоогдсон. Өөрөөр хэлбэл гэрчүүдийн мэдүүлсэнчлэн албаны дарга болгоны гадуур ажилтай цаг бүртгэлийг Гүйцэтгэх захирлаас нэг бүрчлэн асууж зөвшөөрөл авах дараалал зөвшөөрөл процедур тодорхойгүй байсан учраас нэхэмжлэгчээс бусад албаны дарга нар ч мөн адил гадуур ажилласан төлөвөө зарим үед өөрөө оруулдаг байсан нь маргаангүй үйл баримт бөгөөд сар бүрийн цаг ашиглалтын байдлаа гүйцэтгэх захиралд танилцуулаад журмаа хэрэгжүүлээд явдаг байсан болох нь гэрчийн мэдүүлэг болон дээрх албаны дарга нарын цаг бүртгэлийн баримтаар тогтоогдож байна. Гэтэл энэ тодорхойгүй байдлаар далимдуулж зөвхөн нэхэмжлэгч Түмэнбаярыг ажлаа тасалсан мэтээр буруутгаж ажлаас чөлөөлж байгаа нь үндэслэлгүй ба давж заалдах шатны шүүхээс эдгээр баримтыг огт судалж шалгаагүй, үнэлэлт дүгнэлт өгөөгүй алдаа гаргажээ.

Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгчийг сахилгын зөрчил давтан гаргасан гэж дүгнээд тушаалыг үндэслэлтэй гэж үзжээ. Б/25 дугаар тушаалд сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан буюу 2018 онд 48 удаа зөрчил гаргасан гэсэн. Д-ийн гүйцэтгэх захирлын 2018 оны 05 сарын 18 өдрийн Б/164 тушаалаар мөн адил “Цаг бүртгэлийн журам” зөрчсөн гэх шалтгаанаар 3 сарын хугацаагаар цалинг 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэлийг нэхэмжлэгчид оногдуулж байсан. Гэтэл ажил олгогчоос дахин цаг бүртгэлийн журам зөрчиж 2018 онд 48 удаагийн зөрчил гаргасан гэж ажлаас халахдаа нэхэмжлэгчид өмнө нь сахилгын шийтгэл оногдуулсан зөрчилдөө дахин ажлаас халах сахилгын шийтгэл оноосон нь үндэслэлгүй юм. Учир нь Б/25 дугаар тушаал нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.3 дахь заалтанд “Сахилгын нэг зөрчилд сахилгын шийтгэлийн хэлбэрүүдийг давхардуулан ногдуулж болохгүй.” гэж заасныг зөрчсөн байна. Өөрөөр хэлбэл сахилгын нэг зөрчилд 2 удаа сахилгын шийтгэл оногдуулж нэхэмжлэгчийн хөдөлмөрлөх эрхийг ноцтой зөрчсөн. Хөдөлмөрийн тухай хуульд 313.1.3 гэсэн заалт байхгүй байхад хариуцагч ийм заалт тушаалдаа бичсэн байгаа нь ажлаас халсан тушаал илт үндэслэл муутай тушаал болохыг харуулж байна.

Анхан шатны шүүх цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид үзлэг хийж 2018.05.24 өдрөөс 2019.01.15 өдрийг хүртэлх хугацааны нэхэмжлэгчийн цаг бүртгэлийг шалгаж тогтоосон. Б/164 дугаар тушаал гарахаас өмнөх хугацаанд буюу 2018.01 сараас 2018.05.18 өдөр хүртэлх хугацаанд 48 удаа “Гадуур ажилтай” төлөв оруулсан зүйл огтхон ч байхгүй. 48 удаа гэдэг нь ажлаас халсан Б/25 дугаар тушаалын үндэслэл гэж тайлбарлах боловч шүүхийн үзлэгээр 48 удаа гадуур ажилтай төлөвөө нэхэмжлэгч өөрөө оруулсан гэдэг нь ч тогтоогддоггүй. Өөрөөр хэлбэл хариуцагч нь ажлаас чөлөөлсөн тушаал дээрээ нэхэмжлэгч 48 удаа ажил тасалсан гээд, дараа нь хариу тайлбар дээр 56 удаа ажил тасалсан гээд тооны хувьд зөрүүтэй тайлбар хэлдэг. Хариуцагчийн зүгээс нэхэмжлэгчийг яг хэдэн сарын хэдний өдрүүдэд, ямар байдлаар ажил тасалсан, чухамхүү нэхэмжлэгч нийт хэдэн удаа ажил тасалсан бэ гэдгээ шалгаж тогтоогоогүй, нотлоогүй байж ажлаас халсан нь үндэслэлгүй бөгөөд энэ талаар хийсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй болно.

Давж заалдах шатны шүүх хариуцагч байгууллагын гүйцэтгэх захирлын 2018.07.16 өдөр батлагдсан А/273 дугаар тушаалын хавсралт Ажлын цаг бүртгэлийн журмын 7.2.2-т заасныг зөрсөн гэж огт хамааралгүй заалтыг үндэслэл болгосон. Тус журмын 7.2.2-т заасан зохицуулалт нь алба, хэлтэс, цех, хэсгийн даргаас доош буюу тэдний удирдлага дор байх ажилтнуудад хамааралтай заалт байхад Хүний нөөцийн албаны дарга /А.Т/-ын албан тушаалтанд хэрэглэсэн нь буруу юм. Алба, хэлтэс, цех, хэсгийн дарга нарын хувьд тус журмын 7.3.5-т зааснаар тэдний цаг ашиглалтын мэдээллийг мэдээллийн сангийн мэргэжилтэн оруулах бөгөөд ингэхдээ харьяалах дээд удирдлагын зөвшөөрлийг үндэслэх ёстой. Хүний нөөцийн албаны даргын хувьд дээд удирдлага нь Гүйцэтгэх захирал юм. Анхан шатны шүүх хурал дээр гэрчүүдээс авсан мэдүүлгээр цаг ашиглалтын мэдээг сар бүр Гүйцэтгэх захиралд танилцуулж баталгаажуулж, улмаар баталгаажуулсан цаг бүртгэлийн мэдээлэлд үндэслэн цалин хөлс бодогддог тухай нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Мөнхжаргалын асуултанд гэрч М.Энхмаа хариулсан байдаг. Үүнийг гүйцэтгэх удирдлагаас зөвшөөрч байсан гэж үзнэ.

Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн хувьд: Нэхэмжлэгч нь 2019.01.30-ны өдрөөс 2019.8.07-ны өдрийг хүртэл нийт ажлын 127 хоногийн хугацаанд ажилгүй байсан. Гэтэл шүүх нэхэмжлэгчийн ажилгүй байсан хугацааг бодохдоо 123 хоног гэж 4 хоногоор дутуу бодож, ажилгүй байсан хугацааны цалинг 415,896 төгрөгөөр дутуу бодож тооцоо гаргасан байна. Иймээс дутуу бодсон 4 хоногийн цалин хөлс 415,896 төгрөгийг хариуцагчаас нэмж гаргуулахаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтад өөрчлөлт оруулахаар гомдол гаргаж байгаа болно.

Анхан шатны шүүх хурал дээр 2 гэрч асууж, 2 удаа үзлэг хийж, нотлох баримтууд удаа дараа гаргаж, талуудын тайлбар мэдүүлгийг бүрэн дүүрэн сонсож, хэргийг тал бүрээс нь бүрэн судалж, үндэслэл бүхий шийдвэрлэсэн анхан шатны шүүхийн болон хэргийн оролцогчдын хөдөлмөрийг давж заалдах шатны шүүх үгүйсгэж дээрх байдлаар үндэслэл муутай шийдвэрлэсэнд их гомдолтой байна.

Иймд Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 10 сарын 16 өдрийн 1799 дугаар магадлалыг бүхэлд нь хүчингүй болгож, Хан-уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019.8.07-ны өдрийн 183/ШШ2019/01697 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, уг шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтад /ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх олговрын хэмжээнд/ өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд өөрчлөлт оруулж, хяналтын журмаар гаргасан нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч нарын гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэв.

Хоёр шатны шүүх хэрэг хяан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг зөрчөөгүй байна.

Нэхэмжлэгч А.Т Д-д холбогдуулан ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлж, дэвтэрт бичилт хийхийг даалгуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, маргажээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч А.Тыг Д-ийн Захиргаа хүний нөөцийн албаны даргын ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлстэй тэнцэх олговорт 12 788 802 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, ажилгүй байсан хугацааны нийгмийн болон эрүүл  мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлж, дэвтэрт бичилт хийхийг хариуцагчид даалгаж шийдвэрлэснийг давж заалдах шатны шүүх шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байна.

Шийдвэр, магадлалыг эс зөвшөөрч нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч нараас хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: “...давж заалдах шатны шүүх маргааны гол үйл баримтыг анхаарч үзээгүй, ...нотлох баримтыг бүрэн дүүрэн үнэлэлгүй өнгөцхөн дүгнэлт хийснээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгосон тул магадлал үндэслэлгүй гарсан. ...Анхан шатны шүүх цалингийн тооцоог дутуу бодсныг эс тооцвол хэргийг хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий шийдвэрлэсэн. Иймд ...дутуу тооцсон 4 хоногийн цалин хөлстэй тэнцэх олговорт хариуцагчаас 415 896 төгрөгийг нэмж гаргуулахаар шийдвэрт өөрчлөлт оруулж, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгож өгнө үү...” гэжээ.

Нэхэмжлэгч А.Тыг Д-ийн Захиргаа хүний нөөцийн албаны даргаар ажиллаж байхад нь Гүйцэтгэх захирлын 2019 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн Б/25 тушаалаар “...ажлын цаг бүртгэлийн журмыг удаа дараа зөрчин 2018 онд 48 удаа ажиллаагүй цагийн төлөвийг цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид ажилласнаар өөрөө нөхөн бүртгэж, өмнө ногдуулсан сахилгын шийтгэл хүчинтэй байх хугацаанд сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан, мөн Захиргаа хүний нөөцийн албаны даргын ажлын байрны тодорхойлолтын шаардлага хангахгүй байгаа...” гэж үзэн Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4., 131 дүгээр зүйлийн 131.1.3., Ажлын цаг бүртгэлийн журмын 7.2.1., 7.3.5., 2018-2019 онд хэрэгжүүлэх хамтын гэрээний 3.18. дахь заалтыг тус тус үндэслэн ажлаас нь халсан байна.

Ажил олгогчийн тушаалд ажилтныг ажлаас халахдаа сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан, Захиргаа хүний нөөцийн албаны даргаар ажиллах ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ерөнхий болон тусгай шаардлагыг хангаагүй гэсэн 2 үндэслэл заажээ. 

1. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4.-т ажилтан хөдөлмөрийн сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан, эсхүл хөдөлмөрийн харилцааг шууд зогсоохоор хөдөлмөрийн гэрээнд тухайлан заасан ноцтой зөрчлийг гаргасан бол ажил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөрийн гэрээг цуцалж болно гэж зохицуулсан, ажил олгогч ажилтныг сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан гэж үзжээ.

А.Тыг ажил үүргээ хангалтгүй гүйцэтгэж байгаа гэх ажилтнаас ирүүлсэн гомдлыг үндэслэн Эрчим хүчний яамны Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газраас хийсэн 2018.05.07-ны өдрийн шалгалтаар А.Т нь Ажилтнуудын ажлын цаг ашиглалтад хяналт тавих журмын холбогдох заалтуудыг зөрчиж, цаг бүртгэлийн төхөөрөмжид “гадуур ажилтай” гэсэн төлөвийг гүйцэтгэх захирлын баталгаажуулсан шийдвэргүйгээр, төлөв оруулах өөрийн эрхээ ашиглаж тасалсан болон хожигдсон цаг минутыг зассан зөрчил гарсан нь тогтоогдсон байна.

Шалгалтын дүнг үндэслэн Гүйцэтгэх захирлын 2018 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдрийн Б/164 тушаалаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1.2.-т зааснаар А.Тыг “цаг бүртгэлийн журам болон ёс зүйн зөрчил гаргасан” гэх үндэслэлээр давтан зөрчил гаргавал ажлаас халах тухай анхааруулж, 2018 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдрөөс үндсэн цалинг 3 сарын хугацаагаар 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэл ногдуулж байжээ.

А.Т сахилгын хариуцлага хүлээснээс хойш Ажлын цаг бүртгэх журмыг зөрчсөн хэвээр байсан, 2018 оны 05 дугаар сарын 24-нөөс 2019 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд ажлын цаг бүртгэлийг системд 56 удаа ажил тасалснаа нууж, гадуур ажилтай гэж өөрчилсөн зөрчлийг гаргасан нь тогтоогдсон тул ажил олгогч сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан гэх үндэслэлээр ажилтанд ажлаас халах хариуцлага тооцсон үйл баримт тогтоогджээ.

Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийг Ажлын цаг бүртгэх журмыг зөрчиж гадуур ажилтай төлөвийг өөрөө нөхөн бүртгэсэн үйлдэл нь түүнийг ажил таслах зөрчлийг гаргасан гэж үзэх үндэслэл болохгүй, ажил олгогч ажилтны ажил тасалсан зөрчлийг нотлоогүй гэх үндэслэлээр нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэхдээ ажилтныг ажлаас чөлөөлсөн ажил олгогчийн шийдвэрийн үндэслэлийг буруу тодорхойлсон, нотлох баримтыг тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, эргэлзээгүй талаас нь үнэлэх үүргээ биелүүлээгүй тул шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 116 дугаар зүйлийн 116.2.-т заасан шаардлагад нийцээгүй гэж үзнэ.

Давж заалдах шатны шүүх зөвхөн гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянахдаа талуудын хоорондох хөдөлмөрийн эрх зүйн маргааныг зөв тодорхойлж, ажилтан сахилгын зөрчлийн давтан гаргасан нь тогтоогдсон гэж дүгнэсэн нь хэргийн оролцогчоос гаргаж, хэрэгт цугларсан баримтад үндэслэгдсэн, шүүх нотлох баримтыг хуульд заасан журмын дагуу үнэлж, Хөдөлмөрийн тухай хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4.-т заасан үүргээ биелүүлсэн байна.

Иймд магадлалыг эс зөвшөөрсөн нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангах үндэслэл тогтоогдсонгүй. 

1. Мөн ажил олгогч нь ажилтныг ажлын байрны тодорхойлолтод заасан шаардлага хангаагүй гэх үндэслэлийг ажлаас халсан тушаалд заажээ. Дээрх үндэслэл хэрэгт цугларсан баримтаар тогтоогдоогүй талаар анхан шатны шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлт хийсэн байна.

Ажилтан сахилгын зөрчлийг давтан гаргасан нь ажил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.4. дэх заалтыг зөрчөөгүй тул дээр дурдсан үндэслэлээр ажил олгогчийн тушаалыг хүчингүй болгох боломжгүй.

Давж заалдах шатны шүүх хэрэгт цугларсан баримтад үндэслэн өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд дүгнэлт хийж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь зөв боловч магадлалыг Тогтоох хэсэгт хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй байх тул магадлалд хууль хэрэглээний талаар нэмэлт өөрчлөлт оруулах замаар алдааг засч, зөвтгөх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2.-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдрийн 1799 дүгээр магадлалын Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын “...хүчингүй болгож, “ гэсний дараа “Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2., 69 дүгээр зүйлийн 69.1.-д заасан үндэслэл тогтоогдоогүй тул” гэсэн нэмэлт оруулж, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээж, хяналтын журмаар гаргасан нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч М.Мөнхжаргал, Б.Эрдэнэмөнх нарын гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4., Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1.-д зааснаар хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа нэхэмжлэгч А.Таас улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 13 130 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

                           ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                         Х.СОНИНБАЯР   

                           ШҮҮГЧ                                                   Х.ЭРДЭНЭСУВД