Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сум дахь сум дундын шүүхийн шүүгч Б.Мөнхбаяр даргалж,

нарийн бичгийн дарга Б.Соронзонболд,

улсын яллагч  Т.Дэлгэрсайхан,

дэг сахиулагч П.Отгонбаяр,

шүүгдэгч Х.Цогоо, түүний өмгөөлөгч П.Буманзаяа нарыг оролцуулж тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдаанаар

Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сум дахь  сум дундын Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 138 дугаар зүйлийн 138.2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэрэгт яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд ирүүлсэн Х.Цогоод холбогдох эрүүгийн 201618010063 дугаар нэг хавтас эрүүгийн хэргийг 2016 оны 08 дугаар сарын 04-ний өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

1. Монгол улсын иргэн, 0000 оны 02 дугаар сарын 20-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 00 настай, эрэгтэй, тусгай дунд боловсролтой, авто инженер мэргэжилтэй, “Ирмүүн босго” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал ажилтай, ам бүл 2, эхнэрийн хамт Улаанбаатар хот, Сонгинохайрхан дүүргийн 18 дугаар хороо, 39-22 тоотод оршин суух, урьд ял шийтгэлгүй, регистрийн ЧГ- дугаартай, Жинчин овгийн Хувцагааны Цогоо  

     Холбогдсон хэргийн талаар /Яллах дүгнэлтэд дурдсанаар/

“Ирмүүн босго” ХХК-ийн захирал Х.Цогоо нь хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн журмыг сахин хангуулах үүргээ биелүүлээгүйгээс 2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдрийн орой Сэлэнгэ аймгийн Орхонтуул сумын 2-р багийн нутаг Хужиртын хөндий гэх газарт байрлах тус ХХК-ны ашиглалтын газарт ажил гүйцэтгэж байсан түр ажилчин Д.Балт нь экскаваторын шанаганд цохиулж нас барсан гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах  нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Д.Самбуугийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-17-18/,
2. Гэрч М.Оюунцэцэгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-19-20/,
3. Гэрч Х.Баасанхүүгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-21-22, 96/,
4. Гэрч М.Батпүрэвийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-23/,
5. Гэрч И.Энхсайханы мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-24/,
6. Гэрч Г.Ганзоригийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-25, 93/,
7. Хэргийн газар үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-3-7/,
8. Цогцсонд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-8-11/
9. Үзлэг хийсэн тэмдэглэл болон гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-12-13/,
10.  Эд зүйл хураан авсан тэмдэглэл /хх-11/,
11. Эд зүйл хураан авсан тэмдэглэл /хх-15/,
12. Шүүх эмнэлгийн үзлэг хийсэн №4689 тоот акт /хх-30/,
13.  Шүүх эмнэлгийн үзлэг хийсэн №4690 тоот акт /хх-31/,
14. Шүүх эмнэлгийн үзлэг хийсэн №33 тоот акт /хх-32-33/,
15. Хөдөлмөрийн хяналтын улсын байцаагч Д.Машбатын шинжээчийн дүгнэлт /хх-37-38/,
16.  Сэлэнгэ аймгийн Улсын бүртгэл, Статистикийн газрын Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн цахим архивын мэдээлэл /хх-48/ 
17. Шүүгдэгч Х.Цогоогийн мөрдөн байцаалтад өгсөн мэдүүлэг /хх-43, 44, 46, 99/,
18. Шүүгдэгч Х.Цогоогийн ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-49/,
19.  Иргэн Ч.Болд, Д.Самбуу, Н.Ганхуяг, Б.Азжаргал, Т.Дагвадорж нарын Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сум дахь сум дундын Цагдаагийн тасагт гаргасан хүсэлт /хх-82/,
20. Иргэн Т.Дагвадоржийн Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сум дахь сум дундын Цагдаагийн тасагт гаргасан хүсэлт /хх-85/,   
21.  Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Ирэхзаяагийн шүүхэд ирүүлсэн хүсэлт /хх-123/,
22. Шүүгдэгч Х.Цогоогийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэг зэргийг сонсож,
23.  Эд мөрийн баримтаар хураагдсан хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны дэвтэрт үзлэг хийж шинжлэн судлав.

Хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг шүүх хуралдаанд тал бүрээс нь бүрэн, бодитой шинжлэн судалвал:

Шүүгдэгч Х.Цогоо нь 2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр  “Ирмүүн босго” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын үүрэг гүйцэтгэж байхдаа хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг хангах, хяналт тавих үүргээ биелүүлээгүй, аюулгүй ажиллагааны зааварчилгааг бичгээр өгөлгүй ажил гүйцэтгүүлсэний улмаас Сэлэнгэ аймгийн Орхонтуул сумын 2 дугаар багийн нутаг Хужиртын хөндий гэх газарт байрлах тус компанийн ашиглалтын газарт ажиллаж байсан түр ажилчин Д.Балт нь экскаваторын шанаганд цохиулж амь нас нь хохирсон гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь хавтаст хэрэгт авагдаж, шүүхийн хэлэлцүүлгээр хэлэлцэгдсэн

хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Д.Самбуугийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...2016 оны 05 дугаар сарын 16-ны өглөө гэртээ байж байтал манай хажуу талын айлын хүн орж ирээд надтай “Ирмүүн босго” ХХК-ны ажилчин Жорж гэдэг хүн утсаар ярина гээд байна гэж хэлсэн.  Тэгээд би гэрт ороод утсаар ярьсан чинь Жорж гэдэг монгол хүн би бүтэн нэрийг сайн мэдэхгүй байна. Утсаар яриад үйлдвэрлэлийн ослоос болоод Балт нас барчихлаа, бид нар одоо та нар дээр очиж авах гээд явж байна гэж хэлсэн...” гэсэн мэдүүлэг /хх-17/,

гэрч М.Оюунцэцэгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн “...2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр сумын жижүүрийн эмчээр ажиллаж байтал жижүүр сувилагч яаралтай эмнэлэг дээр ир гэсэн. Би шууд гараад 01 цаг 04 минутанд эмнэлэг дээр иртэл амьсгал, зүрх судас, пүлс үгүй нас барчихсан хамраас нь их хэмжээний цус гарчихсан толгойн орой хэсэгт 4-5 см зүсэгдсэн язарсан шархтай 25 насны орчим эрэгтэй хүн байсан. Тухайн хүнийг үзэхэд анхан шатны тусламж үзүүлэх боломжгүй оройтсон нас барчихсан байсан учраас сумын цагдаад мэдэгдээд талийгаачийн биеийг засаж байгаа чигээр нь байлгаж байгаад 2 цагийн дараа морог буюу цогцос хадгалах өрөөнд оруулсан. Намайг гэрээсээ гараад явж байх замд сувилагч энэ хүний пүлс, амьсгаа мэдэгдэхгүй байна гэж надад хэлэхээр нь би зүрх судасны үйл ажиллагаа дэмжих Адерналин 0,5-р булчинд хий гэж хэлээд л эмнэлэгт орж ирэхэд сувилагч тухайн тариаг хийсэн байсан. Талийгаачийг авчирсан хүн нь юм гагнаж байгаад экскаваторын шанага унаад юманд цохиулчихсан гэж хэлсэн...” гэсэн мэдүүлэг /хх-19-20/,

 

гэрч Х.Баасанхүүгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн “...2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр манай “Ирмүүн босго” ХХК нь худаг ухаж нацосыг суулгаад тагийг нь гагнуураар гагнаад 3 метртай турба залгах гээд гагнуурын ажил хийгээд гагнуурчин Энхсайхан, Пүрэв бид гурав байж байсан юм. Тэгээд гагнасан 3 метртай турбагаа экскаваторын сумны үзүүрийн дэгээ хэсэгт торосоор уяад дүүжилсэн юм. Тухайн үед Энхсайхан, Пүрэв бид гурвыг ажил хийж байхад талийгаач Балт гэдэг залуу бид нарын хажууд байгаагүй юм. Худгийн ус дамжих хоолойг Ганзориг гэдэг залуутай тараагаад явж байсан юм. Тэгээд Энхсайхан, Пүрэв бид гурвыг 3 метртай турбагаа экскаваторын суманд торосоор уяхад бид нар дээр ирээд цуг уяалцаад байж байсан юм. Тэгээд би машин асааж гэрэл тусгах гээд холдчихсон байсан. Тэгээд би машин асааж ирээд хартал Пүрэвээ, талийгаач залуу нар экскаваторын суманд торосоор уячихсан байсан зүйлийг өлгөчихсөн байсан. Тэгэхээр нь би машинаас гараад шанаган доор байж болохгүй шанага унана гэж хэлээд байж байтал шанага унасан. Тэгээд би шанага уналаа холд гэж хэлсэн. Тэгтэл тэнд байсан хүмүүс үсрээд холдож байх шиг харагдсан. Би талийгаачийг цохиулсныг хараагүй өмнөөс экскаваторын гэрэл тусаад, бас өдөржин гагнуур хийчихсэн байсан болохоор юу болсон талаар сайн харж амжаагүй. Миний өмнүүр нэг хүн гүйгээд гарах шиг харагдсан. Тэгээд би тэрнээс хойш юу болсон талаар санахгүй байна ухаан санаа орж гараад байсан. Нэг харсан чинь Энхсайхан талийгаач залууг өвөр дээрээ тэвэрчихсэн сууж байсан. Тэгээд манай захирал хүрч ирээд гарыг нь барьж үзээд судас нь цохилж байна гэж хэлээд Төв аймгийн Цээл сум руу аваад явсан..., ...Бид нарт хөдөлмөр аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа бол өгдөг, Би тухайн үед зураагүй байсан. Учир нь тэр өдөр ажил багатай байсан болохоор зураагүй юм...” гэсэн мэдүүлэг /хх-21-22/,

гэрч М.Батпүрэвийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...Би 2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр "Ирмүүн босго" ХХК-нд ажилтанаар орсон юм. Тэгээд орой 21 цаг болж байхад хоолонд орчихоод худаг дээр Ганзориг, Энхсайхан, Баасанхүү, талийгаач Балт бид хэд ажиллаж байсан юм. Худаг дээр болохоор Баасанхүү, Энхсайхан, бид гурав гагнуурын ажил хийгээд байж байсан юм. Харин Ганзориг, талийгаач Балт хоёр болохоор складнаас усны хоолой авчирч задалж тавих гээд явчихсан байсан юм. Тэгээд талийгаач Балт, Ганзориг хоёр хоолойгоо задалж дуусаад ирчихсэн байсан. Тэр хооронд Энхсайхан, Баасанхүү бид гурав турбагаа гагнаж дуусаад торосоор уяад экскаваторт өлгөх гээд бэлтгэж тавьчихаад байж байсан юм. Тэгээд Ганзориг экскаваторт ороод ажиллуулж эхэлсэн. Харин Баасанхүү болохоор орой болчихсон байсан болохоор машин ойртуулж гэрэл тусгах гээд машин луу явчихсан байсан юм. Харин Энхсайхан гагнуураа хийгээд сууж байсан. Талийгаач Балт бид хоёр болохоор торосоор уясан төмөрийг экскаваторын суманд өлгөчихөөд экскаватораар өргүүлээд зогсож байсан чинь Баасанхүү бид хоёрыг хараад та хоёр шанаган доороос холд гэж хэлсэн. Тэгээд удаагүй байж байтал шанага унасан. Би хажуу тийш үсэрсэн, харин талийгаачийг би хашаа үсэрсэнийг хараагүй. Тэгээд шанага унасан. Би холдоод хартал талийгаач шанаганы хажууд хамараас нь цус гарчихсан хэвтэж байсан. Тэгээд Ганзориг, Энхсайхан, Баасанхүү нар хүрч ирээд Ганзориг ахыг анги руу явуулсан. Тэгээд Ганзориг ах манай захирлыг дагуулж ирсэн. Тэгээд захирал ирж үзээд талийгаачийн гарыг нь барьж үзээд зүрх нь цохилж байна гэж хэлээд өөрийнхөө машинаар талийгаачийг аваад шууд Төв аймгийн Цээл сум руу явсан..., ...Аюулгүй ажиллагааны зааварчлага өгөөгүй...” гэсэн мэдүүлэг /хх-23/,

Гэрч И.Энхсайханы мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр манай “Ирмүүн босго” ХХК нь ажлын талбай дээрээ худаг ухчихсан тэрний хоолой, турба зэрэг ажлыг худгийн гүнд нь тавиад орой нар жаргаж байхад дууссан юм. Тэгээд орой нь хоолондоо орж ирээд Батпүрэв, Баасанхүү, Ганзориг, талийгаач Балт бид нарыг худгийнхаа тагийг тавиад дээр бэлтгэсэн бэлдэцийг экскаватораар өргөж байгаад гагнуур хийж хаах гэж байсан. Тухайн үед нь бэлдэцийн дээрээс торосоор уяад байж байсан. Би цаашаа явж гагнуурын аппаратаа худгийн гагнуур хийх газарт тавьчихаад электрод авах гээд явчихсан байсан. Тэр хооронд талийгаач Балт, Батпүрэв хоёр торосыг экскаваторын суманд хийгээд өргөж байгаа харагдсан. Тэгээд байж байтал экскаваторын шанага унаж байгаа харагдсан. Ер нь бол маш хурдан болоод өнгөрсөн. Тэгээд бид нар гүйгээд очтол шанаганы хажууд талийгаач доошоо харчихсан хэвтэж байхаар нь би тусламж үзүүлэх санаатай эргүүлж харуулсан чинь хамраас цус гарчихсан ухаан алдчихсан байсан. Тэгээд Ганзориг ах машин олж ирэх гээд ажлын байр луу явсан. Тэгээд удаагүй байж байтал захирал Цогоо хүрч ирээд гарыг нь барьж үзээд зүрх цохилж байна. Энэ хүнийг эмнэлэгт хүргэж үзүүлэх ёстой гээд Төв аймгийн Цээл сум руу авч явсан. Хөдөлмөр аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа өгдөг юм. Харин тэр өдөр бол өгөөгүй гарын үсэг зуруулаагүй байсан...” гэсэн мэдүүлэг /хх-24/,

Гэрч Г.Ганзоригийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өглөө манай хамт олон худгын ажилдаа ороод орой болж байхад худаг дотроо турба шугамаа тавьж дуусгасан юм. Тэгээд орой болчихсон байсан болохоор манай хамт олон хоолондоо орчихоод худаг дээр үлдсэн ажлаа дуусгах гэж Энхсайхан, Баасанхүү, Батпүрэв, талийгаач Балт бид нар очиж ажилласан юм. Тухайн үед ажиллаж байхдаа бид нар хоёр хуваагдаад би талийгаачтай склад орж ус тавих хоолой авч ирээд задалж цувуулж худаг хүртэл тавьсан. Тэр хооронд Энхсайхан, Баасанхүү, Батпүрэв нар гагнуурын ажилаа хийж дуусгаад ганцхан босоо гагнуур хийх л үйлдэл дутуу байсан юм. Тэрийгээ хийгээд торосоор оосорлож уяад би экскаватор дотор орчихсон байсан. Харин Баасанхүү гэрэл тавих гээд машин дээр оччихсон байсан. Тэр хооронд Батпүрэв, талийгаач Балт хоёр үлдээд экскаваторын суманд турбайгаа өлгөж өгсөн. Тухайн үед тэр хоёрт болгоомжтой байгаарай гэж хэлж байсан. Бас Баасанхүү цаанаас шанаган доор байж болохгүй гээд байсан. Тэгээд турбагаа дээш өргөөд газраас хөндийрөөгүй байж байтал экскаваторын шанага нь унасан. Тэгээд харсан чинь Балт шанаганы хажууд хэвтэж байсан. Би тухайн үед юу болсон талаар мэдэхгүй ухаан санаа балартаад Балт дээр очоод эргүүлээд харсан чинь  хамраас нь цус гарч байсан. Тэгээд би ажлын байр луу гүйсэн дарга дээр ороод осол гарчихлаа гэж хэлсэн. Тэгээд би тэрнээс хойш юу болсон талаар мэдэхгүй байна ямар ч байсан би байран дээр үлдсэн. Дарга талбай руу явсан. Бид нарыг ажилд гарахад хөдөлмөр аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаа өгөөгүй...” гэсэн мэдүүлэг /хх-25/,

Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 2016 оны 06 дугаар сарын 21-ний өдрийн №33 дугаартай “Онош: Гавал тархины ил гэмтэл. Гавлын орой, дух, чамархай, дагз ясны цөмөрсөн хугарал. Дагз, суурь ясны дунд хэсэг, зүүн чамархай хүрсэн шугаман хугарал. Тархины баруун, зүүн тал бөмбөлөг, уртавтар тархи, гүүрэн хэсэг, бага тархины баруун талын няцрал, дарагдал. Хүзүүний 1,2-р үений түвшинд хөндлөн хугарал, баруун 1-4-р хавирганы хөндлөн сэлтэхийт хугарал. Баруун бугалганы үений мултрал, бяцарсан хугарал. Баруун дунд чөмөгт ясны зөрсөн сэлтэрхийт бяцарсан хугарал. САК. Тархины хаван ШОК. Хурц цус алдалт. Цусны эргэлтийн хямрал Дүгнэлт:  1. Талийгаачид дээрхи гэмтэлүүд тогтоогдлоо. Дээрх зүйл нь хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой, гэмтлийн зэрэг журмын 3.1.2, 3.1.3 болон 3.1.5-д зааснаар амь насанд аюултай хүнд гэмтэл болно. 2. Талийгаачийн цус нь B /III/ бүлгийн харьяалалтай байна. 3. Талийгаачийн цусанд 0,8 промилли спиртийн агууламж илэрсэн нь хөнгөн зэргийн согтолттой байжээ. 4. Талийгаачид ямар нэгэн архаг хууч өвчин тогтоогдсонгүй. 5. Талийгаач нь эмнэлэгийн яаралтай тусламж авах боломж үгүй, түргэн хугацаанд газар дээрээ нас баржээ. 6. Талийгаач нь гавал тархины хүнд гэмтэлийн улмаас  хурц цус алдалт, Шок амьсгалын дутагдалаар нас баржээ.” гэсэн шинжээчийн дүгнэлт /хх-33/,

Мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагч Д.Машбатын 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний №18-06-018/20 дугаартай “ 1. Ажилтан Д.Балт нь ажиллаж байсан компанийхаа худгийг ухаж байснаас үзэхэд тэрээр ажил үүргээ гүйцэтгэж байсан. 2. Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1-д Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг хангах, хөдөлмөрийн нөхцөлийг сайжруулах, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх, хяналт тавих үүргийг аж ахуйн нэгж, байгууллагын захирал /эзэн/, ажил олгогч шууд хариуцна гэж заасан байна. Гэвч энэ үүргээ захирал хангалтгүй гүйцэтгэсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна. 3. 3.1 Ажилчдад хөдөлмөрийн аюулгүй байдал эрүүл ахуйн талаарх сургалтанд хамруулалгүй ажиллуулсан нь Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай хуулийн 17-р зүйлийн 17.4 дэхь, 3.2 Бэлтгэсэн төмөр бэлдэцийг өргөх хэрэгслэлээр өргөлгүй экскаватороор өргөсөн нь Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.1.2 дахь, 3.3  "Ирмүүн босго" ХХК нь ажилчиддаа 2016 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдөр аюулгүй ажиллагааны зааварчилгааг бичгээр өгөлгүй ажиллуулсан нь "Сургалт зохион байгуулалт. Үндсэн дүрэм MNS 4969:2000 стандартын 3.16-д заасан "Аюултай ажил гүйцэтгэдэг хүмүүст ажлын байран дахь өдөр тутмын зааварчилга өгнө. Ажлын байран дахь өдөр тутмын зааварчилга нь товч тодорхой байх ба ажил эхлэхийн өмнө бичгээр өгөгдөнө..." гэсэн заалтуудыг тус тус зөрчсөн байна. 4. Асуулт 2-т тодорхой хариулсан болно. 5. Шинжилгээний явцад хэрэгт ач холбогдол бүхий бусад нөхцөл байдал илэрсэнгүй”... гэсэн шинжээчийн дүгнэлт /хх-37/, 

шүүгдэгч Х.Цогоогийн мөрдөн байцаалтад өгсөн “...2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны орой 23 цагийн үед Сэлэнгэ аймгийн Орхонтуул сумын 2 дугаар багийн нутаг Хужиртын хөндий гэх газарт уул уурхайн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг өөрийн эзэмшлийн болох “Ирмүүн босго” ХХК-ны үйлдвэрлэлийн газар дээр байж байтал манай компаний ажилчин Ганзориг гэх залуу миний өрөөнд орж ирээд талбай дээр үйлдвэрлэлийн осол гарчихлаа гэж хэлээд ороод ирсэн. Тэгэхээр би зөрж гараад осол болсон газарт очиж үзэхэд худаг янзалж байсан 5 ажилчдын нэг болох Балт гэх залуу экскаваторын шанаганы хажууд хамраас цус гарсан байдалтай хэвтэж байхаар нь анхны тусламж үзүүлэх санаатай очоод талийгаачийн гарыг барьж үзсэн чинь зүрх цохилж байхаар нь ажлын залуучуудтай нийлж машинд оруулаад Төв аймгийн Цээл сумын эмнэлэг руу явсан юм. Тэгээд Төв аймгийн Цээл сумын эмнэлэг ороод үзүүлсэн чинь нас барчихсан байна гэж хэлсэн. Тэгээд тухайн орон нутгийн цагдаад мэдэгдсэн..., ...Талийгаачтай хөдөлмөрийн болон ажлын байрны тодорхойлолт хийгээгүй байсан юм. Учир нь манай байгууллага ажлаа эхлээд удаагүй байсан болохоор хөдөлмөрийн гэрээ болон ажлын байрны тодорхойлолт хийгээгүй байсан юм. Ер нь бол Орхонтуул сумын нутагт очоод ажлаа эхлэхдээ тус нутгаас хүмүүс ажилд авсан юм. Тэр хүмүүстэйгээ хөдөлмөрийн гэрээ болон ажлын байрны тодорхойлолт хийгээгүй байсан юм..., ... Талийгаач Д.Балт нь манай байгууллагын үндсэн ажилчин биш байгаа юм. Учир нь Балт нь ажилдаа тогтвор суурьшилтай ажилдаггүй. Нэг ажлаа хаяж явчихаад эргээд ирчихдэг болохоор хөдөлмөрийн гэрээ болон ажлын байрны тодорхойлолт хийгээгүй юм. ...Тэр үед компанид болон ойр орчимд кран олдохгүй байсан тул надад экскаватороор кран хийж өргүүлэх санаа төрсөн. Би Ганзоригоос экскаватор хөдөлгөж чадах уу гэтэл чадна гэхээр нь ганц турба дээш өргөхөд жолоочийн шаардлагагүй гэж бодоод Г.Ганзоригоор экскаватор жолоодуулан худгийн турбаг өргөж байгаад гагначих гэж хэлсэн. Ганзориг намайг эксковатор жолоод гэж хэлээгүй бол экскаватор жолоодохгүй байх байсан. Намайг хэлсэн учраас л эксковатор жолоодон турбаг өргөсөн юм. Би ийм айхтар зүйл болно гэж бодоогүй учраас нарийн зааварчилгаа зөвөлгөө өгөөгүй...” гэсэн мэдүүлэг /хх- 43, 44, 46, 99/,

шүүгдэгч Х.Цогоогийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: 2016 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдөр орой 23.00 цагийн орчим Орхонтуул сумын Хужиртын хөндий гэх газар манай тусгай зөвшөөрөл бүхий газар бэлтгэл ажил хийж байсан. Худгийн турба суулгаж дуусаад нэг турба үлдсэн байсан. Би тэгээд үлдсэн нэг турбагаа суулгачаарай гээд явсан. Талийгаач тэр үед байгаагүй. Ганзориг, Баасанхүү, Батпүрэв, Энхсайхан гэх дөрвөн хүн турба холбоод үлдсэн. Би энэ хүмүүсийг орхиод байрлуугаа явсан. Гэтэл осол гарлаа гээд араас утасдсан. Намайг очиход шанаганы хажууд талийгаач хэвтэж байсан. Очоод судсыг нь барьсан чинь цохилж байсан. Тэгээд би машинд суулгаад эмнэлэг аваад явсан. Тэгээд жижүүр сувилагч нь тариа хийгээд байж байхад нас барсан. Эмчийг нь ирэхэд нас барчихсан байсан. Тэгээд цагдаад хэлээд цагдаа хэргийн газарт очиж үзлэг хийсэн гэсэн мэдүүлэг зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжилсэн дээрх нотлох баримт нь энэ хэрэгт хамааралтай, хуульд заасан журмаар цугларсан, хэрэг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай байна.

Иймд шүүгдэгч Х.Цогоог хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн журмыг сахин хангуулах үүргээ биелүүлээгүйгээс хүний амь нас хохирсон гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн 138 дугаар зүйлийн 138.2-д зааснаар ял шийтгэл оногдуулах хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Д.Самбуу “...Энэ компаний зүгээс оршуулга болон бусад зардалыг гаргаж бүх зүйлээр бүрэн тусалж ар гэр, үр хүүхэд нь 7.000.000 төгрөгийн тусламж өгөн бидний уй гашууг хуваалцаж хүнлэгээр хандаж буй учир талархаж байна. Иймээс бид гомдолгүй гэдэгээ баталгаа болгон үзүлж байна. Компаний дарга Цогоо болон экскавторчин Ганзориг нарт гомдолгүй...” гэсэн хүсэлт /хх-ийн-82/, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Ирэхзаяа “...М.Ирэхзаяа би тухайн хэрэгт нэхэмжлэх зүйлгүй, санал гомдолгүй мөн нялх хүүхэдтэй хол газар явах боломжгүй тул шүүх хурлыг надыг оролцуулахгүйгээр хийж шийдэж өгнө...” гэсэн хүсэлт /хх-ийн 123/ тус тус ирүүлсэн байх тул хохирлыг бүрэн төлж барагдуулсан, шүүгдэгчээс гаргуулан шийдвэрлэх гэм хорын хохирол байхгүй, гэм хорыг арилгасан байна гэж үзэв.

Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудсаар шүүгдэгч Х.Цогоо нь урьд ял шийтгүүлж байгаагүй болох нь тогтоогдож байна. /хх-49/

Шүүгдэгч Х.Цогоод ял шийтгэл оногдуулахдаа ял хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй бөгөөд Эрүүгийн хуулийн 55 дугаар зүйлийн 55.1.1-д зааснаар тохиолдолын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэн, 55.1.3-д зааснаар гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирлоо сайн дураараа нөхөн төлсөн буюу гэм хорыг арилгасан, 55.1.9 дэх хэсэгт зааснаар үйлдсэн гэмт хэрэгтээ чин санаанаасаа гэмшиж байгаа зэрэг байдлуудыг ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцов.

Хүндэвтэр гэмт хэрэгт анх удаа хорих ял шийтгүүлсэн шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, шүүгдэгчийн хувийн байдал,  гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал зэргийг харгалзан гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг төлсөн тул тодорхой албан тушаал эрхлэх, үйл ажиллагаа явуулах эрхийг хасах нэмэгдэл ял хэрэглэхгүйгээр хорих ял оногдуулж, оногдуулсан хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж үзэж, уг ялыг тэнсэж хянан харгалзахаар тогтоож цагдаагийн байгууллагын хяналтанд шилжүүлэхээр шийдвэрлэв.

Шүүхийн шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Х.Цогоод бусдын батлан даалтад өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах нь зүйтэй.

           Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн “Ирмүүн босго” ХХК-ны хөдөлмөр, хамгаалал аюулгүй ажиллагааны дэвтрийг “Ирмүүн босго” ХХК-д буцаан олгохоор шийдвэрлэж, шүүгдэгч Х.Цогоо нь цагдан хоригдсон хоноггүй, түүнээс гаргуулах байцаан шийтгэх ажиллагааны зардалгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нар нэхэмжлэх зүйлгүй гэсэн болохыг тус тус дурдав. 

Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 283,  284, 286, 290 дүгээр зүйлийн 290.3, 294, 297 дугаар зүйлийн 297.1, 298 дугаар зүйлийн 298.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Жинчин овгийн Хувцагааны Цогоог хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн журмыг сахин хангуулах үүргээ биелүүлээгүйгээс хүний амь нас хохирсон гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн 138 дугаар зүйлийн 138.2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Х.Цогоог тодорхой албан тушаал эрхлэх, үйл ажиллагаа явуулах эрхийг хасахгүйгээр 2 жилийн хугацаагаар хорих ялаар шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Х.Цогоод оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг жирийн дэглэмтэй, эрэгтэйчүүдийн хорих ангид эдлүүлсүгэй.

4. Шүүгдэгч Х.Цогоо нь урьдчилан цагдан хоригдсон хоноггүй, түүнээс гаргуулах байцаан шийтгэх ажиллагааны зардалгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч нар гомдол саналгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэснийг тус тус дурдсугай.

5. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 88 дугаар зүйлийн 88.1.7-д зааснаар эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны дэвтрийг “Ирмүүн босго” ХХК-д буцаан олгосугай.

6. Эрүүгийн хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1, 61.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Х.Цогоод оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг тэнсэж, 1 жилийн хугацаагаар хянан харгалзаж, шүүгдэгч Х.Цогоод хяналт тавихыг Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн хэлтэст даалгасугай.

7. Шийтгэх тогтоол танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд тогтоолыг эс зөвшөөрвөл тогтоол гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд  шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч нар давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

8. Шийтгэх тогтоолд эрх бүхий этгээд давж заалдах гомдол гаргасан, улсын яллагч эсэргүүцэл бичвэл уг тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Х.Цогоод урьд авсан батлан даалтанд өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

                         ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                           Б.МӨНХБАЯР