Монгол Улсын Шүүхийн шийдвэрийн цахим сан

Шийдвэрийн мэдээлэл

Шүүх	Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх
Шүүгч	Ноостын Хонинхүү
Хэргийн индекс	114/2016/0048/з
Дугаар	221/МА2016/0405
Огноо	2016-06-21
Маргааны төрөл	Сонгууль,

Холбоотой шийдвэрүүд

Шүүгч: Далантайн Нарантуяа
Дугаар: 47
Огноо: 2016-06-08

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Магадлал

2016 оны 06 сарын 21 өдөр

Дугаар 221/МА2016/0405

Иргэн*******Т.*******гийн*******нэхэмжлэлтэй*******захиргааны*******хэргийн*******тухай

Захиргааны*******хэргийн*******давж*******заалдах*******шатны*******шүүхийн*******шүүх*******хуралдааныг*******ерөнхий*******шүүгч*******Б.Мөнхтуяа*******даргалж,*******шүүгч*******Д.Батбаатар,*******шүүгч*******Н.Хонинхүү*******нарын*******бүрэлдэхүүнтэй,*******нарийн*******бичгийн*******дарга*******Г.Отгон-Өлзий,*******нэхэмжлэгч*******Т.*******,*******нэхэмжлэгчийн*******өмгөөлөгч*******Н.Баттунсаг,*******Д.Цагаандарь,*******хариуцагчийн*******өмгөөлөгч*******Д.Мөнхцэцэг*******нарыг*******оролцуулан*******хийж,*******Дархан-Уул*******аймаг*******дахь*******Захиргааны*******хэргийн*******анхан*******шатны*******шүүхийн*******2016*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******08-ны*******өдрийн*******47*******дугаар*******шийдвэрийг*******эс*******зөвшөөрч,*******хариуцагчийн*******өмгөөлөгчийн*******гаргасан*******давж*******заалдах*******гомдлоор,*******иргэн*******Т.*******гийн*******нэхэмжлэлтэй,*******Дархан-Уул*******аймгийн*******сонгуулийн*******хороонд*******холбогдох*******захиргааны*******хэргийг*******шүүгч*******Н.Хонинхүүгийн*******илтгэснээр*******хянан*******хэлэлцээд

ТОДОРХОЙЛОХ*******нь:

Нэхэмжлэгч*******Т.*******с*******шүүхэд*******гаргасан*******нэхэмжлэлдээ:*******“Миний*******бие*******Дархан*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурлын*******даргын*******албан*******тушаалд*******2012*******оны*******12*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдрөөс*******томилогдон*******өнөөдрийг*******хүртэл*******ажиллаж*******ирсэн*******бөгөөд*******Үндсэн*******хуулиар*******олгогдсон*******сонгох*******сонгогдох*******эрхийг*******хэрэгжүүлж,*******2016*******оны*******орон*******нутгийн*******сонгуульд*******оролцохоор*******Дархан-Уул*******аймгийн*******14*******дүгээр*******тойрогт*******Аймгийн*******иргэдийн*******Хурлын*******төлөөлөгчид*******Монгол*******Ардын*******Намаас*******нэр*******дэвшүүлж*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******154*******дүгээр*******зүйлд*******заасны*******дагуу*******аймгийн*******сонгуулийн*******хороонд*******бүртгүүлэхээр*******холбогдох*******материалаа*******хүргүүлж,*******Сонгуулийн*******хороо*******нэр*******дэвшигчээр*******бүртгэсэн.*******Гэтэл*******2016*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******24-ний*******өдөр*******намайг*******нэр*******дэвшигчийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасах*******тухай*******12*******тоот*******тогтоол*******гарсан*******ба*******энэ*******тогтоолд*******“ээлжит*******сонгуулийн*******жил*******эхэлснээс*******хойш*******санал*******хурааж*******дуустал*******аливаа*******этгээд*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилгоор*******мөнгө,*******эд*******зүйл*******тараах,*******хүлээн*******авалт*******дайллага,*******цайллага*******зохион*******байгуулсан*******зөрчлийг*******гаргасан*******гэсэн*******үндэслэлээр*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хассан*******байна.

Эрхэлж*******буй*******албан*******тушаал,*******ажил*******үүргийнхээ*******хувьд*******2016*******оны*******цагаан*******сарын*******баярын*******өмнө*******Дархан*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газар*******болон*******Иргэдийн*******хуралд*******ажиллаж*******байсан*******ахмадуудаа*******хүлээн*******авч*******хүндэтгэл*******үзүүлэх*******арга*******хэмжээг*******сумын*******Засаг*******даргын*******тамгын*******газраас*******зохион*******байгуулж*******энэ*******арга*******хэмжээнд*******урилгаар*******оролцож*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурал,*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газраас*******өндөр*******насны*******тэтгэвэрт*******гарсан*******ахмад*******настнуудад*******Монгол*******түмний*******цагаан*******сар,*******сар*******шинийн*******баяраар*******хүндэтгэл*******үзүүлж*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурлын*******Тэргүүлэгчид,*******нийт*******Төлөөлөгчиддөө*******төлөөлөн*******мэндчилгээ*******дэвшүүлж,*******тухайн*******жилд*******хийж*******хэрэгжүүлсэн*******онцлог*******ажлуудаа*******дурьдаж,*******ирэх*******жилийнхээ*******зорилго,*******зорилтыг*******танилцуулж,*******ахмадуудынхаа*******санаа*******бодлыг*******сонсож,*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газрын*******2016*******оны*******төсөв,*******жилийн*******ажлын*******төлөвлөгөөнд*******тусгагдсан*******ажлуудыг*******хэрэгжүүлсэн.*******Гэтэл*******Аймгийн*******Сонгуулийн*******хороо*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******70.1,*******70.1.4*******дэх*******заалтыг*******зөрчсөн*******гэж*******хууль*******бусаар*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хассан*******нь*******хуулийн*******үндэслэлгүй*******байна.*******Сонгуулийн*******хороо*******нь*******надаас*******албан*******ёсны*******тайлбар*******аваагүй,*******холбогдох*******материалтай*******танилцуулаагүй,*******сонгуулийн*******хороонд*******энэ*******талаарх*******хүсэлтээ*******өгсөн*******боловч*******танилцуулаагүй.*******Мөнгө,*******эд*******зүйл*******тараасан,*******хүлээн*******авалт*******дайллага*******цайллага*******зохион*******байгуулсан*******зөрчлийг*******гаргасан*******гэсэн*******байгаа*******би*******үйл*******ажиллагааг*******зохион*******байгуулаагүй,*******хуулийн*******70.1-г*******зөрчсөн*******гэж*******үзсэн*******бол*******117*******дугаар*******зүйлд*******зааснаар*******Цагдаагийн*******байгууллага*******шалгаж,*******шүүхийн*******хүчин*******төгөлдөр*******шийдвэр*******гарснаар*******хасах*******байсан.

Иймд*******Дархан-Уул*******аймгийн*******Сонгуулийн*******хорооны*******2016*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******24-ний*******өдрийн*******12*******дугаартай*******тогтоолын*******1*******дэх*******хэсгийн*******Т.*******д*******холбогдох*******хэсгийг*******хүчингүй*******болгож*******өгнө*******үү”*******гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн*******өмгөөлөгч*******Д.Цагаандариас*******шүүх*******хуралдаанд*******гаргасан*******тайлбартаа:*******“Аймгийн*******сонгуулийн*******хорооны*******тогтоол*******нь*******сонгуулийн*******тухай*******хуулийг*******зөрчиж,*******хуулийн*******буруу*******хэрэглэсэн.*******Хуулийн*******70.1.1,*******70.1.4-ийн*******заалт*******сурталчилгаа*******явуулахтай*******холбогдсон*******заалт.*******Нэрийн*******жагсаалтаас*******хасахдаа*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******1-ийг*******баримталсан.*******Энэ*******нь*******нэр*******дэвшигчид*******тавигдах*******шаардлага*******хангаагүй,*******бичиг*******баримт*******дутуу*******байсан*******бол*******энэ*******зүйлийг*******баримтлах*******байсан*******ба*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******5.1.5-д*******заасан*******зарчимтай*******нийцэхгүй*******байна.*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******70.1.1,*******70.1.4-ийг*******баримталсан*******нь*******үндэслэлгүй,*******Т.**************дарга*******нь*******энэ*******үйл*******ажиллагааг*******зохион*******байгуулаагүй.*******Сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газраас*******хэрэгжүүлсэн*******арга*******хэмжээнд*******албан*******тушаалтны*******хувьд*******урилгаар*******оролцсон,*******зохион*******байгуулаагүй*******нь*******хэрэгт*******авагдсан*******нотлох*******баримтуудаар*******нотлогдож*******байгаа*******хуулийн*******159-ийн*******2-ыг*******баримтлах*******байсан.*******Хэрвээ*******сурталчилгааг*******зөрчсөн*******гэж*******үзсэн*******бол,*******хуулийг*******буруу*******хэрэглэсэн*******хууль*******бус*******тогтоол*******байна.*******Цагдаагийн*******газар*******шалгаж,*******шүүхийн*******шийдвэрээр*******тогтоогдсон*******үед*******хасах*******заалт*******байгаа*******юм.*******Иргэн*******н.Нямбаярын*******гомдлоор*******хэлэлцсэн*******гэж*******байгаа*******боловч*******энэ*******хүний*******гомдол*******сонгуулийн*******хорооны*******өргөдөл*******гомдлыг*******бүртгэсэн*******бүртгэлийн*******дэвтэрт*******бүртгэгдээгүй*******байсан.Сонгуулийн*******хорооны*******хуралдаан*******нь*******хүчин*******төгөлдөр*******бус*******хуралдаан*******болсон*******байна*******гэж*******үзэж*******байна.

Сонгуулийн*******хорооны*******2016*******оны*******03*******дугаар*******сарын*******02-ны*******өдрийн*******10*******дугаар*******тогтоолоор*******сонгуулийн*******хорооны*******хуралдааны*******дэгийг*******тогтоосон*******байна.

Гэтэл*******Хуралдааны*******дэгийн*******дагуу*******ажиллагаанууд*******явагдаагүй*******дэг*******зөрчигдсөн*******байгаа.*******Хуралдааны*******тэмдэглэлд*******дарга*******нь*******Б.Азжаргал,*******Т.**************нарыг*******нэрсийн*******жагсаалтаас*******хасаж*******өгөх*******хүсэлт*******ирсэн*******гэж*******бичигдсэнээс*******өөр**************гийн*******талаар*******нэгч*******үг*******ярилцсан*******асуудал*******байхгүй*******байж*******байгаад*******шийдвэрлэсэн*******гэсэнд*******Тогтохсайханы*********************нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэхээс*******татгалзах*******үндэслэл*******илэрсэн*******тул*******нэр*******дэвшигчийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасахаар*******шийдвэрлэв*******гэсэн*******байгаа.Иймд*******иргэний*******сонгох*******сонгогдох*******асуудалд*******хөнгөмсөгөөр*******хандаж*******шийдсэн*******байх*******ба*******хуралдааны*******тэмдэглэлд*******дарга*******зарим*******гишүүдийн*******гарын*******үсэг*******зурагдаагүй*******байгаа,*******хэдэн*******гишүүн*******татгалзаж*******дэмжсэн*******нь*******тодорхойгүй*******ганц*******дарга*******нь*******шийдвэрлэчихсэн*******юм*******шиг*******харагдаад*******байгаа*******учир*******энэ*******хуралдаан*******өөрөө*******хүчин*******төгөлдөр*******бус*******учраас*******энэ*******тогтоол*******нь*******хууль*******бус*******гэж*******үзэж*******байгаа.*******Иймд*******Дархан-Уул*******аймгийн*******Сонгуулийн*******хорооны*******2016*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******24-ний*******өдрийн*******12*******дугаартай*******тогтоолын*******1*******дэх*******хэсгийн*******Т.*******д*******холбогдох*******хэсгийг*******хүчингүй*******болгож*******өгнө*******үү*******гэв.

Нэхэмжлэгчийн*******өмгөөлөгч*******Н.Баттунсагаас*******шүүх*******хуралдаанд*******гаргасан*******тайлбартаа:*******“Зөрчил*******гаргасан*******бол*******70*******дугаар*******зүйлийн*******70.1.1,*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******159.2-т*******заасныг*******баримтлах*******байсан.*******Зөрчил*******гэдгийг*******хуулийн*******3.1.7-д*******тодорхой*******тодорхойлсон.*******Зөрчил*******гаргасан*******гэж*******үзээд*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасаад*******байгаа*******нь*******Сонгуулийн*******хорооны*******эрх*******хэмжээ*******биш*******юм.*******Хуулийн*******хүрээнд*******шийдвэрлэх*******гэсэн*******зарчимд*******нийцээгүй.*******Т.**************нь*******сумын*******Иргэдийн*******төлөөлөгчдийн*******хурлын*******дарга*******ажилтай*******хүн.*******Сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газар*******нь*******Сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газар,*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хуралд*******ажиллаж*******байгаад*******өндөр*******насны*******тэтгэвэртээ*******гарсан*******өндөр*******настангуудаа*******хүлээн*******авсан.*******Ахмад*******настны*******нийгмийн*******хамгаалалын*******тухай*******хуульд*******хуульчилж,*******8*******дугаар*******зүйлд*******үүрэгжүүлж*******өгсний*******дагуу,*******тамгын*******газрын*******дотоод*******журмын*******16.1-д*******тусгаснаар*******хүндэтгэл*******үзүүлсэн*******ба*******үйл*******ажиллагаанд*******оролцсон*******ба*******үүнийг*******хуулийн*******хүрээнд*******үндэслэл*******бүхий*******тогтоож*******чадсангүй.Мөн*******8*******дугаар*******зүйлийн*******8.3.2-д*******заасан*******байгаа.*******Аймгийн*******Засаг*******дарга*******захирамж*******гаргаад,төлөвлөгөөндөө*******тусгаад*******хуульд*******тусгаад*******үүрэгжүүлж*******оруулснаар*******үйл*******ажиллагаанд*******нь*******оролцсоныг*******сонгуулийн*******хороо*******шалгаагүй,*******сумын*******Иргэдийн*******хурлын*******дарга*******энэ*******үйл*******ажиллагааг*******зохион*******байгуулаагүй,*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилгоор*******ахмад*******өндөр*******настангуудыг*******хүлээн*******аваагүй,*******цагаан*******сарын*******баярын*******өмнө*******ахмадуудад*******хүндэтгэл*******үзүүлсэн*******нь*******нотлох*******баримтуудаар*******болон*******СД*******бичлэгээр*******нотлогдож*******байгаа,*******гомдол*******ирсэн*******гэсэн*******үндэслэлийг*******хэлэлцээд*******тогтоолыг*******гаргасан*******хууль*******бус*******учир*******энэ*******тогтоолын*******холбогдох*******хэсгийг*******хүчингүй*******болгож*******өгнө*******үү*******гэв.

Хариуцагч*******Дархан-Уул*******аймгийн*******Сонгуулийн*******хорооны*******итгэмжлэгдсэн*******төлөөлөгч*******Б.Идэржавхлангаас*******шүүх*******хуралдаанд*******гаргасан*******тайлбартаа:*******“Аймгийн*******Сонгуулийн*******хороо*******нь*******Б.Нямбаярын*******сонгуулийн*******хороонд*******ирүүлсэн*******өргөдлийг*******хүлээн*******авснаар*******хурлаар*******авч*******хэлэлцээд*******нэр*******дэвшигч*******Т.*******г*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******159.1-д*******заасныг*******баримтлан*******нэр*******дэвшигчийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасах*******тухай*******шийдвэр*******гаргасан.*******Сонгуулийн*******хуулийн*******70*******дугаар*******зүйлийн*******70.1-д*******“ээлжит*******сонгуулийн*******жил*******эхэлснээс*******хойш*******санал*******хурааж*******дуустал*******аливаа*******этгээд*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилгоор*******дараах*******үйлдэл,*******үйл*******ажиллагаа*******явуулахыг*******хориглоно”*******гэж*******заасан*******70.1.1-д*******мөнгө,*******эд*******зүйл*******тараах*******гэснийг*******зөрчсөн*******зөрчлийг*******гаргасан*******гэж*******үзсэн.**************даргын*******хувьд*******ажил*******үүргийн*******хуваарьт*******нь*******бэлэг*******сэлт*******тараана*******гэсэн*******юм*******байгаа*******юм*******уу.*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газраас*******өгсөн*******урилгыг*******үндэслэлгүй*******гэж*******үзэж*******байна.Ахмад*******настангуудад*******хүндэтгэл*******үзүүлснийг*******сонгуулийн*******хороо*******буруутгаагүй,*******энийг*******тусдаа*******хэрэгжүүлэх*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газар*******гэж*******н.Хүрэлчулуун*******даргатай*******тамгын*******газар*******байгаа*******шүү*******дээ.*******Заавал*******энэ*******хүмүүс*******оролцоод*******эд*******зүйл*******тараагаад*******байгааг*******буруу*******гэж*******үзсэн.*******Өөрсдөө*******албан*******ёсны*******сайтан*******дээрээ*******гаргасан*******байсан,энийг*******сонгуулийн*******сурталчилгаа*******гэж*******олонх*******үзэж*******нэр*******дэвшигчийг*******нэрсийн*******жагсаалтаас*******хасах*******шийдвэр*******гаргасан”*******гэв.

Дархан-Уул*******аймаг*******дахь*******Захиргааны*******хэргийн*******шүүхийн*******2016*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******08-ны*******өдрийн*******47*******дугаар*******шийдвэрээр*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******5*******дугаар*******зүйлийн*******5.1.1,*******5.1.5,*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******159.2-д*******заасныг*******баримтлан*******нэхэмжлэгч*******Т.*******гын*******нэхэмжлэлийн*******шаардлагыг*******бүхэлд*******нь*******хангаж,*******“Дархан-Уул*******аймгийн*******Сонгуулийн*******хорооны*******2016*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******24-ны*******өдрийн*******12*******дугаар*******тогтоолын*******Т.*******д*******холбогдох*******хэсгийг*******хүчингүй*******болгож*******шийдвэрлэжээ.

Хариуцагчийн*******өмгөөлөгч*******Д.Мөнхцэцэг*******давж*******заалдах*******гомдолдоо:*******“Дархан-Уул*******аймаг*******дахь*******Захиргааны*******хэргийн*******шүүхийн*******2016*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******08-ны*******өдрийн*******47*******дугаар*******шийдвэрийг*******эс*******зөвшөөрч*******давж*******заалдах*******гомдол*******гаргаж*******байна.

Анхан*******шатны*******шүүх*******хуулийг*******буруу*******хэрэглэсэн,*******нотлох*******баримтыг*******буруу*******үнэлсэн.

Шүүх*******иргэн*******Т.*******гийн*******гаргасан*******нэхэмжлэлийн*******дагуу*******хэргийг*******шийдвэрлэхдээ*******2016*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******08-ны*******өдрийн*******47*******дугаар *******шийдвэртээ*******дараах*******дүгнэлтийг*******хийсэн:*******“....Ахмад*******настны*******нийгмийн*******хамгааллын*******тухай*******хуулийн*******6*******дугаар*******зүйлийн*******6.1-д*******заасны*******дагуу*******2016*******оны*******цагаан*******сарын*******баярын*******өмнө*******буюу*******1*******дүгээр*******сард*******Дархан*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газраас*******21*******жилийн*******турш*******зохион*******байгуулж*******хэвшсэн*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурал,*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газраас*******өндөр*******настны*******тэтгэвэрт*******гарсан*******ахмад*******настнуудад*******хүндэтгэл*******үзүүлэх*******арга*******хэмжээнд*******урилгаар*******оролцож*******энэхүү*******ажиллагаанд*******Дархан*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурлын*******даргын*******хувьд*******мэндчилгээ*******дэвшүүлж,*******тухайн*******жилд*******хэрэгжүүлсэн*******онцлог*******ажлуудаа*******дурьдсан*******нь...*******эрхэлж*******буй*******ажил*******үүрэгтэй*******шууд*******хамааралтай...”*******гэж*******ойлгож,*******хууль*******буруу*******хэрэглэж*******нотлох*******баримтыг*******дүгнэлтийг*******хийсэн

а.*******Ахмад*******настны*******нийгмийн*******хамгааллын*******хуулийн*******зорилт*******бол*******ахмад*******настанд*******үзүүлэх*******нийгмийн*******хамгааллын*******үйлчилгээний*******төрөл,*******хэмжээг*******тогтоож,*******төрийн*******болон*******аж*******ахуйн*******нэгж*******байгууллагын*******энэ*******талаар*******хүлээх*******эрх,*******үүргийг*******тодорхойлохтой*******холбогдсон*******харилцааг*******зохицуулахад*******оршдог*******юм.*******Уг*******хуульд*******зааснаар*******нийгмийн*******хамгааллын*******арга*******хэмжээ*******гэдэгт*******4*******дүгээр*******зүйлд*******зааснаар

4.1.1.нийгмийн*******даатгалын*******тэтгэвэр,*******тэтгэмж;

4.1.2.нийгмийн*******даатгалын*******тэтгэвэр;

4.1.3.нийгмийн*******халамжийн*******тэтгэмж;

4.1.4.тусламж,*******хөнгөлөлт;

4.1.5.төрөлжсөн*******асрамжийн*******үйлчилгээ;

4.1.6.олон*******нийтийн*******оролцоонд*******түшиглэсэн*******халамжийн*******үйлчилгээ;

4.1.7.хөдөлмөр*******эрхлэлтийг*******дэмжих*******үйлчилгээ;

4.1.8.эрүүл*******мэндийн*******үйлчилгээ;

4.1.9.нийгмийн*******хөгжлийн*******үйлчилгээ*******ордог.*******Эндээс*******үзэхэд*******ямар*******нэгэн*******хүлээн*******авалт*******дайллага*******цайллагыг*******нийгмийн*******хамгааллын*******арга*******хэмжээ*******гэдэгт*******багтахгүй.

Мөн*******хуулийн*******5*******дугаар*******зүйлд*******заасан*******ахмад*******настанд*******үзүүлэх*******тусламж,*******хөнгөлөлт*******ойлголтонд*******багтахгүй.

Шүүх*******Ахмад*******настны*******нийгмийн*******хамгааллын*******тухай*******хуулийн*******6*******дугаар*******зүйлийг*******буруу*******ойлгож*******хэрэглэсэн.*******Уг*******зүйлд*******“...байгууллага*******ажиллаж*******байсан*******ахмад*******настандаа*******хүндэтгэл*******үзүүлж,*******бэлэг*******дурсгалын*******зүйл*******гардуулна”*******гэж*******заасан.*******Эндээс*******субьект*******нь*******тодорхой*******болж*******байна.*******Тухайн*******байгууллагад*******ажиллаж*******байсан*******ахмад,*******тухайн*******байгууллагын*******эрх*******бүхий*******этгээд*******гэсэн*******2*******оролцогч*******байх*******нь.*******Гэтэл*******Т.**************аль*******ч*******оролцогч*******биш*******харин*******ч*******хөндлөнгийн*******этгээд*******юм.

б.*******Түүнчлэн*******Монгол*******улсын*******Засаг*******захиргаа,*******нутаг*******дэвсгэрийн*******нэгж*******түүний*******удирдлагын*******тухай*******хуульд*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурлын*******даргын*******эрх,*******үүрэг*******зэргийг*******тодорхойлсон.*******Уг*******хуульд*******зааснаар*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурдлын*******даргад*******өөр*******байгууллагын*******ахмадын*******арга*******хэмжээнд*******оролцох,*******өөрийн*******ажлыг*******сурталчлах,*******өөрийгөө*******сурталчлах,*******бэлэг*******гардуулах*******гэх*******мэт*******эрх*******хуулиар*******олгогдоогүй.*******Төрийн*******албан*******хаагчийн*******тухайд*******жирийн*******иргэнтэй*******адил*******хориглосноос*******бусдыг*******зөвшөөрнө*******гэсэн*******зарчим*******үйлчилдэггүй,*******гагцхүү*******зөвшөөрснөөс*******бусдыг*******хориглодог*******зарчимтай,*******хуульд*******зааж*******олгосон*******эрхийг*******хэрэгжүүлж*******ажиллах*******ёстой*******байдаг*******онцлогтой*******болохыг*******шүүх*******анхаарсангүй.

в.*******Шүүх*******мөн*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******159.1*******дэх*******заалтыг*******буруу*******хэрэглэсэн.*******Уг*******зүйлд*******нэр*******дэвшигч*******бүртгүүлсний*******дараа*******тухайн*******нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэхээс*******татгалзах*******үндэслэл*******илэрвэл*******уг*******нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэсэн*******сонгуулийн*******байгууллага*******нэр*******дэвшигчдийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасч,*******нийтэд*******мэдээлнэ*******гэж*******заасан.*******Зөвхөн*******илэрвэл*******гэж*******заасан*******байхад*******заавал*******тогтоогдсон*******байхыг*******шаардсан*******нь*******хууль*******бус*******болжээ.

Нотлох*******баримтыг*******буруу*******үнэлсэн*******тухайд:*******СД*******бичлэгээр*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******далд*******зорилготой*******хийсэн*******ажлаа*******магтаж*******ярьж*******байгааг*******буруу*******үнэлж*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилго*******агуулаагүй*******байна*******гэж*******буруу*******үнэлсэн.*******Энэ*******нь*******шүүхийн*******шийдвэрт*******нөлөөлсөн.

Мөн*******тус*******Сонгуулийн*******хороо*******хуралдаан*******хийж*******асуудлаа*******шийдвэрлэдэг*******бөгөөд*******улсын*******хэмжээнд*******Сонгуулийн*******ерөнхий*******хорооноос*******баталсан*******маягтын*******дагуу*******тэмдэглэгээ*******үйлддэг.

Гэтэл*******уг*******тэмдэглэлийг*******шүүх*******хуралдаанд*******хөтлөгддөг*******тэмдэглэлтэй*******адил*******байх*******ёстой*******гэж*******явцууруулж*******ойлгон*******тэмдэглэлийг*******буруу*******үнэлсэн.

2.*******Шүүх*******хэргийг*******шийдвэрлэхдээ*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******ажиллагааны*******журам*******зөрчсөн*******гэж*******үзэж*******байна.

Шүүхийн*******шийдвэрт*******хэрэгт*******авагдсан*******бөгөөд*******шүүх*******хуралдаанд*******хэлэлцэгдсэн*******нотлох*******баримт*******хуульд*******үндэслэсэн*******байх*******ёстой.*******Гэтэл*******нотлох*******баримтыг*******шинжлэн*******судлаагүй,*******зөвхөн*******тоочиж*******хэлсэн.*******Үүнийг*******нотлох*******баримтыг*******шинжлэн*******судалсан*******гэж*******үзэх*******боломжгүй.

Иймд*******шүүхийн*******шийдвэрийг*******хүчингүй*******болгож,*******дахин*******хэлэлцүүлэхээр*******буцааж*******өгнө*******үү”*******гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Анхан*******шатны*******шүүхийн*******шийдвэр*******хууль*******ёсны*******бөгөөд*******үндэслэл*******бүхий*******байна.

Дархан-Уул*******аймгийн*******2016*******оны*******05*******дугаар*******сарын*******24-ний*******өдрийн*******12*******тоот*******тогтоолоор*******Т.*******г*******нэр*******дэвшигчийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасахаар*******шийдвэрлэсэн*******ба*******уг*******тогтоолд*******“...ээлжит*******сонгуулийн*******жил*******эхэлснээс*******хойш*******санал*******хурааж*******дуустал*******аливаа*******этгээд*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилгоор*******мөнгө*******эд*******зүйл*******татах,*******хүлээн*******авалт,*******дайллага*******цайллага*******зохион*******байгуулсан*******зөрчлийг*******гаргаж*******нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэхээс*******татгалзах*******үндэслэл*******илэрсэн...”*******гэжээ.

Нэхэмжлэгчээс*******“...миний*******бие*******Дархан*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурлын*******даргын*******албан*******тушаал*******хашдаг*******ба*******эрхэлж*******буй*******албан*******тушаал,*******ажил*******үүргийнхээ*******хувьд*******2016*******оны*******цагаан*******сарын*******баярын*******өмнө*******Дархан*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газар*******болон*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хуралд*******ажиллаж*******байсан*******ахмадуудаа*******хүлээн*******авч*******хүндэтгэл*******үзүүлэх*******арга*******хэмжээг*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газраас*******зохион*******байгуулж*******энэ*******арга*******хэмжээнд*******урилгаар*******оролцож*******...*******ахмад*******настнуудад*******сумын*******иргэдийн*******Төлөөлөгчдийн*******Хурлын*******Тэргүүлэгчид,*******нийт*******төлөөлөгчиддөө*******төлөөлөн*******мэндчилгээ*******дэвшүүлж,*******тухайн*******жилд*******хийж*******хэрэгжүүлсэн*******онцлог*******ажлуудаа*******дурдаж,*******ирэх*******жилийн*******зорилго,*******зорилтыг*******танилцуулж,*******ахмадуудынхаа*******санаа*******бодлыг*******сонсож,*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газрын*******2016*******оны*******төсөв,*******жилийн*******ажлын*******төлөвлөгөөнд *******тусгагдсан*******ажлуудыг*******хэрэгжүүлсэн...”*******гэж*******маргасан*******байна.

Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******3*******дугаар*******зүйлийн*******3.1.7-д*******“сонгуулийн*******хууль*******тогтоомж*******зөрчсөн*******болох*******нь*******тогтоогдсон”*******гэж*******сонгуулийн*******хууль*******тогтоомж*******зөрчсөн*******болохыг*******шүүхээс*******тогтоож,*******тухайн*******шүүхийн*******шийдвэр*******хуулийн*******хүчин*******төгөлдөр*******болсон*******байхыг”,*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******159.2-т*******“Нэр*******дэвшигч*******бүртгүүлсний*******дараа*******тухайн*******нэр*******дэвшигчийг*******нэр*******дэвшигчдийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасах*******энэ*******хуулийн*******...*******70.1-д*******…*******заасан*******үндэслэл*******тогтоогдвол*******уг*******нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэсэн*******сонгуулийн*******байгууллага*******нэр*******дэвшигчдийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасч,*******нийтэд*******мэдээлнэ”,*******70*******дугаар*******зүйлийн*******70.1-д*******“Ээлжит*******сонгуулийн*******жил*******эхэлснээс*******хойш*******санал*******хурааж*******дуустал*******аливаа*******этгээд*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилгоор*******дараах*******үйлдэл,*******үйл*******ажиллагаа*******явуулахыг*******хориглоно”,*******70.1.1-д*******“мөнгө,*******эд*******зүйл*******тараах”,*******70.1.4-д*******“нийтийг*******хамарсан*******биеийн*******тамирын*******уралдаан,*******тэмцээн,*******баяр*******наадам,*******урлагийн*******тоглолт,*******хүлээн*******авалт,*******дайллага,*******цайллага,*******төлбөрт*******таавар,*******бооцоот,*******мөрийтэй*******тоглоом*******зохион*******байгуулах,*******ивээн*******тэтгэх”*******гэж*******тус*******тус*******заажээ.

Дээрх*******хуулийн*******зохицуулалтуудаас*******үзвэл*******сонгуулийн*******хороо*******нь*******нэр*******дэвшигч*******сонгогчдын*******санал*******татах*******зорилго*******бүхий*******сонгуулийн*******хуулиар*******хориглосон*******үйл*******ажиллагаа *******явуулсан*******болохыг*******шүүхээс*******тогтоож*******тухайн*******шийдвэр*******хуулийн*******хүчин*******төгөлдөр*******болсон*******тохиолдолд*******“сонгуулийн*******хууль*******тогтоомж*******зөрчсөн*******болох*******нь*******тогтоогдсон”*******гэж*******үзэж*******тус*******нэр*******дэвшигчийг*******нэр*******дэвшигчдийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасч*******нийтэд*******мэдээлэхээр*******байна.*******Тодруулбал,*******энэ*******тохиолдолд*******хариуцагч*******Дархан-Уул*******аймгийн*******сонгуулийн*******хороо*******нь*******нэр*******дэвшигч*******Т.*******г*******нийтийг*******хамарсан*******дайллага,*******цайллага*******зохион*******байгуулж,*******мөнгө*******эд*******зүйл*******тараасан,*******түүнчлэн*******тухайн*******үйл*******ажиллагааг*******сонгогчдын*******саналыг*******татах*******зорилгоор*******явуулсныг*******эрх*******бүхий*******байгууллага*******буюу*******шүүхээс*******тогтоосон,*******тухайн*******шүүхийн*******шийдвэр*******нь*******хуулийн*******хүчин*******төгөлдөр*******болсон*******тохиолдолд*******нэр*******дэвшигчдийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасах*******байжээ.

Анхан*******шатны*******шүүх*******“...захиргааны*******зөрчлийг*******шалгаж,*******тогтоосон*******шийдвэрийг*******үндэслэн*******нэр*******дэвшигчийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасах*******байтал*******хариуцагч*******...*******нэр*******дэвшигчийг*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******159*******дүгээр*******зүйлийн*******159.1-д*******“Нэр*******дэвшигч*******бүртгүүлсний*******дараа*******тухайн*******нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэхээс*******татгалзах*******үндэслэл*******илэрвэл*******уг*******нэр*******дэвшигчийг*******бүртгэсэн*******сонгуулийн*******байгууллага*******нэр*******дэвшигчдийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасч,*******нийтэд*******мэдээлнэ”*******гэж*******заасныг*******үндэслэн*******нэр*******дэвшигчийг*******нэр*******дэвшигчийн*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хассан*******нь*******үндэслэлгүй*******...”*******гэж,*******түүнчлэн*******хэрэгт*******авагдсан*******Дархан-Уул*******аймгийн*******Дархан*******сумын*******Засаг*******даргын*******тамгын*******газрын*******даргын*******2015*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******15-ны*******өдрийн*******54*******дүгээр*******тушаал,*******тус*******сумын*******Засаг*******даргын*******2016*******оны*******01*******дүгээр*******сарын*******27-ны*******өдрийн*******А/37*******дугаар*******захирамж,*******мөн*******2016*******оны*******01*******дүгээр*******сарын*******29-ний*******өдрийн*******арга*******хэмжээний*******хөтөлбөр,*******Дархан*******сумын*******Засаг*******даргын*******Тамгын*******газрын*******даргын*******нэхэмжлэгчид*******хүргүүлсэн*******урилга,*******СД*******бичлэг*******зэрэг*******нотлох*******баримтыг*******нэхэмжлэгчийн*******Ахмад*******настны*******нийгмийн*******хамгааллын*******тухай*******хуулийн*******6*******дугаар*******зүйлийн*******6.1-д*******заасны*******дагуу*******хэрэгжүүлсэн*******үйл*******ажиллагааг*******болохыг*******нотлох*******баримт*******гэж*******үзэж*******үнэлж,*******дүгнэсэн*******нь*******тус*******тус*******үндэслэл*******бүхий*******байна.

Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******111*******дүгээр*******зүйлийн*******111.1-д*******“Сонгууль*******зохион*******байгуулах*******үйл*******явц,*******үйл*******ажиллагаатай*******холбогдуулан*******аливаа*******этгээд*******сонгуулийн*******байгууллагад*******өргөдөл*******мэдээлэл*******гаргах*******эрхтэй”,*******114*******дүгээр*******зүйлийн*******114.1-д*******“Сонгууль*******зохион*******байгуулах*******үйл*******явц,*******үйл*******ажиллагаатай*******холбогдуулан*******гаргасан*******өргөдлийг*******хүлээн*******авсан*******зохих*******шатны*******сонгуулийн*******байгууллага*******өөрийн*******эрх*******хэмжээний*******асуудал*******мөн*******бол*******гурав*******хоногийн*******дотор*******шийдвэрлэнэ”,*******114.3-т*******“Энэ*******хуулиар*******эрх*******хэмжээ*******олгоогүй*******асуудлаар*******ирүүлсэн*******өргөдлийг*******тухайн*******сонгуулийн*******байгууллага*******хүлээн*******авахаас*******татгалзаж,*******өргөдлийг*******буцаана”*******гэж*******заасан*******байна.

Хуулийн*******дээрх*******зохицуулалтаас*******үзвэл*******сонгуулийн*******байгууллагад*******сонгууль*******зохион*******байгуулах*******үйл*******явц,*******үйл*******ажиллагааны*******талаар*******аливаа*******этгээд*******өргөдөл*******мэдээлэл*******гаргах*******эрхийг*******эдлэх,*******харин*******сонгуулийн*******байгууллага*******нь*******эрх*******хэмжээ*******олгогдоогүй*******асуудлаарх*******өргөдлийг*******хүлээн*******авахаас*******татгалзаж*******буцаахаар*******байна.

Хариуцагчаас*******сонгуулийн*******хороонд*******иргэн*******Б.Нямбаяр,*******Э.Азжаргал*******нарын*******өргөдөл*******ирсэн*******гэх*******боловч*******хэрэгт*******авагдсан*******өргөдөл,*******гомдлын*******бүртгэлийн*******дэвтрийн*******хуулбараас*******үзвэл*******уг*******өргөдөл*******албан*******ёсоор*******бүртгэгдээгүй*******болох*******нь,*******түүнчлэн*******Дархан-Уул*******аймаг*******дахь*******цагдаагийн*******газрын*******2016*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******06-ны*******өдрийн*******35/3/1523*******дугаар*******тоот*******албан*******бичгээр*******“...Т.*******г*******сонгуулийн*******тухай*******хуулийг*******зөрчсөн*******гэх*******гомдол*******мэдээлэл*******гаргаагүй*******болохыг*******мэдэгдье”*******гэх*******албан*******бичгээр*******нэр*******дэвшигч*******Т.*******г*******сонгуулийн*******хуулиар*******хориглосон*******үйл*******ажиллагаа*******явуулсныг*******эрх*******бүхий*******байгууллагад*******шалгаж*******шийдвэрлэсэн*******нь*******тогтоогдоогүй*******болох*******нь*******тус*******тус*******тогтоогдож*******байна.

Иймд*******хариуцагч*******Дархан-Уул*******аймгийн*******сонгуулийн*******хороо*******хуулиар*******эрх*******хэмжээ*******олгогдоогүй*******буюу*******нэр*******дэвшигч*******сонгуулийн*******хуулиар*******хориглосон*******үйл*******ажиллагаа*******явуулсан*******эсэхийг*******шалгаж*******шийдвэр*******гаргах*******эрх*******хэмжээгүй*******байхад*******өргөдөлд*******дурдсан*******үндэслэл,*******хавсаргаж*******ирүүлсэн*******нотлох*******баримтыг*******үнэлж*******дүгнэн*******нэр*******дэвшигч*******Т.*******г*******нэрийн*******жагсаалтаас*******хасч*******шийдвэрлэсэн*******нь*******үндэслэлгүй*******байх*******тул*******хариуцагчийн*******өмгөөлөгчийн*******“...Аймгийн*******Сонгуулийн*******хороо*******нь*******иргэн*******Б.Нямбаяр,*******Э.Азжаргал*******нарын*******...*******ирүүлсэн*******өргөдлийг*******хурлаар*******авч*******хэлэлцээд...*******нэр*******дэвшигч*******Т.**************нь*******...ахмадуудыг*******хүлээн*******авч*******бэлэг*******сэлт*******өгсөн*******нь*******Сонгуулийн*******тухай*******хуулийн*******заалтуудыг*******зөрчсөн...”*******гэх*******тайлбарыг*******хүлээн*******авах*******боломжгүй.

Иймд*******анхан*******шатны*******шүүхийн*******шийдвэрийг*******хэвээр*******үлдээж,*******хариуцагчийн*******өмгөөлөгчийн*******давж*******заалдах*******гомдлыг*******хангахгүй*******орхихоор*******шийдвэрлэв.

Захиргааны*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******86*******дугаар*******зүйлийн*******86.1,*******87*******дугаар*******зүйлийн*******87.1*******дэх*******хэсгийг*******удирдлага*******болгон

ТОГТООХ*******нь:

Дархан-Уул*******аймаг*******дахь*******Захиргааны*******хэргийн*******анхан*******шатны*******шүүхийн*******2016*******оны*******06*******дугаар*******сарын*******08-ны*******өдрийн*******47*******дугаар*******шийдвэрийг*******хэвээр*******үлдээж,*******хариуцагчийн*******өмгөөлөгчийн*******давж*******заалдах*******гомдлыг*******хангахгүй*******орхисугай. Улсын*******тэмдэгтийн*******хураамжийн*******тухай*******хуулийн*******41*******дүгээр*******зүйлийн*******41.1.3*******дахь*******хэсэгт*******зааснаар*******хариуцагч*******улсын*******тэмдэгтийн*******хураамж*******төлөөгүйг*******дурдсугай.

Захиргааны*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******тухай*******хуулийн*******86*******дугаар*******зүйлийн*******86.5*******дахь*******хэсэгт*******зааснаар*******давж*******заалдах*******шатны*******шүүх*******хэрэг*******хянан*******шийдвэрлэх*******ажиллагааны*******журам*******зөрчсөн,*******хууль*******буруу*******хэрэглэсэн*******гэж*******хэргийн*******оролцогчид,*******тэдгээрийн*******төлөөлөгч,*******өмгөөлөгч*******үзвэл*******магадлалыг*******гардан*******авсан,*******эсхүл*******хүргүүлснээс*******хойш*******14*******хоногийн*******дотор*******Улсын*******Дээд*******шүүхийн*******захиргааны*******хэргийн*******танхимд*******гомдол*******гаргах*******эрхтэй.

ШҮҮХ*******БҮРЭЛДЭХҮҮН:

ЕРӨНХИЙ*******ШҮҮГЧ ******* *******Б.МӨНХТУЯА

ШҮҮГЧ ******* *******Д.БАТБААТАР

ШҮҮГЧ ******* *******Н.ХОНИНХҮҮ