2018 оны 05 сарын 08 өдөр

Дугаар 101/ШШ2018/01582

Улаанбаатар хот

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Цэрэндолгор даргалж, шүүгч Д.Ганболд, шүүгч Т.Энхжаргал нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч: Д.Н -ийн нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагч: Г.И -т холбогдох,

 

2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг түрээслүүлэгчийн санаачлагаар цуцалсан болохыг тогтоолгох, Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 байр, 12 тоот хаягт байрлах үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг суллаж өгөхийг хариуцагч Г.И т даалгах, түрээсийн гэрээний үүрэгт 13,565,712.73 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй, 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах, түрээсийн төлбөрт төлсөн 3,250,000 төгрөгийг буцаан гаргуулах, хохирол 8,586,000 төгрөгийг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Э, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Г , хариуцагчийн өмгөөлөгч Ц.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Ж.Баянжаргал нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“БНХАУ-ын иргэн Д.Н  би Монгол улсад 2005 оноос хойш байнга оршин сууж байгаа. Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 байр, 12 тоот хаягт байрлах Ү-2204039733 улсын бүртгэлийн дугаартай 65,22 м.кв талбайтай, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг 2011 оноос хойш өмчилж байна. 2017 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдөр Монгол улсын иргэн Г.И тэй “Түрээсийн гэрээ” байгуулан өөрийн өмчлөлийн орон сууцыг үйлчилгээний зориулалтаар сарын 850,000 төгрөгөөр, барьцаанд 1,000,000 төгрөг байршуулан нэг жилийн хугацаанд түрээслэхээр харилцан тохиролцож нотариатаар гэрчлүүлсэн. Түрээсийн гэрээний 1.3 дахь хэсэгт заасны дагуу сар бүрийн 5-7-ны дотор тухайн сарын түрээсийн төлбөрийг төлөх ёстой. Гэтэл түрээслэгч тал удаа дараа энэхүү заалтыг зөрчин түрээсийн төлбөрөө төлөхгүй байна. Г.И  нь түрээсийн гэрээ байгуулахад 1,750,000 төгрөг, 05 сард 850,000 төгрөг, 06 сард 650,000 төгрөг, нийт 3,250,000  төгрөг өгсөн. Үүнээс 1,000,000 төгрөг нь барьцаа ба 04 сарын түрээсийн төлбөрт 100,000 төгрөг, 06 сарын түрээсийн төлбөрт 200,000 төгрөг дутуу ба 07 болон 08 сарын түрээсийн төлбөрийг бүтэн төлөлгүй өнөөдрийг хүрлээ. Үүнээс гадна түрээсийн төлбөрийн талаар түрээслэгчтэй утсаар ярих болон уулзахад удаа дараа яс үндэсээр ялгаварлан гадуурхаж, хэлэх хэлэхгүй үгээр хэлж эвийн журмаар шийдвэрлэх ямар ч боломжгүй байдалд хүргэж байна. Нэхэмжлэгчийн зүгээс аргагүйн эрхэнд 2017 оны 07 сарын 09-ний өдөр түрээслүүлэгчийн зүгээс түрээсийн төлбөрөө 2017 оны 08 сарын 05-ны дотор төлж барагдуулаагүй тохиолдолд гэрээг цуцлаж, түрээсийн байрыг чөлөөлүүлэх талаар мэдэгдэлийг хүргүүлсэн. Түрээсийн гэрээний 1.4 дэх хэсэгт заасны дагуу ашиглалтын зардалыг түрээслэгч тал 100 хувь хариуцан төлөх ёстой. Гэтэл түрээсийн байранд орсноосоо хойш енеедрийг хүртэл нэг ч төгрөг төлж барагдуулаагүй байна. 2017 оны 04 сараас 07 сарын ашиглалтын зардал 403,873 төгрөгийн төлбөрийн үлдэгдэлтэй байна. Түрээслэгч түрээсийн байрыг зориулалтын бусаар ашиглаж дотор нь амьдарч байгаа бөгөөд түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөлгүйгээр 00-ын өрөөнд душ суулгаснаас тааз нурж унасан. Иймд 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр байгуулсан Түрээсийн гэрээг түрээслүүлэгчийн санаачилгаар цуцалсан болохыг тогтоож, хариуцагч Г.И т Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 байр, 12 тоот хаягт байрлах үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг суллаж өгөхийг даалгаж, Г.И ээс 04 болон 06 сарын түрээсийн үлдэгдэл төлбөр 300,000 төгрөг, 07 болон 08 сарын түрээсийн төлбөр 1,700,000 төгрөг, нийт 2,000,000 төгрөг, ашиглалтын зардал 403,873 төгрөг, нийт 2,403,873 төгрөгийг гаргуулж Д.Н  надад олгуулж өгнө үү гэсэн нэхэмжлэлийг гаргасан.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаанд түрээслэгч нь төлбөрөө төлөхгүй, байрыг суллаж өгөхгүй байгаа тул нэхэмжлэлийн шаардлагаа дор дурдсанаар нэмэгдүүлсэн. Үүнд: Г.И  нь уг түрээсийн байранд орсноос хойш буюу 06 сараас 09 сар хүртэл ашиглалтын зардалд нийт 670,173.73 төгрөгийн өр төлбөртэй байна. Мөн хариуцагч Г.И ээс 2017 оны 09, 10, 11, 12  сар, 2018 оны 01, 02, 03 сарын түрээсийн төлбөр 850,000 төгрөгийг 7 сараар тооцож 5,950,000 төгрөг, 2018 оны 04 сарын 01-ний өдрөөс 04 сарын 05-ны өдрийг хүртэл түрээсийн төлбөрт 141,666 төгрөг, ашиглалтын зардал 670,173.73 төгрөг, нийт 2,370,173.73 төгрөгийг нэмж гаргуулан нэхэмжлэгч Д.Н д олгуулж өгнө үү. Үүнээс гадна  2017 оны 07 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 4250 төгрөгийг 238 өдрөөр тооцож 1,011,500 төгрөг, 2017 оны 08 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 208 өдрөөр тооцож 884,000 төгрөг, 2017 оны 09 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 178 өдрөөр тооцож 756,500 төгрөг, 2017 оны 10 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 148 өдрөөр тооцож 629,000 төгрөг, 2017 оны 11 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 118 өдрөөр тооцож 501,500 төгрөг, 2017 оны 12 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 88 өдрөөр тооцож 374,000 төгрөг, 2018 оны 01 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 58 өдрөөр тооцож 246,500 төгрөг, 2018 оны 02 сарын түрээсийн төлбөрийн алданги 28 өдрөөр тооцож 119,000 төгрөг, нийт 4,522,000 төгрөг зөвхөн алдангид нэхэмжлэх хүсэлтэй байгаа хэдий ч Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4-д зааснаар 50 хувиас хэтэрч болохгүй гэж заасны дагуу 4,400,000 төгрөгийг гаргуулах хүсэлтэй байна. Иймд хариуцагч Г.И ээс нийт 13,565,712.73 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжилж байна” гэв.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: 

“Миний бие Г.И  нь Хятад улсын иргэн Д.Н -тэй 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 дугаар байр, 12 тоотод байрлах 65,22 м.кв талбайтай, үл хөдлөх хөрөнгийг харилцан тохиролцож түрээсийн гэрээ байгуулан түрээслэн үйл ажиллагаа явуулахаар болсон. Түрээсийн гэрээг байгуулах үед сарын түрээс 850,000 төгрөг, барьцаа 1,000,000 төгрөг байхаар харилцан тохиролцож гэрээг байгуулсан. Миний бие дээрх объектыг гадна байрласан зарын дагуу залгаж уулзан Д  гэгчтэй ярьж хамт ирж объектыг үзэж танилцсан. Тухайн үед хана, тааз бүрэн бүтэн, үйл ажиллагаа явуулахад ямар нэгэн асуудал байхгүй гэж байсан. Улмаар миний бие бараа зарах гэж байгаа гэдгээ анх уулзахдаа ярьж байсан. Түрээслэхээр болсон боловч засвар хийх шаардлагатай байгааг хэлж байсан. Улмаар түрээсийн гэрээг байгуулах үед засвар хийх шаардлага байгаа учир эхний ээлжинд 750,000 төгрөг, барьцааны мөнгөтэйгөө өгчихөд болно гэж хэлж байсан. Миний бие хэлсэн ёсоор нь 1,750,000 төгрөгийг анх төлсөн. Мөн дараа сарын түрээсийн мөнгө болох 850,000 төгрөгийг зохих ёсоор төлсөн. Д  гэгч нь анх түрээслэхээр ирж уулзахад үйл ажиллагаа явуулахад ямар нэгэн асуудал байхгүй гэж хэлж байсан боловч ус удаа дараа алдаж түрээсийн өрөө дүүрэн ус болдог байсан. Мөн түрээсийн явцад объект нь өмхий үнэртэж түрээсийн үйл ажиллагаа явуулахад ихээхэн хүндрэлтэй байдал үүссэн. Энэхүү ус алдсан, бусад асуудлын талаар Д  гэгчид мэдэгдэж байрнаас гарах, гэрээг цуцлах талаар ярьж, барьцааны мөнгөө нэхсэн боловч барьцааны мөнгийг минь өгөөгүй. Удаа дараа нэхсэн боловч утсаа авахгүй, түр байж байгаа ч гэж гуйдаг байсан. Улмаар дээрх объект нь байнга ус алдаж, миний зарж буй барааг зарагдахааргүй болгож намайг хохироосон. Д  бид нарын хооронд байгуулсан Түрээсийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1-т “Түрээслэгчид шилжүүлж буй эд хөрөнгийн шинж чанар, ашиглах нөхцөл, журмыг танилцуулж, эд хөрөнгөд байгаа ил далд согог гэмтлийг мэдэгдэнэ” хэмээн заасан. Гэвч түрээслүүлэгч нь дээрх өмхий үнэртэх, ус алддаг асуудлыг нуун далдалж түрээсийн гэрээг байгуулсан. Энэхүү асуудал нь гэрээг байгуулах үед мэдэгдэх боломжгүй байсан учир миний бие хүлээн зөвшөөрч байгуулсан нь үнэн болно. Ус алдсаны улмаас надад учирсан хохирол болон нөхцөл байдлын талаар түрээслүүлэгч талд удаа дараа мэдэгдсэн боловч Д  гэгч утсаа авахгүй өөрийн нөхөр гэх Ханбүргэд гэж хүн байнга ирж уулзаж байсан. Улмаар ус алдах болгонд залгаж хэлэх гэсэн боловч утсаа ч авахгүй байдаг байсан. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Энэ нь дараах шалтгаантай болно. 1/ Нэхэмжлэлд түрээсийн төлбөрийг бүтэн шаардсан явдал нь нэхэмжлэгч тал гэрээний заалт болон бодит нөхцөл байдалд хариуцагч талыг дангаар буруутай мэтээр үзэж байгаа нь гагцхүү түрээслэгч талын буруугаас шалтгаалаагүй болно. Анхлан түрээсийн гэрээг сард төлөх үнийн дүнг 850,000 төгрөг байхаар тохиролцсон боловч засвар хийх шаардлагатай, шууд байдлаар үйлчилгээ явуулах боломжгүй байсан учир харилцан тохиролцож эхний удаад 750,000 төгрөг, мөн барьцаа мөнгө болох 1,000,000 төгрөгийг миний бие бүрэн төлсөн. Түрээсийн гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.1 “талууд тохиролцож гэрээний хугацаанд түрээсийн төлбөрийг ихэсгэж багасгаж болно” хэмээн тус тус заасан байна. Иймд миний бие гэрээнд зааснаар л төлбөр багасгаж байгаа гэж ойлгосон. 2/ Миний бие 5 дугаар сарын төлбөр болох 850,000 төгрөгийг бүрэн төлсөн болно. Улмаар 6 дугаар сарын түрээс болоход 650,000 төгрөг төлсөн. Удаа дараа ус алдаж эхлэхэд Ханбүргэд гэгч ирж түрээсийн төлбөрийг багасгаж өгч болно гэсэн. Үүний дагуу 650,000 төгрөгийг төлсөн. Ханбүргэд ус алдаж байхад удаа дараа ирж уулзаж байсан ба ус алдсаны улмаас нилээд олон бараа зарагдах боломжгүй болчихлоо гэдгийг ч мөн хэлсэн. Гэтэл хоорондоо учраа олоод болохгүй юм байхгүй шүү дээ гэж хэлээд 7 дугаар сар, 8 дугаар сардаа үнэгүй суучих гэж хэлсэн. Миний бие тухайн үед өөрт учирсан хохирлоо нэхсэн боловч түрээсийн төлбөр авахгүй гэхээр нь харилцан тохиролцлоо гэж ойлгож хүлээн зөвшөөрсөн. 3/ Түрээслүүлэгч тал нь удаа дараа ус алдах болон өмхий үнэр гарах болгонд ирж уулзахыг хүссэн боловч утсаа авахгүй байсан бөгөөд түрээсийн мөнгө төлөх хугацаа болох бүрийд Ханбүргэд ирж уулзаад явдаг байсан. Миний бие түрээслэгч талыг ямар нэгэн байдлаар яс үндэсээр ялгаварлан гадуурхаж, хэлэх хэлэхгүй үгээр хэлж доромжилж байсан удаа байхгүй. Миний бие олон жил Япон улсад ажиллаж байгаад эх орондоо ирсэн бөгөөд бусадтай тэгж харьцах зан суртахуун надад төлөвшөөгүй болно. Харин түрээслүүлэгч тал нь удаа дараа шөнийн 00 цагаас хойш ирж хаалга үүд балбан амар тайван байдал алдагдуулж байсан болно. 4/ Анх гэрээ байгуулахад ашиглалтын зардлыг хувааж төлөхөөр болоод миний бие тогны мөнгийг өгч байхаар болсон. Улмаар өөрийн хариуцсан тогны мөнгийг тогтмол төлж байсан болно. Гэвч түрээслэгч дангаар төлөх ёстой байсан мэтээр нэхэмжлэл гаргасан явдлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Мөн миний хажуу талын үйл ажиллагаа явуулдаг бүхий л газрууд түрээсийн төлбөртөө ус, цахилгаан, дулаан гэх мэт бүгд багтдаг болохыг сүүлд мэдэж авсан. 5/ 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрөөс эхлэн 2017 оны 09 сар хүртэл тогтмол ус алдсаар байна. 2017 оны 04 сард их хэмжээний ус алдаж тухайн объектын 2 өрөө дүүрэн ус болсон тухай хэлэхэд Д  өөрийн нөхөр Ханбүргэд нарын хамт ирж үзэж байсан бөгөөд би өөрийн ээж болох Ганчимэгтэй хамт байсан юм. Улмаар түрээсийн гэрээг цуцалж барьцаа мөнгө болох 1,000,000 төгрөгөө авах гэсэн боловч өгөхгүй байсан юм. Хоорондоо ярьж тохироод болохгүй юм байхгүй, түрээсээ буулгаж болно гэх мэтээр ярьж тохирч байсан. Улмаар 2017 оны 06 сард их хэмжээний ус алдаж манай бараанууд норж зарагдах боломжгүй болсон. Нийт 2 сая гаран төгрөгний бараа норж энэ тухай Д  болон түүний нөхөр Ханбүргэд нарт хэлэхэд Ханбүргэд нь ирж уулзаж байсан. Тухайн үед ийм зүйл боллоо гэхэд орон сууцны контортой уулзаж байгаад 7, 8 сарын төлбөрөөс чөлөөлнө гэхээр нь миний бие өөрт учирсан хохирлоо нэхэмжлэхээс татгалзаж байсан. Улмаар гэнэт 9 сард нэхэмжлэл миний нэр дээр гаргасан. Иргэн Д.Н -тэй байгуулсан түрээсийн гэрээ нь талууд харилцан тохиролцож байгуулсан бөгөөд гэрээнд заасан үүргээ миний бие зохих ёсоор биелүүлсээр ирсэн бөгөөд нэхэмжлэгч талын гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа болно. Иргэний хуулинд заасан хэм хэмжээ, түрээсийн гэрээнд заасан агуулгыг миний бие бүрэн биелүүлж өөрөөс шалтгаалах бүхий л зүйлийг зохих ёсоор биелүүлсээр байгаа билээ. Иймд нэхэмжлэгч талын гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэв.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлдээ:

“Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамжны 45 дугаар байр 12 тоот, 66,22 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний байрыг 1 жилийн хугацаатай түрээслэхээр 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр гэрээ байгуулан харилцан тохиролцоход тухайн байрыг үйлчилгээний зориулалтаар ашиглах тухай талууд хүлээн зөвшөөрсөн. Гэвч дээрх объект нь шууд байдлаар үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй, нэмэлт засвар, павилон шаардагдаж байсан. Улмаар засвар хийдэг Далайбадрах, Өсөхөө нарыг хөлслөн авч нэмэлт засвар, павилон худалдан авч угсрах зэрэг зарим төрлийн ажлыг хийж гүйцэтгүүлж, албан ёсоор 2017 оны 04 сарын 19-ний өдөр үйлчилгээ явуулж эхэлсэн. 2017 оны 04 дүгээр сарын 07-ны өдөр их хэмжээний ус алдан түрээсийн байрны 2 өрөө бүхэлдээ усанд автсан. Энэ тухай түрээслэгч талд мэдэгдсэн ба түрээслэгч талаас Д  болон нөхөр гэх хүний хамт ирж үзсэн ба өмнө нь ийм асуудал гарч байгаагүй юм, гаралгүй түр байж байгаач, бид яаралтай арга хэмжээ авна гэж хэлж түрээслэгч талыг түр хүлээлгэж байсан. 2017 оны 05 сарын 19-ны өдөр Д.Н -н нөхөр гэх Ханбүргэд нь хэсэг хүмүүсийн хамт 3 хоногийн хугацаанд 1 удаа засвар үйлчилгээ хийж өгч дахин ус алдахгүй гэж хэлсэн. Ийнхүү явсаар 2017 оны 06 сард их хэмжээний ус алдан улмаар зарж буй барааг ихээхэн норгож худалдаалах боломжгүй болж хохироход түрээслэгч тал болох Г.И  нь өөрийн ээж  Н.Г ийн хамт барьцааны мөнгө болох 1,000,000 төгрөг, тухайн сарын түрээсийн мөнгийг буцаан авч гэрээг цуцлах санал тавьсан боловч Д.Н  болон түүний нөхөр гэх Ханбүргэд нар нь бид яаралтай арга хэмжээ авах болно, түр хүлээж байгаач гэж хойшлуулсаар байсан. Гэтэл 2017 оны 07 сарын 09-ны өдөр Д гаас байраа чөлөөлөх тухай мэдэгдэл ирсэн. Мэдэгдлийг лавлах зорилгоор Г.И  болон ээж Н.Г  нар нь Д.Н -тэй ярих гэтэл утас нь холбогдох боломжгүй байсан ба итгэмжпэгдсэн төлөөлөгч гэх Н.Г тэй ярьтал өмнө нь хэлж тохирсон зүйлээсээ шал өөр зүйл ярьж ус алдах бидэнд хамаагүй, та нар хөлсөө төлөхгүй байна хэмээн байр чөлөөл гэж байсан. Улмаар бид түрээсийн гэрээнд заасан хугацааны дагуу өөрийн барааг нөөцөлж хадгалсан байсан тул түрээсийн байрыг чөлөөлөх боломж нөхцөл өдий болтол бүрдэхгүй байна. Гэвч нэг талаар түрээслүүлэгч тал нь харилцан тохиролцсон явдлаасаа бодит байдлыг нуун далдлан буцаж байгаа учир ийнхүү шүүхээр шийдвэрлүүлэхэд хүрлээ. Хариуцагч талын зүгээс өдий болтол өөрийн үүргийг ухамсарлан харилцан тохиролцсон гэж үзэж өөрийн учирсан гэм хор, нөхцөл байдалд тайван хандаж ирсэн. Одоогоор түрээслүүлэгч тал нь ямар нэгэн байдлаар түрээсийн үйл ажиллагааг зогсоох бүхий л арга хэмжээг авч, шүүхийн шатанд шийдвэрлүүлэх хүсэлтэй байгаа тул нэхэмжлэгч талын 2018 оны 08 сарын 18-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн хүрээнд энэхүү сөрөг нэхэмжлэлийг гаргаж байна.

Түрээсийн гэрээг 2017 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдөр байгуулсан бөгөөд ийнхүү байгуулахад тухайн объектыг ломбард, ширхэгийн барааг худалдан борлуулахад шууд байдлаар ашиглах боломжгүй байсан учир засвар үйлчилгээ, павилон худалдан авсан, ажилчдын ажлын хөлс болох нийт зардал 2,050,000 төгрөг, Үүнд: Ханын засал, өнгө алдаж муудсан хэсгийг сэргээх 150,000 төгрөг, дээд ханын эвдрэлтэй ус гоожиж муудсан хэсгийг сэргээх 130,000 төгрөг, үүдэн хэсэгт шилэн тасалгаа хийх 240,000 төгрөг, барааны төмөр павилон 500,000 төгрөг, модон павилон хийх 230,000 төгрөг, ажил гүйцэтгүүлсэн хөлс 800,000 төгрөг.

Ус алдсаны улмаас норж зарах боломжгүй болсон барааны жагсаалт, Ртүүз 73 ширхэг, үнэ 8000, нийт 584,000 төгрөг, эмэгтэй майк 29 ширхэг, үнэ 6000 нийт 174,000 төгрөг, эрэгтэй майк 19 ширхэг, үнэ 8000, нийт 152,000 төгрөг, өмд эмэгтэй 9 ширхэг, үнэ 8000, нийт 72,000 төгрөг, өмд эрэгтэй 13 ширхэг, үнэ 15000, нийт 195,000 төгрөг, дэвтэр том 18 ширхэг, үнэ 6000, нийт 108,000 төгрөг, дэвтэр жижиг 174 ширхэг, үнэ1500, нийт 261,000 төгрөг, тирко энгийн 22 ширхэг, үнэ 3000, нийт 66,000 төгрөг, тирко хээтэй 38 ширхэг, үнэ 7000, нийт 266,000 төгрөг, тирко торон 70 ширхэг, үнэ 5000, нийт 350,000 төгрөг, тирко том 17 ширхэг, үнэ 5000, нийт 85,000 төгрөг, улавч 31 ширхэг, үнэ 1500, нийт 46,500 төгрөг, шорт 6 ширхэг, үнэ 10000, нийт 60,000 төгрөг, алчуур том 8 ширхэг, үнэ 5000, нийт 40,000 төгрөг, алчуур жижиг 42 ширхэг, үнэ 3000, нийт 126,000 төгрөг, алчуур цагаан 180 ширхэг, үнэ 500, нийт 90,000 төгрөг, эмэгтэй цамц 13 ширхэг, үнэ 15000, нийт 195,000 төгрөг, бэлтгэлийн хослол 7 ширхэг, үнэ 45000, нийт 315,000 төгрөг, подволк эрэгтэй 14 ширхэг, үнэ 15000, нийт 210,000 төгрөг, малгайтай цамц хүүхдийн эмэгтэй 7 ширхэг, үнэ 15000, нийт 105,000 төгрөг, хүүхдийн нимгэн куртик эрэгтэй 16 ширхэг, үнэ 13000, нийт 208,000 төгрөг, цамц З ширхэг, үнэ 25000, нийт 75,000 төгрөг, бичиг хэрэгсэл 248 ширхэг, нийт 396,500 төгрөг, дотуур өмд эр 7 ширхэг, үнэ 8000, нийт 56,000 төгрөг, нийт учирсан хохирол 4,236,000 төгрөг.

Ус алдсаны улмаас ажиллаж чадаагүй өдрүүдийн орлого бараа бүтээгдэхүүн, хэрэглэгчдийн худалдан авалтаас шалтгаалан өдөр тутмын орлого хэлбэлзэлтэй байдаг. Өдрийн дундаж орлого 100,000 төгрөг. Тухайн байрыг хариуцдаг байгууллага болох “СТНАА” ХХК-н ерөнхий инженер А.Г ын гаргаж өгсөн дуудлагын хүрээнд нийт 23 өдөр ус алдсан байна. Иймд 23 өдөр, өдрийн дундаж орлого 100,000 төгрөг, нийт 2,300,000 төгрөг. Иймд Д.Н  нь харилцан тохиролцон түрээсийн төлбөрөөс чөлөөлсөн, улмаар гэм хор учирсан үйлдэлд харилцан тохиролцсон гэж үзэж байсан ч хэлэлцэж тохиролцсоноосоо буцаж Г.И ийг гэм буруутай мэт шүүхээр хандаж байгаа тул түрээсийн байрны засвар үйлчилгээний зардал болох 2,050,000 төгрөг, ус алдсаны улмаас бараа бүтээгдэхүүн норж зарагдах боломжгүй болсны хохирол 4,236,000 төгрөг, түрээслүүлэгч талын буруутай үйлдлийн улмаас ажиллаж чадаагүй өдрүүдийн орлого болох 2,300,000 төгрөг, нийт 8,586,000 төгрөгийг Д.Н -ээс гаргуулж хохиролгүй болгож өгнө үү.

Д.Н , Г.И  бид хоёрын хооронд байгуулагдсан Үл хөдлөх эд хөрөнгө болох Баянзүрх дүүргийн 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороололын Да Хүрээ гудамж, 45 дугаар байрны 12 тоот, 65.22 м.кв талбай бүхий Улсын бүртгэлийн Ү-2204039733 дугаарт бүртгэлтэй эд хөрөнгийг түрээслэх тухай 2017 оны 04 сарын 05-ны гэрээ нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 3-т заасан Үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн байгууллагад бүртгүүлэх шаардлагыг хангаагүй хэлцэл юм. Ийм учраас энхүү түрээсийн гэрээ нь хууль зөрчиж хийсэн хэлцэл тул Иргэний хуулийн 56.1.1, 318.4-т тус тус зааснаар хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзэж байна. Иргэний хуулийн 42.10-т бичгээр хийх хуулийн шаардлага хангаагүй хэлцэл хүчин төгөлөдөр бус байх ба талуудад өгсөн авсан зүйлээ буцаах үүрэг үүснэ, мөн хуулийн 56.4-т сонирхогч этгээд хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагаварыг арилгуулахаар шаардаж болно гэж тус тус заажээ. Иймд дээр дурьдсан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцож энэ хэлцлийн дагуу Д.Н -д барьцаа түрээс нэрээр төлсөн 3.250.000 төгрөгийг буцаан гаргуулж өгнө үү” гэв.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан хариу тайлбартаа:

            “Хариуцагч Г.И ийн гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь эс зөвшөөрч дараах тайлбарыг гаргаж байна. Хариуцагч Г.И  засвар үйлчилгээний зардал 2,050,000 төгрөг, зарагдах боломжгүй болсон бараа бүтээгдэхүүн 4,236,000 төгрөг, ажиллаж чадаагүй өдрүүдийн орлого 2,300,000 төгрөг, нийт 8,586,000 төгрөг нэхэмжилсэн нь ямар ч үндэслэлгүй байх тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Учир нь хариуцагч Г.И  нь тус байрыг түрээслэн авснаасаа хойш өмчлөгч Д.Н -г нэг ч удаа оруулаагүй бөгөөд одоо уг үйлчилгээний зориулалттай орон сууц ямар байдалтай байгааг мэдэх боломжгүй байна. Хамгийн сүүлд Д.Н  нь 102 дугаарт дуудлага өгөн цагдаатай хамт өөрийн өмчлөлийн орон сууцандаа орох гэсэн боловч хариуцагч Г.И  болон түүний ээж нар дотогш оруулаагүй байдаг. Үйлчилгээний зардалд засвар хийсэн, мөнгө төлсөн баримт авагдсан байх боловч уг баримт үндэслэлтэй гэдэгт эргэлзэж байгаа бөгөөд нотлох баримт хуурамчаар шүүхэд бүрдүүлэн өгч байж болзошгүй гэж үзэж байна. Ус алдсаны улмаас зарагдах боломжгүй болтол норсон барааны төлбөр нэхэмжилсэн нь мөн үндэслэлгүй бөгөөд уг хохирлыг ус алдсан буруутай этгээдээс өөрсдөө нэхэмжлэх эрхтэй. Түрээслүүлэгчийн хувьд дотогш нэвтэрч орж чадахгүй байгаа тул ямар нэгэн арга хэмжээ авах боломжгүй юм. Түүнчлэн уг дэлгүүр нь бүх бараа 1000 төгрөгөөр зардаг дэлгүүр юм. Ажиллаагүй өдрийн орлого нэхэмжилснийг мөн хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Учир нь нэгэнт түрээсийн гэрээ байгуулсан тул ажилласан болон ажиллаагүйгээс үл хамааран түрээсийн төлбөр төлөх ёстой. Нэхэмжлэгчийн зүгээс хариуцагчийг түрээсийн төлбөр төлөхгүй хүний өмчийг үнэгүй ашиглах гэсэн увайгүй арга гэж үзэж байна. Хэрэв үнэхээр ажиллах боломжгүй байгаа бол яаралтай түрээсийн байрыг султгаж өгөх шаардлагыг удаа дараа тавьсаар байхад суллаж өгөхгүй байгаа билээ. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэв.

г

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн болон хэрэгт авагдсан бичгийн баримтуудыг шинжлэн судлаад

ҮНДЭСЛЭХ нь:

           

Нэхэмжлэгч Д.Н  /D.N / нь хариуцагч Г.И т холбогдуулан 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг түрээслүүлэгчийн санаачлагаар цуцалсан болохыг тогтоолгох, Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 байр, 12 тоот хаягт байрлах үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг суллаж өгөхийг хариуцагч Г.И т даалгах, түрээсийн төлбөр 8,091,666 төгрөг, ашиглалтын зардал 1,215,713 төгрөг, алданги 4,400,000 төгрөг, нийт 13,565,712 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг,

 хариуцагч Г.И  нь нэхэмжлэгч Д.Н  /D.N /-д холбогдуулан 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах, түрээсийн төлбөрт төлсөн 3,250,000 төгрөгийг буцаан гаргуулах, түрээсийн байрны засвар үйлчилгээний зардал 2,050,000 төгрөг, олох байсан орлого 2,300,000 төгрөг, бараа бүтээгдэхүүний хохирол 4,236,000 төгрөгийг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг тус тус шүүхэд гаргасан.

 

1/ Хариуцагч Г.И т холбогдох 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг түрээслүүлэгчийн санаачлагаар цуцалсан болохыг тогтоолгох, Баянзүрх дүүрэг, 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 байр, 12 тоот хаягт байрлах үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг суллаж өгөхийг хариуцагч Г.И т даалгах, түрээсийн төлбөр 8,091,666 төгрөг, ашиглалтын зардал 1,215,713 төгрөг, алданги 4,400,000 төгрөг, нийт 13,565,712 төгрөгийг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар

 

Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ хариуцагч түрээсийн гэрээний үүргээ биелүүлээгүй тул гэрээнд заасны дагуу түрээсийн төлбөр, ашиглалтын зардал, алданги нэхэмжлэх эрхтэй гэж тайлбарлаж байх бөгөөд хариуцагч нь түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр бус тул гэрээний үүргийг харицагчаас шаардах үндэслэлгүй гэх тайлбарыг гарган маргажээ.

 

Шүүх дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзэв.

 

Нэхэмжлэгч Д.Н  /D.N / нь өөрийн өмчлөлийн эрхийн улсын бүртгэлийн Ү-2204039733 дугаарт бүртгэлтэй Баянзүрх дүүргийн 16 дугаар хороо, 16 дугаар хороолол, Да хүрээ гудамж, 45 байр, 12 тоотод байршилтай 65,22 м.кв талбайтай үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг хариуцагч Г.И т түрээслүүлэхээр 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр “Түрээсийн гэрээ” байгуулж, сарын түрээс 850,000 төгрөгийн төлбөртэй, 1 жилийн хугацаагаар түрээслэхээр харилцан тохиролцсон болох нь хэрэгт авагдсан гэрээ болон зохигчдын тайлбараар тогтоогдож байна. Түрээсийн байрны өмчлөх эрхийн талаар зохигчид маргаагүй болно. /хх-5, 8/

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д “Түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” заасан бөгөөд талуудын хооронд түрээсийн гэрээ байгуулагдсан байна.

Гэрээ байгуулсан талаар зохигчид маргаагүй боловч хариуцагч Г.И  нь уг гэрээг Үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн байгууллагад бүртгүүлээгүй тул хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж маргасан.

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ”, мөн хуулийн 318.4-т “энэ хуулийн 318.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна”  гэж заасан. Гэрээний оролцогч талууд гэрээг чөлөөтэй байгуулж, түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох эрхтэй  хэдий ч уг чөлөөт байдал нь хуулийн хүрээнд байх ёстойг Иргэний хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1-д заасан бөгөөд тус хуулийн 318.3, 318.4-д зааснаар үл хөдлөх хөрөнгө түрээслэх гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлэх, ийнхүү бүртгүүлээгүй тохиолдолд тухайн гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна гэж эрх зүйн үр дагаврыг зохицуулсан.

 

Зохигчдын хооронд байгуулагдсан Түрээсийн гэрээнд Иргэний хуулийн 318.1, 318.3-т заасныг үндэслэн гэрээг байгуулсан талаар дурдсанаас үзэхэд тухайн гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр хүчин төгөлдөр болох талаар талууд тохиролцсон, энэ талаар мэдэж байсан гэж үзэхээр байх бөгөөд хэрэгт авагдсан түрээсийн гэрээ болон зохигчдын тайлбараар гэрээг байгуулаад улсын бүртгэлд зохих ёсоор бүртгүүлээгүй болох нь тогтоогдож байна.

 

Нэхэмжлэгч нь 2017 оны 08 сарын 18-ны өдөр шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад буюу 2017 оны 10 дугаар сарын 16-ны өдөр зохигчдын хооронд 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр байгуулсан “Түрээсийн гэрээ”-г улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн байх боловч шүүхэд уг гэрээтэй холбоотой маргаан үүссэнээс хойш гэрээг бүртгүүлсэн нь гэрээг хүчинтэй гэж үзэх үндэслэл болохгүй. /хх-145/

 

Зохигчид түрээсийн гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй байх тул Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4-т зааснаар гэрээ хүчин төгөлдөр бус бөгөөд зохигчдын хооронд түрээсийн гэрээний үүргийн эрх зүйн харилцаа үүссэн гэж үзэхгүй.

 

Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1-д заасны дагуу хууль зөрчсөн хэлцэл хүчин төгөлдөр бус байх тул гэрээний талууд мөн хуулийн 56.5-д зааснаар хэлцлээр шилжүүлсэн зүйлээ харилцан буцаах үүрэг үүснэ. Түрээсийн гэрээ анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус учраас талууд өгсөн, авснаа харилцан буцаах үүрэгтэй боловч хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн эд хөрөнгийг хүлээж аваад гэрээнд заасан хугацаанд ашигласны төлбөрийг төлөх үүрэгтэй.

 

Хариуцагч нь 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр гэрээ байгуулаад түрээсийн байрыг хүлээж авсан, 2018 оны 04 сарын 26-ны өдөр хүлээлгэн өгсөн байх тул энэ хугацаанд түрээсийн байр түрээслэгч талын эзэмшилд байсан гэж үзнэ. Түрээсийн байрыг ашиглах боломжгүй байсан, түрээслүүлэгчийн буруугаас үйл ажиллагаагаа явуулж чадаагүй хохирол учирсан гэх тайлбарыг хариуцагч гаргаж байх боловч бусдын эд хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр ашиглах ёсгүй юм.

 

Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар гэрээ хүчин төгөлдөр бус болсны улмаас үүсэх үр дагаврыг шийдвэрлэх бөгөөд бусдын эд хөрөнгийг ашиглаж үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих ёсгүй учраас ашигласан хугацааны төлбөрийг хариуцагчаас гаргуулах нь хуульд нийцнэ.

            Талууд түрээсийн төлбөрийг сарын 850,000 төгрөг гэж тохирсон, түрээслэгч тал түрээсийн гэрээнд заасан хугацаанд буюу 1 жилийн хугацаанд түрээсийн байрыг эзэмшилдээ байлгаж ашигласан тул түрээсийн төлбөрт нийт 10,200,000 төгрөгийг төлөх үүрэгтэйгээс түрээсийн төлбөрт нийт 2,250,000 төгрөгийг төлсөн байх тул хариуцагч үлдэгдэл 7,950,000 төгрөгийг төлөх үүрэгтэй байна. Талууд барьцаа 1,000,000 төгрөг байхаар харилцан тохиролцсоны дагуу хариуцагч нь нэхэмжлэгчид 1,000,000 төгрөгийг төлсөн байх тул уг мөнгийг хариуцагчийн төлбөл зохих түрээсийн төлбөрөөс хасаж тооцож хариуцагчаас түрээсийн төлбөрт 6,950,000 төгрөгийг гаргуулах нь зүйтэй гэж үзэв.

 

            Нэхэмжлэгч нь түрээсийн гэрээнд заасан үндэслэлээр түрээсийн төлбөрийн алданги 4,400,000 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулахаар нэхэмжилсэн бөгөөд талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж шүүх дүгнэсэн тул уг гэрээний дагуу алданги гаргуулах үндэслэлгүй.

 

            Мөн нэхэмжлэгч нь 2017 оны 04 сараас 07 сарын ашиглалтын зардал 403,873 төгрөг, 06 сараас 09 сарын ашиглалтын зардал 670,173.73 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулахаар нэхэмжилсэн боловч хариуцагч эдгээр төлбөрийг төлөх ёстой болох нь баримтаар тогтоогдохгүй байх тул уг зардлыг хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлгүй. Хариуцагч нь түрээсийн байрны ашиглалтын зардалд нийт 1,000,972.68 төгрөгийг төлсөн талаарх баримтыг ирүүлсэн байх бөгөөд хариуцагч ашиглалтын зардалтай холбоотой төлбөр төлсөн талаар нэхэмжлэгч маргаагүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

 

            Нэхэмжлэгч нь 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг түрээслүүлэгчийн санаачлагаар цуцалсан болохыг тогтоолгох тухай шаардлага гаргасан бөгөөд хариуцагч 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр гэрээ байгуулаад түрээсийн байрыг хүлээж авсан, гэрээний хугацаа дууссаны дараа буюу 2018 оны 04 сарын 26-ны өдөр хүлээлгэн өгсөн, нэхэмжлэгч нь байрыг хүлээн авсан тул уг шаардлагыг шийдвэрлүүлэх шаардлагагүй гэх тайлбарыг гаргасан, зохигчид энэ талаар маргахгүй байх тул талуудын маргаагүй асуудлыг шүүх тогтоох шаардлагагүй байна.

 

            Иймд дээр дурдсан үндэслэлээр хариуцагч Г.И ээс 6,950,000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 6,615,712.73 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

2/ 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах, түрээсийн төлбөрт төлсөн 3,250,000 төгрөгийг буцаан гаргуулах, түрээсийн байрны засвар үйлчилгээний зардал 2,050,000 төгрөг, олох байсан орлого 2,300,000 төгрөг, бараа бүтээгдэхүүний хохирол 4,236,000 төгрөгийг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын талаар

 

Хариуцагч нь сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ түрээсийн гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй тул хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцох үндэслэлтэй учир түрээсийн төлбөрт төлсөн төлбөрийг буцаан гаргуулах үндэслэлтэй, түрээсийн байранд ус алдсаны үр дагаврыг нэхэмжлэгч хариуцах үүрэгтэй тул өөрт учирсан хохирлоо түүнээс гаргуулах үндэслэлтэй гэж тайлбарлаж байх бөгөөд нэхэмжлэгч нь сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж маргажээ.

Шүүх дараах үндэслэлээр сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзэв.

 

Шүүх үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд зохигчдын хооронд 2017 оны 04 сарын 05-ны өдөр байгуулсан Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж дүгнэж шийдвэрлэсэн тул 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй.

 

Хариуцагч нь түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулахтай холбогдуулан түрээсийн төлбөрт төлсөн 2,250,000 төгрөг, барьцаа 1,000,000 төгрөг, нийт 3,250,000 төгөргийг нэхэмжлэгчээс буцаан гаргуулахаар нэхэмжилсэн.

 

Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д зааснаар гэрээ хүчин төгөлдөр бус болсны улмаас үүсэх үр дагаврыг шийдвэрлэх бөгөөд бусдын эд хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр ашиглаж, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих ёсгүй, хариуцагч нь түрээсийн байрыг гэрээнд заасан 1 жилийн хугацаанд эзэмшиж ашигласан болох нь тогтоогдож байх тул хариуцагчийн түрээсийн төлбөрт төлсөн 3,250,000 төгрөгийг буцаан гаргуулах үндэслэлгүй.

 

Хариуцагч нь түрээсийн байрны засвар үйлчилгээний зардал 2,050,000 төгрөг, ус алдсаны улмаас ажиллаж чадаагүй 23 өдрийн орлогыг өдрийн дундаж орлого 100,000 төгрөгөөр тооцон олох байсан орлого 2,300,000 төгрөг, ус алдсаны улмаас бараа бүтээгдэхүүн норж зарагдах боломжгүй болсны хохирол 4,236,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчээс гаргуулахаар нэхэмжилсэн.

 

Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1-д “Гэрээний нэг тал үүргээ зөрчсөн бол нөгөө тал нь гэрээнээс татгалзсантай холбогдон учирсан хохирлыг арилгуулахаар шаардах эрхтэй”, мөн хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3-т “Үүрэг гүйцэтгүүлэгчээс гарсан зардал, эд хөрөнгийн алдагдал буюу гэмтэл, үүрэг гүйцэтгэгч үүргээ гүйцэтгэсэн бол үүрэг гүйцэтгүүлэгчид зайлшгүй орох байсан орлогыг хохиролд тооцно” гэж заасны дагуу учирсан хохирлоо нэхэмжлэх эрхтэй.

 

Түрээсийн байрны засвар үйлчилгээний зардал 2,050,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчээс гаргуулахаар нэхэмжилж, иргэн С.Далайбадрахтай байгуулсан дотор заслын ажил гүйцэтгэх тухай гэрээ, хийж гүйцэтгэх ажлын жагсаалт, ажлын хөлс төлсөн баримтыг ирүүлсэн. Эдгээр баримтын агуулгаас үзэхэд түрээсийн байрыг ломбард, ширхэгийн барааг худалдан борлуулах дэлгүүрийн зориулалтаар ашиглахтай холбоотой засвар, заслын ажлын талаарх баримт байх бөгөөд хариуцагч өөрийн үйл ажиллагааг явуулах зорилгоор байрыг засварлаж, бусдад ажлын хөлс төлсөн зардлыг нэхэмжлэгчээс гаргуулах үндэслэлгүй байна.

 

Хариуцагч нь ус алдсаны улмаас ажиллаж чадаагүй 23 өдрийн олох байсан орлого 2,300,000 төгрөг, ус алдсаны улмаас бараа бүтээгдэхүүн норж зарагдах боломжгүй болж 4,236,000 төгрөгийн хохирол учирсан гэж нэхэмжилж байх боловч

нэхэмжлэлийн шаардлага, үндэслэлээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1, 107 дугаар зүйлийн 107.3-т  зааснаар баримтаар нотлох үүргээ хэрэгжүүлж, нотлоогүй болно. Нэхэмжлэгчийн буруутай үйл ажиллагаанаас болж хариуцагчид дээр дурдсан хохирол учирсан болох нь баримтаар тогтоогдохгүй байх тул олох байсан орлого 2,300,000 төгрөг, бараа бүтээгдэхүүний хохирол 4,236,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчээс гаргуулах үндэслэлгүй.

 

Иймд дээр дурдсан үндэслэлээр хариуцагчийн гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох шаардлагыг хангаж, 11,836,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Дээр дурдсаныг нэгтгэн дүгнээд үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд хариуцагчаас 6,950,000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 6,615,712.73 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын хувьд 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоож,  11,836,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

Тус хэргийг хянан шийдвэрлэхэд иргэдийн төлөөлөгчөөр Д.Дашцэцэг томилогдсон бөгөөд шүүх хуралдааны товыг мэдсэн боловч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр шүүх хуралдаанд ирээгүй, зохигчид түүний эзгүйд шүүх хуралдааныг явуулахыг зөвшөөрсөн тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 100 дугаар зүйлийн 100.8-д зааснаар шийдвэрлэсэн болно.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлүүдийг удирдлага болгон

 

                          ТОГТООХ нь:

 

            1. Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 227 дугаар зүйлийн 227.1, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасныг баримтлан хариуцагч Г.И ээс 6,950,000 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч Д.Н  /D.N /-д олгож, үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 6,615,712.73 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, 2017 оны 04 сарын 05-ны өдрийн Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 11,836,000 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

            2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2-т  заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 53,450 төгрөг, 52,880 төгрөг, 42,150 төгрөг, 128,420 төгрөг, хариуцагчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 152,326 төгрөг, 137,150  төгрөгийг тус тус улсын  орлогод  хэвээр үлдээж, хариуцагчаас үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын хангасан үнийн дүнд тохирох улсын тэмдэгтийн хураамжид 126,150 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгчид олгох, нэхэмжлэгчээс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын хангасан үнийн дүнд тохирох улсын тэмдэгтийн хураамжид 70,200 төгрөгийг гаргуулж хариуцагчид олгосугай.

 

            3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг гардан авсанаас хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй бөгөөд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд шийдвэрийг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                              Д.ЦЭРЭНДОЛГОР

 

                        ШҮҮГЧИД                                                                 Д.ГАНБОЛД                                    

                                                                                                            Т.ЭНХЖАРГАЛ