МОНГОЛ УЛСЫН НРИЙН ӨМНӨӨС

******* аймаг дахь дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Уртна даргалан шүүх хуралдааны Б танхимд явуулж,

Нэхэмжлэгч ******* аймгийн ******* сумын ******* дугаар багт өөрийн байранд байрлах, Х С ЗДТГ-ын,

Хариуцагч ******* аймгийн ******* сумын ******* дугаар баг, *******ийн *******-******* тоотод байрлах, ******* аймаг дахь ******* ******* /РД:/-д холбогдох

Зээлийн гэрээний үүрэгт 19 80******* 894 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийг 2018 оны 12 сарын 12-ны өдөр хүлээн авч, иргэний хэрэг үүсгэснээр хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нарийн бичгийн дарга М.Баттулга

Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Б.нхбилэг

Хариуцагчийн төлөөлөгч С.Номин-рдэнэ

Хариуцагчийн өмгөөлөгч З.Нямсүрэн нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ Нь:

Нэхэмжлэгч ******* аймгийн ******* сумын газраас шүүхэд гарга нэхэмжлэлдээ болон нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.нхбилэг шүүх хуралдаанд гарга тайлбартаа: ******* аймгийн ******* сумын нь 2011 оноос эхлэн жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих, ажлын байрыг нэмэгдүүлэх зорилгоор иргэд, аж ахуйн нэгжид зээл олгож эхэлсэн бөгөөд жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхэлдэг аж ахуйн нэгжид 25 000 000 төгрөгийн, иргэнд 10 000 000 төгрөгийн зээлийг олгож бай. ******* аймаг дахь ******* ******* рдэм нь гаас 25 000 000 төгрөгийн зээлийг Хүний хөгжлийн байгуулах зориулалтаар 3******* сарын хугацаатай, жилийн 3 хувийн хүүтэйгээр авч зээлийн гэрээ байгуул. Гэвч уг нь Монгол Улсын Засгийн газрын 201******* оны 153 дугаар тогтоолоор батлагд гийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, тайлагнах, хяналт тавих журам-ын 3.5.5, 4.7-д заасныг тус тус зөрчиж 2014 оны 12 сараас хойш зээлийн төлөлтийг төлөхгүй болсон. Гэрээний хугацаа 201******* оны 4 сарын 11-нд дуус. рдэм нь зээл авснаас хойш үндсэн зээлд 5 495 427 төгрөг, зээлийн хүүнд 1 *******2 783 төгрөг буюу нийт ******* 838 210 төгрөгийг төлсөн. Үндсэн зээлийн үлдэгдэл 19 504 573 төгрөгийг одоо болтол төлж барагдуулаагүй байна. рдэм улсын бүртгэлд 2014 онд бүртгүүлсэн эсэх, өмнө нь бүртгэлтэй бай эсэхийг сайн мэдэхгүй, гэвч зээл авах үед буюу 2013 онд рдэм ийн захирал нь Б.Долоонжин гэдэг хүн бай ба худалдаа эрхлэгчдэд сургалт явуулах чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулдаг бай. Б.Долоонжинд зээлээ төлөх талаар удаа дараа мэдэгдэж бай. Сүүлдээ уг ийн дарга нь өөр хүн болсон, одоо надад хамаагүй гэсэн тайлбар өгдөг. Мөн г хариуцаж бай хүмүүс нь байнга солигдож бай болохоор зээлийн эргэн төлөлтийн араас анхаарал тавиагүй. гийн журамд жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхэлдэг аж ахуйн нэгжид 25 000 000 төгрөгийн, иргэнд 10 000 000 төгрөгийн зээлийг олгох заалттай учраас рдэм д 25 000 000 төгрөгийн зээлийг олгосон байдаг. Б.Долоонжин гэх хүн хувь хүнээрээ зээл аваагүй, аж ахуйн нэгжид нь л зээл олгосон. Иймд үндсэн зээлийн үлдэгдэл 19 504 573 төгрөг, зээлийн гэрээнд заасны дагуу гэрээний торгууль 302 321 төгрөг, нийт 19 80******* 894 төгрөгийг рдэм өөр д төлүүлэх арга хэмжээ авч өгнө үү гэв.

Хариуцагч ******* аймаг дахь ******* ******* рдэм ийг төлөөлж, тус ийн эрхлэгч С.Номин-рдэнэ шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гарга тайлбартаа: Миний бие рдэм ийг 2014 оны 8 сард хүлээж ав. нэ байгууллага бол нийгэмд үйлчилдэг ашгийн төлөө бус төрийн бус байгууллага. Өмнө нь Б.Долоонжин гэдэг хүн ажиллуулдаг бай. Би Б.Долоонжингоос рдэм ийг авахдаа гаас зээл ав гэдгийг мэдэж бай. Уг зээлийг сургалт явуулж олсон орлогоор төлж барагдуулах боломжтой гэж үзэн тодорхой хугацаанд төлж дуусгана гэх нөхцөлтэйгөөр уг ийг шилжүүлж ав үнэн. 2014 оны 11 сард маань ******* аймгийн газрын 3 дугаар байранд байрладаг бай ба 2000-2014 оныг хүртэл хугацаанд аймгийн хэмжээнд 13 сум, ******* сумын хэмжээнд сургалтын үйл ажиллагааг явуулдаг бай. Гэтэл уг байрыг аймаг буцаан ав бөгөөд 2014 оноос эхлэн тогтмол үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй болсноор хүүгийн хувьд орлогогүй болж зээл төлөх чадваргүй болсон. 2014-2018 оны хооронд хоёр удаа л сургалт явуул байдаг. Тиймээс энэ зээлийг төлөх эдийн засгийн боломж бүрдээгүй юм. Би энэ ийг хүлээж авахдаа гийн зээлтэй холбоотой хүүгийн баримт болон бусад эд хөрөнгийг хүлээж аваагүй, энэ зээлийг авснаас хойш би энэ ийг хүлээж ав. нэ мөнгийг би захиран зарцуулаагүй тул энэ зээлийг төлөх боломжгүй гэж үзэж байна гэв.

ҮНДСЛХ нь:

Нэхэмжлэгч ******* аймгийн ******* сумын тамгын газар нь хариуцагч ******* аймаг дахь ******* ******* рдэм д холбогдуулан зээлийн гэрээний үүрэгт 19 80******* 894 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргажээ.

Хариуцагч ******* аймаг дахь ******* ******* рдэм  нь ******* аймгийн ******* сумын гаас 2013 оны 4 сарын 09-ний өдөр 25 000 000 төгрөгийг жилийн 3 хувийн хүүтэй, 3******* сарын хугацаатайгаар Хүний хөгжлийн байгуулах зориулалтаар зээлж, улмаар ******* аймгийн ******* сумын даргатай №4******* тоот зээлийн гэрээг байгуул байх ба талуудын хооронд Монгол Улсын Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1, 282 дугаар зүйлийн 282.1-т заа зээлийн гэрээний харилцаа үүсчээ.

Монгол Улсын Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1, 282 дугаар зүйлийн 282.1 дэх заалт болон талуудын хооронд байгуулагд 2013 оны 4 сарын 09-ний өдрийн №4******* тоот зээлийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.2, 2.3-т тус тус зааснаар ******* ******* рдэм  нь зээлийн гэрээгээр тохирсон хуваарийн дагуу зээл болон түүний хүүг сар бүрийн эхний 7 хоногийн ажлын өдөрт багтаан Сангийн данд төлөх үүргийг хүлээжээ.

Гэвч хариуцагч нь зээлийн гэрээний хугацаанд үндсэн зээлээс 5 495 427 төгрөг, зээлийн хүүнд төлбөл зохих 1 *******2 783 төгрөгийг тус тус төлж барагдуул боловч 2014 оны 12 сарын 23-ны өдрөөс хойш одоог хүртэл үндсэн зээлийн үлдэгдэл 19 504 573 төгрөгийг төлөлгүй гэрээгээр хүлээсэн үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүй байна.

Хариуцагч рдэм ийн төлөөлөгч нь талуудын хооронд зээлийн гэрээ байгуулагд, зээлийн төлөлт, зээлийн гэрээгээр тохирсон хугацаанд үндсэн зээлийн үлдэгдлийг одоо болтол төлөөгүй үйл баримтуудын талаар маргаагүй боловч рдэм ийн эрхлэгчийн ажлыг тус гаас зээл авсны дараа хүлээж ав, уг зээлийг би захиран зарцуулаагүй, өмнөх захирал Б.Долоонжин гэх хүн захиран зарцуул, энэ хүн надад гаас ав зээлтэй холбоотой бичиг баримт, эд материал хүлээлгэж өгөөгүй. рдэм үйл ажиллагаа явуулахгүй байгаагаас эдийн засгийн хувьд зээл төлөх боломжгүй тул төлөхгүй гэх үндэслэлээр, хариуцагчийн өмгөөлөгч З.Нямсүрэн нь рдэм ийн гэрчилгээнд уг нь 2014 оны 01 сард улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн байдлаас үзвэл уг зээлийг аж ахуйн нэгжийн нэр дээр буюу рдэм ийн нэр дээр олгосон болохоос биш яг үнэндээ Б.Долоонжин гэх хүн хувь хүнээрээ уг зээлийг ав, уг зээлийн гэрээний хугацаа 201******* оны 4 сард дуус учраас хөөн хэлэлцэх хугацаа дуус тул хариуцагч уг зээлийн үлдэгдлийг төлөх үндэслэлгүй гэх үндэслэлээр тус тус нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч маргаж байна.

Хэрэгт цуглар бичгийн баримтаар гаас рдэм ийг төлөөлж тус ийн тухайн үед ажиллаж бай захирал Б.Долоонжин зээлийн гэрээ байгуулан тус ийн үйл ажиллагаанд зориулан гаас аж ахуйн нэгжид олгодог 25 000 000 төгрөгийн зээлийг ав болох нь тогтоогдож байх бөгөөд тухайн үед ажиллаж бай захирал Б.Долоонжин хувь хүнээр дээрх зээлийг ав гэх нөхцөл байдал хэрэгт цуглар бичгийн баримтаар тогтоогдохгүй байх ба хариуцагч тал энэ талаарх татгалзлаа шүүхэд нотолж чадаагүй байна.

Түүнчлэн рдэм ийн эрхлэгч Б.Номин-рдэнийн шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гарга Тус ийн үйл ажиллагааг хүлээж авахдаа гаас зээл ав байсныг мэдэж бай бөгөөд уг зээлийг сургалт, ******* үйл ажиллагаа явуулж олсон орлогоороо төлж барагдуулах нөхцлийг өмнөх захирал Б.Долоонжинтой харилцан тохиролцож, уг ийг шилжүүлж ав гэх тайлбараас тус ийн үйл ажиллагаанд зориулж гаас зээл ав болохыг тэрээр үгүйсгээгүй байхаас гадна тус ийг зээл авсны дараа Улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн байдал, мөн ийн эрхлэгч солигдсон, шинээр томилогдсон эрхлэгч нь дээрх гаас ав зээлтэй холбоотой бичиг баримтыг хүлээж аваагүй, мөн тус үйл ажиллагаа явуулаагүй, орлого олоогүй гэх нөхцөл байдлууд нь рдэм ийн гаас ав зээлээ төлөх тухай зээлийн гэрээгээр хүлээсэн үүрэгтэй харилцан хамааралгүй байх ба дээрх нөхцөл байдлуудаар хариуцагчийг зээл төлөх үүргээс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй юм.

Монгол Улсын Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.1, 7******* дугаар зүйлийн 7*******.1-т тус тус зааснаар гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа гурван жил байх ба хөөн хэлэлцэх хугацааг шаардах эрх үүссэн үеэс эхлэн тоолдог.

Талуудын дунд байгуулагд №4******* тоот зээлийн гэрээний хугацаа 201******* оны 4 сарын 09-ний өдөр дуус, хариуцагч нь 2014 оны 12 сарын 23-ны өдрөөс хойш зээл төлөөгүй, гэрээний хугацаанд талуудын хэн алин нь гэрээний үүрэг зөрчсөн гэх үндэслэлээр гэрээг цуцлах тухай ал гаргаагүй зэрэг байдлуудаас үзвэл гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардах эрхийг гэрээний хугацаа дуус үеэс эхлэн тоолох тул нэхэмжлэгчийн гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардлага гаргах эрхийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусаагүй гэж үзэх бөгөөд энэ талаарх хариуцагчийн өмгөөлөгчийн татгалзал үндэслэлгүй байна.

Түүнчлэн талуудын хооронд байгуулагд 4******* тоот зээлийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.4-т зааснаар зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарьт заа хугацаанд зээлийн үндсэн төлбөрийг төлөөгүй, зээлийн хөрөнгийг зориулалт бусаар зарцуул, эсхүл зээл төлөх эцсийн хугацаа хэтэрсэн бол зээлийн хугацаанд төлөөгүй үлдэгдэлд сарын 0,05 хувийн торгууль төлөхөөр тохиролцжээ.

Монгол Улсын Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.1, 232.4, 232.5-д тус тус зааснаар хүлээсэн үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тал хууль болон гэрээнд зааснаар нөгөө талдаа төлөх ёстой мөнгөн төлбөрийг анз гэх ба анз нь торгууль, алданги гэсэн төрөлтэй бөгөөд анзын нийт дүн гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтэрч болохгүйгээс гадна үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тал нь төлөхөөр хууль болон гэрээнд урьдчилан тодорхой хэмжээгээр заа, эсхүл гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн тодорхой хувиар тогтоосон анзыг торгууль гэнэ.

Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлдээ алданги 302 321 төгрөг гэж бичсэн боловч талуудын дунд байгуулагд зээлийн гэрээгээр талууд торгууль төлөхөөр тохиролцсон, мөн нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч нь 302 321 төгрөгийг торгуульд нэхэмжилсэн талаар шүүх хуралдаанд тайлбарлаж байх ба хариуцагч тал нь уг торгуулийг тооцсон байдал болон торгуулийг төлөх үндэслэлгүй талаар эсэргүүцээгүй тул шүүх нэхэмжлэгчийн нэхэмжилснээр хариуцагчаар торгуулийг төлүүлэх нь зүйтэй байна.

Иймд дээрх үндэслэлүүдээр хариуцагч ******* аймаг дахь ******* ******* рдэм өөс зээлийн гэрээний үүрэг буюу үндсэн зээлийн үлдэгдэл 19 504 573 төгрөг, торгууль 302 321 төгрөг буюу нийт 19 80******* 894 төгрөгийг гаргуулан ******* аймгийн ******* сумын д олгох хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Нэхэмжлэгч нь төсвийн байгууллага гэх үндэслэлээр Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуульд зааснаар нэхэмжлэл гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгддөг ба хариуцагч рдэм өөс нэхэмжлэлийн шаардлага болох 19 80******* 894 төгрөгт ногдох улсын тэмдэгтийн хураамжинд 25******* 984 төгрөгийг гаргуулан ******* аймгийн ******* сумын төсвийн орлого болгох нь зүйтэй байна.

Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.1, 11*******, 118 дугаар зүйлүүдэд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1. Монгол Улсын Иргэний хуулийн, 281 дүгээр зүйлийн 281.1, 232 дугаар зүйлийн 232.5-д тус тус зааснаар хариуцагч ******* аймаг дахь сургалт сурталчилгааны рдэм өөс зээлийн гэрээний үүрэгт 19 80******* 894 /арван есөн сая найман зуун зургаан мянга найман зуун ерэн дөрөв/ төгрөгийг гаргуулан ******* аймгийн ******* сумын д олгосугай.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-т зааснаар нэхэмжлэгч нь улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөнийг дурдсугай.

3. Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-т тус тус зааснаар хариуцагч ******* аймгийн ******* ******* рдэм өөс улсын тэмдэгтийн хураамжид 25******* 984 төгрөгийг гаргуулан ******* аймгийн ******* сумын төсвийн орлого болгосугай.

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2 дахь хэсэгт зааснаар энэ шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд талууд шийдвэр хүчинтэй болсон өдрөөс хойш 7 хоногийн хугацаа өнгөрмөгц 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардаж авахыг мэдэгдсүгэй.

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч, хариуцагч тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор ******* аймгийн рүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

*******. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.7 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч хариуцагч, тэдгээрийн төлөөлөгч нар нь шийдвэрийг гардан авах хугацаанд шүүхэд ирж аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заа журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг мэдэгдсүгэй.

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ Г.УРТНАСАН