Ю.Байгалмаагийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн иргэний хэргийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Н.Туяа даргалж, Увс аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Д.Жамбалсүрэн, шүүгч М.Нямбаяр нарын бүрэлдэхүүнтэй хийж,

Ховд аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 153/ШШ2017/00570 дугаар шийдвэртэй, Ховд аймгийн Жаргалант сумын Магсаржав баг 72 айлын орон сууцны 67 тоотод оршин суух, Боржигон овогт Юрагийн Байгалмаагийн нэхэмжлэлтэй, Ховд аймгийн Жаргалант сумын Жаргалан баг 27 айлын 03 тоотод оршин суух, Хайртынхан овогт Бандийн Долгорсүрэн, Завхан аймгийн Ургамал сумын 4 дүгээр баг Хүнгийд оршин суух Сайхан ус овогт Гомбожавын Гэрэлт-Од  нарт холбогдогдох иргэний хэргийг хариуцагч нарын давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн, 2018 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр хүлээн авч, шүүгч М.Нямбаярын илтгэснээр тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд  хянан хэлэлцэв.

 

            Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ж.Энхжаргал, хариуцагч Б.Долгорсүрэн түүний өмгөөлөгч Н.Оюунчимэг, хариуцагч Г.Гэрэлт-Од, нарийн бичгийн даргаар Ц.Энхтуяа нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

            Нэхэмжлэлийн шаардлага: 45.688.095 төгрөг гаргуулах тухай.

 

Нэхэмжлэлийн агуулга: Б.Долгорсүрэн нь нөхөр бид хоёртой уулзаж амьдралынхаа хүнд байдлуудыг яриад Завхан аймгийн Ургамал суманд нөхөн сэргээлт хийх гэж байгаа хөрөнгө оруулалт хийчихээд эргүүлээд мөнгийг чинь гаргаад өгнө гэж хэлсэн. Бид нар өмнө нь Б.Долгорсүрэнтэй арьс түүхий эд авч, зах дээр хамт ажиллаж байсан. Тухайн үед Б.Долгорсүрэн эгч ажлаа сайн хийдэг байсан бөгөөд итгэл даахаар хүн байсан учраас 2016 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдөр 30,000,000 төгрөгийг бэлнээр Хаан банкны орчим Төв захын дээд талын дугуй засварын хажууд манай машин дотор өгсөн. Тухайн мөнгийг тоолж өгч байхад Г.Гэрэлт-Од хамт байсан. Сүүлд 2016 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдөр 10,000,000 төгрөгийг 7 хоногийн хугацаатай эксковатор хөлслөж чиний 30,000,000 төгрөгийг гаргаж өгөх учраас 10,000,000 төгрөг шилжүүл гэж хэлээд би өөрийнхөө данснаас Б.Долгорсүрэнгийн данс руу шилжүүлсэн. Мөнгө зээлэхээс өмнө Б.Долгорсүрэн, Г.Гэрэлт-Од , нөхөр Т.Шонт , Ц.Ангирмаа бид 5 Минж ресторанд уулзаж байсан ба нийт 40,000,000 төгрөгийг зээлсэн. Нөхөр Т.Шонт бид хоёр ХААН банкнаас 100,000,000 төгрөгийн зээл авсан бөгөөд банкнаас зээлээ төлөхийг шаардаад хэцүү байдалд байна. Бид нар Б.Долгорсүрэн эгчтэй алт болон газар шорооны ажлаар хамтарсан зүйл байхгүй. Иймд Б.Долгорсүрэнд зээлдүүлсэн 40,000,000 төгрөг, хүү алданги нийт 45,688,095 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан байсан. Б.Долгорсүрэнд мөнгөө өгснийхөө дараа өгөхгүй удаа дараа худлаа хэлээд байхаар нь цагдаад өгч шалгуулж байсан. Мөн Төв зах дотор зогсдог Юра эмчийн эхнэр Долгорсүрэн гэх эмэгтэйд Б.Долгорсүрэнгийн хүнсний 1 сая төгрөгний өрийг төлөөд 9,000,000 төгрөгийн алтыг би аваад явсан учир 40 000 000 төгрөгнөөс 9 000 000 төгрөгийг хасч тооцно. Сүүлд хамтран хариуцагчаар Г.Гэрэлт-Одыг татсан байгаа. Одоо би нэхэмжлэлийн шаардлагаа багасган 31,000,000 төгрөгийг хариуцагч нараас гаргуулах хүсэлтэй байна гэжээ.

 

Хариуцагч Б.Долгорсүрэнгийн хариу тайлбар: Энэ асуудал нь 2016 оны 6 сарааас эхэлсэн асуудал юм. Би Завхан аймагт нөхөн сэргээлтийн ажлаар явж байсан. Г.Гэрэлт-Од , Ю.Байгалмаа, түүний нөхөр Т.Шонт, Ц.Ангирмаа бид хэд Минж ресторанд уулзаж Мандалын алттай чулуу авахаар ярилцсан. Өмнө нь Ховдод алттай чулуунаас 90 сая төгрөг гарсан талаар бүгд сонссон байсан . Г.Гэрэлт-Од нь Ховд аймагт 2016 оны 5, 6 сард ирээд Минж ресторанд Ю.Байгалмаа, Т.Шонт, Ц.Ангирмаа, бид нарт чулуу яаж авах талаар болон хамтран ажиллахаар ярилцсан. Би Ю.Байгалмаагийнд гэр бүлийн талаар ярилцаж зовлон жаргалаа ярьж байсан удаа бий. Ю.Байгалмаагийн нөхөр Т.Шонт бид 2 нэг нутгийн Ховдын Булганы хүмүүс. Бид өмнө нь Минж ресторанд уулзсан. Би газар шороо ухдаг хүн биш зөвхөн алт авдаг байсан. Г.Гэрэлт-Одод итгээд Дэлгэрмөрөнг / Дэлгэрням/ танихгүй ч гэсэн Завхан аймгийн Мандал суманд байгаа Мандалын чулуу эксковатороор ухаад алт гардаг гэж бид хэд энэ ажлыг тал талаасаа хөрөнгө оруулаад хийсэн. Ю.Байгалмаа , нөхөр Т.Шонт нар надтай өмнө хамт түүхий эдийн ченж хийж байсан ба надад итгээд 20 000 000 төгрөгийг Г.Гэрэлт-Од бид нарт өгсөн. Би бас өөрийн мөнгөнөөс хөрөнгө оруулсан одоо адилхан хохирч шатаад байж байна. Ю.Байгалмаагаас Г.Гэрэлт-Одтой харьцаж байсан талаар гар утасны мессежүүд байгаа. Би өөрөө маш их хохирсон бөгөөд Завхан аймгийн Ургамал суманд нөхөн сэргээлтийн ажил авч Г.Гэрэлт-Одтой гэрээ хийснээ шүүхэд өгсөн байгаа. Бид энэ ажлыг хийж ашиг олох байсан, би Улаанбаатар явж эксковатор олж авчирч, буцаагаад аваад явсан эксковаторыг дахин авчрах гээд бүх ажлыг би хийж байсан. Бид Мандалын чулуу авах гэж энэ ажилд хамт тал талаас мөнгө оруулсан бүгд мэдэж байгаа шүү дээ. Ю.Байгалмаа, Ц.Ангирмаа бүгд л мэдэж байгаа шүү дээ. Эхлээд 20 сая төгрөг аваад, дараа нь 10 сая төгрөг авсан. Би , Ц.Ангирмаа бүгд энэ ажлыг хийх гэж мөнгө оруулсан. Энэ хэргийн ард маш их залилангийн асуудал байгаа. Г.Гэрэлт-Од нь миний гараар буруу зүйлээ хийлгэчихээд өөрөө мэдэхгүй гэж хэлээд сууж байна. Надруу бүх бурууг чихсэн нийлж хуйвалдаад байна. Би 1 000 000 төгрөгний хүнс зээлдээд хүнсний зүйлийн оронд алтаа байрьцаанд орхисон байсныг Ю.Байгалмаа аваад явсан байсан. 9 000 000 төгрөгнөөс илүү үнэтэй алт байсан. Би ч гэсэн өөрөө Мандлын чулуунд мөнгөө алдчихаад хохироод сууж байна. Мөнгө авах бүх зүйлд Г.Гэрэлт-Од хамт байсан. Ю.Байгалмаа, түүний нөхөр Т.Шонт, Г.Гэрэлт-Од , Ц.Ангирмаа бид хэд уулзаж ярилцаад дараа нь Төв зах Хаан банкны дугуй засварын тэнд машин дотор 20,000,000 төгрөгийг Г.Гэрэлт-Од бид хоёр тоолж авсан. Дараа нь 10 000 000 төгрөгийг экскаватор авахаар над руу Ю.Байгалмаа шилжүүлсэн. Би нэг нутгийн хүмүүсээ хулхидахгүй. Нийт Ю.Байгалмаагаас 30 сая төгрөг авсан. Г.Гэрэлт-Одын таньдаг Дэлгэрмөрөн /Дэлгэрням/ гэх хүн нь худлаа хэлж мөнгө авчихаад эксковаторт 1,500,000 төгрөг өгөхөөр явуулсан боловч өгөөгүй байсан. Завхан аймгийн Ургамал сум дээр бид нарын ажил явагдаад байсан. Би Ховд аймагт Хүнсний захаас Юра эмчийн эхнэр Долгорсүрэнгээс 1 сая төгрөгийн хүнс зээлж авчихаад 10 000 000 төгрөгний алт орхиод ирж байсан. Би Ю.Байгалмаа, Т.Шонт нар дээр ирээд хэлж байсан. Өнөөдөр Г.Гэрэлт-Од нь шал өөр юм яриад зогсож байна. Дэлгэрмөрөн Г.Гэрэлт-Од нар нь зохион байгуулалтайгаар ийм ажил хийж байна, би адилхан хөрөнгө оруулаад хохирсон, нэг машин алттай шороог би аваад явах гэхэд Ю.Байгалмаа, Т.Шонт , Ц.Ангирмаа нар Дэлгэрнямд өгөөд явуул гэж Г.Гэрэлт-Од нар хоорондоо утсаар ярьсан . Г.Гэрэлт-Од энэ шороог эд нартай утсаар яриулж , Дэлгэрнямд өгөөгүй бол, машинтай шороо байсан бол бид шатахгүй мөнгөө олох байсан. Би хамгийн түрүүн нутгийнхаа хүмүүсийн мөнгийг гаргаж өгөх л байсан. Г.Гэрэлт-Од намайг ийм болтол зодсон би одоо шалгуулна гэв.Энэ хэргийн ард том з алилангийн хэрэг байгаа гэжээ.

 

Хариуцагч Г.Гэрэлт-Одын хариу тайлбар: Би Завхан аймгийн Ургамал суманд Төрийн бус байгууллагатай, сангийн тэргүүн бөгөөд Монголын бичил уурхайчдын 2012 онд нэгдсэн удирдах зөвлөлийн дарга байсан. Завхан аймгийн Ургамал суманд 2012 оны 7 дугаар сард Б.Долгорсүрэнтэй танилцсан. Б.Долгорсүрэн надтай уулзаад алт авмаар байна гэсэн . Б.Долгорсүрэн бид нар хамтран амьдарч байсан. Би Б.Долгорсүрэнг өр зээлтэй өр зээлээ төлөг гэж нэг ч төгрөгийн ашиг авч байгаагүй. Манай олборлосон алтаас грамм тутамд 2000 төгрөгний ашиг авахаар 5 жил хамтарч ажилласан. Нөхөн сэргээлтийн талаар Б.Долгорсүрэн яриад байна. Б.Долгорсүрэнд нөхөн сэргээлт болон миний ажил хамаагүй. Б.Долгорсүрэн бид хоёрт хамт амьдарч байсан үе бий. Ховд аймагт Венерс нэртэй буудлын ресторанд Б.Долгорсүрэн, Т.Шонт, Ю.Байгалмаа, Ц.Ангирмаа бид хэд 2016 оны 06 дугаар сарын сүүлээр уулзсан. Миний хийж байсан ажил Б.Долгорсүрэнд хамааралгүй. Б.Долгорсүрэн нь өөрийнхөө өр зээлийн талаар яриад 2016 оны 10 дугаар сард нөхөн сэргээлт хийхээр ярьж байсан. Би 30 хувийг 70 хувийг Б.Долгорсүрэн авахаар гэрээ байгуулсан. Би гэрээг орон нутагтай хийдэг Б.Долгорсүрэн тийм ажлыг хийж чадахгүй шүү дээ. Б.Долгорсүрэнтэй 2012 оноос хойш хамт амьдарч байсан .Надад Ховд аймагт таних хүн байхгүй. Т.Шонт Ю.Байгалмаа нараас Б.Долгорсүрэн мөнгө авсан байсан. Тухайн хүмүүс надад мөнгө зээлээд өг гэж байна гэхээр нь би авсан, өгсөн асуудлын талаар бичиг хийж авахыг зөвлөж байсан. Мөнгө авсныхаа дараа Дөргөн сум руу яваад Ю.Байгалмаагаас 30 сая төгрөг авсан гэдгийг хэлж байсан. Тухайн мөнгийг /30 000 000 / авч байх үед би машины гадна талд байсан. Мөнгө буруу замаар орсон талаар би Ю.Байгалмаа, Т.Шонт нарт хэлээд мөнгөө авахыг зөвлөж байсан. Мөнгөний асуудлыг мэдэхгүй , Долгорсүрэн ганцаараа эксковатор авахаар явсан энэ талаар надад мэдэх зүйл байхгүй. Мөн сүүлийн Ю.Байгалмаагаас авсан 10 сая төгрөгийн асуудлыг мэдэхгүй. Б.Долгорсүрэн Ю.Байгалмаагаас 30 сая төгрөг авч байсан талаар хэлж байсан. Засмал зам буюу хажууд нь уулзаад мөнгө авч асуудлыг мэдэж байна. Т.Шонт, Ю.Байгалмаа, Ц.Ангирмаа нар надаас ямар ажил хийдэг талаар венерс ресторанд асууж байсан. Би нөхөн сэргээлтийн ажлаа хэлж байсан. Би Завханд хүүхдэдээ 3 сая төгрөг хэрэгтэй болохоор нь Ю.Байгалмаад хэлээд машинаа зарж байсан. Мөн хүүхдээ сургуульд оруулахаар Ц.Ангирмаагаас 100 мянган төгрөг зээлээд явж байсан. Би 4 жил нөхөн сэргээлтийн ажил хийхэд Б.Долгорсүрэн надтай нөхөн сэргээлтээс олсон алтанд 2000 төгрөгийг 1 грамм алтанд өгөхөөр хамтарч ажиллахаар ярьж байсан . Миний нэр дээр нөхөн сэргээлтийн ажил 4 жил явагддаг байсан. Би хамтран амьдарч байсны хувьд Б.Долгорсүрэнг өр зээлнээсээ сал гэж хэлж байсан. Ю.Байгалмаагийн нэхэмжлээд байгаа асуудал надад хамааралгүй асуудал гэжээ.

 

Ховд аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 153/ШШ2017/00570 дугаар шийдвэрээр 1.Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1-д зааснаар хариуцагч Б.Долгорсүрэнгээс 11,000,000 / арван нэгэн сая/ төгрөг, хамтран хариуцагч Г.Гэрэлт-Одоос 20,000,000 / хорин сая/ төгрөгийг тус тус гаргуулан нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаад олгосугай.

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-т зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаагийн урьдчилан төлсөн 386,400 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, төрийн сангаас 4500 төгрөг, хариуцагч Б.Долгорсүрэнгээс 190,000 төгрөг, хамтран хариуцагч Г.Гэрэлт-Одоос 257950 төгрөг тус тус  гаргуулан нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаад олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2-т зааснаар шийдвэр нь танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд шийдвэр хүчинтэй болсноос хойш 7 хоногийн хугацаа өнгөрмөгц шүүх хуралдаанд оролцсон тал 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүрэгтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигчид, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай гэж шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагч Г.Гэрэлт-Одын давж заалдсан гомдлын агуулга: Анхан шатны шүүх  Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1-д зааснаар зээлдүүлэгч Ю.Байгалмаа, зээлдэгч Б.Долгорсүрэн, Г.Гэрэлт-Од нарын хооронд зээлийн харилцаа үүссэн байна гэж дүгнэхдээ хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэжээ. Г.Гэрэлт-Од миний өмчлөлд нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаа нь нэг ч төгрөг шилжүүлээгүй болох нь нэхэмжлэгчийн тайлбар, дансны хуулга зэргээр нотлогдож байна. Нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаа нь Г.Гэрэлт-Од надад мөнгө өгсөн гэх үйл баримт хэрэгт авагдаагүй байхад намайг зээлдэгч хэмээн дүгнэсэн нь хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлд заасан нотлох баримтыг үнэлэх журмыг зөрчсөн тухайд Г.Гэрэлт-Одыг зээлдэгч гэж дүгнэхдээ зохигчдын тайлбар, гэрчийн мэдүүлэг, хэрэгт цугларсан бичгийн нотлох баримтыг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлд зааснаар нотлох баримтыг хэрэгт хамааралтай ач холбогдолтой талаас нь үнэлж журмыг зөрчсөн.

Мөн хариуцагч Г.Гэрэлт-Од нь татгалзлаа нотлох баримтаар нотолж чадаагүй гэж дүгнэжээ. Хариуцагч Г.Гэрэлт-Од миний тухайд мөнгө зээлж авахаар Ю.Байгалмаатай харилцан тохиролцоогүй, өөрийн өмчлөлд эзэмшилд түүний мөнгийг шилжүүлэн аваагүй, захиран зарцуулаагүй эс үйлдэхүй байгаа бөгөөд хийгээгүй үйлдлийг ямар нэгэн баримтаар нотлох боломжгүй юм. Харин нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаа нь Г.Гэрэлт-Од надтай зээлийн гэрээ байгуулахаар харилцан тохиролцож миний өмчлөлд мөнгө шилжүүлсэн гэдэг үйл баримтыг нотлох баримт хэрэгт байхгүй, нотлоогүй болно.

Шийдвэр нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг хангаагүй. Нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаа нь нэхэмжлэлийн шаардлага анх гаргахдаа Б.Долгорсүрэнг хариуцагчаар татсан бөгөөд ажиллагааны явцад Г.Гэрэлт-Од намайг хариуцагчаар оролцуулах хүсэлт гаргасан. Шүүх хариуцагчаар Г.Гэрэлт-Од намайг оролцуулахдаа хариуцвал зохих этгээд мөн гэж үзсэн үндэслэлээ тодорхой дурдаагүй. Нэхэмжлэлийн шаардлагаас Б.Долгорсүрэнгээс 11 сая төгрөг, Г.Гэрэлт-Од надаас 20 сая төгрөг гаргуулахаар шийдвэрлэхдээ мөнгийг хэрхэн хувь ногдуулан хуваасан нь тодорхойгүй байна.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч Б.Долгорсүрэнгийн давж заалдсан гомдлын агуулга: Анхан шатны шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг хангаагүй, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэх үндэслэлээр давж заалдах гомдол гаргаж байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн тухайд хариуцагч Б.Долгорсүрэн миний бие нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нотлох баримтаар үнэлүүлэхээр гэрчээр Сантеек ХХК-ны захирал Баясгалан гэдэг хүнийг асуулгах хүсэлт гаргасныг шүүх хангаж шийдвэрлэсэн. 2017 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдөр буюу шүүх хуралдааны өмнөх өдөр гэрчийг онлайнаар шүүх хуралдаанд оролцуулах хүсэлтээ шүүхэд илэрхийлсэн. Гэтэл шүүх хуралдаан болдог өдөр шүүхийн кабель эвдэрсэн гээд гэрчийг асуугаагүй. Энэ талаар гэрчээр Баясгаланг асуух хүсэлтийг хэрхэн шийдвэрлэсэн талаар шийдвэрт тусгаагүй байна. Мөн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Дэлгэрням гэх хүнтэй холбогдож байсан утсанд байгаа месежэнд үзлэг хийлгэх хүсэлтийг шүүх хангаж шийдвэрлэсэн. Гэтэл энэ ажиллагааг хийлгэлгүгээр шүүх хуралдааныг хийсэн.

Миний бие өмгөөлөгч Н.Оюунчимэгтэй хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ байгуулж хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хууль зүйн туслалцаа авч оролцуулж байсан.

Би өмгөөлөгчөөсөө татгалзах хүсэл сонирхлыг амаар болон бичгээр илэрхийлээгүй болно. Гэтэл 2017 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн шүүх хуралдааны товыг өмгөөлөгчид мэдэгдээгүй, хэргийн материал танилцуулаагүй байсан. Б.Долгорсүрэн миний Монгол улсын Үндсэн хууль, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулинд заасан өмгөөлөгч авах, хууль зүйн туслалцаа авах эрхийг хөндсөн.

Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1-д зааснаар зээлийн гэрээ байгуулагдсан байна гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй байна.

Хариуцагч Б.Долгорсүрэн миний бие нь нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаатай хөрөнгө оруулалтаа адилхан хийж хамтран ажиллаж байсан тухайгаа  илэрхийлсэн, энэ талаарх үйл баримтыг зарим гэрчүүдээр нотлуулахаар асуулгасан байхад шүүх шийдвэрээ гаргахдаа хариуцагчийн татгалзлыг хангаж шийдвэрлэх боломжгүй тухай хууль зүйн үндэслэлүүдээ дурдаж өгөөгүй. Зөвхөн нэхэмжлэгч талын нотлох баримтуудыг үнэлсэн, үндэслэсэн тухайгаа л шийдвэрт тусгаж өгсөн нь шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагыг зөрчсөн байна. Хамгийн гол нь анхан шатны шүүх нь хэргийг шийдвэрлэхдээ шүүгчийн захирамжинд дурдсан хийх байсан зарим ажиллагааг дутуу хийж, мөн зарим нотлох баримтыг огт үнэлэлгүйгээр шийдвэр гаргасан байх тул талуудын гаргаж өгсөн нотлох баримтыг дахин үнэлүүлж хэргийг шийдвэрлэх хүсэлтэй байна гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

            Анхан шатны шүүх маргааныг шийдвэрлэхдээ хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөнөөс шийдвэр нь хууль ёсны байх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 116 дугаар зүйлийн 116.2-т заасан зарчимд нийцээгүй байна. Үүнд:

            Нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаа нь хариуцагч Б.Долгорсүрэнд холбогдуулан 45.688.095 төгрөг гаргуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийг шүүх 2017 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдөр хүлээн авч  2017 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдөр иргэний хэрэг үүсгэн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулжээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч Ю.Байгалмаа нь  2017 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдөр мөн шүүхэд нэхэмжлэл гаргахдаа “Г.Гэрэлт-Одыг хамтран хариуцагчаар татуулж байна, 45.688.095 төгрөгийг Г.Гэрэлт-Од, Б.Долгорсүрэн нараас хувь тэнцүүлэн гаргуулж өгнө үү” гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан[1] бөгөөд мөн өдрөө “Г.Гэрэлт-Одыг хамтран хариуцагчаар татуулах” хүсэлт гаргажээ[2].

            Гэтэл шүүх уг хүсэлтийг шийдвэрлээгүй орхигдуулсан байх бөгөөд Ю.Байгалмаагийн нэхэмжлэлтэй Б.Долгорсүрэнд холбогдох иргэний хэрэгт Г.Гэрэлт-Одыг “хамтран хариуцагчаар татан оролцуулах тухай” захирамж гаргахгүйгээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулж Г.Гэрэлт-Одоос 20.000.000 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгохоор шийдвэрлэсэн нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн бөгөөд шүүхийн шийдвэр хууль ёсны байх зарчим алдагдсан байна.

            Өөрөөр хэлбэл шүүх нэхэмжлэгчийн Г.Гэрэлт-Одыг хамтран хариуцагчаар татуулах тухай хүсэлтийг шийдвэрлээгүй орхигдуулсан нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.3-ыг зөрчсөн байх бөгөөд шүүхийн шийдвэр нь хууль ёсны байх мөн хуулийн 116 дугаар зүйлийн 116.2-т заасан зарчим алдагдсан байна.

            Шүүх талуудын хооронд Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1-д заасан зээлийн гэрээний үүрэг үүссэн гэж дүгнэсэн атлаа хамтран хариуцагч Г.Гэрэлт-Од нь ямар үндэслэлээр хамтран зээлдэгч, эсхүл үндсэн зээлдэгчийн үүрэг хүлээсэн талаар хууль хэрэглэсэн тайлбаргүйгээр “2016 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдөр 30.000.000 төгрөг Б.Долгорсүрэнд өгөхөд хамт байсан, хамт мөнгө авсан” гэх үндэслэлээр түүнээс 20.000.000 төгрөг гаргуулан шийдвэрлэсэн нь  “Үндэслэх хэсэгт ...хэргийг хянан шийдвэрлэхэд үндэс болсон нотлох баримтын хууль зүйн болон бодит үндэслэл, түүнийг шүүхээс хэрхэн үнэлж байгаа тухай заана” гэх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.4-т заасныг зөрчсөн байна.

            Хариуцагч Б.Долгорсүрэн нь 2017 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдөр “ Сантеек ХХК-ийн захирал Баясгалан, иргэн Бишгарав нарыг шүүх хуралдаанд гэрчээр оролцуулах, иргэн Дэлгэрмөрөнг хамтран хариуцагчаар татуулах тухай хүсэлт гаргажээ[3].

Гэтэл шүүх “хариуцагчийн хүсэлтийг хангахаас татгалзсан шүүгчийн захирамжийг уншиж танилцуулаад шүүх хуралдааныг цааш үргэлжлүүлэв[4]” гэсэн атлаа шүүгчийн захирамжийг бичгээр гаргаж хэрэгт хийгээгүй нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.3-т заасан “шүүх хуралдааныг хойшлуулах ... болон шүүх хуралдааны үед хянан шийдвэрлэж байгаа асуудлаар шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамжийг бичгээр гаргана”  гэсэн хуулийн шаардлагыг зөрчсөн байна.

 

Иймд анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Хариуцагч нарын давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн Б.Долгорсүрэнгийн 190950 төгрөг, Г.Гэрэлт-Одын 258000 төгрөгийг төрийн сангийн зохих данснаас шүүгчийн захирамжаар буцаан олгох нь зүйтэй.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5.-д заасныг удирдлага болгож ТОГТООХ нь:

 

1. Ховд  аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 153/ШШ2017/00570 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3.-т зааснаар хариуцагч нарын давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид хариуцагч Г.Гэрэлт-Одын 258000 төгрөг, хариуцагч Б.Долгорсүрэнгийн 190950 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар төрийн сангийн зохих данснаас гаргаж, хариуцагч нарт буцаан олгосугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.1, 172.2.-т зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч давж заалдах шатны шүүхийн энэ магадлалд “шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй”, “хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн”, “хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн”, “төсөөтэй харилцааг зохицуулсан хуулийг буруу хэрэглэсэн”, “шүүх хуулиар тогтоосон хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн” зэрэг үндэслэлүүдээр, магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ,

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                        Н.ТУЯА

 

ШҮҮГЧИД                                                       Д.ЖАМБАЛСҮРЭН

                                  

М.НЯМБАЯР

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] Хавтаст хэргийн 108-109 дүгээр хуудас

[2] Хавтаст хэргийн 107 дугаар хуудас

[3] Хавтаст хэргийн 169 дүгээр хуудас

[4] Хавтаст хэргийн 170 дугаар хуудас шүүх хуралдааны тэмдэглэл