Тосон буга групп ХХК, Б.Булган нарын

нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

 

Монгол Улсын дээд шүүхийн шүүгч С.Соёмбо-Эрдэнэ даргалж, танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэг, шүүгч Г.Банзрагч, Х.Сонинбаяр, Г.Цагаанцоож нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дүгээр шийдвэр,

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2108 дугаар магадлалтай,

 

Тосон буга групп ХХК, Б.Булган нарын нэхэмжлэлтэй

Сорани ХХК-д холбогдох

 

Үндсэн нэхэмжлэл: Түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ, түрээсийн гэрээ, түрээсийн гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах гэрээг тус тус хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, 383,255,395 төгрөг гаргуулах

Сөрөг нэхэмжлэл: Түрээсийн гэрээний үүрэг, алданги, учирсан хохиролд 185,153,395 төгрөг гаргуулах, үл хөдлөх хөрөнгийг анх хүлээн авсан байдлаар хүлээлгэж өгөх, хүлээн авсан байдалд нь оруулах, засвар хийсэн хаалтыг буулгахыг даалгах тухай иргэний хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Намнансүрэн, хариуцагчийн төлөөлөгч Б.Нармандах нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Намнансүрэн, Б.Түвшинтөгс, өмгөөлөгч Я.Батханд, хариуцагчийн төлөөлөгч Б.Нармандах, нарийн бичгийн дарга Г.Ууганзаяа нар оролцов.

 

Нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Тосон буга групп ХХК нь түрээсийн гэрээтэй холбоотой нэхэмжлэлийн шаардлагыг гаргасан. 2017.03.13-ны өдөр түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, хүчин төгөлдөр бусад тооцуулснаар түрээсийн төлбөр, барьцаа төлбөр, хөрөнгө оруулалтын зардал, үйлчилгээний зардал гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж, нэхэмжлэлийн шаардлагаа гурван удаа нэмэгдүүлсэн байгаа. Нэмэгдүүлсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаар Сорани ХХК-аас түрээсийн талбайн зөрүүд илүү төлсөн 24,306,906 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжилсэн. Мөн Сорани ХХК болон С.Соёлмаа нарын хооронд байгуулсан 2014.08.01-ний өдрийн түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, фитнессийн тоног төхөөрөмж эд хогшлын үнэ болох 66,800,000 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлагуудыг гаргасан. Үндэслэлийн хувьд талуудын хооронд байгуулагдсан 2014.08.28-ны өдрийн түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэж, энэ шаардлагаа тодруулж, үндсэн гэрээ болон нэмэлт гэрээнүүдийг хамтад нь хүчин төгөлдөр бусад тооцуулахаар тодруулсан. Манай компани анх 2014.08.28-ны өдөр Сорани ХХК-тай түрээсийн гэрээ байгуулж, Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороонд байрлах 500 м.кв талбайг нийт 15 жилийн хугацаанд үйлчилгээний зориулалтаар ашиглан, 1 м.кв талбайг 22,000 төгрөгөөр тооцож сар бүр 11,000,000 төгрөг төлж ирсэн. Эхний түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах шаардлагын хүрээнд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт заасан үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ гэх хуулийн шаардлага хангаагүй түрээсийн гэрээ гэж үзэж байгаа тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасны дагуу хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, хүчин төгөлдөр бус гэрээний гэрээний үр дагавруудыг шийдвэрлүүлэх шаардлага гаргасан. Мөн тус хөрөнгө нь иргэн С.Соёлмаагийн нэр дээр бүртгэлтэй байдаг ба иргэний хэргийн маргаан үүсэх явцад иргэн С.Соёлмаагийн эд хөрөнгө болох нь тогтоогдсон. С.Соёлмаа нь Сорани ХХК-тай дүр үзүүлж үл хөдлөх хөрөнгөө түрээслэх гэрээ байгуулсныг Иргэний хуулийн 56.1.2-т зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах нэхэмжлэлийг гаргаж байна. Түрээсийн гэрээний 2.1а-д заасны дагуу үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээг ажлын зургийн хамт түрээслүүлэгч талаас хавсаргах үүрэгтэй байсан боловч хавсаргаагүй байдаг. Мөн уг үл хөдлөх хөрөнгийг өмчлөгч бус этгээд гэрээ байгуулсан байдаг. Түрээсийн байрны талбайг 500 м.кв гэж тусгасан боловч бодит байдал дээр дутуу байсан нь хэрэгт авагдсан баримтаар нотлогддог. Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулснаар 2014-2016 он хүртэл төлсөн түрээсийн төлбөр болох нийт 174,041,300 төгрөгийг гаргуулах, үүнээс 13,041,300 төгрөгөөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа багасгаж түрээсийн төлбөр төлсөн 161,000,000 төгрөгийг буцаан гаргуулах, анх гэрээ байгуулахдаа барьцааны үүрэгт төлсөн 4,166,667 төгрөгийг буцаан гаргуулах, мөн гэрээгээр тухайн үед үйлчилгээ үзүүлэхээр тохиролцсон ба гэрээний хугацаанд нийт 7,723,782 төгрөгийн үйлчилгээ үзүүлсэн байх тул 7,723,782 төгрөгийг буцаан гаргуулах, Түрээсийн гэрээг удаан хугацаагаар байгуулсан тул үл хөдлөх хөрөнгийн 1 дүгээр давхарт иж бүрэн засвар хийсэн. Энэ засварт нийт 119,180,040 төгрөгийн зардал гарсныг хариуцагчаас гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага тус тус гаргасан. Иргэн Б.Булганы нэхэмжилсэн 54,000,000 төгрөгийн хувьд энэ 119,180,040 төгрөгт багтаж байгаа бөгөөд иргэнийхээ хувиар гэрээ байгуулсан болохоор манай нэхэмжлэлийг дэмжиж хамтран нэхэмжлэгчээр явж байгаа. Гэрээ хүчин төгөлдөр бус болсонтой холбоотой энэ засварын зардлыг хариуцагчаас гаргуулахаар нэхэмжилж байна. Сорани ХХК болон С.Соёлмаа нарын хооронд байгуулсан 2014.08.01-ний өдрийн түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл нь бид гэрээг байгуулахдаа хуулийн этгээдтэй гэрээ байгуулсан бөгөөд С.Соёлмаа гэх иргэнтэй гэрээ байгуулаагүй. Гэвч шүүхэд маргаан үүсэхэд хуулийн этгээдийн өмч биш болох нь тогтоогдсон. Энэ гэрээ нь шүүхийн маргаан үүссэнтэй холбоотой өөрийгөө зөвтгөх үүднээс хэлбэр төдий хийгдсэн гэрээ буюу дүр үзүүлж хийсэн гэрээ гэж үзэж байна. Сүүлд нэхэмжлэлээ фитнессийн тоног төхөөрөмжийн үнэ болох 66,800,000 төгрөг гаргуулахаар нэмэгдүүлсэн. Тосон буга групп ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Сорани ХХК-д холбогдох иргэний хэрэгт Н.Оюунбаатарын нэхэмжлэлтэй хэрэгт Сорани ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Нармандахын өгсөн гэрчийн мэдүүлэг байдаг. Иргэн Н.Оюунбаатараас манай компанид холбогдуулж худалдах, худалдан авах гэрээний үүрэгт төлсөн мөнгөө гаргуулах шаардлага гаргасан ба шүүхээс шийдвэр гарч манай компаниас 66,800,000 төгрөгийг гаргуулахаар шийдвэрлэсэн. Энэ шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон. Бид энэ тоног төхөөрөмжөө авах гэсэн боловч Сорани ХХК бусдад худалдсан байсан. Иймд Сорани ХХК-ийн байранд байсан тоног төхөөрөмжийн үнэ болох 66,800,000 төгрөгийг гаргуулах шаардлагыг нэмж гаргасан. Ингээд 2014.08.28-ны өдөр байгуулсан үндсэн гэрээ болон 2015.02.06-ны өдрийн 05-ны гэрээ, 2015.06.15-ны өдрийн 09 тоот нэмэлт гэрээнүүдийг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасан үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах, мөн 2014.08.01-ний өдрийн түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх тухай С.Соёлмаа болон Сорани ХХК нарын байгуулсан гэрээг мөн хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-т зааснаар дүр үзүүлэн хийсэн хэлцэл гэх үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах. Нийт 383,255,395 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах шаардлага гаргаж байна гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч Б.Булганы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Ичинхорол шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Тосон буга групп ХХК-ийн гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг дэмжиж байгаа. Түрээсийн байранд оруулсан хөрөнгө оруулалтын зардалтай холбоотой барилгын өрөө тусгаарлагч хана, гипсэн тааз, салхивч, цахилгааны ажил гүйцэтгэх тухай 2014.09.05-ны өдрийн 01 дугаар гэрээ, 2014.09.29-ний өдрийн 2 дугаартай гэрээг Б.Булган иргэнийхээ хувиар Н.Болдбаатар, Н.Гансүх нартай байгуулж, гэрээний үүрэгт 54,521,000 төгрөгийг төлсөн. Иймд энэ мөнгийг хариуцагчаас гаргуулж өгнө үү. Энэ мөнгө Тосон буга групп ХХК-ийн нэхэмжилж буй засварын зардал 119,180,040 төгрөгт орсон байгаа тул энэ мөнгийг тус компанид олгоход татгалзах зүйл байхгүй гэв. Дээрх хоёр гэрээг иргэнээрээ байгуулсан тул хамтран нэхэмжлэгчээр оролцож байгаа гэжээ.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон өмгөөлөгчөөс шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: Б.Булган, С.Соёлмаа 2 анх түрээсийн гэрээ байгуулсан. Сар гаруй хугацааны дараа хуулийн этгээдээр буюу Тосон буга групп ХХК-аар нөхөж гэрээ хийсэн. Тэгээд кофе шоп, хоолны газар, үсчин, гоо сайхан, бариа засал, балет бүжиг, биллиард, теннис гээд бүхэлд нь үйл ажиллагаа явуулж байсан. Манайд нэг л удаа гэрээний дагуу түрээсийн төлбөр төлсөн, сар бүр түрээсийн төлбөртэй холбоотой асуудал үүсгэж, түрээсийн төлбөрийг багасгах, эсхүл хугацааг хойшлуулах талаар асуудал үүсгэдэг байсан нь хоёр байгууллагын хооронд явуулж байсан албан бичгүүдэд тодорхой харагдана. Нэмэлт гэрээгээр түрээсийн төлбөрөө 6,000,000 төгрөг болгохоор тохиролцож тооцоо нийлсэн. Би компанийг төлөөлж сар бүр тооцоо нийлж, акт үйлдэж байсан. 2014, 2015 оны тооцоо дууссан гэж байгаа. 2016.06.16-ны өдрөөс 2017.07.01-ний өдрийг хүртэл тооцоогүй гэсэн байх тул манайх төлбөр төлөх үндэслэлгүй гэж үзэж байна. Барьцаа төлбөрийг бид тухайн үед суутгаж авсан. Түрээсийн төлбөрөө өгөхгүй байсан тул гэрээ цуцлах саналыг бид гаргасан ба үүнийг нөгөө тал хүлээн авч байраа албан ёсоор хүлээлгэж өгөхгүй манай түлхүүрийг шуудангаар явуулсан байсан. 2016.12 дугаар сард би АНУ явах болсон тул 2016 онд багтаж, 2017 оны түрээсийн төлбөрөө өгөх ёстой гэж нэхэмжлэхэд өгөхгүй гэж хэлсэн. Б.Булган үйл ажиллагаа явуулж харилцагч нараасаа мөнгө авсан байсан учраас ажил дээрээ ирж чадахгүй байна гээд надтай ажлынхаа эсрэг талд байдаг Серж гэх газар уулзаж, 1 жилийн хугацаанд үнэгүй талбай түрээслэх тухай шаардлага тавихад зөвшөөрөөгүй учраас түрээсийн төлбөрөө төлөхгүй байсан. Тэгээд сүүлдээ түрээсийн төлбөрөө төлөх шаардлага тавихад хариуцдаг хүн байхгүй болсон. Ингээд гэрээгээ цуцлахаас өөр аргагүй болсон. Бид нар өөрсдөө энэ үл хөдлөх хөрөнгийг зээлээр авсан байсан бөгөөд маш их алдагдалд орж эхэлсэн. Ингээд төлбөрийн асуудал дээр тохиролцоогүй тул гэрээгээ цуцлах шаардлага тавихад шуудангаар 2017.03.21-ний өдөр нэхэмжлэгч талаас албан бичиг болон түлхүүр явуулсан байдаг. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Учир нь 1-рт Сорани ХХК болон Тосон буга групп ХХК-ийн байгуулсан түрээсийн гэрээг хуулийн шаардлага хангаагүй гэж үзэж хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах гэж байна. Улсын бүртгэлд гэрээг бүртгүүлэх хуулийн шаардлагыг хангаагүй нь үнэн. Одоогоор С.Соёлмаа, Б.Булган нарын хооронд байгуулсан гэрээ хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа. Энэ 2 гэрээ нэг агуулгаар, нэг объект дээр хийгдсэн. Иймээс 2014-2016 онд төлсөн 161,000,000 төгрөгийг буцаан нэхэмжлэх үндэслэл байхгүй. С.Соёлмаа, Б.Булган нарын байгуулсан гэрээ хүчин төгөлдөр гэж ойлгогдож байна. Байрыг зөрчилгүйгээр буцаан өгсөн тохиолдолд барьцаа хөрөнгийг буцаан өгнө гэж заасны дагуу манайх барьцаа мөнгийг буцаан өгөх үндэслэлгүй юм. Б.Булганы гуйлтаар тухайн үеийн зах зээлийн үнээс доогуур үнээр талбайг түрээсэлсэн. Хямд түрээсэлж байгаа давуу талаа үйлчилгээ үзүүлж нөхөн төлнө гэж хоёр тал тохиролцож сард 1,000,000 төгрөгийн үйлчилгээ авахаар харилцан тохиролцсон. Тооцооллын хувьд ямар үндэслэлээр 7,723,782 төгрөгийн үйлчилгээ үзүүлсэн гэж үзээд байгаа нь ойлгомжгүй байна. Түрээсийн байранд оруулсан хөрөнгө оруулалтын зардал гэж байна. Засвар хийсэн боловч яаж бараа материал авсан, яаж татвар төлсөн нь нотлогдохгүй байгаа юм. Харин мөнгө шилжүүлсэн баримт байгаа боловч ямар учиртай мөнгө гэдэг нь мэдэгддэггүй. Сүүлд нь орсон бүх түрээслэгч нар өөрсдөө засвар хийсэн. Засвар бол хөрөнгө оруулалт биш, харин ч байгууллагын хөрөнгөд үүгээрээ хохирол учруулсан. Энэ хийсэн гэх засвараа буулгаж, анхны байдалд нь оруулж өг гэсэн боловч огт ийм ажиллагаа хийгээгүй. Эцэст нь бид өөрсдөө их хэмжээний зардал гаргаж янзалсан. Иймээс энэ шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Нэхэмжлэгч тал талбайн м.кв-аар тооцож төлбөр хийж байгаагүй. Сорани ХХК болон С.Соёлмаа нарын хооронд байгуулсан гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах гэж байна. Энэ гэрээнд Тосон буга групп ХХК ямар хамааралтай гэж хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах шаардлага гаргаад байгааг ойлгохгүй байна. Талууд өөрсдийн хүсэл зорилгоо илэрхийлж, гэрээ байгуулсан учраас хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах хууль зүйн үндэслэл байхгүй. Фитнессийн тоног төхөөрөмж, гэрээний үнэ 66,800,000 төгрөг нэхэмжилсэн. Энэ хүмүүсийг тоног төхөөрөмжөө ав гэхээр огт авдаггүй. Өөрсдөө Н.Оюунбаатар гэх хүнд зарах гээд тэр хүнээс 66,800,000 төгрөг авчхаад шүүхийн шийдвэрээр буцааж өгөхөөр болсон байдаг. Бид аргагүйн эрхэнд энэ төхөөрөмжийг нь бусдад 35,000,000 орчим төгрөгөөр зарж төлбөр мөнгөндөө суутгаж авсан. 2014.09.05-ны өдөр Б.Булган нь Н.Болдбаатар, Н.Гансүх нартай гэрээ байгуулсан. Гэхдээ гэрээний дагуу 54,521,000 төлсөн баримт байхгүй. Энэ мөнгийг мөн нэхэмжилж байгаа нь хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй. Үндсэн гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй гэж хүчин төгөлдөр бус болгохыг зөвшөөрч байна. Тэгвэл энэ хүмүүс энэ олон жил хүний хөрөнгийг муутгаж ажиллуулж, их хэмжээний ашиг олж байсныг юу гэж үзэх вэ. Дээрээс нь бүр төлсөн мөнгө бүх зүйлээ буцааж авна гэж нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна гэжээ.

 

Хариуцагч Сорани ХХК, түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нараас шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагадаа: Манай зүгээс 2017.04.14-ний өдөр сөрөг нэхэмжлэл гаргасан. 2017 оны 1, 2 дугаар сар, 3 дугаар сарын 21-ний өдрийг хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөр 11,248,134 төгрөгийг алданги 5,524,000 төгрөгийн хамт гаргуулах, мөн түрээсийн байрыг анх байсан байдлаар нь хүлээлгэн өгөхийг даалгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад байрыг чөлөөлж өгөөгүй тул 2017.03.13-ны өдрөөс 2017.12.31-ний өдрийг дуустал хугацаанд сар бүр 4,166,667 төгрөгийн хохирол тооцож, 40,000,000 төгрөг гаргуулах, 2015.12 дугаар сараас 2017.11 дүгээр сар хүртэл хугацааны дулааны төлбөрт 8,054,039 төгрөг гаргуулах, үйлчилгээний талбайг анх хүлээж авсан байдалд нь оруулан засвар хийсэн гэх хаалтыг буулгаж хүлээлгэн өгөхийг даалгах, Тосон буга групп ХХК нь дур мэдэн түрээсийн талбайд зориулалтын бус шал наасны улмаас сан техникийн хоолойн доголдлыг засахад их хэмжээний зардал гарсан тул хохиролд 21,870,000 төгрөгийг гаргуулах, 2014.08.28-ны өдрөөс 2017.02 дугаар сар хүртэл түрээсэлж байх хугацаандаа хэрэглэсэн цахилгааны төлбөр 20,009,349 төгрөг, 2017.12 дугаар сар, 2018 оны 1,2 дугаар сарын дулааны төлбөрийг сар бүрийн 577,627 төгрөгөөр тооцож 3 сарын төлбөрт 1,732,877 төгрөг. 2018 оны 1,2 дугаар сард түрээсийн байр ашигласны төлбөр, нэг сарын 4,166,667 төгрөгийг 2 сард үржүүлж 8,333,334 төгрөг, Тосон буга групп ХХК фитнессийн тоног төхөөрөмжөө авалгүй, байрыг суллаж өгөөгүй учраас олох байсан орлого 68,281,662 төгрөгийг тус тус гаргуулах шаардлага гаргаж байна. Учир нь нэхэмжлэгч тал байрыг чөлөөлж өгөөгүй, Сорани ХХК хөрөнгөө энэ хугацаанд эзэмших, ашиглах боломж байгаагүй. Тосон буга групп ХХК нь 2018.03 дугаар сараас талбайгаа нийтэд нь түрээсэлж эхэлсэн бөгөөд түрээсийн гэрээг хэрэгт хавсаргасан. Иймд нэхэмжлэгчээс нийт 185,153,395 төгрөг гаргуулах сөрөг нэхэмжлэл гаргаж байна гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад гаргасан хариу тайлбартаа: Түрээсийн төлөгдөөгүй төлбөрт 11,248,130 төгрөг нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болох нь хариуцагчийн хүлээн зөвшөөрснөөр тогтоогдож байх тул хүчин төгөлдөр бус гэрээн дээр үндэслэж хууль ёсны шаардах эрх үүсэх боломжгүй юм. Талуудын хооронд байгуулсан гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байхад хүчин төгөлдөр гэрээний үр дагавар болох шаардах эрх хэрэгжих боломжгүй юм. Талуудын хооронд байгуулсан гэрээ хэлбэрийн шаардлага хангаагүй болох нь нотлох баримтаар хангалттай тогтоогдож байхад хүчин төгөлдөр гэрээн дээр хууль ёсны шаардлага хэрэгжүүлж байгаа мэт шаардах эрхээ хэрэгжүүлж байгаа нь үндэслэлгүй. Мөн өөрсдөө байрыг битүүмжилж, орох боломжгүйгээр лацадсан байж, үр шимийг нь хүртсэн мэтээр тайлбарлан түрээсийн төлбөр нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Тухайлбал хариуцагч нь түрээсийн гэрээний зүйлийг 2017.01.01-ний өдрөөс 3 дугаар сарын 21-ний өдөр хүртэл нэхэмжлэгч өөрийн эзэмшилдээ байлгасан, үйл ажиллагаа явуулсан гэж тайлбарладаг. Гэвч түрээслүүлэгч нь түрээсийн гэрээнд байхгүй нөхцөлийг тулгаж, бүтэн жилийн төлбөрийг 2017.01 дүгээр сард багтаан төл гэсэн шаардлага тавьсан учраас 2016.12.15-ны өдөр 198/16 дугаар гэрээг дуусгавар болгох тухай албан бичгийг түрээслэгчид явуулж, түрээслэгч тал 2017 оны түрээсийн гэрээг сунгах, төлбөр төлөх хүсэлгүй бол 2016.12.31-ний өдөр гэрээг дуусгавар болгож, түрээсийн талбайг суллаж өгөх мэдэгдэл ирүүлсэн. 2017.01.16-ны өдрийн 06 дугаар мэдэгдлээр лацдах тухай албан бичиг ирүүлсэн ба 2017.02.07-ны өдөр 22/17 дугаар Сорани ХХК нь өөрийн байрны гадна хаалганы цоожийг сольсон байдаг. Мөн талуудыг байлцуулан үзлэг хийсэн бичлэг дээр 2017.02.09-ний өдөр байрыг битүүмжлэн үйл ажиллагаа явуулах, үр шимийг хүртэх боломжгүй болгосон нь сидинд хийсэн бичлэгээр тогтоогдож байгаа. Мөн Занхадэ ХХК-ийн 2017.04.13-ны өдрийн тодорхойлолт гаргах тухай албан бичигт Жи Эс ХХК нь үйлчилгээний талбайг 2017.02.07-ны өдрийн өглөө 08 цаг, 01 цагт хүлээн авсан гээд, 2017.03.21-ний өдөр шуудангаар дамжуулан хүлээлгэж өгсөн гэж тодорхойлон хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Иймээс нэхэмжлэгчийн эхний шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү. Хэлбэрийн шаардлага хангаагүй гэрээний заалтыг үндэслэн алданги нэхэмжилж байгаа нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.3 дахь хэсэгт нийцэхгүй тул сөрөг нэхэмжлэлд дурдсан алданги үндэслэлгүй. Талуудын хооронд явуулсан албан бичгүүдээр манай зүгээс түрээсийн байрыг хүлээлгэн өгөх оролдлогууд хийж, хүлээн аваагүй тул шуудангаар албан бичиг түлхүүрийг нь явуулсан үйлдлээр хангалттай тогтоогдож байна. Сорани ХХК-ийн 2017.03.22-ны өдрийн 45/17 тоот албан бичгийг 2017.03.21-ний 12 цаг 53 минутад хамгаалагчид шуудан зөөгч Тосон буга групп ХХК-аас явуулсан албан бичгийг хүлээлгэн өгсөн байна. Уг албан бичигт Тосон буга групп ХХК-ийн түрээсэлж байгаа байрны түлхүүр байгаа гэж дурдсан байдаг. Мөн 2017.03.22-ны өдөр Тосон буга групп ХХК-аас ирсэн зүйлийг хүлээлцсэн акт байгаа нь байраа хүлээлгэж өгөөгүй гэх үндэслэлгүй болохыг харуулж байна. Хариуцагчийн өмгөөлөгч фитнессийн тоног төхөөрөмжийг багшдаа зарсан байсан гэж тайлбарласан. Энэ нь гэрээнд тусгагдсантай холбоотойгоор тоног төхөөрөмж болон талбайн түрээслэгчийг хэн болохыг мэдсээр байж үндэслэлгүй нэхэмжлэл гаргасан болох нь харагддаг. Сорани ХХК-ийн 2018.02.05-ны өдрийн шүүхэд ирүүлсэн тайлбарт байрыг дахин түрээслэхээ илэрхийлсэн. Тус талбайг бусдад түрээсэлж ашиг олсон байдаг. Нэгэнт чөлөөлж өгсөн талбайг чөлөөлүүлэх нэхэмжлэл гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй юм. 2017.03.13-наас 2017.12.31-ний өдрийг дуустал сар бүр 4,166,667 төгрөг, нийт 40,000,000 төгрөг нэхэмжилж байгаа үндэслэл нь ойлгомжгүй. Хариуцагч нь байрыг чөлөөлөхгүй хохироосон гэж байгаа боловч гэрээний 3.1в-д төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй 15 хоногоос хэтэрсэн тохиолдолд түрээсийн талбайг лацдаж, гэрээг цуцлан байрыг чөлөөлж, дараагийн түрээслэгчийг оруулахаар заасан байгаа. Энэ заалтын дагуу тоног төхөөрөмжийг зарж, талбайг түрээсэлж, ашиг олоод явж байсан. Дулааны төлбөрийг 8,054,039 төгрөгийг мөн төлөх үндэслэлгүй. Учир нь Хүрээ хаус орон сууцны конторын нэхэмжилсэн тооцоо нийлсэн актаар нэхэмжилж байна гэдэг боловч хавтаст хэрэгт тооцоо нийлсэн акт байхгүй. Дулааны төлбөрийг Сорани ХХК төлөхөөр нэхэмжлэх ирсэн байгаа. Мөн уг 21 баримтын 6 баримтад Сорани ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Нармандах гарын үсэг зурсан байна. Энэ нь өнгөрсөн хугацаанд Сорани ХХК төлсөн гэх үйл баримтыг харуулж байгаа юм. Мөн 15 баримтад гарын үсэг зурагдаагүй, нотлох баримтын шаардлага хангагдахгүй баримт байгаа юм. Тус дулааны баримтын агуулгад ашиглалтын зардал /дулааны зардал/ гэж нэг ижил дүнгээр 516,087 төгрөг гэж бичигдсэн байгаа нь дулааны төлбөрийн Сорани ХХК-ийн тооцооны нэхэмжлэл болохыг харуулж байна. Иймээс үндэслэлгүйгээр нэхэмжилж байгаа тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Анх хүлээн авсан байдалд нь оруулан хаалтыг буулган өгөх шаардлага гаргадаг. Талууд анх түрээсийн байранд засвар хийхээр тохиролцож, засвар хийсэн. Дур мэдэн засвар хийсэн асуудал байхгүй. Бид 15 жилийн урт хугацаагаар түрээслэхээр болсон тул өндөр зардлаар засвар хийсэн. Гэрээний 3.2ё-д гэрээ дуусгавар болоход дотоод засал, тааз, ханын хавтан өнгөлгөөний эд зүйлийг хэвийн ажиллагаатай цаашид түрээслэхэд боломжит түвшинд байлгахаар заасан ба талуудын хооронд анхны байдалд нь оруулахаар тохиролцсон зүйл байхгүй. Мөн талууд гэрээ байгуулахдаа эд хөрөнгө хүлээлцэх акт үйлдээгүй тул анх байсан байдал гэж ямар байдлыг хэлж байгаа нь тодорхойгүй байх тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. 2018.10.17-ны өдөр 30,075,560 гаргуулах шаардлага гаргасан байдаг. Эхний шаардлага болох түрээсийн байрыг ашигласны төлбөр 8,333,334 төгрөг гаргуулах гэж байна. Нэхэмжлэлийн үндэслэлд байранд байрлаж, ашигласны төлбөр гэж дурдсан байдаг. Гэвч түрээслүүлэгч нь түрээсийн байрыг лацдан, хаалганы цоожийг сольж, түрээслүүлэгчийг 02 дугаар сарын 09-ний өдрөөс хойш дотогш орох боломжгүй болгосон атлаа байрыг ашигласан гэж төлбөр нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй юм. 2014.08.28-наас 2017.02 дугаар сар хүртэл түрээсэлж байх хугацаандаа хэрэглэсэн цахилгааны төлбөр 20,009,349 төгрөг нэхэмжилсэн байна. Энэ нэхэмжлэлийн үндэслэлд Тосон буга групп ХХК үйл ажиллагаагаа зогсоох хүртлээ өөрсдийн хэрэгцээнд ашигласан цахилгааны төлбөрөө төлөөгүй гэж нэхэмжилдэг. Гэвч талууд тохиролцон цахилгааны төлбөрийг 2 жилийн хугацаанд Сорани ХХК төлж ирсэн бөгөөд 2 жилийн хугацаанд талуудын хооронд цахилгааны төлбөрийн маргаан гараагүй. Цахилгааны тооцооллыг Сорани ХХК-ийн инженер өөрийнхөө үзэмжээр гэрээнд заагаагүй асуудлаар тооцоо гаргаж, нэхэмжилж байгаа тул хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. 2018 оны 1,2 дугаар сарын дулааны төлбөр 1,732,877 төгрөгийг шаардсан үндэслэлдээ Тосон буга групп ХХК-ийн фитнессийн тоног төхөөрөмж байрлуулж байрыг ашиглаж байсан тул дулааны төлбөр төлөх үүрэгтэй гэж дурддаг. Гэвч талуудын байгуулсан үндсэн гэрээний 4.2а-д түрээслэгч нь дулааны төлбөрийг хариуцахгүй гэж заасан бөгөөд энэ заалтын дагуу түрээсийн харилцаа явагдсан ба Сорани ХХК дулааны төлбөрөө төлж ирсэн нь бодит үйл баримтаар болон талуудын тайлбараар тогтоогдож байна. Хүрээ хаус ХХК-ийн 2017.04.13-ны өдрийн 80 тоот албан бичгээр Тосон буга групп ХХК нь 2014 оноос 2017.01 дүгээр сарыг дуустал хугацаанд гэрээтэй ажиллаж байсан бөгөөд ус, дулааны төлбөрийн тооцоогүй болно гэсэн тодорхойлолтоор Сорани ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй болох нь тогтоогдож байна. Хүчин төгөлдөр гэрээн дээр үндэслэн энэ шаардлагыг гаргаж байгаа тул хүлээн зөвшөөрөх үндэслэлгүй юм. Олох байсан орлого 68,281,662 төгрөгийг нэхэмжилсэн. Гэвч гэрээнд заасан заалтын дагуу байраа лацдан, бусдад түрээсэлж байсан нь тодорхой байгаа. Хавтаст хэрэгт 2 удаа авагдсан сөрөг нэхэмжлэлийн үндэслэлүүдэд шууд хамааралтай Н.Оюунбаатарын нэхэмжлэлтэй, Н.Нарантуяад холбогдох Иргэний хэрэгт гэрч Н.Түвшинжаргалын мэдүүлэг байгаа. Уг мэдүүлэгт Тосон буга групп ХХК гэрээгээ цуцалж гарсны дараа Жи Эс центр фитнесс клубын нэрийг Силвер жим болгосон бөгөөд, тоног төхөөрөмжүүдийг ашиглан гуравдагч этгээд фитнессийн зориулалтаар үйл ажиллагаа явуулсныг маш тодорхой гэрчилсэн байгаа. Хариуцагчийн зүгээс үл хөдлөх хөрөнгийн үр шимийг хүртэх ёстой байсан талбайг чөлөөлөөгүй гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын үйл баримт нь үндэслэлгүй юм. Хариуцагч нь бусдад талбайг түрээслэн ашиг олж үйл ажиллагаа явуулсан байгаа юм. 2017.02 дугаар сард байрыг битүүмжлэн бусдад түрээслэн Силвер жим гэх нэртэйгээр үйл ажиллагаа явуулж байсан бөгөөд байрандаа хэнийг оруулах эсэх нь өөрсдийнх нь асуудал байтал биднийг хохирол учруулсан гэж шалыг хуулахтай холбоотой хохирлыг гаргуулах шаардлага гаргаж байгаа нь үндэслэлгүй юм. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэжээ.

 

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Сорани ХХК болон Тосон буга групп ХХК-ийн хооронд тохижилт, түрээстэй холбоотой маргааныг нууж Тосон буга групп ХХК-ийн захирал гэх Булган Н.Оюунбаатараас 20,000,000 төгрөг авсан, улмаар үл хөдлөх эд хөрөнгийг барьцаалж, халхавчилсан хуурамч гэрээг байгуулан Фитнесс клубыг үргэлжлүүлэн ажиллуул гэж хууран мэхэлсэн байдаг. Н.Оюунбаатар нь 20,000,000 төгрөг өгчхөөд фитнесс клубыг үргэлжлүүлэх гэтэл Сорани ХХК уг тоног төхөөрөмжийг барьцаалсан байсан. Ийм учраас Н.Оюунбаатар гэрээнээс татгалзаж 20,000,000 төгрөгийг Тосон буга групп ХХК-иас буцаан авахаар нэхэмжлэл гаргаж шүүх гэрээнээс татгалзсаныг баталгаажуулж Монгол Улсын Дээд шүүх эцэслэн шийдвэрлэсэн. Иймд нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч байх тул хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дүгээр шийдвэрээр Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэг, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Сорани ХХК-иас 39,166,667 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-нд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 344,088,728 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгон, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 152,182,388 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, Тосон буга групп ХХК-иас 32,970,999 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч Сорани ХХК-нд олгож, нэхэмжлэгч Б.Булганы хариуцагч Сорани ХХК-нд холбогдуулан гаргасан 54,521,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь хэсэг, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэг, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 3,555,820 төгрөг, хариуцагчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1,785,726 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээн, хариуцагч Сорани ХХК-иас 353,783 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-д олгож, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-иас 322,805 төгрөгийг гаргуулж, хариуцагч Сорани ХХК-д тус тус олгож шийдвэрлэжээ.

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2108 дугаар магадлалаар Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дүгээр шийдвэрийг хэвээр үлдээж, зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-иас давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1,238,600 төгрөг, Сорани ХХК-иас давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 849,925 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн байна.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Намнансүрэн хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: ...Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалын холбогдох хэсгүүдийг эс зөвшөөрч дараах үндэслэлүүдээр хяналтын шатны гомдол гаргаж байна.

Нэг. Үндсэн нэхэмжлэлээс хангаж шийдвэрлээгүй дараах хэсгүүдийг эс зөвшөөрч гомдол гаргаж байгаа болно. Үүнд:

1. Анхан шатны шүүх нь ...талууд түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулж, гэрээгээ үл хөдлөх хөрөнгийн газар бүртгүүлээгүй нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэж үзэх үндэслэлгүй байна гэж дүгнэсэн нь байж боломгүй тайлбар, дүгнэлт юм. Учир нь шүүхийн энэ дүгнэлт нь үндсэндээ Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-д заасан Хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ, мөн зүйлийн 318.4-д Энэ хуулийн 318.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна гэж хуульчлан шууд хатуу тогтоосон хэм хэмжээг бүхэлд нь үгүйсгэсэн дүгнэлт болсон. Хүчин төгөлдөр дагаж мөрдөгдөж байгаа хуулиар тухайлсан хэлцлийн хэлбэрийг ийнхүү тусгайлан зааж хуульчилсан байгааг шүүх баримтлахгүй, хэрэглэхгүй юм бол хууль хэрэглэж хэрэг шийдвэрлэх ямарч шаардлагагүй болох юм. Ер нь Монгол Улсад Иргэний хуулиар гэрээний хэлбэр, түүнд тавигдах шаардлага, угаас хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл, гэрээний тусгайлан заасан хэлбэрийн шаардлага зэргийг хуульчлан зааж өгөх ч шаардлагагүй болох юм. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2-д Шүүгч хараат бус байж гагцхүү хуульд захирагдах... зарчмын үзэл баримтлал, агуулга ч үнэхээр утгаа алдах юм. Түүнчлэн шүүх нь өөрөө хуульд заасан нэг нь нөгөөгөөсөө шууд хамаарал бүхий байдлаар хэрэглэгдэх хэм хэмжээ-г хэрэглэхдээ өөрт таалагдсан хэсгийг нь тасдан авч хэрэглээд бусад хэсгийн үзэл баримтлал, агуулгыг нь хараагүй мэтээр, тийм агуулга хуульд байхгүй мэтээр хэрэглэж, ийм байдлаар хэргийн шийдвэрлэлтэд хандаж байгааг үнэхээр хүлээн зөвшөөрөх аргагүй. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д хуульчлан заасан шиг нэг хуулийн, нэг зүйл, заалтад заасан, нэг утга санаа нь хэнийг ч ялгаварлахгүй эрх тэгш байх зарчимд үндэслэн явагдаж, бүгдэд нэг агуулгаар хэрэглэгдэх ёстой. Харин ч хариуцагчийн зүгээс гэрээг улсын бүртгэлийн байгууллагад бүртгүүлээгүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрч, гэрээ хүчин төгөлдөр бус гэдгээ өөрөө хүлээн зөвшөөрч, илэрхийлж, улсын бүртгэлд бүртгүүлэх үүргээ хэрэгжүүлээгүй гэж илэрхийлсээр байхад шүүхээс уг байдлыг үндэслэлгүйгээр зөв мэтээр өөгшүүлж хуулийг гажуудуулсан дүгнэлт хийсэн. Энэ үүднээсээ шүүх Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4 дэх заалтуудыг хэрэглэж хэргийг шийдвэрлэх ёстой байхад уг заалтуудыг хэрэглээгүй гэж үзэх үндэслэлтэй байна. Мөн нөгөө талаар шүүхээс түрээсийн зүйлийг нэхэмжлэгчийн эзэмшил, ашиглалтад шилжүүлж өгсөн ба нэхэмжлэгч үр шимийг нь хүртэж, төлбөр төлөх үүргээ биелүүлсэн үйл баримт тогтоогдож байх тул хуульд заасан хэлбэрээр гэрээ хийгээгүй нь талуудын хүсэл зоригийн илэрхийллийг үгүйсгэх үндэслэлгүй гэж дүгнэсэн нь үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн гэрээг улсын бүртгэлийн газарт бүртгүүлэхгүйгээр хуульд заасан хэмжээгээр татвар төлөх үүргээс зайлсхийх боломжийг түрээслэгч байгууллагыг өөгшүүлсэн байдлаар дүгнэлт хийсэн нь хууль зүйн үндэслэлгүй. Нөгөө талдаа энэ дүгнэлт нь Иргэний хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1-д заасан Хүсэл зоригийн илэрхийлэл хүчин төгөлдөр болох ойлголтын агуулгаар тус хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1-д заасан Хэлцлийг хуульд заасан хэлбэрээр ... хийнэ гэж хуульчилсан агуулгыг үгүйсгэн тайлбарлах замаар тайлбар хийсэн. Ингэж буюу нэг ойлголтыг нөгөө ойлголтоор нь байхгүй болгож хууль хэрэглэж байгаа нь алдаатай дүгнэлт, тайлбар хийхэд хүргэсэн. Хуулийн үндсэн үзэл баримтлалаар бол харин ч аливаа иргэний эрх зүйн харилцааны талууд нь хэдийгээр хүсэл зоригоо илэрхийлэн харилцан хүлээн зөвшөөрсөн ч хуульд заасан хэлбэрээр хэлцлийг хийгээгүй, уг шаардлагыг хангаагүй бол Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д Хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн... хэлцэл-д тооцогдож, энэ хэлцэл нь 56 дугаар зүйлд заасан Хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл-д хамаарагдан тайлбарлагдаж, дүгнэгдэх хуультай. Өөрөөр хэлбэр, анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1.8, 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4 дэх заалтуудыг тус хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх заалтаар үгүйсгэсэн буюу хэрэглэх ёстой хуулийн хэм хэмжээг хэрэглэхгүй орхигдуулан тайлбарлах замаар дүгнэлт хийж байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүх нь энэ талаар давж заалдах шатны журмаар гаргасан гомдолдоо хангалттай тодорхой тайлбарлан гомдол гаргасан байхад огт дүгнэлт хийгээгүй орхисон. Яагаад энэ талаар дүгнэлт хийгээгүй болох шалтгааныг нь хэлж мэдэхгүй ч нэгэнт гомдолд тусгагдсан асуудал бөгөөд иргэний хэргийг үнэн зөвөөр шийдвэрлэхэд чухал ач холбогдол бүхий асуудал юм. Нэхэмжлэгч нь шүүх дээр маргаан үүсэх нөхцөл байдал бий болсон тул хуульд заасан агуулгад нийцүүлэн нэхэмжлэлийн энэ шаардлагаа тодорхойлсон бөгөөд анхан шатны шүүх дээр түрээсэлж байсан хугацааны түрээсийн төлбөрийг буцаан шаардаж байсан ч, гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцсон ч түрээсэлсэн хугацааны хэмжээгээр үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих нь шударга ёсны зарчимд нийцэхгүй тул давж заалдах гомдол гаргахдаа уг шаардлагын талаар гомдол гаргаагүй болно. Үүнийг давж заалдах шатны шүүх нь гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцуулах шаардлагыг үгүйсгэсэн байдлаар Түрээсийн төлбөрт 161,000,000 төгрөг төлсөн нь үндэслэлтэй гэх тайлбарыг хийсэн. Яг үнэндээ давж заалдах шатны шүүх нь талууд нь Иргэний хуульд заасан хэлцлийн хэлбэрт тавигдах шаардлага, үл хөдлөх хөрөнгийн түрээсийн гэрээнд тавьж өгсөн хуулийн шаардлага хангасан талаар үндсэн дүгнэлтээ хийгээгүй байж Түрээсийн төлбөрт 161,000,000 төгрөг төлсөн нь үндэслэлтэй гэж дүгнэлт хийж байгаа нь үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж чадсан гэж үзэх боломжгүй юм. Давж заалдах шатны шүүх нь зөвхөн иргэн Г.Соёлмаа, Сорани ХХК нарын хооронд байгуулсан Түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ-ний талаар л дүгнэлт хийсэн ба харин маргаан бүхий гол түрээсийн гэрээ болох нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын хооронд байгуулсан 2014.08.28-ны өдрийн 03 дугаартай түрээсийн гэрээний талаар: ...анхан шатны шүүх талуудын хоорондын эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлж Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт зааснаар түрээсийн гэрээ байгуулагдсан гэж дүгнэсэн нь үндэслэлтэй болжээ гэж тайлбарласнаас өөр дүгнэлт хийгээгүй. Өөрөөр хэлбэл, анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1.8, 318 дугаар зүйлийн 318.3, 318.4 дэх заалтуудыг тус хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 41.1 дэх заалтаар үгүйсгэсэн буюу хэрэглэх ёстой хуулийн хэм хэмжээг хэрэглэхгүй орхигдуулан тайлбарлах замаар дүгнэлт хийсэн эсэх талаар огт дүгнэлт хийгээгүй. Талуудын хооронд Иргэний хуульд заасан ямар гэрээ байгуулагдсан болохыг эрх зүйн ангийн оюутан ч хэлэх боломжтой бөгөөд хэн аль нь түрээсийн гэрээнээс өөр гэрээний агуулгаар тайлбарлан маргалдаж, мэтгэлцээгүй бөгөөд зөвхөн түрээсийн гэрээ нь хуульд заасан хэлбэрийн шаардлагыг хангаагүй гэж маргасан, хариуцагч ч өөрөө хуульд заасан хэлбэрийн шаардлагыг хангаагүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн тайлбар хийж, энэ нь шүүх хуралдааны тэмдэглэлээр бэхжигдсэн байхад энэ талаар дүгнэлт хийхээс зайлсхийсэн. Шүүх нь талуудын маргаан, түүний үндэслэл, гаргасан гомдлын болоод доод шатны шүүхийн шийдвэрийн зарим хэсгийг сонгон авах замаар дүгнэлт өгч магадлал гаргаж байгааг огт ойлгох боломжгүй, давж заалдах шатны шүүх хуульд заасан чиг үүргээ бүрэн дүүрэн хэрэгжүүлээгүй гэж үзэж болохоор байна. Иймд нэхэмжлэлийн энэ шаардлагын талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт өгч шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.

2. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх нь хэсэгтээ: Хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл гэх үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагавар болох гэрээний үүрэгт төлсөн 161,000,000 төгрөг, түрээсийн гэрээгээр тохиролцсон үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр 7,723,782 төгрөг, түрээсийн эд хөрөнгөд засвар хийсэн зардал 119,180,040 төгрөг, нийт 287,903,822 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй гэж бүх шаардлагуудыг багтаан дүгнэж байгаа нь үндэслэлгүй бөгөөд түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр байх, хүчин төгөлдөр бус байх аль нь байхаас үл хамааран үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр 7,723,782 төгрөгийг хариуцагч тал нэхэмжлэгчид төлөх ёстой. Уг 7,723,782 төгрөг нь гэрээний төлбөрт тооцогдохгүй, гэрээний төлбөр дээр нэмж тооцох төлбөр юм. Шүүх хурал дээр энэ талаар хангалттай тайлбарласан бөгөөд уг төлбөр нь түрээсийн төлбөрт орохгүйг тодорхойлсон нотлох баримтууд хэрэгт авагдсан байхад ийм үндэслэлгүй тайлбараар авах ёстой үйлчилгээний төлбөрийг хэрэгсэхгүй болгож байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Гэрээнд түрээсийн төлбөр дээр нэмэгдэж тооцогдох талаар тусгасан бөгөөд хариуцагч түүнийг үгүйсгэсэн баримт гаргаж өгөөгүй байхад, шүүх хүчээр хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагавар болох гэх тайлбар хийж хамруулж шийдвэрлэсэн. Энэ үйлчилгээний төлбөрийн хэмжээгээр хариуцагч нь үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжиж нэхэмжлэгчийг хохироох ёсгүй. Давж заалдах шатны шүүх нь энэ талаар дүгнэлт хийхдээ: ...түрээсийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт ... төлбөр дээр нэмэгдэж сар бүр 1,000,000 төгрөгийн нэмэлт төлбөр авахаар тусгасан байх тул нэхэмжлэгч нь хариуцагчид холбогдуулан үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр шаардах эрхгүй байна гэж дүгнэсэн. Давж заалдах шатны шүүх нь талуудын хооронд байгуулсан гэрээ нь Иргэний хуульд заасан хэлбэрийн шаардлага хангасан эсэх талаар дүгнэлт хийгээгүй болохоор хэлцлийн үр дагаврын талаар үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж чадаагүй. Түрээсийн гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1 дэх хэсэгт төлбөр дээр нэмэгдэж сар бүр 1,000,000 төгрөгийн үйлчилгээний эрх авна гэж заасан нь хэнд ч ойлгогдохоор түрээсийн төлбөрөөс гадна нэмэлт үйлчилгээ авахаар тохиролцож, үүний дагуу үйлчилгээг авч байсан үйл баримт нь хэрэгт авагдсан санхүүгийн баримт, түүн дээр зурсан хариуцагчийн гарын үсгүүдээр тогтоогддог. Иймд хариуцагч нь түрээсийн үндсэн төлбөрөөс гадна нэмэлт үйлчилгээ авч байсан үнийн дүнгээр хөрөнгөжиж, нэхэмжлэгчийг хохироох ёсгүй. Мөн дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүх нь түрээсийн эд хөрөнгөд засвар хийсэн зардал болох 119,180,040 төгрөгийг хангахгүй шийдвэрлэсэн. Талууд гэрээг анх байгуулахдаа 15 жилийн хугацаатай байгуулсан бөгөөд нэхэмжлэгчийн зүгээс удаан хугацаанд түрээсэлнэ гэж өндөр зардал гаргаж засвар хийсэн ба хариуцагч нь засварыг хийсэн эсэх талаар маргаагүй. Гэтэл нэг талын санаачилгаар гэрээг цуцлах болсон бөгөөд түүний улмаас түрээслэгч нь хөрөнгө оруулалт хийж, засвар хийсэн мөнгөн хөрөнгөөр хохироход хүрсэн. Тиймээс уг хохирлоо нэхэмжлэх бүрэн эрхтэй бөгөөд энэ эрхийнхээ хүрээнд шаардах эрхээ хэрэгжүүлсэн. Хариуцагч нь гэрээг цуцалж байгаа албан бичгээ 2016.12.03-ны өдөр явуулсан ба 12 сарын 31-ээс өмнө төлөх гэсэн гэрээний заалтаасаа өөрөөр шаардсан. Үүнийг нь хууль ёсны шаардлага гэж үзэх үндэслэлгүй юм. Түрээслэгч нь 12 сарын 31-ээс өмнө хэдийд ч төлөх боломжтой байхаар тохиролцсон болохоос түрээслүүлэгчийн шаардсан даруй төлөхөөр тохиролцоогүй. Хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх хурал дээр 2016.12.16-д 12 сарын төлбөрийг наана нь өгчих, би удаан хугацаагаар гадагш явах боллоо гэхэд хариу хэлээгүй гэж тайлбарласан байдаг /2хх 129х/. Энэ нь үндэслэлгүйгээр шаардлага тавьж, улмаар гэрээгээ цуцлах болсон үйл баримтыг тодорхой нотлон харуулдаг. Хариуцагч талын өмгөөлөгч нь шүүх хурал дээр үндсэн түрээсийн гэрээний 4.1-ийг дурдаж зөвшөөрөл аваагүй мэтээр үндэслэлгүй тайлбар хийдэг. Гэтэл уг гэрээний 1.4-д Түрээслүүлэгч нь Түрээслэгчид засвар хийх 2 сарын хугацаа олгож, тухайн сард түрээсийн төлбөр авахгүй. Түрээсийн төлбөр тооцогдох хугацаа 2014.11.01-ээс эхэлнэ гэж тодорхой заасан бөгөөд засвар хийх талаар Түрээслүүлэгч нь бүрэн дүүрэн мэдэж, ойлгож гэрээнд ингэж тохиролцсон. Түрээслүүлэгчийн зөвшөөрөл аваагүй гэх нь огт үндэслэлгүй, бодит байдалд нийцэхгүй тайлбар юм. Мөн хариуцагчийн тал нь шүүх хурал дээр Засварын баримт нь дандаа кассаар гарсан байх тул, хувь хүнд бэлнээр гарсан байх тул засвар хийсэн компанийн дансанд орсон эсэх нь эргэлзээтэй гэж тайлбарладаг /2хх 129х/. Гэтэл гэрчүүдийн мэдүүлгээр болон анхан шатны баримтуудаар засвар хийсэн компаниудын дансанд орсон болох нь тогтоогддог. Нэхэмжлэлийн шаардлагын энэ хэсгийг шүүхээс хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагавар гэх тайлбарт хамруулж, хэрэв хүчин төгөлдөр хэлцлийн үр дагавар гэж шаардсан бол өөр байх ёстой байсан мэт агуулга бүхий тайлбар хийж, тиймээс энэ шаардлагыг хангахгүй шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна гэж үзэж байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Нэгэнт талуудын хооронд 15 жилийн хугацаанд түрээсэлнэ гэж, тиймээс өндөр зардал гаргаж засвар хийсэн, гэтэл түрээслүүлэгчийн талаас гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалсан бодит үйл баримтаас үүдэлтэйгээр хөрөнгө оруулж засвар хийсэн зардлаа шаардаж байгааг талуудын хооронд болсон хэргийн үйл баримт, нотлох баримт зэрэгт үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй. Давж заалдах шатны шүүх нь энэ талаар дүгнэлт хийхдээ: ...түрээсийн гэрээний 1.3-т түрээслэгч нъ түрээсийн талбайн тохижилт, засвар үйлчилгээг хариуцан хийнэ гэж заажээ гэж тайлбарласан. Гэтэл давж заалдах шатны шүүхийн тайлбарлаж байгаа заалт нь өөрөө талууд түрээсийн байранд засвар үйлчилгээ хийхээр тохиролцсон байгааг бүрэн дүүрэн нотлон харуулж байгаа зүйл юм. Энэхүү гэрээний заалтыг буруугаар тайлбарлаж, нэхэмжлэлийн шаардлагын энэ хэсгийг хангахгүй байх үндэслэлийн тайлбар болгон дурдаж байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй юм. Талууд нь гэрээнд гарын үсэг зурахаас өмнө аль хэдийнээ засвар хийх талаар ойлголцож, ийнхүү тусган хүлээн зөвшөөрч гарын үсэг зурсан байхад түүнийг өөр агуулгаар тайлбарлаж байгаа магадлалын тайлбарыг ойлгох аргагүй байна. Гэрээний энэ заалт нь харин ч нэхэмжлэлийн шаардлагын энэ хэсгийг хангах үндэслэлийн нэг юм. Түүнчлэн давж заалдах шатны шүүх нь: ...хэрэгт авагдсан нотлох баримтаас үзэхэд эд хөрөнгө хөлслөгч буюу Тосон буга групп ХХК-иас хөлслүүлэгч Сорани ХХК-ийн түрээсийн эд хөрөнгөд засварын ажил хийх талаар хөлслүүлэгчээс зөвшөөрөл авсан, тухайн эд хөрөнгөд зайлшгүй зардал гарсан эсэх талаарх үйл баримт тогтоогдоогүй тул анхан шатны шүүх уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна гэж дүгнэлт хийсэн. Гэтэл дээр дурдсанчлан гэрээний талуудын хэн аль нь засвар хийх талаар гэрээндээ тодорхой тусгаж, бүтэн 2 сарын хугацаанд түрээслүүлэгчээс түрээсийн төлбөр авахгүйгээр тохиролцож, үүнийг түрээслүүлэгч тал болох иргэний хэргийн хариуцагч Сорани ХХК нь хүлээн зөвшөөрч гарын үсэг зурсан, эхний 2 сарын хугацаанд түрээсийн төлбөр аваагүй талаарх үйл баримтын талаар маргаагүй, хүлээн зөвшөөрсөн тайлбар хийсэн байхад хэргийн бодит үйл баримт-ыг утгагүй тайлбараар бүхэлд нь үгүйсгэж байгааг үнэхээр хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Харин ч гэрээний дээрх заалтууд, хариуцагчийн өөрийнх нь тайлбар, 2 сар түрээсийн төлбөр аваагүй хэргийн бодит үнэн үйл баримтаар тус тус түрээслүүлэгч буюу хариуцагч Сорани XXК нь засвар хийхийг хүлээн зөвшөөрсөн болох нь хангалттай тогтоогдож байгаа болно. Давж заалдах шатны шүүхийн энэ тайлбар, дүгнэлт нь хэргийн бодит үйл баримтад ач холбогдол өгөхгүйгээр зөвхөн хэрэгт бичгийн ийм баримт байхгүй байна гэх хэт нэг талыг барьж, муйхраар хандсан үндэслэлгүй явцуу дүгнэлт болсон. Мөн давж заалдах шатны шүүхийн тухайн эд хөрөнгөнд зайлшгүй зардал гарсан эсэх талаарх үйл баримт тогтоогдоогүй... гэх худал тайлбар нь үнэнд нийцэхгүй учир хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Шүүх нь юуг, хэрхэн бодож ийм дүгнэлт хийгээд байгаа нь ойлгомжгүй. Түрээслэгч нь гэрээгээр тохиролцсоны дагуу 2 сарын хугацаанд засвар хийсэн, засвар хийсэн компани болон иргэн нь гэрчээр оролцож засвар хийсэн талаар гэрчийн мэдүүлэг өгсөн, засвар хийхэд гарсан материалын зардлуудын зарлагын баримтыг хэрэгт хавсаргасан, засвар хийхээс өмнөх болох засвар хийсний дараах байдлыг харуулсан зураг нь хэрэгт авагдсан, засвар хийсэн талаар маргаагүй энэ шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй талаар хариуцагч нь маргаж тайлбарлаж байхад эдгээр нотлох баримт, хариуцагчийн тайлбар, хэргийн үйл баримтуудыг хэрхэн яаж үнэлэхээрээ ингэж дүгнэлт хийж байгааг ойлгох аргагүй байна. Түрээслүүлэгч нь явуулах гэж байгаа үйл ажиллагаандаа тохируулан фитнес, кофе шопын зориулалтаар засвар хийхээс өөр ямар ч аргагүй нөхцөл байдлыг үндэслэн Түрээслүүлэгчээс бүтэн 2 сарын хугацаанд засвар хийхийг гэрээгээрээ хүлээн зөвшөөрсөн байхад ...тухайн эд хөрөнгөд зайлшгүй зардал гарсан эсэх... гэж нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгохын тулд хийж байгаа тайлбарыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй.

3. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх нь хэсэгтээ: Хэрэгт авагдсан бичгийн баримтаар хөлслөн өгсөн эд хөрөнгийн биет байдлын доголдлоос болж эд хөрөнгийн ашиглалт буурсан буюу хохирол учирсан гэж үзэх үйл баримт тогтоогдохгүй байх тул түрээслэгчид төлөх хөлсний хэмжээнээс бууруулах үндэслэлгүй, энэ талаар гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлгүй гэж дүгнэсэн бөгөөд талуудын хооронд байгуулагдсан 2014.08.28-ны өдрийн 3 дугаартай гэрээний 1.1-д түрээслүүлэгч нь 500 метр ам дөрвөлжин талбай бүхий үйлчилгээний зориулалттай байрыг түрээслэгчийн эзэмшил ашиглалтад өгөхөөр тохирсон бөгөөд шинжилгээний байгууллага болох Тоонто гранд ХХК-ийн дүгнэлтээр Баянзүрх дүүрэг, 12 дугаар хороо, Токиогийн гудамж, 6/1 байрны 1 давхрын Ү-220403978 улсын бүртгэлийн дугаартай түрээсийн үл хөдлөх эд хөрөнгийн нийт талбайн хэмжээг 424,27 мкв тогтоосон үйл баримт байсаар атал талбайн зөрүүд шаардсан 24,384,906 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй. Талбайн зөрүүтэй холбоотой доголдлыг арилгахад гаргасан зардал гэж үзэх боломжгүй гэж дүгнэж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Хариуцагч Сорани ХХК нь мкв-ын бодит байдлыг биднээс нууж талбайн зөрүүтэй хэмжээгээр дээрх дүнгээр үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн байдал хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар хангалттай тогтоогдож байхад шүүхээс хуулийг буруу тайлбарлан үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн. Хариуцагчийн ийм үйлдлийн улмаас нэхэмжлэгч нь дээрх дүнгээр хохирч үлдэх ёсгүй. Давж заалдах шатны шүүх нь энэ талаар хэрэгт авагдсан 05 тоот, 08 тоот, 09 тоот түрээсийн гэрээний нэмэлт өөрчлөлтөөр талууд мөнгөн төлбөрийг он, сар, өдрийн дарааллаар төлөхөөр тохиролцсон байгаа учир үндсэн гэрээнд төлбөрийн хэмжээ, хугацаанд өөрчлөлт оруулж, түрээсийн төлбөрийн хэмжээг бууруулж төлөхөөр харилцан тохиролцож тооцоо нийлсэн байх тул шүүх уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй орхиж шийдвэрлэснийг буруутгах боломжгүй байна гэжээ. Гэтэл ийнхүү тайлбарлаж байгаа эдгээр нэмэлт гэрээнүүдийг хийх үед ч нэхэмжлэгч тал гэрчилгээнд тусгагдсан хэмжээтэй гэж ойлгож байсан, гэтэл бодит байдал дээр 424,27 мкв-ыг 500 мкв гэж хууран үүний зөрүүгээр үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн болох нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар хангалттай нотлогддог. Шүүх нь үндсэндээ ийм их зөрүүтэй байсан гэдгийг мэдсээр байж харилцан тохиролцож нэмэлт гэрээнүүдийг байгуулсан мэт агуулгаар дүгнэлт хийж байгаа нь буруу. Шүүхэд маргаан үүсэх үед энэ байдлыг мэдэж, шүүхийн шатанд шинжээчийн дүгнэлтээр бүр тодорхой болж батлагдсан зүйл юм. Ийм байхад шүүх нь үндэслэлгүй дүгнэлт хийж хариуцагчийг ийм арга замаар бусдыг хохироож байгаа үйлдлийг нь өөгшүүлж байгаа нь өөрөө байж болохгүй зүйл юм. Яг өнөөдөр ч гэсэн ийм арга замаар өөр бусдыг хууран үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөөр байна. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагын энэ хэсгийг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.

4. Анхан шатны шүүх нь шийдвэрийнхээ үндэслэх нь хэсэгтээ: Нэхэмжлэгчээс түрээсийн байранд үлдээсэн тоног төхөөрөмжийн үнэ болох 66,800,000 төгрөг гаргуулах шаардлагын хувьд нэхэмжлэгчээс өөрт учирсан гэх хохирлын хэмжээг өөр байдлаар нотолж ирүүлээгүй байна гэж дүгнэж байгаа нь хавтаст хэрэгт авагдсан гэрч Б.Оюунбаатарын мэдүүлэг, Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шийдвэр, нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын тайлбараар 66,800,000 төгрөгийн үнэ бүхий тоног төхөөрөмж байсан гэдэг нь нотлогдож байхад хариуцагчийн дур мэдэн худалдан борлуулсан үнэ болох 35,000,000 төгрөгийн хэмжээнд хангаж шийдвэрлэж байгаа нь мөн хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй байна. Нэхэмжлэгч нь бусдын өмч хөрөнгийг зөвшөөрөлгүйгээр дур мэдэн, бага үнээр бусдад борлуулсныг шүүх өөгшүүлж, хэрэгт бусдад худалдан борлуулахаар тохиролцон өгч байсан үнэ тодорхой, түүнийг нь дур мэдэн худалдан борлуулсан хариуцагч сайн мэдэж байсан, энэ талаар шүүхийн шийдвэрт хүртэл тодорхой тусгагдсан зэрэг нотлох баримтуудыг үнэлэхгүй орхигдуулж, улмаар тоног төхөөрөмжийн үнийг нотолсон нотлох баримтыг гаргаж өгөөгүй гэж нэхэмжлэгчийг буруутгаж байгаа нь огт үндэслэлгүй. Хавтаст хэргийн материалаас энэ бүхэн нь тодорхой дүгнэгдэж байхад шүүх тоног төхөөрөмжийн үнэ тодорхой бус, бусдад худалдсан үнэ нь тодорхойгүй байсан мэтээр тайлбар хийсэн нь бодит байдалд нийцээгүй. Давж заалдах шатны шүүх нь нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК нь фитнесийн тоног төхөөрөмжийг гуравдагч этгээд Б.Оюунбаатарт 66,800,000 төгрөгөөр худалдсан гэх худалдах, худалдан авах гэрээний үр дагаврыг шүүх шийдвэрлэсэн байгаа нь уг тоног төхөөрөмжийг 66,800,000 төгрөгийн үнэтэй гэж үзэх үндэслэл болохгүй гэж дүгнэсэн нь өөрөө үндэслэлгүй. Учир нь дурдаад буй шүүхийн шийдвэрээр Тосон буга групп ХХК нь иргэн Б.Оюунбаатарт 66,800,000 төгрөгөөр худалдан борлуулахаар тохиролцсон, энэ талаар гэрээг байгуулсан, худалдан авагч нь урьдчилгаа төлбөрт 20,000,000 сая төгрөг шилжүүлсэн, харин үүний дараа гэрээнээс татгалзаж урьдчилгаа төлбөрөө гаргуулахаар шаардах эрхээ хэрэгжүүлэн шүүхэд хандаж, түүнийг нь шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэр юм. Эдгээр үйл баримтуудыг уг шүүхийн шийдвэр нь нэгэнт дүгнэлт өгч хэргийг шийдвэрлэсэн байхад гуйвуулсан тайлбар хийж үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн. Иймд тоног төхөөрөмжийн үнээс хангахгүй шийдвэрлэсэн хэсэг болох 31,800,000 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.

Хоёр. Сөрөг нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэснийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй тухайд. Шүүхээс сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 2017.01 дүгээр сараас 03 сарын 21-ний өдөр хүртэлх хугацааны төлбөрт 11,248,134 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэхдээ шүүхээс өөрөө дүгнэлт хийсэн төлбөр төлөх хугацааны талаар түрээслүүлэгч талаас хүргүүлсэн саналыг түрээслэгч тал хүлээн аваагүй, талуудын хооронд байгуулсан гэрээ улмаар цуцлагдах болсон нь тогтоогдож байна, хэрэгт авагдсан Сорани ХХК-ийн 2017.02.01-ний өдрийн 19/17 тоот албан бичгээр, уг хугацаанд нэхэмжлэгч нь түрээсийн байрыг ашиглаж, үр шимийг нь хүртэж байсан гэх үндэслэлгүй гэх дүгнэлтүүд хийсэн атлаа энэхүү дүгнэлтдээ нийцсэн байдлаар шийдвэрээ гаргаагүй. Өөрөөр хэлбэл, Шүүх нь ийм дүгнэлтийг хийсэн байж сөрөг шаардлагын энэ хэсгийг хангаж шийдвэрлэж байгаа нь хууль ёсны болж чадаагүй. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар нэхэмжлэгч түрээсийн байрыг ашиглаж, үр шимийг хүртэх хуульд заасан боломжоор хангах хуулиар хүлээсэн үүргээ түрээслүүлэгч нь биелүүлээгүй байхад түрээсийн төлбөрийг төлөх ёстой гэж шийдвэр гаргаж байгаа нь хуульд нийцэхгүй дүгнэлт болсон. Шүүх өөрийнхөө дээрх дүгнэлтээр хэргийн бодит үйл баримтын талаар тогтоож зөв дүгнэлт хийсэн бол уг хугацаанд түрээслэн үр шимийг нь хүртсэн эсэх талаар дүгнэлт өгч хэргийг үнэн зөвөөр шийдвэрлэх ёстой. Мөн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас цахилгааны төлбөрт 20,009,349 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэхдээ гэрээний 4.1.а-г дурддаг. Гэтэл энэ заалтаас хэрэгжээгүй буюу бодит байдал дээр цахилгаан, дулааны төлбөрийг түрээслүүлэгч тал өөрөө хариуцан төлж ирсэн байдаг. Хариуцагч нь цахилгааны төлбөрийг 2014.08 сараас буюу гэрээг анх байгуулсан өдрөөс хойш шаарддаг, хэрэв энэ хугацаанд буюу бүтэн 3 жилийн хугацаанд цахилгааны төлбөрөө түрээслэгчээс төлөөгүй бол гэрээний харилцаа хэвийн үргэлжлэн явагдах ямарч боломжгүй юм. Энэ тохиолдолд хариуцагч нь цахилгааны төлбөрөө 3 жилийн хугацаанд нэг ч удаа шаардахгүй өөрөө төлөөд яваад байсныг юу гэж ойлгох вэ? Үүнтэй холбоотойгоор өнгөрсөн 3 жилийн хугацаанд цахилгааны төлбөр шаардаж байсан, шаардах эрхээ хэрэгжүүлж байсан талаарх үйл баримтаа нотолсон баримтыг хариуцагчаас нэг ч баримт гаргаж өгөөгүй, түүнийг шүүхээс асууж тодруулаагүй байж ийм дүгнэлт хийж байгааг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Шүүх хариуцагчийн гаргаж өгсөн гэх цахилгааны төлбөрийн тооцооллыг дурдаж түүнийг үгүйсгэсэн нотлох баримтыг нэхэмжлэгчээс ирүүлээгүй гэх хэсэгт ач холбогдол өгөхөөсөө өмнө хэргийн үйл баримтын бодит үнэнийг олж дүгнэлт өгөх үүднээс 3 жилийн хугацаанд яагаад энэ талаар шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй байж, шүүх дээр маргаан үүсэхээр ийм шаардлага гарч ирж байгааг бүрэн дүүрэн тодруулсны дараа хэрхэн дүгнэлт өгөхөө тодорхойлох байсан. Гэрээнд хэрхэн заасан байна, гэвч түүнийг талууд ямар байдлаар хэрэгжүүлсэн байна, бодит байдал дээр гэрээнд зааснаас өөрөөр хэрэгжүүлж байсныг хариуцагч үйлдлээрээ хүлээн зөвшөөрч ирсэн байна зэрэгт үндэслэлтэй дүгнэлт өгч чадаагүй. Үндсэндээ шүүх бол бодит байдал дээр хэрхэн яаж хэрэгжсэн нь хамаагүй гэрээнд юу гэж заасан байна гэсэн байдлаар хэргийн шийдвэрлэлтэд хандаж байгаад гомдолтой байна. Хариуцагч нь бодит байдалд нийцэхгүй шаардлага гаргаж түүнийгээ шүүхээр хангуулж байгаа нь зүйд нийцэхгүй. Түүнчлэн сөрөг нэхэмжлэлээс хангаж шийдвэрлэсэн дулааны төлбөрийг шийдвэрлэхдээ Хүрээ хаус ХХК-ийн дулааны төлбөрийн баримтыг үндэслэдэг. Гэтэл Хүрээ хаус ХХК-иас нэхэмжлэгч нь төлбөр тооцоогүй болохыг тодорхойлсон албан бичиг буюу нотлох баримтыг үнэгүйдүүлж, Хүрээ хаус ХХК-иас хариуцагчид ирсэн баримтыг нэхэмжлэгчээр төлүүлэхээр шийдвэрлэснийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Хүрээ хаус ХХК нь уг үл хөдлөх хөрөнгийн ашиглалтыг хариуцсан хуулийн этгээд байсан бөгөөд түрээсийн гэрээ цуцлагдаж байгаатай холбоотойгоор Хүрээ хаус ХХК-иас нэхэмжлэгч нь тооцоо байгаа талаар лавлахад Ямар нэгэн тооцоо байхгүй талаар албан бичгийг манайд ирүүлж байсан бөгөөд үүнийг нотлох баримтаар шүүхэд гаргаж өгсөн, нотлох баримтаар шинжлэн судлуулсан байхад энэ нотлох баримтыг хуулийн хүрээнд үнэлэхгүй байгаад гомдолтой байна. Энэ нотлох баримтаар сөрөг шаардлагыг хангаж шийдвэрлэсэн цахилгаан болон дулааны төлбөртэй холбоотой хэсгүүд нь бүхэлдээ үгүйсгэгдэх юм. Иймд дээр дурдсан үндэслэлүүдийн хүрээнд дүгнэлт өгч анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалд үндсэн нэхэмжлэлээс 183,158,927 төгрөгийн шаардлагыг хангаж, сөрөг нэхэмжлэлээс 32,970,999 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосон өөрчлөлтийг оруулж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагчийн төлөөлөгч Б.Нармандах хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Тус компанийн Тосон буга ХХК-тай холбоотой Давж Заалдах Шатны Шүүхийн магадлалын дараах хэсгийг эс зөвшөөрч Дээд шүүхэд гомдол гаргаж байна. Сөрөг нэхэмжлэлээс хангаж шийдвэрлээгүй дараах хэсгүүдэд гомдол гаргаж байна. Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд Хариуцагч гэрээ цуцалсны улмаас учирсан хохирол 108,281,662 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг шаардлагын үндэслэлээ Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл, тайлбар түүнтэй холбоотой баримтыг өөрөө нотлох, нотлох баримтыг цуглуулах, гаргаж өгөөгүй тул шүүх гэрээ цуцалсны улмаас учирсан хохиролд 108,281,662 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасантай нийцжээ гэж магадлал гаргасан, Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд 2018 оны 1,2-р сард түрээсийн байр ашигласан төлбөр 8,333,334 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг анхан шатны шүүх фитнесийн тоног төхөөрөмж түрээсийн байранд байрлаж байсан нь тухайн түрээсийн обьектийн ашиглаж, үр шимийг нь хүртэж байсан гэж үзэх үндэслэлгүй гэж дүгнэн хэрэгсэхгүй болгосон нь зөв гэж дүгнэсэн нь шударга бус шийдвэр гэж хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Иргэний хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.2 дахь хэсэгт зааснаар хууль ёсны эзэмшигч нь Эд хөрөнгийг эзэмшилдээ байлгах хугацаандаа тухайн эд хөрөнгийн үр шимийг хүртэх эрхтэй гэж заасан байдаг. Мөн иргэний хуулийн 227.1, 227.3, 227.4, 227.5 хэсэгт зааснаар бид хохирлоо нэхэмжлэх эрхтэй. Бидний дээр дурдсан эрхийг Тосон буга ХХК нь дараах байдлаар хязгаарлаж өөрийн хөрөнгөө захиран зарцуулах эрхгүй болгосныг нотлох баримтын хамт өгсөн байдаг. Тосон буга ХХК Гэрээний үүргээ зөрчиж түрээсийн төлбөрөө төлөлгүй фитнесийн тоног төхөөрөмжөө орхин байрыг хүлээлгэн өгөлгүй 104 үйлчлүүлэгчээс фитнесийн төлбөр гэж улирал, жилээр нь урьдчилан 11 гаран сая төгрөг авч /хх2-10,11 хуудас/ түлхүүрийг Монгол шуудангаар явуулан зугтаан алга болсон байдаг. Мөн Түрээсийн байранд байсан фитнесийн тоног төхөөрөмжийг түрээсийн гэрээний хамт зарна гээд иргэн Оюунбаатарыг залилан их хэмжээний мөнгө авсан нь шүүхээр тогтоогдож 2 жил орчим хугацаанд фитнесийн тоног төхөөрөмж нь манай байранд байсаар л байсан. Манай компани Тосон буга ХХК-ийг тоног төхөөрөмжөө авч, түрээсийн байраа чөлөөлж өгөхийг 2017.02 дугаар сараас эхлэн утсаар, мэйлээр, бичгээр 15 удаа мэдэгдсэн байдаг. /Мэдэгдэл бүгд эх хувиараа хэргийн материалд байгаа/ Хөрөнгөө авахгүй болохоор бид Баянзүрх дүүргийн анхан шатны шүүхэд Тосон буга ХХК-ийг түрээсийн байрыг чөлөөлж өгөхийг даалгах тухай нэхэмжлэл гаргасан байдаг. /хх1-249 хуудас, хх2-98 хуудас/ 2017.06.16-ны өдрийн шүүх хурлын Дугаар 101/ШШ2017/02/099 Шүүхийн шийдвэрээр ...Тосонбуга ХХК-д Баянзүрх дүүргийн 1-р хороо, 12 дугаар хороолол, Токиогийн гудамж, 6/1 дүгээр байрны 1 дүгээр давхар ажлын байрны зориулалттай 543 м.кв талбай бүхий Ү-2204039780 дугаар эрхийн улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн үл хөдлөх эд хөрөнгийг чөлөөлөхийг даалгаж... байсан боловч шүүхийн шийдвэрийг үл хүндэтгэн биелүүлээгүй. Мөн Тосон буга ХХК нь шүүх хурлыг удаа дараа өмгөөлөгчөөс, шүүгчээс, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс татгалзаж байна гэж 2 жил орчим хойшлуулж, манай байрыг чөлөөлж өгөхгүй байсаар байсан. Иймд манай компани байраа эргэлтэд оруулж банкны зээлээ төлөхийн тулд үйлчилгээний талбайг чөлөөлөхөөс өөр аргагүй байдалд хүрч олон нийтийн сүлжээгээр фитнесийн тоног төхөөрөмж зарна гэсэн зар явуулж Тосон буга ХХК-ийн өөрсдийн хөрөнгө гэж нэхэмжилсэн тоног төхөөрөмжийг 2018.08.14-ны өдөр УП-92090411 регистийн дугаартай Эрдэнэбилэг овогтой Анхбаярт зах зээлийн ханшаар зээлээр худалдаж хүлээлгэн өгч байраа чөлөөлсөн байдаг. Нотлох баримтаар фитнесийн тоног төхөөрөмжийг 2018.08.14-нд худалдсан баримт болох Худалдах, худалдан авах гэрээ /хх5-26,27,28/ хуудас, Эд хөрөнгө хүлээлцсэн акт /хх5-31,32 хуудас/ хавсаргасан байдаг. 2017.02 дугаар сараас 2018.08.18-ны хүртэлх Тосон буга ХХК-ийн фитнесийн тоног төхөөрөмж түрээсийн байранд байж үүний улмаас 1,7 жил өөрийн хөрөнгийг ашиглаж чадаагүйг үүгээр нотлогдож байна. Тосон буга ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон өмгөөлөгч нар нь байрыг түрээслэгчид хүлээлгэн өгөөгүй, фитнесийн тоног төхөөрөмжөө байрлуулж байснаа шүүх хурал дээр хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Гэтэл шүүх Тосон буга ХХК-д фитнесийн тоног төхөөрөмжийн зарагдсан үнэ 35 сая төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах шийдвэр гаргасан мөртлөө нэхэмжлэгчийн хэдэн жил авахгүй манай байранд байлгаж бидний өөрсдийн хөрөнгөө ашиглах боломж олгоогүй хохирол болох 108,281,662 төгрөг мөн 8,333,334 төгрөг нийт 116,614,996 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосон нь шударга бус юм. Манай компани Тосон буга ХХК-ийн хаяад явсан, ав гэхэд авахгүй байсан фитнесийн тоног төхөөрөмжийг 1,7 жил хадгалж олох байсан 116,6 сая төгрөгийн орлогоо хааж байраа ашиглаж чадахгүй дулаан, СӨХ, банкны зээлийн зардлаа төлж байсан нь бидний бодит хохирол юм. Ямар ч компани ийм хохирлыг удаан амсаж чадахгүй дампуурахад ойрхон болдог. Энэ байдлаас харахад шударга бизнес эрхлэгчдийг өөрийн хөрөнгөө ашиглах боломжгүй болгон хэдэн жилээр хохироож гацааж болдог, зальт этгээдүүдэд бусдын өмч хөрөнгийг үнэ төлбөргүй ашиглаж завших, дураар аашлах боломжийг олгосон шударга бус дүгнэлт гэж үзэж байна. Бурхан минь энэ хэдэн жил Тосон буга ХХК-ийн хариуцлагагүй байдлаас болж өөрийн эзэмшлийн байраа чөлөөлж авч ашиглан банкны зээлээ төлөх гэж ямар их ачаалал үүрсэн билээ. Үнэхээр уйлах багадаж байна. Олох байсан орлогын 116,6 сая төгрөгийн тооцооллыг бодит тухайн байрыг түрээсэлсэн түрээсийн гэрээний орлогоор бодсон. Түрээсийн гэрээ /хх 4-134- 38, хх4 124-128, хх4-139, хх4-137, хх4-129/. Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд нэхэмжлэгч нь дур мэдэн түрээсийн талбайд зориулалтын бус шал хийсний улмаас сантехникийн гэмтэл хоолойг засварлахад зарцуулсан зардал 21,870,000 төгрөг гаргуулахаар шаардсаныг хэрэгт авагдсан материалаар түрээслэгчийн түрээсийн эд хөрөнгөнд засан сайжруулалт хийсэн үйлдэл нь хариуцагчид 21,780,900 төгрөгийн хохирол учруулсан шууд шалтгаант холбоогүй гэж үзэж уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосныг буруутгах үндэслэлгүй байна гэж дүгнэсэн. Түрээсийн гэрээний 4.1.д хэсэгт Түрээсийн байрны үндсэн хийцэд засвар өөрчлөлт хийх, дотоод заслыг өөрчлөх бол албан бичгээр мэдэгдэж /зургийн хамт/, Түрээслүүлэгчийн зөвшөөрлийг бичгээр авна. Түрээслүүлэгчийн зөвшөөрлийг бичгээр авсан эсэх нь хууль тогтоомж зөрчих болон чанаргүй хийсэн засвар өөрчлөлттэй холбоотойгоор учирсан хохирол, түүнийг арилгах үүрэг, хариуцлагаас чөлөөлөгдөх үндэслэл болохгүй гэж заасан байдаг. Тосон буга ХХК нь манай байгууллагаас ямар ч зөвшөөрөл авахгүй мэргэжлийн бус хүмүүсээр чанаргүй материалаар засвар хийлгэсэн, засвар хийсэн ажилтан нь засвартаа ямар ч баталгаа өгөөгүй гэдгээ шүүх хуралд гэрчээр оролцохдоо мэдэгдсэн. Мэргэжлийн бус хүмүүсээр дур мэдэн цахилгаан сантехникийн нөхцөлийн стандартын бусаар сантехникийн шугам хоолойгоор цахилгааны масстай утас явуулж цахилгааны масс үүсэж компьютер, хөргөгч, процессор шатсан нь бодит хохирол юм. /хх4-162, хх4-165, хх4-123, хх4-122,хх4-121/ Мөн цахилгаан масс үүссэн, ус алдсан, тааз нурсан зургууд материалд хавсаргасан байгаа. Мэргэжлийн бус хүмүүсээр чанаргүй материалаар засвар хийсний улмаас учирсан хохирол 21,780,000 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосныг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Иймд дээр дурдсан үндэслэлүүдийн хүрээнд 138,394,996 төгрөгийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

Тосон буга групп ХХК нь Сорани ХХК-д холбогдуулан:

 

-С.Соёлмаа, Сорани ХХК-ийн хооронд 2014.08.01-ний өдөр байгуулагдсан 01 тоот түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ, Тосон буга групп ХХК болон Сорани ХХК-ийн хооронд 2014.08.28-ны өдөр байгуулагдсан 03 тоот түрээсийн гэрээ, уг гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулсан 2015.02.06-ны өдрийн 05 тоот болон 2016.06.15-ны өдрийн 09 тоот гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох,

 

-түрээсийн төлбөрт төлсөн 161,000,000 төгрөг, үйлчилгээ үзүүлсний төлбөр 7,723,782 төгрөг

 

-гэрээ байгуулахад барьцаа болгож авсан 4,166,667 төгрөг

 

-түрээсийн төлбөрт илүү төлсөн /талбайн хэмжээ дутуу байсан гэж/ 24,384,906 төгрөг

 

-түрээсийн байранд хийсэн засварын зардал 119,180,040 төгрөг

 

-түрээсийн байранд үлдээсэн тоног төхөөрөмжийг дур мэдэн бусдад худалдсаны хохиролд 66,800,000 төгрөг, нийт 383,255,395 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийг,

 

Б.Булган Сорани ХХК-д холбогдуулан засварын зардалд 54,521,000 төгрөг /энэхүү мөнгө нь Тосон буга групп ХХК-ийн засварын зардал гэж нэхэмжилж буй 119,180,040 төгрөгийн шаардлагад багтсан/ гаргуулах нэхэмжлэлийг,

 

Сорани ХХК нь Тосон буга групп ХХК-д холбогдуулан:

 

-2017.01 сараас 03.21 хүртэлх түрээсийн төлбөр 11,284,134 төгрөг,

 

-2015.12 сараас 2017.11 дүгээр сар хүртэл дулааны төлбөр 8,054,039 төгрөг,

 

-2017.12, 2018.01, 02 сарын дулааны төлбөр 1,732,877 төгрөг

 

-2014.08.28-наас 2017.02 сар хүртэл цахилгааны төлбөр 20,009,349 төгрөг

 

-алданги 5,624,000 төгрөг

 

-2017.03.13-аас 2017.12.31-ний өдөр хүртэл олох байсан орлого 40,000,000 төгрөг

 

-тоног төхөөрөмжөө аваагүйгээс, байраа ашиглаж чадаагүй олох байсан орлого 68,281,662 төгрөг

 

-зориулалтын бус шал нааснаас сантехникийн хоолой засварласан зардалд 21,870,000 төгрөг

 

-2018 оны 01, 02 сарын түрээсийн байр ашигласны төлбөр 8,333,334 төгрөг, бүгд 185,153,395 төгрөг гаргуулах

 

-үл хөдлөх хөрөнгийг анх хүлээн авсан байдлаар хүлээлгэж өгөх, хүлээн авсан байдалд нь оруулах, засвар хийсэн хаалтыг буулгахыг даалгах сөрөг нэхэмжлэлийг тус тус гаргасан байна.

 

Хариуцагч нь анхан шатны шүүх хуралдаанд үл хөдлөх хөрөнгийг анх хүлээн авсан байдлаар хүлээлгэж өгөх, хүлээн авсан байдалд нь оруулах, засвар хийсэн хаалтыг буулгахыг даалгах нэхэмжлэлээсээ татгалзаж бусад шаардлагаа дэмжжээ.

 

Хариуцагч Сорани ХХК үндсэн нэхэмжлэлийг, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК сөрөг нэхэмжлэлийг тус тус зөвшөөрөөгүй маргажээ.

 

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Б.Оюунбаатар бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдээр оролцож тайлбар гаргасан байна.

 

Анхан шатны шүүх, Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэг, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч Сорани ХХК-аас 39,166,667 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-д, Тосон буга групп ХХК-аас 32,970,999 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч Сорани ХХК-д тус тус олгохоор, үндсэн болон сөрөг нэхэмжлэлийн үлдэх хэсгийг болон нэхэмжлэгч Б.Булганы хариуцагч Сорани ХХК-д холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн, давж заалдах шатны шүүх зохигчийн гомдлоор хэргийг хянаж шийдвэрийг хэвээр үлдээжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Намнансүрэнгийн фитнессийн тоног төхөөрөмжийн үнийн зарим хэсгийг гаргуулсныг зөвшөөрөөгүй гомдлыг хангаж, гомдлын бусад хэсэг болон хариуцагчийн төлөөлөгч Б.Нармандахын гомдлыг тус тус хангахгүй орхиж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Нэг. Үндсэн нэхэмжлэлийн талаар:

 

1. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэрээний харилцааг зөв тодорхойлоогүй байх тул энэ үндэслэлээр шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулав.

 

Анхан шатны шүүх, ...зохигчийн хооронд түрээсийн гэрээ байгуулагдсан, гэрээний зүйл нь үл хөдлөх эд хөрөнгө ба гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлэх хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй боловч гэрээ хэрэгжиж, хариуцагч нь хөрөнгийг нэхэмжлэгчийн эзэмшил ашиглалтад шилжүүлсэн, нэхэмжлэгч нь үр шимийг хүртэж, төлбөр төлөх үүргээ биелүүлсэн нь тогтоогдсон тул хуульд заасан хэлбэрээр гэрээ байгуулаагүй нь талуудын хооронд хийгдсэн хэлцэл, хүсэл зоригийн илэрхийлэл болон тэдгээрийн нэгдлийг үгүйсгэх үндэслэлгүй гэж дүгнэж Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 318.3, 199 дүгээр зүйлийн 199.3-т заасныг хэрэглэсэн нь хууль хэрэглээний хувьд алдаатай, давж заалдах шатны шүүх үүнийг залруулаагүй байна.

 

Анхан болон давж заалдах шатны шүүх гэрээний зүйл юу болох, гэрээний зорилго, гэрээний зүйлийг нэхэмжлэгч хэрхэн ашиглаж үйл ажиллагаа явуулсан байдлын талаар тодруулж дүгнээгүй байна.

 

Тосон буга групп ХХК болон Сорани ХХК-ийн хооронд 2014.08.28-ны өдөр 03 тоот түрээсийн нэртэй гэрээ байгуулагдаж, уг гэрээгээр хариуцагч нь С.Соёлмаагийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутагт байрлах 500 м.кв талбай бүхий байрыг нэхэмжлэгчид 15 жилийн хугацаатай 1 сарын 11,000,000 төгрөгийн төлбөртэй эзэмшүүлэхээр тохиролцсон, зохигч 2015.02.06-ны өдрийн 05 тоот болон 2016.06.15-ны өдрийн 09 тоот нэмэлт гэрээгээр үндсэн гэрээнд заасан түрээсийн төлбөрийн хэмжээ болон төлбөр төлөх хуваарийг өөрчилсөн нь тогтоогджээ.

 

Гэрээний талууд байгуулсан гэрээгээ түрээсийн гэж нэрлэсэн, нэхэмжлэгчийн улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүйгээс гэрээ хүчин төгөлдөр бус гэснийг хариуцагч үгүйсгэсэн тайлбарыг гаргаагүй боловч шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцаа, түүний хүчин төгөлдөр байдлын талаарх эрх зүйн дүгнэлтийг хуульд нийцүүлэн хийх үүрэгтэй.

 

Зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэрээний зүйл нь 500 м.кв талбай бүхий үйлчилгээний зориулалтаар ашиглах боломжтой үл хөдлөх эд хөрөнгө ба гэрээ байгуулагдах үед тухайн байрыг аливаа зориулалтаар засаж тохижуулаагүй байсан, нэхэмжлэгч нь уг талбайд кофе шоп, хоолны газар, үсчин, гоо сайхан, бариа засал, балет бүжиг, биллиард гэх зэрэг үйлчилгээ явуулах зорилгоор зориулалтын дагуу ашиглах нөхцөл бүрдүүлж, засаж тохижуулан аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулж, талбайг ашигласны төлбөрийг нэхэмжлэгчид төлж байсан нь түрээсийн бус эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний шинжийг илүү агуулжээ. Иймд зохигчийн хооронд Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1-д заасан хөлслүүлэгч нь хөлслөгчийн эзэмшил, ашиглалтад тодорхой эд хөрөнгийг түр хугацаагаар шилжүүлэх, хөлслөгч нь эд хөрөнгө ашигласны хөлсийг төлөх үүргийг тус тус хүлээх эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ байгуулагдсан гэж үзнэ.

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д заасан түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээх бөгөөд энэхүү гэрээний гол шинж нь гэрээгээр шилжүүлсэн тодорхой хөрөнгийг түрээслэгч ашиглахаас гадна уг хөрөнгөөс үр шимийг хүртэж ашиг орлого олох явдал байна. Тухайлбал, Иргэний хуулийн 88 дугаар зүйлийн 88.1-д ...эд юмсыг зориулалтын дагуу ашигласны үр дүнд гаргаж авсан бүтээгдэхүүн нь эд юмсын үр шим байна гэж заасан, зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэрээний зүйл болсон байрыг дангаар нь ашиглан ашиг олох зорилгыг хэрэгжүүлж чадахгүй тул гэрээг түрээсийн харилцаа гэх боломжгүй.

 

2. Гэрээний дагуу хариуцагч нь эд хөрөнгийг нэхэмжлэгчийн эзэмшилд шилжүүлсэн, нэхэмжлэгч төлбөрт нийт 161,000,000 төгрөг төлсөн, төлбөр төлөх хугацаатай холбоотой маргаан үүссэнээс гэрээ цуцлагдсан үйл баримтад зохигч маргаагүй болно.

 

3. Гэрээний зүйл болсон үл хөдлөх эд хөрөнгө нь С.Соёлмаагийн өмч болох нь тогтоогдсон, С.Соёлмаа нь Сорани ХХК-тай 2014.08.01-ний өдөр 01 тоот түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээ байгуулж өмчлөлийн зүйлээ бусдад түрээслүүлэх эрх олгосон нь тогтоогджээ.

 

Нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК нь С.Соёлмаа болон Сорани ХХК-ийн хооронд 2014.08.01-ний өдөр байгуулагдсан 01 тоот түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад олж мэдсэн, манай компани өмчлөгч бус этгээдтэй гэрээ байгуулсан байна, гэрээний 2.1а-д зааснаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээг ажлын зургийн хамт хариуцагч тал гэрээнд хавсаргах үүрэгтэй байсан боловч үүргээ биелүүлээгүй, бусдын өмчлөлийн зүйлийг түрээсэлж, хожим нь дүр үзүүлэн гэрээ байгуулсан гэсэн үндэслэл зааж, уг гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-т зааснаар хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан байна.

 

Анхан шатны шүүх, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК нь дээрх гэрээний тал бус хөндлөнгийн гуравдагч этгээдийн хувьд уг гэрээнээс үүдэлтэй түүний ямар эрх зөрчигдсөнөөс эрхээ сэргээлгэхийг хүсэж байгаа нь тодорхой бус гэж зөв дүгнэсэн атлаа уг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгоогүй, нэхэмжлэлийн үндэслэл гэсэн нь дутагдалтай байна. Учир нь нэхэмжлэгч 01 тоот гэрээг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгохыг шаардаж байгаа боловч ингэснээрээ ямар үр дагаврыг шийдвэрлүүлэх гэж хүссэн буюу нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаагүй тул нэхэмжлэлийн үндэслэл гэж үзэн шийдвэрлэлгүй орхих боломжгүй юм. Иймд Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-т заасан үндэслэл тогтоогдоогүй гэж үзэн С.Соёлмаа болон Сорани ХХК-ийн хооронд 2014.08.01-ний өдөр байгуулагдсан 01 тоот түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулна.

 

4. Нэхэмжлэгчийн ..түрээсийн гэрээ байгуулагдсан, ...гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүйгээс Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д заасан хэлбэрийн шаардлага хангаагүй...хүчин төгөлдөр бус тул мөн хуулийн 56.5-д зааснаар хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх буюу түрээсийн төлбөрт төлсөн 161,000,000 төгрөг, гэрээний 2.1а-д заасан түрээсийн төлбөр дээр нэмэгдэж сар бүр 1,000,000 төгрөгийн үйлчилгээний эрх авна гэсний дагуу Сорани ХХК-ийн захирал Б.Нармандах тус компаниас нийт 7,723,782 төгрөгийн үйлчилгээ авсныг тус тус буцаан гаргуулна гэсэн нэхэмжлэлийг хангах үндэслэлгүй. Талуудын хооронд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ байгуулагдсан, уг гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэх үндэслэл тогтоогдоогүй, гэрээ хэрэгжиж, хариуцагч нь /хөлслүүлэгч/ гэрээнд заасан үл хөдлөх эд хөрөнгийг эзэмшил, ашиглалтад шилжүүлэн өгөх, нэхэмжлэгч /хөлслөгч/ сар бүр тогтоосон хугацаанд хөлс төлөх болон үйлчилгээ үзүүлэх хэлбэрээр нэмэлт төлбөр төлөх гэрээгээр тохирсон үүргээ хэн аль нь биелүүлсэн тул мөнгийг буцаан шаардах нь Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1, 288 дугаар зүйлийн 288.1.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.1.1-д заасантай нийцэхгүй байна.

 

5. Нэхэмжлэгч гэрээний зүйл болсон 500 м.кв талбай бүхий байранд үйл ажиллагаа явуулахын тулд засвар хийсэн нь үгүйсгэгдээгүй боловч нэхэмжилсэн 119,180,040 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулах үндэслэлгүй талаарх хоёр шатны шүүхийн дүгнэлт хууль зөрчөөгүй байна.

 

Зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэрээний 1.3-т түрээслэгч нь түрээслэх талбайн тохижилт, засвар үйлчилгээг хариуцан хийнэ гэж, 1.4-т түрээслүүлэгч нь түрээслэгчид засвар хийх 2 сарын хугацаа олгож, тухайн сард түрээсийн төлбөр авахгүй. Түрээсийн төлбөр тооцогдох хугацаа 2014.11.01-ээс эхэлнэ гэж тус тус заажээ.

 

Гэрээний эдгээр заалт, зохигчийн тайлбараас үзэхэд нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК нь хөлслөн авсан байранд аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахад зориулж өөрөө засвар хийх, хариуцагч Сорани ХХК нь засвар хийх боломж олгож 2 сарын хугацаанд түрээсийн төлбөр авахгүй байхаар тохирчээ.

 

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол, хөлсөлж авсан эд хөрөнгийг хөлслүүлэгчийн зөвшөөрөлтэйгөөр, өөрийн зардлаар засаж сайжруулахад гарсан зайлшгүй зардлыг гэрээ дуусгавар болсны дараа төлүүлэхээр хөлслөгч хөлслүүлэгчээс шаардах эрхтэй, мөн хуулийн 288 дугаар зүйлийн 288.2.4-т гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол хөлслүүлэгч нь хөлслөн авсан эд хөрөнгөд өөрийнх нь зөвшөөрөлгүй хийсэн салгаж үл болох засан сайжруулалтын үнийг хөлслөгчид төлөхөөс татгалзах эрхтэй гэж тус тус заасан байна.

 

Дээрх хуулийн зохицуулалтад тусгагдсан хөлслөгчийн хөлслүүлэгчээс шаардах зардал нь хөлслөн авсан байрыг засан сайжруулахад чиглэгдсэнээс гадна уг засан сайжруулалтыг хөлслөгч зөвшөөрсөн байхыг шаардсан байна.

 

Анхан шатны шүүх засварын зардал шаардсан нэхэмжлэлийг хангаагүй үндэслэлээ шийдвэртээ тодорхой заагаагүй, харин давж заалдах шатны шүүх гэрээний 4.1-д заасныг үндэслэн эд хөрөнгөд засвар хийхдээ хөлслүүлэгчээс зөвшөөрөл аваагүйгээс шаардах эрхгүй гэсэн дүгнэлтийг хийж, эрх зүйн үндэслэлийг Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5 гэж үзсэн нь учир дутагдалтай болжээ.

 

Гэрээний 4.1-д түрээсийн байрны үндсэн хийцэд засвар өөрчлөлт хийх, дотоод заслыг өөрчлөх бол албан бичгээр мэдэгдэж /засварын зургийн хамт/, түрээслүүлэгчийн зөвшөөрлийг бичгээр авна. ... гэж заасан ба гэрээний энэхүү заалт нь гэрээний 1.3-т түрээслэгч нь түрээслэх талбайн тохижилт, засвар үйлчилгээг хариуцан хийнэ гэснээс өөр агуулгатай байгааг давж заалдах шатны шүүх анхаараагүй, өөрөөр хэлбэл, нэхэмжлэгч засвар хийхдээ хариуцагчаас зөвшөөрөл аваагүй гэж дүгнэсэн нь буруу байна.

 

Харин нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК нь зөвхөн өөрийн эрхлэх үйл ажиллагаанд зориулсан тохижилт, засвар үйлчилгээ бус хариуцагч Сорани ХХК-д цаашид ашиглагдах, хэрэгцээтэй, гэрээний зүйлийг арчлан хамгаалах, сэргээн засах, сайжруулахад чиглэгдсэн буюу эдийн засгийн хувьд тухайн байрны ач холбогдлыг нэмэгдүүлж байгаа ямар засварыг, хэдий хэмжээний зардлаар хийсэн гэж үзсэнээ ялгаж зааглаагүй байх тул засварын зардалд 119,180,040 төгрөг гаргуулах шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгох нь хуульд нийцнэ.

 

Түүнчлэн нэхэмжлэгч нь дээрх зардал гаргуулах нэхэмжлэлийн үндэслэлээ хариуцагчийн буруугаас гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалснаас учирсан хохирол гэх агуулгаар тайлбарласан боловч гэрээ цуцлахад хариуцагч буруутай гэж үзэх үндэслэл тогтоогдоогүй болно.

 

6. Нэхэмжлэгч нь төлбөрт илүү төлсөн 24,384,906 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн үндэслэлээ ...500 м.кв талбайг 1 м.кв-г 22,000 төгрөгөөр бодож 1 сард нийт 11,000,000 төгрөг төлж байсан, гэтэл Тоонто гранд ХХК-аар бодитоор хэмжүүлэхэд 424,27 м.кв байсан, 75,73 м.кв-т илүү төлбөр төлснөө буцаан гаргуулна гэсэн байна.

 

Зохигчийн байгуулсан гэрээний 1.1-д гэрээний зүйлийг ...500 м.кв талбай бүхий байр гэж заасан, гэрээний 2.1а, б-д 1...метр талбай тутамд сард 22,000 төгрөг, ...1 сарын төлбөр 11,000,000 төгрөг байна гэжээ. Хэрэгт авагдсан С.Соёлмаагийн нэр дээр өмчлөх эрх бүртгэгдсэн гэрчилгээнд 504 м.кв байр гэж бүртгэгдсэнээс гадна тухайн байрыг бүхэлд нь хөлслөхөөр зохигч тохиролцсон, талбайн хэмжээ гэрээний гол нөхцөл болсон гэх боломжгүй, 2 удаагийн нэмэлт гэрээгээр талууд төлбөрийн хэмжээ, төлбөр төлөх хугацааг өөрчлөхдөө талбайн хэмжээг тусгаагүй байх тул илүү төлбөр төлөгдсөн гэж үзэхгүй. Иймд 24,384,906 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь үндэслэлтэй гэж дүгнэв.

 

7. 09 тоот нэмэлт гэрээний 1.5-д зааснаар барьцаа болгож 4,166,667 төгрөг авсан нь тогтоогдсон, гэрээний 4.1.и-д барьцааны төлбөрийг түрээсийн төлбөрт шилжүүлэн тооцохгүй гэсэн учир уг мөнгийг буцааж өгөх нь Иргэний хуулийн 160 дугаар зүйлийн 160.1.1-д нийцнэ, энэ нэхэмжлэлийг хангасан хоёр шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй байна.

 

8. Тоног төхөөрөмжийн үнэ 66,800,000 төгрөгийн зарим хэсгийг хангахдаа шүүх хэргийн баримтыг үндэслээгүй, хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн байх тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангахаар шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Фитнессийн тоног төхөөрөмжийг тухайн фитнессийн клубын багшаар ажиллаж байсан Б.Оюунбаатарт 66,800,000 төгрөгөөр худалдаж хөлслөн авсан байранд үлдээсэн, хэдийгээр Б.Оюунбаатар гэрээнээс татгалзсан боловч уг тоног төхөөрөмжийг хариуцагч Сорани ХХК нь бусдад худалдсан үйл баримтын талаар талууд маргаагүй болно.

 

Шүүх хариуцагч нь эдгээр тоног төхөөрөмжийг бусдад 35,000,000 төгрөгөөр худалдсан тухай баримтыг үндэслэн, уг мөнгийг хариуцагчаас гаргуулж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ. Нэхэмжлэгч эдгээр тоног төхөөрөмжийг бусдад нийт 66,800,000 төгрөгөөр худалдаж байсан баримт хэрэгт авагдсан, нэхэмжлэгч өөрийн эд хөрөнгийг тухайн үнээр үнэлсэн атал шүүх хариуцагчийн бусдад худалдсан үнээр нэхэмжлэлийг хангасан нь Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1-д заасантай нийцэхгүй байна. Иймд хариуцагчаас 66,800,000 төгрөг гаргуулах шаардлагыг бүхэлд нь хангах үндэслэлтэй гэж дүгнэж энэ талаарх нэхэмжлэгчийн гомдлыг хангав.

 

Хоёр. Сөрөг нэхэмжлэлийн талаар:

 

1. Сөрөг нэхэмжлэлийн зарим хэсгийг хангаж шийдвэрлэсэн анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдэл Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2-т заасан нотлох баримт үнэлэх журмыг зөрчөөгүй байна.

 

Нэхэмжлэгч гэрээг 2016 оны 12 дугаар сард цуцалсан гэж маргасан боловч 2017.03.21-ний өдөр түлхүүрийг шуудангаар хүргүүлсэн байх тул шүүх талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээ 2017.03.21-ний өдрөөр цуцлагдсан гэж үзсэнийг буруутгах үндэслэлгүй.

 

Иймд 2017.01 сараас 03.21-ний өдөр хүртэл хөлс төлөх үүргээс нэхэмжлэгч чөлөөлөгдөхгүй гэж үзэж төлбөрт 11,284,134 төгрөг гаргуулах нь Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1-д заасантай нийцнэ.

 

2. 2015.12 сараас 2017.11 дүгээр сар хүртэл дулааны төлбөр 8,054,039 төгрөг шаардсаныг нотлогдоогүй гэсэн үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож, 2017.12, 2018.01, 02 сарын дулааны төлбөр 1,732,877 төгрөг, 2014.08.28-наас 2017.02 сар хүртэл цахилгааны төлбөр 20,009,349 төгрөг гаргуулах нэхэмжлэлийн талаар шүүх дүгнэхдээ өөрийн байгууллагын хэрэгцээнд ашигласан утас, интернет, халуун, хүйтэн ус, цахилгаан, харуул хамгаалалтын төлбөрийг түрээслэгч дангаар төлж барагдуулна гэсэн гэрээний 4.1а, 2016 оны 10 дугаар сараас түрээсийн талбайн дулаан ашиглалтын зардлыг 50 хувиар талууд хувааж төлөхөөр тохиролцов гэсэн 09 тоот нэмэлт гэрээний 1.6-д заасныг баримталж хариуцагчаас гаргасан цахилгааны болон дулааны төлбөрийн тооцооллыг үндэслэж 2016.10 сараас 2017.3 сар хүртэлх дулааны төлбөрт 1,713,516 төгрөг, цахилгааны төлбөрт 20,009,349 төгрөг гаргуулсан нь гэрээ болон хуульд нийцжээ.

 

Нэхэмжлэгч нь цахилгааны төлбөр төлөхөөр тохироогүй, уг төлбөрийг нэхэмжилж байгаагүй гэх боловч гэрээний 4.1а-д заасан тохиролцоог үгүйсгэх үндэслэлгүй байна.

 

3. Алдангид 5,624,000 төгрөг гаргуулах шаардлагыг шүүх хэрэгсэхгүй болгохдоо Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6, 208 дугаар зүйлийг зөв тайлбарлан хэрэглэжээ.

 

Алдангийг гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0,5 хувиас хэтрэхгүй хэмжээгээр, хугацаа хэтрүүлсэн хоног тутамд төлөх агуулгатай анз болохыг Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6-д тодорхойлсон. Гэрээний хугацаа хэтэрсэн нь гэрээнд заасан алданги шаардах нэг нөхцөл болох ба гэрээнд заасан үүргээ хугацаанд нь биелүүлээгүй /ИХ-208.1/ бол хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзнэ.

 

Зохигч 2016.06.15-ны өдрийн 09 тоот нэмэлт гэрээгээр 2016 он хүртэлх хөлс төлөгдсөн, тооцоогүй болохыг баталгаажуулсан, харин 2017 оны төлбөрийг хэрхэн төлөх хугацаа тодорхой бус тул нэхэмжлэгчийг хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

 

Иймд алданги шаардах эрхгүй байна.

 

4. Олох байсан орлого 108,281,662 төгрөг гаргуулах шаардлага гаргасан үндэслэлээ хариуцагч тайлбарлахдаа, 2017.03.13-наас 2017.12.31-ний өдөр хүртэл байр чөлөөлөөгүйгээс 40,000,000 төгрөг, тоног төхөөрөмжөө аваагүйгээс байраа ашиглаж чадаагүй 68,281,662 төгрөгийн хохирол учирсан гэжээ. Нэхэмжлэгч уг нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч хариуцагч өөрсдөө 2017.02.07-ны өдөр байрны цоожийг сольсон тул манай өмчлөлд халдахгүй байхыг хүсье гэсэн албан бичиг ирүүлсэн, мөн оны 02.09-ны өдөр байрыг битүүмжлэн үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болгосон, байрыг чөлөөлөхөөр албан бичиг явуулж 4 хүний бүрэлдэхүүнтэй очиход хэн ч ирээгүй, оруулаагүй гэсэн хариу тайлбар гаргасан байна.

 

Дээрх нэхэмжлэлийн шаардлага нь гэрээ цуцлагдсаны дараа гэрээний зүйлийг хөлслүүлэгчид бүрэн бүтэн буцаан өгөх үүргээ биелүүлээгүйгээс учирсан хохирол гэсэн агуулгатай байх бөгөөд нэхэмжлэгч байрыг хүлээлгэн өгөөгүй гэм буруутай гэх үндэслэл хэргийн баримтаар тогтоогдоогүй учир энэ нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгох нь Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.1.5, 227 дугаар зүйлийн 227.1-д заасныг зөрчихгүй.

 

5. Тосон буга групп ХХК нь зөвшөөрөлгүйгээр зориулалтын бус шал нааснаас сантехникийн хоолой гэмтсэнийг засварлахад гарсан зардал гэж 21,870,000 төгрөг гаргуулах Сорани ХХК-ийн нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгохдоо уг хохирол нь нэхэмжлэгчийн гэм буруугаас үүссэн гэж үзэх шалтгаант холбоо тогтоогдоогүй гэж дүгнэсэн шүүхийн дүгнэлт зөв болжээ. Зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэрээний 1.3-т түрээслэгч нь түрээслэх талбайн тохижилт, засвар үйлчилгээг хариуцан хийнэ гэсэн ба уг тохижилт, засвар үйлчилгээнд юу хамаарахыг зохигч тодорхой тохиролцоогүй, шал зориулалтын бус байснаас сантехникийн хоолойд гэмтэл гаргасан гэх үйл баримт тогтоогдоогүй байна.

 

6. Мөн нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК нь 2018 оны 01, 02 сард байрыг ашиглаагүй тул уг саруудын төлбөрт 8,333,3334 төгрөг шаардсаныг гаргуулах нь хуульд нийцэхгүй гэсэн шүүхийн дүгнэлт хэргийн баримтад тулгуурлажээ. Зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэрээ цуцлагдаж 2017.03.21-ний өдрөөр дуусгавар болсон, нэхэмжлэгч байрыг ашиглаагүй байхад нэхэмжлэлийг хангах нь Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1-д заасныг зөрчинө.

 

Гурав. Б.Булганы нэхэмжлэлийн талаар.

 

Нэхэмжлэгч Б.Булган хариуцагч Сорани ХХК-аас 54,521,000 төгрөг нэхэмжилсэн боловч энэхүү нэхэмжлэлийн шаардлага нь Тосон буга групп ХХК-ийн засварын зардалд 119,180,040 төгрөгийг Сорани ХХК-аас гаргуулах шаардлагын үнийн дүнд багтсан байгаа, засвар хийлгэхдээ 54,521,000 төгрөгийн гэрээг өөрийн нэрээр байгуулсан тул хамтран нэхэмжлэгчээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцсон гэж тайлбарласан байна. 119,180,040 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон тул Б.Булганы нэхэмжлэлийг мөн хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь хуульд нийцсэн гэж үзэв.

 

Дурдсан үндэслэлээр шийдвэр, магадлалд хууль хэрэглээний болон нэхэмжлэгчийн гомдлын зарим хэсгийг хангасан өөрчлөлтийг оруулж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн засварын зардал, талбайн зөрүү, үйлчилгээний төлбөр гаргуулах, гэрээг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох болон сөрөг нэхэмжлэлийн хангасан хэсгийг эс зөвшөөрсөн хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн олох байсан орлого, засварын зардал гаргуулах-ыг хүссэн гомдлуудыг тус тус хангахгүй орхив.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2 дах хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 2108 дугаар магадлалын тогтоох хэсгийн 1 дэх заалт, Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 101/ШШ2019/02431 дүгээр шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6, 227 дугаар зүйлийн 227.1, 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5, 56 дугаар зүйлийн 56.1.2-т заасныг баримтлан хариуцагч Сорани ХХК-аас 70,966,667 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-д, Тосон буга групп ХХК-аас 32,970,999 төгрөгийг гаргуулж хариуцагч Сорани ХХК-д тус тус олгож, Тосон буга групп ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 312,288,728 төгрөгт холбогдох хэсгийг болон С.Соёлмаа, Сорани ХХК-ийн хооронд 2014.08.01-ний өдөр байгуулагдсан 01 тоот түрээсийн үйлчилгээ үзүүлэх гэрээг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоолгох нэхэмжлэлийг, Сорани ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас 152,182,388 төгрөгт холбогдох нэхэмжлэлийг, нэхэмжлэгч Б.Булганы хариуцагч Сорани ХХК-д холбогдуулан гаргасан 54,521,000 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгосугай гэж, шийдвэрийн 2 дахь заалтад 353,783 төгрөгийг гэснийг 512,783 төгрөгийг гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэр, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар нэхэмжлэгч Тосон буга групп ХХК-ийн /итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Л.Намнансүрэн/ хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид 2020.01.13-ны өдөр төлсөн 1,238,600 төгрөгийг шүүгчийн захирамж гарган буцаан олгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4-т зааснаар хариуцагч Сорани ХХК-ийн /төлөөлөгч Б.Нармандах/ хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид 2020.01.13-ны өдөр төлсөн 849,924.98 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ С.СОЁМБО-ЭРДЭНЭ

 

ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН Г.АЛТАНЧИМЭГ

 

ШҮҮГЧИД Г.БАНЗРАГЧ

 

Х.СОНИНБАЯР

 

Г.ЦАГААНЦООЖ