2019 оны 10 сарын 24 өдөр

Дугаар 102/ШШ2019/02830

Улаанбаатар хот

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

           

Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Х.Энхзаяа даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар:

 

Нэхэмжлэгч: Баянзүрх дүүрэг  дугаар хороо, НП ХХК нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагч: МТ ХХК-д

 

Чингэлтэй дүүргийн байрлах “МТ” ХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд “НП” ХХК ашигласан болохыг тогтоолгох, 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны төлбөрт 504,075,000 төгрөг /НӨАТ орсон/-ийг  “НП ХХК-иас хүлээн авахыг МТ ХХК-д даалгах, Чингэлтэй дүүрэг, байрлах “МТ” ХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НПХХК-иас хүлээж авахыг МТХХК-д даалгах, НПХХК-д учирсан хохиролд 16,190,788 төгрөг гаргуулах тухай иргэний иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Г, Б.Б, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Н.Б, Н.Ц, хариуцагчийн төлөөлөгч Н.С хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.А, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Цнар оролцов.                                                                                              

                                                                                               ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч НП ХХК нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:  Нэхэмжлэгч НП ХХК нь МТ ХХК-тай Чингэлтэй дүүргийн байрлах МТ ХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2007 оноос эхлэн 10 гаруй жилийн хугацаанд түрээсийн гэрээний дагуу ашигласан. Түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусах байсан ба 2018 оны 10 дугаар сард МТ ХХК-иас түрээсийн гэрээг сунгахгүй гэсэн албан бичиг өгсөн. Манай компани түрээсийн гэрээнд заасан үүргээ бүрэн биелүүлж, түрээсийн төлбөрийг заасан хугацаанд төлж, 10 гаруй жил түрээсэлснийхээ хувьд Иргэний хуульд заасан давуу эрхийнхээ хүрээнд үргэлжлүүлэн түрээслэх боломжтой байсан ч МТ ХХК-иас манайд уг эрхийг олгоогүй. Иймд манай талаас анх түрээсийн гэрээг сунгахыг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан  боловч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилсөн. Манай 2 компани 10 гаруй жилийн хугацаанд сайхан харилцаатай явсан. Гэрээний хугацаа сунгахдаа хоорондоо утсаар яриад л сунгачихдаг байсан. НП ХХК гэрээгээр хүлээсэн үүргээ тогтмол цаг хугацаанд биелүүлж байсан. Захын жишээ гэвэл 2010 онд түрээсийн гэрээний үнийг 10 хувиар өсгөж байсан. Долларын ханш өсөхөд түрээсийн төлбөрийг нэмж, буурахад хамтын харилцаагаа бодож, түрээсийн төлбөрөө бууруулж байгаагүй. 2018 оны 10 дугаар сараас хариуцагч талаас гэрээ сунгахгүй гэсэн мэдэгдэл ирсэн. Тухайн үед манайхаас хариуцагч талд 5 удаагийн албан бичиг явуулж, хамтарч ажиллахыг, ярилцахыг хүссэн боловч татгалзсан хариу өгч байсан. Бид  түрээсийн гэрээний дагуу объектыг  бусдаас түрүүлж түрээслэх давуу эрхтэй учраас 2019 оны 1 дүгээр сараас 6 дугаар сар хүртэл ашигласан НП ХХК нь 2007 оны 3 дугаар сард МТХХК-тай гэрээ байгуулахдаа гэрээний 1.3-т зааснаар объектыг дамжуулан түрээслэх эрхтэйгээр байгуулсан. Энэхүү эрхийнхээ хүрээнд НП ХХК нь үл хөдлөх хөрөнгийг “МК” ХХК-д дамжуулан 130,000,000 төгрөгөөр түрээсэлж, 20,000,000 гаруй төгрөгийн ашиг олж, уг байрны ашиглалт, харуул хамгаалалтыг хариуцан ажилладаг байсан. Иймд Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.7-д зааснаар НП ХХК-д түрээсийн гэрээг сунгах давуу эрх байгаа. Ганц тохиолдолд буюу өмчлөгч үл хөдлөхийг өөртөө буюу, өөрийн ойр дотны хүнд ашиглуулахаар бол түрээсийн гэрээг цуцалж болдог. МТХХК-ийн зүгээс үл хөдлөхийг өөрт ашиглах гэж байсан нь тогтоогдохгүй, баримтгүй байна. Гэтэл хариуцагч талаас хууль зөрчиж, өмчлөх эрхээ хэрэгжүүлэхийг оролдсон. Иймд өмчлөгч нь Иргэний хуулийн 101 дүгээр зүйлийн 101.1-д зааснаар бидэнд хуулиар олгосон түрээсийн гэрээний хугацаа сунгах давуу эрхийг хязгаарласан. Мөн гуравдагч этгээдэд түрээсэлж, илүү ашиг олохоор НП ХХК-ийн хууль ёсны эрхийг зөрчиж эхэлсэн. МТХХК-иас гуравдагч этгээдэд үл хөлдөхийг түрээслэх гэж байгаа бол биднээс та нар гуравдагч этгээдийн санал болгосон үнийг төлж, түрээсэлж чадах уу гэж асуух ёстой. Гэтэл МТХХК-иас тэгж асуугаагүй, шууд “МК” ХХК-ийг байрыг суллаж өг гээд НП ХХК-ийн эрхийг зөрчиж өмчлөх эрхээ хэрэгжүүлэхийг оролдсон.

Иймд бид түрээсийн гэрээг сунгах давуу эрхийнхээ дагуу хариуцагчийн өмчлөлийн Чингэлтэй дүүргийн байрлах МТ ХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд ашигласан. Улмаар манай компани хариуцагч МТ ХХК-аас уг түрээсийн объектыг 2019  оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар хүлээн авахыг удаа дараа шаардсан боловч хүлээн авалгүй, үндэслэлгүйгээр татгалзсаар байгаад 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр хүлээн авсан. Мөн бид ашиглаж байсан хугацааныхаа төлбөр болох 504,075,000 төгрөгийг МТ ХХК-ийн дансанд шилжүүлэхээр хүлээн авахаас татгалзаж, буцааж шилжүүлээд байгаа болно. Нэхэмжлэгчийн зүгээс 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл уг байрыг ашиглаж байсныхаа хувьд, олон жил хамтарч ажилласан МТ ХХК-ийн өмчлөлийн байрыг харуул хамгаалалтгүй үлдээхгүйн үүднээс өөрийн хөрөнгө зардлаар 2019 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн “Ц” ХХК-тай харуул хамгаалалтын гэрээ байгуулан уг байрны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцаж байх ба харуул хамгаалалтын зардалд нийт 15,761,169 төгрөг гаргаад байна. Мөн уг байрны ашиглалтын зардалд дээрх хугацаанд 429,619 төгрөгийг төлсөн байх тул нийт 16,190,788 төгрөгийн зардал гарсан. Иймд Чингэлтэй дүүргийн байрлах МТ ХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд НП ХХК ашигласан болохыг тогтоолгож, 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны төлбөрт 504,075,000 төгрөг /НӨАТ орсон/-ийг  НП ХХК-иас хүлээн авахыг МТХХК-д даалгаж, Чингэлтэй дүүрэг, байрлах МТ ХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НПХХК-иас хүлээж авахыг МТХХК-д даалгаж, НП ХХК-д учирсан хохиролд 16,190,788 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч талаас шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа болон хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа:  Нэхэмжлэгч НП ХХК-ийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч дараах тайлбарыг гаргаж байна.  Манай МТХХК нь нэхэмжлэгч НП ХХК-д өөрийн өмчлөлийн Чингэлтэй дүүрэг, байрлах тоот хаягт орших 5280 м.кв талбай бүхий 4 давхар үл хөдлөх хөрөнгийг 2007 оноос эхлэн 2010 оны 12 дугаар сарын 29-ны өдрийн түрээсийн гэрээний дагуу түрээсэлж, гэрээний хугацааг сунгасаар ирсэн. Түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болсон.  Хариуцагчийн зүгээс түрээсийн гэрээг цаашид сунгах боломжгүй талаараа нэхэмжлэгчид 2018 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдрийн 18/155, 2018 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 18/156, 2018 оны 12 дугаар сарын 27-ны өдрийн 18/187 дугаартай албан  бичгүүдээр тус тус мэдэгдэж байсан. Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ /2010 оны 12 дугаар сарын 29-ны өдөр байгуулсан/-ний 4.2.3-т “Гэрээний хугацаа дууссан бөгөөд цаашид сунгагдахгүй болсон, эсхүл энэхүү гэрээний 6 дугаар зүйлд зааснаар гэрээг мэдэгдэл өгөн цуцалснаас хойш 30 хоногийн дотор барилгыг чөлөөлөхийг түрээслэгчээс шаардах” эрх нь түрээслүүлэгчийн бүрэн эрх байхаар талууд тохиролцож гэрээ байгуулсан байдаг. Үүний дагуу түрээслүүлэгчээс цаашид НП ХХК-д өөрийн үл хөдлөх эд хөрөнгөө түрээслэхгүй, гэрээний хугацаа сунгахгүй талаар дээрх байдлаар мэдэгдлийг хүргүүлснээр гэрээ сунгагдаагүй, дуусгавар болсон. Иргэний хуулийн 320 дугаар зүйлийн 320.1-д “Түрээсийн гэрээний хугацааг тохиролцож тогтооно” гэж заасны дагуу талуудын хооронд байгуулсан 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн Түрээсийн гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулах гэрээний 2 дугаар зүйлд зааснаар түрээсийн гэрээний хугацааг 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуустал байхаар талууд тохиролцсон байдаг. Мөн хуулийн 189 дүгээр зүйлийн 189.1-д “гэрээний талууд хуулийн хүрээнд гэрээг чөлөөтэй байгуулах, түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох эрхтэй” хэмээн гэрээний чөлөөт байдлын тухай зарчмыг хэм хэмжээ болгон хуульчилсан. Өөрөөр хэлбэл гэрээний талуудын чөлөөт байдлын хэмжээ, хязгаар буюу гэрээний эрх чөлөө нь гэрээний агуулгыг чөлөөтэй тодорхойлж, гэрээ байгуулах эсэх болон байгуулахгүй байх, гэрээний хугацааг сунгахгүй байх, хэнтэй гэрээ байгуулж, гэрээгээр үүсэх үүргийн эрх зүйн харилцааг бий болгох эсэхээ өөрөө чөлөөтэй шийдвэрлэх нь өмчлөгчийн бүрэн эрх юм. Гэтэл тухайн байрны хууль ёсны өмчлөгч бид иргэний эрх зүйн харилцаанд оролцох бүрэн чадамжтай субьектүүд буюу хэн манай байрыг ашигласан, хэн ашиглаагүй талаарх үйл баримтыг мэдсээр байтал огт ашиглаагүй, үйл ажиллагаа явуулаагүй, гэрээ нь дуусгавар болсон этгээд болох НП ХХК нь ашигласан болохыг тогтоолгох шаардлага гаргаж байгааг ойлгохгүй байна. Нэгэнт нэхэмжлэгч компанитай байгуулсан гэрээний хугацаа дуусгавар болсон тул хариуцагчийн үл хөдлөх хөрөнгийг дамжуулан түрээслэж байсан МКХХК нь 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны  05 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэл ашигласан. Иймд манай өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгийг нэхэмжлэгч бус МКХХК нь  ашигласан тул 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд байрны түрээсийн төлбөрийг нэхэмжлэгч тал манайд төлөх хууль зүйн болон гэрээний үүрэг байхгүй болно. Хэрэв манай компани нэхэмжлэгч компаниас дээрх хугацааны түрээсийн төлбөрийг авсан тохиолдолд манай компани үндэслэлгүйгээр олж авсан гэх байдалд орно. Мөн хэрэгт авагдсан баримтаар болон бодит байдлаар манай өмчлөлийн үл хөдлөх хөрөнгө МКХХК-ийн эзэмшил ашиглалтанд байсаар байхад бид уг үл хөдлөх хөрөнгийг нэхэмжлэгч талаас хүлээн авах боломжгүй юм. Мөн хариуцагч МТ ХХК нь өөрийн өмчлөлийн Чингэлтэй дүүрэг, байрлах5,280 м.кв талбайтай үл хөдлөх хөрөнгөө 2019 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр хүлээн авсан. Хариуцагч нь 2019 оны 08 дугаар сарын 18-ны өдөр хүртэлх хугацаанд өөрийн өмчлөлийн байраа ашиглаагүй, харин бодитоор МКХХК нь ашигласан тул ашиглалтын зардал болон харуул хамгаалалтын зардлыг нэхэмжлэгч нь МКХХК-аас нэхэмжлэх эрхтэй байна. Иймд дээрх үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байх тул нэхэмжлэгч  НП ХХК-ийн манай компанид холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Шүүх хуралдаанаар зохигчийн тайлбар болон хэрэгт цугларсан бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад:

    ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

            Нэхэмжлэгч НП ХХК нь хариуцагч МТХХК-д холбогдуулан  Түрээсийн гэрээний хугацааг 2019 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацаагаар сунгахыг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан ба хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад энэхүү нэхэмжлэлийн шаардлагаа өөрчилж, Чингэлтэй дүүргийн байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд НП ХХК ашигласан болохыг тогтоолгож, 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт нийт 504,075,000 төгрөг /НӨАТ орсон/-ийг  НП ХХК-иас хүлээн авахыг МТХХК-д даалгаж, Чингэлтэй дүүрэг, байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НПХХК-иас хүлээж авахыг МТХХК-д даалгаж, НП ХХК-д учирсан хохиролд 16,190,788 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус гаргажээ.

 

            Шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

            Талууд анх 2007 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр түрээсийн гэрээ байгуулан хариуцагч МТХХК-ийн өмчлөлийн Чингэлтэй дүүргийн байрлах оффис, үйлчилгээний зориулалттай 4 давхар 4,000 м.кв талбайтай барилгыг нэхэмжлэгч НП ХХК-д 3 жилийн хугацаатайгаар түрээслүүлэхээр харилцан тохиролцож, уг гэрээг бичгээр байгуулан талуудын эрх бүхий албан тушаалтнууд гарын үсэг зурж баталгаажуулан, улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн байна.

 

Улмаар энэхүү гэрээний хугацаа дууссан тул талууд 2010 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр дахин Түрээсийн гэрээ байгуулж, хариуцагч МТХХК-ийн өмчлөлийн Чингэлтэй дүүргийн байрлах оффис, үйлчилгээний зориулалттай 4 давхар 5,280 м.кв талбайтай барилгыг нэхэмжлэгч НП ХХК-д 5 жилийн хугацаатайгаар түрээслүүлэхээр харилцан тохиролцож, гэрээг бичгээр байгуулан улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн байх ба уг гэрээг 2015 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдөр, 2016 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр, 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр тус тус 1 жилийн хугацаатайгаар сунгасан байна.

 

Энэхүү гэрээний шинж, талуудын эрх үүрэг зэргээс дүгнэвэл талуудын хооронд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасан түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ гэж, мөн хуулийн 318.3, 318.4-т хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ гэжээ.

 

Гэрээний зүйл болох Чингэлтэй дүүргийн байрлах оффис, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн гэрчилгээ хэрэгт авагдаагүй боловч уг үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгч нь хариуцагч МТХХК мөн болохыг нэхэмжлэгч нь хүлээн зөвшөөрч, маргаагүйгээс гадна талууд энэхүү гэрээ байгуулагдсан эсэх, гэрээний хүчин төгөлдөр байдлын талаар маргахгүй байх ба гэрээ нь хуульд заасан хэлбэрийн шаардлага хангасан хүчин төгөлдөр хэлцэл байна.

 

Нэхэмжлэгч нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ... талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болсон боловч Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.7-д заасан давуу эрхийнхээ хүрээнд түрээсийн гэрээг 2019 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл сунгагдсан гэх агуулгаар тайлбарлан, уг түрээсийн гэрээний үүргийг хариуцагчаас шаардаж байна.

 

Хариуцагч  МТХХК нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч маргаж байх ба үндэслэлээ... нэхэмжлэгч талтай байгуулсан түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар дуусгавар болсон,... түрээсийн гэрээг сунгаагүй, ...2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш нэхэмжлэгч талтай түрээсийн гэрээний харилцаа үүсээгүй, ... манай компанийн өмчлөлийн хөрөнгө 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш МКХХК-ийн эзэмшил ашиглалтанд байгаа...” гэх үндэслэл заан мэтгэлцэж байна.

 

Өөрөөр хэлбэл талууд нэхэмжлэгч талд түрээсийн гэрээг сунгах давуу эрх байгаа эсэх, түрээсийн гэрээний зүйл болох үл хөдлөх эд хөрөнгөнд нэхэмжлэгч НП ХХК нь үйл ажиллагаа явуулж, ашиглаж байсан эсэх дээр маргаж байна.

 

Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээний нэмэлт өөрчлөлтийн гэрээ №3 буюу 2017 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдөр байгуулагдсан гэрээний нэмэлт өөрчлөлтийн гэрээний 1-д гэрээний хугацааг 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болохоор талууд тохиролцсон байна.

 

Түрээсийн гэрээний 3.2-т түрээслэгч энэхүү гэрээний хугацаа дуусахаас 3 сараас доошгүй хугацааны өмнөөс эхлэн гэрээг цаашид сунгах саналыг тавих эрхтэй бөгөөд уг саналыг түрээслүүлэгч хүлээн зөвшөөрсөн тохиолдолд гэрээний сунгагдах хугацааг тухайн үед нь тодорхойлно гэжээ.

 

Хэрэгт авагдсан баримтаар болон зохигчийн тайлбараар түрээслэгч тал болох НП ХХК нь түрээсийн гэрээний хугацааг сунгах талаарх саналыг ямар нэгэн байдлаар түрээслүүлэгч талд тавиагүй болох нь тогтоогдож байх ба түрээслүүлэгч тал болох МТХХК нь түрээсийн гэрээг сунгахгүй болсон талаарх мэдэгдлээ  НП ХХК-д 2018 оны  10 дугаар сарын 17-ны өдрийн 18/155, 2018 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 18/156, 2018 оны 12 дугаар сарын 27-ны өдрийн 18/187 дугаартай албан  бичгүүдээр хүргүүлж байжээ.

 

 Эдгээрээс дүгнэвэл Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйл болон 40 дүгээр зүйлд зааснаар гэрээний хугацааг сунгах талаар талуудын хүсэл зориг нь нэгдээгүй байна.

 

Иймд талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээг сунгагдсан гэж үзэх үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ны өдөр дуусгавар болсон байна.

 

Нэхэмжлэгч тал нь ...түрээсийн гэрээг сунгах давуу эрхийнхээ дагуу 2019 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл түрээсийн гэрээг сунгагдсанд тооцно гэж тайлбарыг гаргаж байна.

 

Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.7 дахь хэсэгт эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний үүргийг зохих ёсоор гүйцэтгэдэг хөлслөгч гэрээний хугацаа дуусахад уг эд хөрөнгийг хөлслөн авах шинэ гэрээг тэргүүн ээлжинд байгуулах давуу эрхтэй гэжээ.

 

Түрээслэгч НП ХХК нь түрээсийн гэрээнд заасан үүргээ зохих ёсоор биелүүлж, түрээсийн төлбөрийг цаг тухайд нь төлдөг байсан боловч Иргэний хуулийн 289.7 дахь хэсэгт заасан түрээсийн гэрээг байгуулах давуу эрх үүссэн гэх нөхцөл байдал үүсээгүй гэж үзнэ.

 

Өөрөөр хэлбэл Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.7 дахь хэсэгт заасан давуу эрх нь түрээслүүлэгч нь түрээсийн гэрээний зүйлийг цаашид өөр хэн нэгэнд түрээслүүлэх хүсэл сонирхолтой байсан тохиолдолд хэрэгжих эрх юм.

 

Хэрэгт авагдсан баримтуудаар хариуцагч нь түрээсийн гэрээний зүйлийг түрээслүүлэгчээс өөр хэн нэгэнд түрээслэх хүсэл сонирхолтой байсан гэх байдал тогтоогдохгүй байхаас гадна хариуцагч МТХХК-аас НП ХХК-д 2018 оны 12 дугаар сарын 27-ны өдөр хүргүүлсэн 18/187 дугаартай албан бичиг болон  МТХХК-аас МКХХК-д 2019 оны 01 дүгээр сарын 14-ний өдөр хүргүүлсэн 19/25 дугаартай албан бичгүүдэд “тус байрыг өөрсдийн бизнесийн үйл ажиллагаандаа ашиглах болсон тухайгаа мэдэгдсэн” байхаас гадна  хариуцагчаас уг барилгын үйл ажиллагааны чиглэлийг өөрчлөх замаар бизнесээ өргөжүүлэх төлөвлөгөөг болон тус барилгын үйл ажиллагааны чиглэлийг өөрчлөх эксиз зураг төсөл зэргийг хэрэгт нотлох баримтаар ирүүлсэн нь хариуцагчийг түрээсийн гэрээний зүйлийг өөрийн үйл ажиллагаандаа ашиглах зорилготой байсан гэж үзэхээр байна.

 

Иймд Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.7 дахь хэсэгт заасны дагуу түрээсийн гэрээг сунгах давуу эрх нэхэмжлэгч талд үүссэн гэж үзэх үндэслэл тогтоогдоогүй гэж үзнэ.

 

Түрээсийн гэрээний 1.3-т түрээслэгч нь барилгыг тусгай зориулалт, нөхцөл шаардагдахгүй үйлчилгээний болон бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэх зориулалтаар ашиглах ба дамжуулан түрээслэх эрхтэй гэж заасан боловч Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.6 дахь хэсэгт зааснаар дамжуулан хөлслөх гэрээний хугацаа үндсэн гэрээний хугацаанаас хэтэрч болохгүй гэжээ.

 

Нэхэмжлэгч НП ХХК нь түрээсийн гэрээний зүйл болох МТХХК-ийн өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг гэрээний 1.3-д заасан эрхийнхээ дагуу МКХХК-д дамжуулан түрээсэлсэн боловч уг гэрээний хугацаа үндсэн түрээсийн гэрээний хугацаанаас хэтэрсэн байх ба МКХХК нь 2018 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд түрээсийн гэрээний зүйл болох байранд үйл ажиллагаа явуулж байсан болох нь НП ХХК-ийн 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 534 дугаартай албан бичиг, МКХХК-ийн 2019 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 1/2029 дугаартай албан бичиг, 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдрийн 3/2457 дугаартай албан бичиг, “Өдрийн сонин”-ий 2019 оны 08 дугаар сарын 02-ны өдрийн дугаарт гарсан МКХХК-ийн мэдэгдэл зэрэг хэрэгт авагдсан бичгийн баримтууд болон зохигчийн тайлбараар тогтоогдож байна.

 

Нэхэмжлэгч тал нь хэдийгээр МКХХК тус байранд 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдөр үйл ажиллагаа явуулж, ашиглаж байсан боловч манай компанийн хувьд тус байрны ашиглалт болон харуул хамгаалалт, цэвэрлэгээ үйлчилгээг хариуцан ажилладаг байсан тул манай компани мөн адил тус үл хөдлөх хөрөнгийг ашиглаж байсан гэж үзнэ гэж тайлбарлаж байна.

 

Хэдийгээр түрээсийн гэрээний зүйлийн ашиглалт, харуул хамгаалалт болон цэвэрлэгээ, үйлчилгээний асуудлыг нэхэмжлэгч НП ХХК хариуцан ажилладаг байсан гэх боловч энэхүү үйл ажиллагаа нь МКХХК-ийн өдөр тутмын хэвийн үйл ажиллагааг хангах зорилготой байх тул нэхэмжлэгч НП ХХК-ийг тухайн байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл ашиглаж байсан гэж үзэх боломжгүй байна.

 

Мөн нэхэмжлэгч нь 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөр 504,075,000 төгрөгийг хүлээн авахыг даалгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

 

Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болсон ба гэрээ сунгагдаагүй тул талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний үүрэг 2018 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болсон байна.

 

Иймд нэхэмжлэгч нь хариуцагчид түрээсийн гэрээнд заасан хэмжээгээр түрээсийн төлбөрийг тооцон төлөх үүргийг хууль болон гэрээгээр хүлээгээгүй байхаас гадна энэ хугацааны түрээсийн төлбөрийг нэхэмжлэгчээс авах эрх хариуцагчид  байхгүй байна.

 

Мөн нэхэмжлэгч нь Чингэлтэй дүүрэг, байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НП ХХК-иас хүлээж авахыг МТХХК-д даалгуулахыг хүссэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.3 дахь хэсэгт хариуцагч гэж нэхэмжлэгчийн эрх, эрх чөлөө, хуулиар хамгаалагдсан ашиг сонирхолд хохирол учруулсан буюу үүргээ биелүүлээгүй, эсхүл зохих ёсоор биелүүлээгүй гэж нэхэмжлэлд дурдсан этгээдийг хэлнэ гэжээ.

 

Өөрөөр хэлбэл хууль буюу гэрээнд заасан үүргээ биелүүлээгүйн улмаас нэхэмжлэгчийн эрх, эрх чөлөө, хуулиар хамгаалагдсан ашиг сонирхолд хохирол учруулсан этгээдийг хариуцагч гэж үздэг ба шүүх хариуцагчийн хууль буюу гэрээнд заасан үүргээ хэрэгжүүлэхийг даалгах байдлаар нэхэмжлэгчийн зөрчигдсөн эрх, эрх чөлөө, хуулиар хамгаалагдсан ашиг сонирхлыг хамгаалан, иргэний эрх зүйн хамгаалалтыг хэрэгжүүлдэг.

 

Талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний 4.2.3, 4.2.4, 4.2.5 дахь хэсэгт зааснаар түрээсийн төлбөр төлөхийг шаардах, түрээсийн зүйлийг чөлөөлөхийг шаардах зэрэг нь түрээслүүлэгч буюу хариуцагч МТХХК-ийн эрх байх ба хариуцагч МТХХК нь хууль буюу гэрээнд заасан ямар үүргээ биелүүлээгүйн улмаас нэхэмжлэгчийн ямар эрх зөрчигдсөн болох нь тодорхойгүй байна.

 

 Өөрөөр хэлбэл шүүх хариуцагчид хууль буюу гэрээнд заасан эрхээ хэрэгжүүлэхийг даалгах хууль зүйн боломжгүй юм.

 

Иймээс нэхэмжлэгчид хариуцагчаас 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт нийт 504,075,000 төгрөгийг НП ХХК-иас хүлээн авахыг даалгаж, Чингэлтэй дүүрэг, байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НПХХК-иас хүлээж авахыг  даалгах шаардах эрх үүсэхгүй юм.

 

Иймд хариуцагч МТХХК-ийн хууль болон гэрээнд заасан үүргээ биелүүлээгүй гэж үзэх үндэслэл хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдохгүй байх тул нэхэмжлэгч НП ХХК-д учирсан хохирол гэх  16,190,788 төгрөгийг хариуцагч талаас гаргуулах хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

 

Дээрх үндэслэлээр нэхэмжлэгч НП ХХК-ийн хариуцагч МТХХК-д холбогдуулан  гаргасан Чингэлтэй дүүргийн байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд НП ХХК ашигласан болохыг тогтоолгож, 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт нийт 504,075,000 төгрөг /НӨАТ орсон/-ийг  НП ХХК-иас хүлээн авахыг даалгаж, Чингэлтэй дүүрэг, байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НПХХК-иас хүлээж авахыг даалгаж, НП ХХК-д учирсан хохиролд 16,190,788 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.3, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон:

 ТОГТООХ нь:

 

1.Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгч НП ХХК-ийн хариуцагч МТХХК-д холбогдуулан  гаргасан Чингэлтэй дүүргийн байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай байрыг 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацаанд НП ХХК ашигласан болохыг тогтоолгож, 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт нийт 504,075,000 төгрөг /НӨАТ орсон/-ийг  НП ХХК-иас хүлээн авахыг даалгаж, Чингэлтэй дүүрэг, байрлах МТХХК-ийн өмчлөлийн оффис, үйлчилгээний зориулалттай хөрөнгийг 2019 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар НПХХК-иас хүлээж авахыг даалгаж, НП ХХК-д учирсан хохиролд 16,190,788 төгрөгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

2.Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 3,127,925 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах шатны журмаар 14 хоногийн дотор Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Х.ЭНХЗАЯА