П.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХ

П.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХП.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХ

П.Б-д холбогдох эрүүгийн

хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Мягмаржав даргалж, шүүгч Б.Зориг, Д.Очмандах нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:  

прокурор П.Болормаа,

нарийн бичгийн дарга Б.Халиунгоо нарыг оролцуулж,               

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Өсөхбаяр  даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрч прокурор П.Болормаагийн бичсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдрийн 131 дугаартай улсын яллагчийн эсэргүүцлээр шүүгдэгч П.Бямбасүрэнд холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2019 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Д.Очмандахын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

1991 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр Сэлэнгэ аймагт төрсөн, 28 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Этүгэн их сургуулийн эм зүйчийн 2 дугаар дамжааны оюутан, ам бүл 3, эгч дүү нарын хамт Сэлэнгэ аймгийн Ерөө сум, Буурагчин 2 дугаар баг, Техникчдийн 1 дүгээр гудамжны 19 тоотод оршин суух бүртгэлтэй боловч Сүхбаатар дүүргийн 4 дүгээр хороо, 21/б  байрны 6 тоотод түр оршин суух, Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн /РД:МЕ91030309/;

П.Б нь согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдаж зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас: Шүүгдэгч П.Бямбасүрэнгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “мөрдөгч, прокурор нотлох баримтыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор шалгаж хянасны үндсэн дээр хэргийн бодит байдлыг тогтоох үүрэгтэй” гэж, тус зүйлийн 2 дахь хэсэгт “хэргийн бодит байдлыг нотлохын тулд мөрдөгч, прокурор хуульд заасан бүх арга хэмжээг авч яллагдагч, шүүгдэгчийг яллах, цагаатгах, ял хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг эргэлзээгүй тогтооно” гэж тус тус заажээ. Мөн хуулийн 16.2 дугаар зүйлд зааснаар “1.4. яллагдагчид оногдуулах ялыг хүндрүүлэх, хөнгөрүүлэх” гэсэн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад нотолбол зохих дор дурдсан нөхцөл байдлыг гүйцэд тогтоогоогүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн гэж үзэхээр байна. Прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт П.Б нь  холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналтай, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр хэргийг шүүхэд ирүүлжээ. П.Б нь урьд нь Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 06 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч уг ялыг биелүүлээгүй байна. Гэтэл П.Б-д өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялыг сүүлийн гэмт хэрэгт оногдуулах ялтай хэрхэн тооцож эдлүүлэх талаар прокуророос сонсгосон ялын саналд тусгалгүй орхигдуулжээ. Дээрх зөрчлийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан “шүүгдэгч гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршигийг нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлж хохирогчтой эвлэрсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон” зэрэг шаардлагыг бүрэн хангаагүй гэж үзнэ. Иймд мөрдөн шалгах ажиллагааг бүрэн биш хийсэн бөгөөд түүнийг шүүх хуралдаанаар нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй, мөн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх шаардлагыг хангаагүй байх тул мөрдөн байцаалтын ажиллагаа нэмж хийлгэхээр хэргийг прокурорт буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэжээ.

Прокурор П.Болормаа бичсэн эсэргүүцэлд болон тус шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр эсэргүүцэл бичиж байна. Үүнд: Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаар шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэг нь нотлогдсон, хэрэгт хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, шүүгдэгч гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.

Прокурор дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн яллагдагчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, түүнд 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг яллагдагч хүлээн зөвшөөрснөөр гарын үсэг зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн 4.4-т заасан “прокурорын сонсгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх” тухай асуудал нь зөвхөн яллах дүгнэлтээр шилжүүлсэн хэргийн ялыг хүлээн зөвшөөрөх тухай ойлголт гэж үзэж байна.

Яллагдагч П.Б нь урьд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ял шийтгэгдсэн боловч ялыг биелүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6 9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан байна.

Иймд шүүх яллагдагч П.Б-д холбогдох “согтуурсан үедээ 2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны шөнө Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тайж” нэртэй зочид буудалд Ш.Чинбаттай маргалдан, зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан” гэмт хэрэгт нь эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэсний дараагаар өмнөх буюу Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг эдлүүлэх асуудлыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Иймд Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгуулж, хэргийг анхан шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар улсын яллагчийн эсэргүүцэл бичсэн...” гэв.

                                                           ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт, анхан шатны шүүхийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн давж заалдсан гомдолд заасан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр бүхэлд нь хянаж үзэв.

П.Б-г 2019 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр “...2019 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр үйлдсэн хүний эрүүл мэндэд хөнгөн учруулах...” гэмт  хэрэгт яллагдагчаар татсан /хх 45-46/ байх ба яллагдагч П.Б нь хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 65/ гаргажээ.

Мөн хохирогч Ш.Чинбат нь “...гомдол саналгүй, хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү...” гэсэн хүсэлт /хх 63/-ийг гаргасан бөгөөд прокурор Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар “Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай” тогтоол /хх 70/ гаргаж, мөн хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийн зүйлчлэл, түүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээний талаархи саналаа яллагдагч П.Б-д танилцуулж, зөвшөөрсөн гарын үсгийг нь зуруулж, яллах дүгнэлт үйлдэн хувийг нь яллагдагч П.Б-д гардуулан /хх 74/ хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дээрх үйл ажиллагаа нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг зөрчөөгүй, хуульд нийцсэн, үндэслэл бүхий эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа байна.  

Шүүх хуралдаанаар хэргийг хэлэлцэхэд шүүгдэгч П.Б нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан шүүх хуралдаанаар хянах “...гэмт хэрэг үйлдсэн нь нотлох баримтаар нотлогдсон эсэх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, прокурорын сонгосон ялыг хүлээн зөвшөөрсөн эсэх, хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг зөвшөөрсөн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлыг нөхөж төлж хохирогчтой эвлэрсэн эсэх, гэмт хэргийн улмаас учруулсан гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон эсэх...” гэсэн нөхцөл байдлуудыг зөрчсөн талаар гомдол гаргаагүй, харин дурдсан нөхцөл байдлууд хангагдсан байдлыг мэдүүлж илэрхийлсэн байна /хх 87-88/.

Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт заасан шүүхээр хянах нөхцөл байдлуудын аль нэг хангагдаагүй гэж үзэх үндэслэлгүй байхад анхан шатны шүүх хэргийг прокурорт буцаасан байна гэж давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнээд 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг прокурорт буцаасан шүүгчийн захирамжид бичсэн улсын яллагчийн эсэргүүцлийг бүхэлд нь хүлээн авч, анхан шатны шүүхийн шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгохоор давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн шийдвэрлэлээ.

Мөн Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн 876 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар оногдуулсан 240 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг одоогийн гэм буруутай үйлдлийг эцэслэн шийдвэрлэж оногдуулсан ялд нэмж нэгтгэн, түүний нийт эдлэх ялыг тогтоох нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй, эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлж байгаа гэж үзэх үндэслэл биш юм.

Учир нь, П.Б-д Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт ялтанд хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял оногдуулах талаар “Ялтан оногдуулсан ялыг эдэлж дуусахаас өмнө шинээр гэмт хэрэг үйлдсэн бол тухайн гэмт хэрэгт нь ял оногдуулж, өмнөх шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн ялыг нэмж нэгтгэн нийт эдлэх ялын хэмжээг тогтооно” гэж тусгайлан зохицуулсан ба Эрүүгийн хуульд заасан “Нэг гэмт хэрэгт нэг удаа ял оногдуулна.” гэсэн шударга ёсны зарчим, “Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.” гэсэн гэм буруугийн зарчимд нийцэж байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 дахь заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2019/ШЗ/3413 дугаартай шүүгчийн захирамжийг хүчингүй болгож, П.Б-д холбогдох 1906061492395 дугаартай эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцүүлэхээр Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар дахин хянан хэлэлцлэх хүртэл шүүгдэгч П.Б-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Гомдол, эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

             ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                      Л.МЯГМАРЖАВ

 

             ШҮҮГЧ                                                            Б.ЗОРИГ

 

             ШҮҮГЧ                                                           Д.ОЧМАНДАХ