Маяара трейд ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

 

Монгол Улсын дээд шүүхийн шүүгч Х.Эрдэнэсувд даргалж, шүүгч Н.Баярмаа, П.Золзаяа, Б.Мөнхтуяа, Д.Цолмон нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар,

 

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2020 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдрийн 181/ШШ2020/02497 дугаар шийдвэр,

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

2020 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн 57 дугаар магадлалтай,

 

Маяара трейд ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-ийн холбогдох

 

Засварын зардал 47,901,272 төгрөг, хохирол 26,534,460 төгрөг, барьцаа 14,806,020 төгрөг, нийт 89,241,752 төгрөгийг гаргуулах үндсэн, түрээсийн болон менежментийн төлбөр 52,324,793 төгрөгийг гаргуулах, түрээсийн байрыг хүлээлгэн өгөхийг даалгах сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

 

Хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Билэгсайханы хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

 

шүүгч Н.Баярмаагийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Баатарцогт, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Э.Хашчулуун, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Мягмардорж, өмгөөлөгч Э.Билэгсайхан, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Мөнхзул нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

 

1. Нэхэмжлэгч Маяара трейд ХХК нь хариуцагч Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-д холбогдуулан түрээсийн байрыг засан сайжруулсны зардалд 47,901,272 төгрөг, өөр ажлын байр руу нүүх, түүнийг тохижуулан засварлахад гарсан зардал буюу хохирол 26,534,460 төгрөг, барьцаанд урьдчилан төлсөн 14,806,020 төгрөг, нийт 89,241,752 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч 2020.02.04-ний өдрөөс 2020.09.01-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн болон менежментийн төлбөрт нийт 52,324,793.66 төгрөгийг гаргуулах, түрээсийн байрыг гэрээний хавсралт 2 болон хавсралт 3-т заасан нөхцөл байдалд оруулж буцаан хүлээлгэн өгөхийг даалгуулахаар сөрөг нэхэмжлэл гаргаж маргажээ.

 

2. Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдрийн 181/ШШ2020/02497 дугаар шийдвэрээр: Иргэний хуулийн 160 дугаар зүйлийн 160.1.1, 160.3, 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д заасныг тус тус баримтлан Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-аас 52,824,702 төгрөгийг гаргуулж Маяара трейд ХХК-д олгож, мөн хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1 дэх хэсэгт заасан үндэслэлгүй тул Маяара трейд ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 36,417,050 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 295 дугаар зүйлийн 295.1, 295.4 дэх хэсэгт заасан үндэслэлгүй тул Маяара трейд ХХК-аас 52,324,793.66 төгрөг гаргуулах, түрээсийн байрыг гэрээний хавсралт II болон хавсралт III-т заасан нөхцөл байдалд оруулж, хүлээлгэн өгөхийг даалгах тухай Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, 57 дугаар зүйлийн 57.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1-д заасныг баримтлан улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчээс төлсөн 604,200 төгрөгөөс 604,159 төгрөгийг, хариуцагчаас төлсөн 419,574 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, улсын орлогоос илүү төлөгдсөн 41 төгрөгийг, хариуцагчаас 422,073.5 төгрөгийг тус тус гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож шийдвэрлэжээ.

 

3. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн 57 дугаар магадлалаар: Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдрийн 181/ШШ2020/02497 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид хариуцагчийн төлсөн 424,622 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод үлдээж шийдвэрлэсэн.

 

4. Хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Билэгсайхан хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Шийдвэр, магадлалын зарим хэсгийг эс зөвшөөрч дараах гомдлыг гаргаж байна.

Зохигч талуудын хооронд байгуулагдсан 2019.06.27-ны өдрийн R-L204-МҮ-19 дугаартай Түрээсийн гэрээний Тусгай нөхцөлийн 4 дүгээр зүйлийн 1-т зааснаар нэхэмжлэгчээс түрээсийн төлбөрийг сар бүрийн эхний өдөр төлөх үүргийг хүлээсэн ба хариуцагчаас 2019.10.09, 29-ний өдөр, 11.05, 12.04-ний өдөр тус бүр түрээсийн төлбөр төлөх тухай мэдэгдлийг нэхэмжлэгчид хүргүүлсэн үйл баримтаар нотлогддог тул нэхэмжлэгчийг гэрээний дээрх заалтыг зөрчсөн гэж үзэх, хариуцагч нэхэмжлэгчид үүргээ гүйцэтгэх хугацаа тогтоосон гэж үзэх үндэслэлтэй байна. Дээрх нөхцөл байдлыг анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т зааснаар үнэлээгүй, анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс Иргэний хуулийн 208 дугаар зүйлийн 208.1, 225 дугаар зүйлийн 225.4.1-т заасныг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн гэж үзэж байна.

Хариуцагчаас нэхэмжлэгчид гэрээний үүргээ гүйцэтгэх нэмэлт хугацааг нийт 4 удаа тогтоож өгсөн бөгөөд хариуцагчаас тогтоосон нэмэлт хугацаанд нэхэмжлэгч үүргээ гүйцэтгээгүй ба дахиж үүрэг гүйцэтгэх шаардлагагүй болсон нөхцөл байдал хэрэгт цугларсан баримтаар тогтоогддог ба ийнхүү хариуцагчаас 2020.01.27-ны өдөр Түрээсийн гэрээг цуцалсан нь гэрээний Ерөнхий нөхцөлийн 8 дугаар зүйлийн 1-а, d-3, Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлийн 225.1, 225.3-т заасантай тус бүр нийцсэн байхад анхан шатны шүүхээс ...нэмэлт хугацаа тогтоохгүй, урьдчилан сануулахгүйгээр 2020.01.27-ны өдөр гэрээг хариуцагч шууд цуцалсан нь Иргэний хуулийн 225.4.1, гэрээний ерөнхий нөхцөлийн 8 дугаар зүйлийн 1.d(iii) дахь хэсэгт нийцээгүй гэж гэж дүгнэсэн нь буруу ба хариуцагчийн санаачилгаар гэрээг цуцалсан нь хуульд нийцээгүй гэх анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлгүй, хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй.

Дээр дурдсанаар нэхэмжлэгч Маяара трейд ХХК-ийн түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй явдал нь Түрээсийн гэрээг хугацаанаас нь өмнө хариуцагчийн санаачилгаар цуцлах үндэслэл болсон тул нэхэмжлэгч түрээсийн талбайг засварлахад гарсан зардал нэхэмжлэх эрхгүй ба уг шаардлагад холбогдох хэсэг 38,018,682 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлгүй. Нөгөөтээгүүр, нэхэмжлэгч Маяара трейд ХХК-ийн түрээсийн байранд хийж гүйцэтгэсэн дотоод заслын ажил нь засан сайжруулалт бус бизнесийн үйл ажиллагааг явуулах зорилгоор хийсэн засварын ажил байсан. Мөн тухайн дотоод засал нь буцаан салган авах боломжтой өөрчлөлт байх тул Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.2.5-д заасны дагуу уг шаардах эрхийг хэрэгжүүлэх нь үндэслэлгүй юм.

Хариуцагчаас түрээсийн байрыг анх хүлээлгэн өгсөн байдалд нь буцааж өгөх сөрөг нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд үүнтэй холбоотой баримт 1 дүгээр хавтаст хэргийн 8-32, 2 дугаар хавтаст хэргийн 24-31 дэх талд авагдсан байхад анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс ...нэхэмжлэгч Маяара трейд ХХК нь түрээсийн байрыг чөлөөлж өгөөгүй, өөрөөр хэлбэл салгаж авах боломжтой засан сайжруулалтын зүйлийг аваагүйгээс талбайг бусдад түрээслүүлэх боломжгүй гэх тайлбараа хариуцагч Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1 дэх хэсэгт зааснаар баримтаар нотлоогүй гэх дүгнэлтийг хийж сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон нь үндэслэлгүй байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас 38,018,682 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад холбогдох Түрээсийн байрыг анх хүлээлгэн өгсөн байдлаар буцаан хүлээлгэж өгөхийг даалгах хэсгийг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

5. Хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Билэгсайханы хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхиж, анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалыг хэвээр үлдээх үндэстэй байна.

 

6. Нэхэмжлэгч Маяара трейд ХХК нь хариуцагч Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-д холбогдуулан засварын зардал 47,901,272 төгрөг, хохирол 26,534,460 төгрөг, барьцаа 14,806,020 төгрөг, нийт 89,241,752 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан байх ба шаардлагын үндэслэлээ ... гэрээний дагуу оффисын талбай 3 жилийн хугацаатай түрээсэлсэн, ... түрээсийн гэрээг хугацаанаас нь өмнө хууль бусаар цуцалсан гэж тайлбарлаж байх бол хариуцагч шаардлагыг эс зөвшөөрч ...түрээслэгч төлбөрөө хугацаанд нь төлөөгүй буруутай үйлдэл нь гэрээг цуцлах нөхцөлийг бүрдүүлсэн. ... иймд ... засварласан зардлыг нэхэмжлэх эрхгүй, ...дотоод заслын ажил нь засан сайжруулалт биш бизнесийн үйл ажиллагаагаа явуулах зорилгоор хийсэн засварын ажил учир зардлыг төлөх үндэслэлгүй, ... гэрээг түрээслэгчийн буруугаас цуцалсан тул барьцаа төлбөр 14,806,020 төгрөг нь түрээслүүлэгчид үлдэх болно. ... гэж маргасан байна.

 

7. Хариуцагч Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК нь нэхэмжлэгч Маяара трейд ХХК-д холбогдуулан .... түрээсийн байрыг өмнөх нөхцөл байдалд оруулалгүй хууль бусаар ашигласан хугацаа буюу 2020.02.04-ний өдрөөс 2020.09.01-ний өдөр хүртэл түрээсийн болон менежментийн төлбөр болох нийт 52,324,793.66 төгрөгийг гаргуулах, түрээсийн байрыг гэрээний хавсралт 2, 3-т заасан нөхцөл байдалд буцаан оруулж, Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-д хүлээлгэн өгөхийг даалгуулах сөрөг нэхэмжлэл гаргасан байна. Нэхэмжлэгч сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг эс зөвшөөрч маргахдаа ... түрээсийн гэрээг байгуулснаас хойш 4 сарын дараа буюу 2020.02.03-ны өдөр түрээсийн талбайгаас биднийг албадан гаргаж, ... эзэмшилдээ шилжүүлэн авсан, ... энэ өдрөөс хойш бид огт эзэмшиж, ашиглаагүй. гэж тайлбарлажээ.

 

8. Анхан шатны шүүх зохигчийн хооронд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ байгуулагдсан, хөлслөгч гэрээний үүргийн зөрчил гаргасан боловч зөрчлөө 2019.12.05-ны өдөр 21,587,165 төгрөгийг шилжүүлж бүрэн арилгасан, зарим төлбөрийг урьдчилан төлсөн байхад гэрээг хөлслүүлэгч нэг талын санаачилгаар цуцалсан нь хууль бус, дотоод заслыг хөлслүүлэгчийн зөвшөөрлөөр хийсэн тул шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон зардал 38,018,682 төгрөгийг буцаан шаардах, үндсэн үүрэг дуусгавар болсноор барьцааны харилцаа дуусгавар болсон гэж дүгнэн барьцааны үүрэгт шилжүүлсэн 14,806,020 төгрөгийг гаргуулах эрхтэй гэж дүгнэсэн. Улмаар засвар хийх хугацаанд чөлөөлөгдсөн хөлс 5,475,000 төгрөгийг буцааж өгөх үүрэгтэй гэж үзэн хангасан шаардлагаас хасаж тооцон нийт 52,824,702 төгрөгийг Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-аас гаргуулж Маяара трейд ХХК-д олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас үлдэх 36,417,050 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгожээ. Харин Маяара трейд ХХК-аас 52,324,793.66 төгрөг гаргуулах, түрээсийн байрыг гэрээний хавсралт II болон хавсралт III-т заасан нөхцөл байдалд оруулж, хүлээлгэн өгөхийг даалгах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгохдоо түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон тул түрээсийн төлбөр шаардахгүй, тухайлан ямар байдалд буцаан оруулахыг даалгаж байгаа нь тодорхойгүй, энэ талаарх баримт хэрэгт авагдаагүй, Иргэний хуулийн 295.1-д хөлсөлсөн зүйлийг ердийн элэгдэл хорогдлоос муутгахгүй байдлаар буцааж өгөхөөр заасан бөгөөд нэхэмжлэгч уг байрыг ердийн элэгдэл хорогдлоос илүүтэй муутгасан гэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй гэж дүгнэжээ.

 

9. Давж заалдах шатны шүүх талуудын хооронд байгуулсан гэрээ нь түрээсийн гэрээ байх ба энэ төрлийн гэрээнд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журмыг хэрэглэснийг буруутгахгүй гэж дүгнэн шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээжээ.

 

10. Талууд 2019.06.27-ны өдөр Сүхбаатар дүүргийн 8 дугаар хороо, Сэнтрал Тауэр барилгын 2 давхар, 204 хаягт байрлах 73 м.кв талбайг хөлслөн авч үйл ажиллагаа явуулахаар харилцан тохирчээ. Түрээсийн зүйлийг 2019.07.16-ны өдөр түрээслэгчийн эзэмшилд шилжүүлэх хэдий ч түрээсийн төлбөрийг 2019.08.16-ны өдрөөс эхлэн 2022.07.15-ны өдөр хүртэл тооцох, түрээсийн төлбөр эхний жил нэг м.кв нь 75,000 төгрөг, хоёр дахь жилээс 80,000 төгрөг, 3 дахь жилд 85,000 төгрөг, менежментийн төлбөр нэг м.кв тутамд 16,600 төгрөг байхаар тохиролцсон үйл баримтын тухайд маргаагүй. Түрээслэгч байрны дотоод заслыг 2019.08.09-ний өдөр дуусгахаар төлөвлөж байсан боловч 2019.09.09-ний өдрийг хүртэл заслын ажил хийх хугацааг сунгажээ.

 

Гэрээний энэхүү тохиролцооны дагуу түрээслэгч эхний жилийн түрээсийн төлбөрт 2019.09.09-ний өдрөөс эхлэн сар бүр 5,475,000 (75,000*73) төгрөг, менежментийн төлбөрт 1,211,800 (16,600*73) төгрөг, сар бүр нийт 6,686,800 төгрөг төлөхөөр зөвшөөрсөн гэх үндэстэй. Талууд түрээсийн гэрээний төлбөрийг гэрээний тусгай нөхцөлийн 4.1-т заасан журмаар буюу өмнөх сарын 25-ны өдөр түрээслүүлэгчээс ирүүлсэн нэхэмжлэлийн дагуу түрээсийн сар бүрийн эхний өдөр төлөхөөр тохирчээ.

 

11. Талуудын байгуулсан дээрх гэрээний дагуу түрээслэгч тал түрээсийн зүйлд дотоод заслын ажил хийх хугацаанд түрээсийн төлбөр болон менежментийн 3 сарын төлбөртэй тэнцэх барьцаа 20,060,400 төгрөгийг 3 хувааж байршуулах үүрэг хүлээсэн байх ба тус нөхцөлийг хэрхэн хэрэглэх, тайлбарлах тухайд зохигчид мөн маргаагүй байна.

 

12. Талуудын хооронд байгуулсан гэрээ нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д заасан түрээсийн гэрээ байх ба тус харилцаанд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам нэгэн адил үйлчилж болох тухай хоёр шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй.

 

13. Түрээслэгч нь түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй үйл баримтын тухай маргаагүй боловч уг нөхцөл байдалд дотоод заслын ажлын удаашрал, үүнд нөлөөлсөн хариуцагчийн дотоод зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны хүнд суртал шалтгаан болсон гэж тайлбарлажээ. Хариуцагч түрээсийн төлбөрийн зөрчлийг 2019.10.15-нд 2,000,000 төгрөг, 2019.11.06-нд 4,000,000 төгрөг, 2019.11.18-нд 2,000,000 төгрөг, 2019.12.05-нд 21,587,165 төгрөг төлөх байдлаар арилгасан бодит байдлыг маргаагүй байна. Хэдийгээр нэхэмжлэгч нь Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-ийн 2019.12.04-ний өдрийн PMO/19/456 дугаартай мэдэгдэлд шаардсан 21,587,165 төгрөгийг 2019.12.05-ны өдөр буюу мэдэгдэлд дурдсан өдрөөр төлж зөрчлийг бүрэн арилгасан байх боловч 2020 оны 01 дүгээр сарын түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлөх үүргээ зөрчиж түрээслүүлэгч талаас 2020.01.27-ны өдөр дахин мэдэгдэл хүлээн авсан байна. Улмаар уг мэдэгдэлд түрээсийн гэрээг 2020.02.03-ны өдрөөр тасалбар болгон цуцлах тухай дурдсан байна.

 

Тус мэдэгдлийн дагуу гэрээгээ цуцалсан нөхцөл байдлыг хуульд нийцсэн эсэх асуудлаар зохигчийн хооронд маргаан өрнөсөн байна.

 

14. Хоёр шатны шүүх түрээслэгч үүргээ ялимгүй зөрчсөн буюу Иргэний хуулийн 225 дугаар зүйлийн 225.4.1-д заасан үндэслэл бүрдсэн гэж үзэн түрээслүүлэгчийн нэг талын санаачилгаар гэрээ цуцалсан нөхцөл байдлыг хуульд нийцэхгүй гэж дүгнэснийг буруутгахгүй. Учир нь түрээслэгч өөрийн гаргасан үүргийн зөрчлийг нөгөө талаас олгосон хугацаат мэдэгдлийн хүрээнд арилгахыг тухай бүр чармайж ирсэн, улмаар 2019.12.04-ний өдөр нөгөө талаас нэмэлт хугацаа тогтоон шаардсан үүргийг тухайн хугацааны дотор алданги буюу гэрээний хариуцлагын хамт бүрэн төлж барагдуулсан байх ба энэ үеэс түүний өмнөх хугацааны үүргийн зөрчил арилсанд тооцно. Иймд түрээсийн гэрээний ерөнхий хугацаа, үйлчилгээг түрээслүүлэгчийн шаардсан өндөр чанараар эрхлэн хүргэх зорилгоор хийсэн дотоод заслын зардал, сар түрээс, менежментийн төлбөрийн хэмжээ, түрээсэлж авсан талбайдаа үйлчилгээ явуулсан бодит хугацаа зэргийг нэгтгэн үзвэл нэгдүгээр сарын түрээсийн төлбөрийг 26 хоногоор хэтрүүлсэн байдлыг үүргийн ноцтой зөрчилд тооцохгүй.

Энэ үндэслэлээр хоёр шатны шүүх гэрээний үүргийн ялимгүй зөрчлийн үед түрээсийн гэрээг нэг талын санаачилгаар хугацаа тогтоолгүй шууд цуцлах арга хэмжээ авсан хариуцагчийн үйлдлийг хуульд нийцэхгүй гэж дүгнэсэн нь үндэслэл бүхий болжээ.

 

15. Түрээсийн гэрээг нэгэнт дуусгавар болсон бодит байдлын тухайд талууд маргаагүй боловч дээр дурдсан үндэслэлээр түрээслэгчийн буруутай шалтгаанаар гэрээ цуцлагдаагүй нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзнэ. Ийнхүү дүгнэснээр түрээсийн гэрээ хоёр талын харилцан зөвшилцсөн буюу сайн дурын үндсэн дээр дуусгавар болсон гэж үзнэ. Ийнхүү гэрээ дуусгавар болсон шалтгаан нөхцөлийг тодорхойлох явдал нь үндсэн ба сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг шийдвэрлэхэд хууль зүйн ач холбогдолтой.

 

16. Хоёр шатны шүүх үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагаас хохирол 26,534,460 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосон нь хууль зүйн үндэслэлтэй. Учир нь нэхэмжлэгч түрээсийн гэрээг өөрийн санаачилгаар дуусгавар болгосны зэрэгцээ өөр бусад үйлчилгээний талбайг засаж тохижуулсан явдал нь түрээсийн гэрээг цуцалсан нөхцөл байдалтай хууль зүйн агуулгаараа шууд холбоотой гэх боломжгүй. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагаас энэ хэсэгт холбогдох шаардлагыг хангах үндэсгүй.

 

17. Нэхэмжлэгч түрээсийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийг хангах зорилгоор шилжүүлсэн 14,806,020 төгрөгийг буцаан гаргуулахаар шаардсан байх ба түрээсийн гэрээнд түрээсийн зүйлийг гэмтээх, устгах, түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлөхгүй байх эрсдэлээс хамгаалж түрээслүүлэгч тодорхой хугацааны түрээсийн төлбөртэй тэнцэх мөнгөн хөрөнгийг барьцаа болгон байршуулахыг шаардах тохиолдол түгээмэл. Иргэний хуулийн 154 дүгээр зүйлийн 154.1, Хөдлөх эд хөрөнгө, эдийн бус хөрөнгийн барьцааны тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.2, 7 дугаар зүйлийн 7.1, 57 дугаар зүйлийн 57.5 дэх хэсгээс мөнгөн хөрөнгө барьцааны зүйл байх боломжтой. Нэгэнт түрээсийн гэрээ хугацаанаасаа өмнө дуусгавар болсон нөхцөл байдалд түрээслэгчийг буруутгах үндэслэлгүй, түрээслэгч барьцааны зүйлээс хангуулах үүргийн зөрчилгүй тохиолдолд Иргэний хуулийн 160 дугаар зүйлийн 160.1.1-д заасны дагуу үндсэн шаардлага дуусгавар болсноор барьцааны шаардлага дуусгавар болсон гэж үзэн барьцааны зүйл болох мөнгөн хөрөнгийг хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгчид буцаан олгох нь Иргэний хуулийн 160 дугаар зүйлийн 160.3-т заасантай нийцэх юм. Түрээслэгч гэрээ дуусгавар болсон 2020.02.03-ны өдөр 8,474,233 төгрөгийг төлж түрээсийн ба менежментийн үлдэгдэл төлбөрийг алдангийн хамт бүрэн барагдуулж үүргийн зөрчилгүй болсныг дурдах нь зүйтэй.

 

18. Түрээсийн зүйлийн түрээсийн үйлчилгээний дагуу засварлан гаргасан зардал 47,901,272 төгрөгөөс анхан шатны шүүх 38,018,682 төгрөгийг хангаж шийдвэрлэснийг давж заалдах шатны шүүх хэвээр үлдээсэн нь үндэслэлтэй бөгөөд Иргэний хуулийн 289 дүгээр зүйлийн 289.5-д заалтыг хоёр шатны шүүх зөв тайлбарлан хэрэглэжээ. Хариуцагч, түүний зөвшөөрөлтэйгөөр түрээсийн зүйлд хийсэн засан сайжруулалтыг салган авч явах боломжтой эд зүйл болохыг нотлоогүй, энэ талаар хэрэгт баримт авагдаагүй байна. Иймд тухайн эд зүйл түрээсийн талбайд үлдэх бөгөөд засан сайжруулалт буюу тухайн хэрэг маргааны хувьд дотоод заслын ажилд гарсан зардлыг хариуцагч нэхэмжлэгчид төлөх нь зүйтэй болно.

 

19. Нэгэнт засан сайжруулалтыг салган авах боломжгүй, үүнтэй холбоотой гарсан зардлыг хариуцагч нэхэмжлэгчид төлөх үндэстэй байх тул түрээсийн зүйлийг өөрийн зардлаар буцаан хэвийн байдалд оруулах үүргийг түрээслэгчид хүлээлгэх нь түрээсийн гэрээний хугацаа түүнээс шалтгаалахгүйгээр дуусгавар болсон тухайн тохиолдолд боломжгүй гэж үзнэ. Үүний зэрэгцээ хариуцагч сөрөг шаардлагын гол нөхцөл болох хэвийн байдал буюу гэрээний хавсралт 2 болон 3-т дурдсан нөхцөл гэдэгт чухам ямар нөхцөлийг ойлгож байгаа нь тодорхойгүй гэх анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэстэй. Өөрөөр хэлбэл, түрээсийн зүйлийн нөхцөл байдлыг муутгахгүйгээр салгаж авах боломжтой эд зүйлийг салгах, нэмэлт зардал гаргахгүйгээр боломжит байдалд үлдээхийг хэвийн нөхцөл гэж ойлгож буй эсэх, эсхүл гэрээ байгуулахаас өмнөх үеийн нөхцөл байдалд буцаан оруулахыг шаардаж буй алин болох нь ойлгомжгүй байна. Хэрэв эхний нөхцөл байдлыг хэлж буй бол чухам ямар эд зүйлийг салгаж авч явах боломжтой бөгөөд уг салгасан эд зүйлийн үнэ дотоод заслын зардлаас хэрхэн хасагдахыг хариуцагч өөрөө нотлох үүрэгтэй. Хэрэв хоёр дахь нөхцөлийг буюу гэрээ байгуулахаас өмнөх байдалд сэргээх шаардлага гаргаж байгаа бол түрээслүүлэгчийн зөвшөөрлийн дагуу хийсэн салгах боломжгүй засан сайжруулалтыг гэрээний зүйлтэй үлдээж зайлшгүй зардлыг шаардах хуулийн зохицуулалттай хэрхэн нийцэх нь тодорхойгүй байна.

 

20. Хоёр шатны шүүх талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээ дуусгавар болсон тул 2019.02.04-2019.09.01-ний өдрийг хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөр 52,324,793.66 төгрөгийг нэхэмжилсэн сөрөг шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосон нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэгт заасантай нийцнэ. Шүүх хэрэглэх ёстой хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэжээ.

 

21. Эдгээр үндэслэлээр хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Билэгсайханы хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхиж, анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалыг хэвээр үлдээх үндэстэй гэж хяналтын шатны шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

1.  , Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 10 дугаар сарын 07-ны өдрийн 181/ШШ2020/02497 дугаар шийдвэр, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн 57 дугаар магадлалыг тус тус хэвээр үлдээж, хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Билэгсайханы хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.

 

2.  Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4 дэх хэсэгт заасны дагуу хариуцагч Шангри-Ла Улаанбаатар ХХК-аас хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа 2021 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 418,250 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.