2023 01 20 128/ШШ2023/0083

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Урангуа даргалж, шүүгч А.Мөнх-Өлзий, шүүгч Д.Эрдэнэчимэг нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны 5 дугаар танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: А ХХК, /РД:/

Хариуцагч: , хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч Д.Б, Б.Т нар

Маргааны төрөл: Татварын маргааныг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Д, Э.У, Б.А, гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Г.Ж, Г.О, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Т, шинжээч Б., Ү.Г, иргэдийн төлөөлөгч Д.Н, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар А.Тэмүжин нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.А ХХК нь , хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч Д.Б, Б.Т нарт холбогдуулан Татварын улсын байцаагчийн 2018 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 211820055 тоот шийтгэлийн хуудсын олсон нь хэсгийн 3 дахь хэсгийн 1,664,614,603.30 төгрөгийн нөхөн төлбөрийг хүчингүй болгуулахаар гомдлын шаардлага гаргажээ.

2. Гомдол гаргагч тус шүүхэд 2019 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр гомдол гаргасан.

3.Гомдол гаргагч А ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал За// шүүхэд гаргасан гомдолдоо: хяналтын газрын Татварын улсын ахлах байцаагч Д.Б, Татварын улсын байцаагч Б.Т нар нь А ХХК-ийн 2013-2017 оныг дуусталх хугацааны татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийсэн бөгөөд 2018 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдөр 211820055 тоот шийтгэлийн хуудас үйлдсэн.

Бид уг шийтгэлийн хуудсын тогтоогдсон нөхцөл байдал хэсгийн 3-т заасан А ХХК-иас К ХХК-д олгосон хүүгүй зээл дээр ногдуулсан ААНОАТ болон алданги, торгууль зэргийг дараах үндэслэлийн дагуу хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа болно.

211820055 тоот шийтгэлийн хуудсанд А ХХК нь 2013-2017 онд өөрийн охин компани болох К ХХК-д зээл олгосон бөгөөд тухайн зээлэндээ зах зээлийн хүүг тооцож бүртгээгүй гэж үзэн байцаагчийн ногдуулсан дараах дүнтэй бид санал нийлэхгүй байна.

	Таамаглалын татварын суурь/Бодит бус хүүгийн орлого/	Нийт нөхөн татвар, торгууль, алданги	Нөхөн татвар	Торгууль	Алданги
ААНАОАТ	60,371,777,572.30	1,789,147,212.00	1,192,764,808.00	357,829,442.40	238,552,961.60

Татварын байцаагчийн 1,664,614,603.30 төгрөгийн аж ахуй нэгжийн орлогын албан татвар болон алданги, торгуулийг маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 02 дугаар сарын 27-ны өдрийн 05 тоот тогтоолоор энэхүү нэхэмжлэлийн няцаах үндэслэл 1 болон 2-т заасан хуулийн үндэслэлийг харгалзан үзэхгүйгээр хэвээр үлдээсэн тул бид энэхүү төлбөрийг хүчингүй болгож өгнө үү гэсэн хүсэлтийг үүгээр гаргаж байна.

Бид яг энэ асуудлаар Маргаан таслах зөвлөлд гомдол гаргасан бөгөөд уг зөрчлийг няцаах бидний үндэслэлийг харгалзан үзэлгүйгээр шууд шийдвэрлэсэн гэж үзэж байна.

Няцаах үндэслэл 1:

Харилцан хамааралтай этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээнд үнэ шилжүүлэлтийн хяналт тавих нарийвчилсан журам, аргачлал батлуулж мөрдүүлэхийг Татварын ерөнхий хууль болон Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасан боловч одоог хүртэл хүчин төгөлдөр журам аргачлал байхгүй байна:

Татварын байцаагч нар А ХХК-иас К ХХК-д олгосон зээлд хүү тооцоогүй гэсэн зөрчлийг шийтгэлийн хуудсандаа үндэслэхдээ 2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр батлагдсан Татварын ерөнхий хуулийн 48.1 дүгээр зүйлийг удирдлага болгожээ.

... Хуулиар эрх олгосны дагуу Сангийн сайд 2015 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 353 тоот тушаалаар Харилцан хамаарал бүхий этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээнд Бодит үнэ тооцох аргачлал-ыг баталсан боловч уг аргачлал нь одоог хүртэл нийтээр дагаж мөрдөх захиргааны хэм хэмжээний актын улсын нэгдсэн бүртгэлд бүртгэгдээгүй гэж бид үзэж байна. Тиймээс энэхүү аргачлал нь хууль зүйн хүчин чадалгүй гэж үзэж байна.

Түүнчлэн Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлд харилцан хамааралтай этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээнд зах зээлийн үнэ ханш мөрдөх тухай зааж өгсөн.

11.1. Энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан этгээдүүд хоорондоо зах зээлийнхээс хямд буюу өндөр үнээр бараа борлуулсан буюу шилжүүлсэн, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ? үзүүлсэн бол татварын алба нь харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ижил төрлийн бараа, ажил, үйлчилгээний борлуулалтын зах зээлийн үнийг жишиг болгон албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлно.

11.2. Энэ хуулийн 7.5, 11.1-д заасан жишиг үнэ хэрэглэх аргачлалыг санхүүгийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

Дээрх 11.2-р заалтын дагуу мөн л уг харилцааг нарийвчлан зохицуулах аргачлалыг Сангийн сайдад хуулиар олгосон боловч өнөөдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр журам байхгүй байна. 2007 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 86 тоот тушаалаар Жишиг үнэ хэрэглэх аргачлал нь нийтээр дагаж мөрдөх хэм хэмжээний актад бүртгэгдэж байгаагүй бөгөөд үүнийг Сангийн сайдын 2015 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 353 тоот тушаалаар хүчингүй болгосон байна.

Монгол улсын Захиргааны Ерөнхий Хуульд нийтээр дагаж мөрдөх захиргааны хэм хэмжээний актыг хүчин төгөлдөр болохтой холбоотой дараах зохицуулалтыг оруулж өгсөн байна...

Харин тус хууль батлагдахаас өмнө хэрэгжиж байсан зарим эрх зүйн актаас иш татвал; Засгийн газрын 2003 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрийн 8 дугаар тогтоолоор Монгол Улсын сайд, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, агентлагийн даргын нийтээр дагаж мөрдүүлэхээр гаргасан шийдвэрийг хянаж бүртгэх журам болон 2010 оны 05 дугаар сарын 19-ний 119 дүгээр тогтоолоор Захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр гаргах журам-д заасны дагуу захиргааны хэм хэмжээ тогтоосон захиргааны шийдвэрийг улсын бүртгэлд заавал бүртгүүлэх ёстой байсан байна.

Дээрх үндэслэлийг дүгнэхэд: Эдгээр байцаагч нар Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйл /Татварын ногдлыг шууд бус аргаар тодорхойлох/-ийн дагуу зах зээлийн хүүг тогтоосон гэдэг боловч хаанаас тогтоосон, ямар аргачлалыг үндэслэж зах зээлийн хүү гэдгийг тогтоосон нь ойлгомжгүй байгаа бөгөөд тэдний зүгээс өөрсдийн дураар жилийн 6 хувь байх ёстой гэж тооцоолж буй нь ойлгомжгүй байдлыг үүсгэж байна. Өөрөөр хэлбэл, татварын байцаагч нар татварыг хуулиар тогтоохгүй өөрсдийн санаанаасаа тогтоож байгаа нь Үндсэн хуулийн 17.1.3-д заасан Хуулиар ногдох татвар төлөх гэснийг зөрчсөн үйлдэл болжээ.

Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.6-д Татварын ногдлыг шууд бус аргаар тодорхойлох аргачлалыг санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн баталнагэж хуульчилсан байдаг боловч энд хуульчлагдсан аргачлал нь Нийтээр дагаж мөрдөгдөх улсын бүртгэл-д өнөөг хүртэл бүртгэгдээгүй байдаг. Хэдийгээр Санхүү, төсвийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнээс 2007 оны 86 тоот тушаал, 2015 оны 353 тоот тушаалуудаар удаа дараалан энэхүү Татварын ногдлыг шууд бус аргаар тодорхойлох аргачлал"-ыг баталсан боловч Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас уг аргачлалуудыг нийтээр дагаж мөрдөх эрхийн актаар бүртгэхээс татгалзсан байдаг. Нэгэнт тухайн аргачлал нь нийтээр дагаж мөрдөх эрх зүйн актын улсын бүртгэлд бүртгэгдээгүй тул аливаа Хууль зүйн чадвар, чадамжгүй.

Нэгэнт Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлээр Татварын ногдлыг шууд бус аргаар тодорхойлох харилцааг хуульчилсан байх боловч түүнийгээ хэрэгжүүлэх аргачлалыг мөн хуульчилсан журмаараа батлуулаагүй, нийтээр дагаж мөрдөх эрхийн акт болгож чадаагүй байх тул энэхүү Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлээр 1-д тогтоосон татварын ногдлыг шууд бус аргаар тодорхойлох гэсэн харилцаа бүхэлдээ хуулийн хүчин чадалгүй, хэрэгжүүлэх боломжгүй болж байна. Өөрөөр хэлбэл, Үндсэн хуулийн 17.1 3-т заасан Хуулиар ногдуулсан албан татвар төлөх гэсэн суурь татварын харилцааг хэрэгжүүлэх боломжгүй байна. Иймээс байцаагчдын зүгээс өөрсдийн санаанаасаа зохиож тогтоосон зах зээлийн хүүд ногдох аж ахуй нэгжийн орлогын албан татвар болон холбогдох шийтгэлийг хүчингүй болгож өгөхийг хүсэж байгаа болно.

Няцаах үндэслэл 2: А ХХК-иас К ХХК-д олгосон санхүүжилт нь бодит зээл биш харин өмчөөрхи хөрөнгө оруулалт болох талаар:

К ХХК-ийн үндсэн үйл ажиллагаа нь уул уурхайн хайгуулын ажил хийдэг тул аливаа гуравдагч талын зээлдүүлэгчээс мөнгө зээлэх зээлжих чадвар байхгүй тодруулбал К ХХК нь харилцан хамааралгүй зээлдүүлэгчээс зээл авъя гэхэд зээлээ эргэн төлөх найдвартай орлогын эх үүсвэр болон барьцаалах хөрөнгөгүй юм. Энэ нь А ХХК нь К ХХК-д сунгасан гарын зарчмын дагуу ямар ч зээл олгох боломжгүй гэсэн үг юм. Илүү тодруулбал, харьцуулагдах ажил, үйлчилгээ байхгүй улмаас сунгасан гарын зарчмаар зээл анхнаасаа байх боломжгүй тул А ХХК нь К ХХК-ийн хайгуулын үйл ажиллагааг өмчөөр буюу шууд хөрөнгө оруулалтаар санхүүжүүлэхээс өөр сонголт байхгүй гэсэн үг юм.

Иймд К ХХК-ийн санхүүгийн байдлын тайланд тусгагдсан зээл гэх дүнгүүд нь шинж чанарынхаа хувьд бодитой зээл биш, харин А ХХК-иас хийсэн хөрөнгө оруулалт гэж үзэх нь зүйтэй. Үүний шалтгаан нь А ХХК нь К ХХК-д олгосон удаа дараагийн санхүүжилтүүд дээр ямар нэгэн зээлийн гэрээ хийгдээгүй болно. Манай байгууллагын удирдлагаас дээрх санхүүжилтийг зээл биш хөрөнгө оруулалт гэж үзэж дэлгэрэнгүй шинжилгээгээр нотлон харуулсан.

Үнэ шилжүүлэлтийн шинжилгээ - Өмчийн шинж чанартай зээлүүд

(А) К ХХК нь сунгасан гарын (зах зээлийн) зарчмаар зээлжих чадамжгүй, /Үүнийг Үнэ шилжүүлэлтийн дүрмээр заавал шалгадаг/Авсан зээлээ өөрийнхөө чадвараар эргээд төлж чадах эсэхийг шалгаж буй үзүүлэлт юм.

(Б) К ХХК-д олгосон санхүүжилт нь дээрхи (А)-д буй шинжилгээ- тестээр/ бодитоор зээл байж чадахгүй тохиолдолд түүнийг өмч гэж үзэн хүүгийн ямар нэгэн элемент байж болохгүй талаар заасан.

ЭЗХАХБ-ын Үнэ шилжүүлэлтийн удирдамжийн аргачлал: Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага /ЭЗХАХБ/ (ОЕСD)-аас батлан гаргадаг Үнэ шилжүүлэлтийн аргачлалыг (Transfer Pricing Guidelines) олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн стандартын хэмжээнд авч үздэг тул бид энэхүү аргачлалын дагуу харилцан хамааралтай ажил гүйлгээг хүлээн зөвшөөрч, үнийг бодлогыг тодорхойлсон болно.

(А) Холбоотой талын зээлүүд - Сунгасан гарын (зах зээлийн) дагуу тогтоогдох зээлжих чадамж.

Сунгасан гарын (зах зээлийн) хүүгийн түвшинг тогтоохдоо авч үзэх гол хүчин зүйлс нь ах ахуйн нэгжийн зээлжих чадамж, зээлийг төлөх хугацаа болон гуравдагч этгээдээс зээл олгох бэлэн байдлын үнэлгээ зэргээс хамаардаг.

Сунгасан гарын зарчмаар тодорхойлогдох зээлийн дүнг үндэстэн дамнасан группын нэг хэсэг гэхээсээ илүүтэйгээр өөрөө бие дааж хараат бус зээлдүүлэгчээс авч чадах байсан зээлийн хэмжээг ойлгодог. Холбоотой талууд хоорондын зээл, өрийн бичгийн үнэ шилжүүлэлтийн шинжилгээ нь ерөнхийдөө дараах зүйлсээс бүрддэг:

I) Тухайн ажил гүйлгээний сунгасан гарын /зах зээлтэй уялдаж буй шинж чанарыг тодорхойлох

II) Тухайн үнэ нь зах зээлийн үнээр тогтоогдсон гэдгийг тодорхойлох (ө.х. хүүгийн түвшин, бусад үнийн бүрэлдэхүүнүүд)

Эхний элемент болох 1) нь дараах асуултуудад чиглэгдэнэ:

1. Зээлдэгч байгууллагыг бие даасан аж ахуй нэгж гэж үзээд гуравдагч этгээдээс ижил нөхцөлд ижил хэмжээтэй зээл авч чадах уу?

2. Гуравдагч этгээдээс тийм хэмжээний зээлийг зээлдэгчид итгээд өгөх үү? Зээлдэгч нь өөрийн бизнес болон сонирхогч талуудынхаа онцлог шинж чанарыг харгалзан ижил эсхүл ойролцоо хэмжээтэй зээлжих чадамжтай байсан уу?

Зээлийн чадамжийн шинжилгээ-К ХХК (цаашид Зээлдэгч гэх)

Зээлдэгч байгууллагын зээлжих чадамжийг (зээлжих зэрэглэл) үнэлэхдээ дараах алхмуудыг анхаарах нь зүйтэй байдаг:

1. Зээлдэгчийн бизнесийн үйл ажиллагааг шалгаж үзэк нь ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг ойролцоо эрсдэл үүрдэг харилцан хамааралгүй этгээдийг илрүүлэхэд тусладаг - Зээлдэгчийн бизнесийн үйл ажиллагаа нь уул уурхайн хайгуулын үе шатандаа ба ихэнхдээ ийм төрлийн бизнест хөрөнгө оруулахад өндөр эрсдэлтэй байдаг. Түүнчлэн, зээлдэгч нь зээлдуүлэгчидээс зээл авах ямар барьцаа хөрөнгөгүй байсан.

2. Зээлдэгч байгууллагын сунгасан гарын зарчмаар зээлжих чадамжийг тодорхойлохдоо харилцан хамааралгүй адил түвшний групп компаниуд дээр тооцоолсон гол харьцаануудыг ашиглах- Хайгуулын эсвэл үйл ажиллагаа явуулдаггүй компаниуд гуравдагч талаас зээл авах хүчин чадал байдаггүй.

3. Зээлдэгч байгууллагын сунгасан гарын зарчмын зээлэх чадварын түвшин болон төсөөлсөн гүйцэтгэлийг үнэлэхдээ зээлдэгчийн гол санхүүгийн харьцаануудыг тооцоолж, ижил түвшний групп компаниудын эдгээр харьцаатай харьцуулах- Зээлдэгчийн гол санхүүгийн харьцаануудын үнэлгээ, тооцооллыг доорхоор харна уу.

Зээлжих чадамжийн шинжилгээнд ашигласан гол санхүүгийн харьцаанууд нь:

Өр төлбөр/эздийн өмчийн харьцаа: Нийт хүүтэй зээлийг хувьцаа эзэмшигчдийн хөрөнгөтэй (эздийн өмч) харьцуулсан харьцаа - Зээлдэгч нь хувьцаа эзэмшигчээс авсан санхүүжилтээс өөр хүүгүй эсвэл хүүтэй зээл байхгүй.

Өр төлбөр/Хүү, татвар, элэгдэл болон хорогдлын өмнөх ашгийн харьцаа: Зээлийн эргэн төлөгдөх хугацааг тодорхойлно. Хэдий хэмжээний урт хугацаатай байна төдий хэмжээний их эрсдэлтэй байна. -Зээлдэгч нь одоог хүртэл алдагдалтай ажиллаж байна

Хүү болон татварын өмнөх ашиг/хүүний харьцаа: Энэ харьцаа нь Зээлдэгчийн өр барагдуулах чадамжийг харуулдаг. -Зээлдэгч нь одоог хүртэл алдагдалтай ажиллаж байна.

Хөрөнгө оруулалтын өгөөж: Хөрөнгө оруулагчдад өгөх өгөөжийг уг харьцаагаар тодорхойлдог. Энэ харьцаа нь компани нийт гаргасан хөрөнгийн зардлаа хангалттай хэмжээд нөхөж чадаж байгаа эсэхийг харуулдаг,- Зээлдэгч нь одоог хүртэл алдагдалтай ажиллаж байна.

(Б) Ажил гүйлгээний хүлээн зөвшөөрөлт

Хэдийгээр Монгол улс татвар төлөхөөс зайлсхийхийн эсрэг ерөнхий дүрэм (өөрөөр хэлбэл, зөвхөн татварын хөнгөлөлтийг олж авахад зориулсан ажил гүйлгээний бүтцийг бий болгохоос урьдчилан сэргийлсэн татварын ерөнхий дүрэм) тусгайлан зохицуулаагүй ч гэсэн дотоодын татварын хууль тогтоомжид, шүүх зөвхөн татварын зорилгоор хөнгөлөлт эдлэх зорилгоор хийгдэж буй эдийн засгийн ямар нэгэн ач холбогдолгүй гүйлгээнээс урьдчилан сэргийлэлтийг дэмжих зорилгоор шийдвэрүүд гаргасан байдаг.

Үүнтэй холбоотойгоор Монгол Улсын шүүхүүд ихэвчлэн хэлбэрээс илүүтэйгээр агуулгыг /бодит байдал/-ыг харах зарчмыг Монгол улсын Иргэний хуулийн дагуу тухайн ажил гүйлгээний үндсэн шинжийг тодорхойлохдоо ашигладаг. Манай тохиолдолд гадаад хэлбэр нь зээл шиг боловч агуулга-бодит байдал нь хөрөнгө оруулалт юм.

56 дугаар зүйл. Хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл

56.1.Дараах хэлцэл хүчин төгөлдөр бус байна:

56.1.1 хууль зөрчсөн буюу нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зан суртахууны хэм хэмжээнд харшилсан хэлцэл;

56.1.2 дүр үзүүлэн хийсэн хэлцэл;

56.1.3 өөр хэлцлийг халхавчилсан зорилгоор хийсэн хэлцэл;

56.1.4 үнэн санаанаасаа бус, хөнгөмсөгөөр хандаж, түүнийгээ илэрнэ гэж урьдаас тооцож, тодорхой хүсэл зориг илэрхийлэн хийсэн хэлцэл;

56.1.10 дээр дурдсан хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үндсэн дээр хийсэн бусад хэлцэл.

Энэ нь тухайн ажил гүйлгээнүүдийн хүлээн зөвшөөрөх Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын үнэ шилжүүлэлтийн аргачлалтай нийцэж байна. Ихэнх орнуудад татварын алба болон татвар төлөгч хоёул холбоотой талын компани хоорондын ажил гүйлгээний үнийг тодорхойлоход энэхүү аргачлалыг ашигладаг. Тиймээс Монгол улс татварын хуульдаа энэ аргачлалыг ашиглаж болно гэж оруулсан байдаг. Сангийн сайдын 2007 оны 86 тоот тушаал Жишиг үнийн аргачлал-ын 1.2 дугаар зүйлд зааснаар Татварын алба нь Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын үнэ шилжүүлэлтийн аргачлалыг ашиглах мөн иш татаж болно гэж заасан байна.

Сангийн сайдын 86 тоот тушаалаар нь бидний няцаах үндэслэл 1-д тодорхой заасны дагуу хууль зүйн чадамжгүй бөгөөд харин уг маргааны зүйлийн талаар Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын үнэ шилжүүлэлтийн аргачлалыг ашиглах тал дээр анхаарах ёстой юм.

Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын Үнэ шилжүүлэлтийн удирдамж 2010 оны 7 дугаар сард 2.-р хэсэг, Хийгдсэн бодит гүйлгээний хүлээн зөвшөөрөлт

1.64 Хяналттай ажил гүйлгээ нь татварын албанаас хийгдэж буй шалгалтад гол төлөв холбоотой талуудын бодитоор гарсан ажил гүйлгээн дээр үндэслэнэ, яагаад гэвэл энэ нь тэдгээртэй ижил төстэй бүтэцтэй байна Онцгой тохиолдлоос бусад тохиолдолд, татварын алба нь ямар ч ажил гүйлгээг оруулахгүй орхигдуулах эсвэл бодит ажил гүйлгээг үл тоомсорлож болохгүй

1.65 Гэсэн хэдий ч, хоёр онцгой тохиолдолд гарч болох бөгөөд татварын алба нь хяналттай ажил гүйлгээ хийхэд мөрдөж буй бүтцийг үл тоомсорлох нь зохистой ба хууль ёсны зүйл юм. Эхний тохиолдол нь ажил гүйлгээний эдийн засгийн шинж чанар нь түүний хэлбэрээс ялгаатай байгаа тохиолдолд. Энэхүү тохиолдолд татварын алба нь талуудын хэлцлийн шинж чанарыг үл тоомсорлон ажил гүйлгээний агуулгын дагуу дахин тодорхойлно.

Үүний нэгэн жишээ бол холбоотой аж ахуй нэгжид хүүтэй зээлийн хэлбэрээр сунгасан гарын зарчмын дагуу хөрөнгө оруулах нь зээлдэгч компанийн эдийн засгийн нөхцөл байдлыг харгалзан үзвэл хөрөнгө оруулалт нь иймэрхүү бүтцээр хийхгүй. Ийм тохиолдолд татварын алба нь хөрөнгө оруулалтын эдийн засгийн шинж чанарыг нь харгалзан үзвэл энэхүү зээлийг капиталын хөрөнгө оруулалт хэмээн авч үзэх нь зохистой юм.

Хоёр дахь тохиолдол нь ажил гүйлгээний агуулга болон хэлбэр ижил төстэй байгаа ч, тухайн ажил гүйлгээтэй хамааралтай хийгдэж буй зохицуулалтын хувьд нийтээр авч үзэх нь бие даасан аж ахуй нэгжүүдийн хийсэн ажил гүйлгээ нь арилжааны хувьд зохих ёсоор дагаж мөрдсөнөөс ялгаатай байх бөгөөд энэ нь татварын албаны ханыг бодит бүтэц дээр зохистой шилжүүлэх үнийг тодорхойлоход саад болдог

Үнэ шилжүүлэлтийн шинжилгээний дүгнэлт:

К ХХК-ийн Монгол улс дахь үйл ажиллагаатай холбоотой хийгдсэн зээлжих чадамжийн шинжилгээг харахад К ХХК нь сунгасан гарын зарчимд зааснаар зээлжих чадамжийг бие даан хангах боломж өчүүхэн эсвэл бүр байхгүй гэж үзэж болохоор байна.

Тиймээс, энэ нь А ХХК-иас К ХХК-д олгогдсон мөнгөн санхүүжилтүүдийн гадаад хэлбэр нь Зээл мэт харагдавч Агуулга-бодит байдал-ын шинж чанарын хувьд хөрөнгө оруулалт байна гэсэн дүгнэлтэд хүрч байгаа юм. Учир нь тус компани нь уул уурхайн хайгуулын үйл ажиллагаа эрхэлдэг бөгөөд энэ нь асар эрсдэлтэй санхүүжилт бөгөөд ямар ч гуравдагч банк зээл өгч санхүүжүүлэхийг хүсэхгүй бас зээлийн барьцаа байхгүйгээс гадна ирээдүйд баталгаатай орлого бий болгож түүгээрээ зээлээ буцаан төлнө гэсэн төсөөллийг итгүүлэх боломжгүй юм.

Иймд К ХХК-ийн санхүүжилтэд хүүгийн зардлууд тооцож татвараас хасагдах зардал бүртгэхгүй бөгөөд тус компанийн тайлангууд энэ дагуу бэлтгэгдсэн байна. Нөгөө талаас А ХХК хүүгийн орлого олсон гэж үзэж болохгүй юм.

Татварын шалгалт хийгдсэн санхүүгийн жилүүдэд А ХХК-иас К ХХК-д олгосон зээл анхнаасаа байгаагүй учраас (санхүүжилт нь хөрөнгө оруулалт) хүү тооцох татварын суурь байхгүй юм. Ийм байтал татварын байцаагч нар таамаглалын үндсэн дээр бодит бус хүүгийн орлогын тооцоолол хийж аж ахуй нэгжийн орлогын албан татвар ногдуулсан гэж бид үзэж байна гэжээ.

4.Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Д шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Үнэ шилжүүлэлттэй холбоотойгоор тусгай мэдлэг шаарддаг учир удаан хугацаагаар үргэлжилсэн. Тохируулга хийхийн зорилго нь татвар яагаад акт үйлддэг вэ гэхээс эхлэх нь зүйтэй юм. Зээлийн хүү тооцох үндэслэл нь ашгаа хүүгийн замаар шилжүүлж авах асуудал байдаг. Сангийн сайдын 2007 оны 86 дугаар тушаал буюу жишиг үнэ хэрэглэх аргачлалд олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагаас гарсан тэр аргачлалыг хэрэгжүүлнэ. Түүний дагуу шинжээч нар 1.35-д харилцан хамаарал бүхий аж ахуй нэгжүүдийн хооронд хийгдсэн буюу бодит ажил гүйлгээг нарийн зөв ялгаж зааглахын тулд тухайн ажил гүйлгээний эдийн засгийн ач холбогдолтой шинж чанаруудыг судлах шаардлагатай. Сунгасан гарын зарчмыг хэрэглэх асуудал нь харьцуулагдах нөхцөл байдалд харьцуулагдах ажил гүйлгээ хийхдээ бие даасан талуудын тохиролцох нөхцөл байдлаас хамаардаг. Хяналтаас гадуурх ажил гүйлгээтэй харьцуулалт хийхийн өмнө хяналтын доторх ажил гүйлгээнээс харагдах боломжтой худалдаа, санхүүгийн ач холбогдолтой эдийн засгийн шинж чанарыг олж тогтоох шаардлагатай. Татварын алба хяналттай ажил гүйлгээ хийхэд мөрдөгдөж буй бүтцийг үл тоомсорлох нь зохистой ба хууль ёсны байх. Ажил гүйлгээний эдийн засгийн шинж чанар нь түүний хэлбэрээс ялгаатай байгаа тохиолдолд талуудын хэлцлийн шинж чанарыг үл тоомсорлоно. Холбоотой аж ахуй нэгжүүд хүүтэй зээлийн хэлбэрээр сунгасан гарын зарчмын дагуу хөрөнгө оруулах нь зээлдэгч компанийн эдийн засгийн нөхцөл байдлыг харгалзан үзвэл хөрөнгө оруулалт ийм бүтцээр хийхгүй. Энэ тохиолдолд татварын алба хөрөнгө оруулалтын эдийн засгийн шинж чанарыг харгалзан үзвэл энэхүү зээлийг капиталын хөрөнгө оруулалт хэмээн авч үзэх нь зохистой. Татварын албанаас өр төлбөрт бичсэн бол зээл гэсэн байдлаар хандаж болохгүй. Цаад асуудлыг судалж, шинжилж судалгаатай авч үзэх ёстой. Зээл эсвэл хөрөнгө оруулалт гэдгийг шийдэх хэрэгтэй. Хариуцагч нар Мөнх-Ноён суварга О*******той харьцуулсан гэдэг. Гэхдээ мөн адил OECD-н аргачлал манай аж ахуй нэгжийн хуулийн 11 дүгээр зүйл, Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлд хамааралгүй 2 этгээдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээг ижил төстэй байдлаар судалгаа хийлгэж байж 6 хувь байна гэж үзэх ёстой. Энэ үйл ажиллагаа анхнаасаа судалгаа, шинжилгээ, дүгнэлт хийгдээгүй байна. гэв.

5.Гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Г.Ж шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Татварын улсын байцаагчийн 2018 оны 7 дугаар сарын 09-ний өдрийн 211820055 тоот шийтгэлийн хуудасны олсон нь хэсгийн 3 дах хэсгийн 1,664,614,603.30 төгрөгийн нөхөн төлбөрийг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Өнөөдрийн хэрэг маргаанд хөрөнгө оруулалт эсвэл зээл гэдгийг дүгнэсний дараа зээл байсан бол хүүг хэрхэн тооцох, хөрөнгө оруулалт бол өнөөдрийн маргаан бүхий захиргааны актад дурдаад байгаа 6 хувийн хүү гэх асуудал үндэслэлгүй байна гэх дүгнэлт шаардлагатай. Өнөөдрийн маргаан бүхий захиргааны акт гаргахдаа А ХХК-ийн 2013-2017 оны хоорондох хугацааны татварын төлөлтийн байдалд хяналт, шалгалт хийж 2018 оны 7 дугаар сарын 09-ний өдөр акт гарсан. Энэхүү захиргааны акт гаргахдаа хариуцагч тал Захиргааны ерөнхий хуулийн 26, 27 дугаар зүйл заасны дагуу Захиргааны байгууллага шинээр захиргааны акт гаргахдаа захиргааны актын үндэслэл, түүнтэй холбоотой нотлох баримтыг бүрдүүлж судлах үүргээ биелүүлээгүй. Энэ асуудал нь зээл биш хөрөнгө оруулалт байсан. Хөрөнгө оруулалт гэж үзэхтэй холбоотой асуудлууд итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн сая дурдсанаар нөхцөл байдал тогтоогдож байна гэж үзэж байгаа. Гэвч хариуцагч энэхүү нөхцөл байдлыг зээл гэж үзэн сүүлд Шүүхийн шинжилгээний хүрээдэнгээс гаргасан дүгнэлттэй ижил байдлаар А ХХК-ийн өөрийн хувьцаа эзэмшигч толгой компаниас 6 хувийн хүүтэй зээл авч үүнийгээ өөрийн охин компани болох К ХХК-д хүү тооцохгүй шилжүүлсэн нь буруу байна. Цаанаасаа хүү авсан учир шилжүүлэхэд хүү тооцно гэсэн зармыг үндэслээд байгаа нь хөрөнгө оруулалт байсан эсэхийг судалж үзээгүй байна. Зээл гэж үзэж хүү тооцож маргаан бүхий захиргааны актад хууль зүйн үндэслэлд дурдаж байгаа зүйл нь 2008 оны хүчингүй болсон Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлд заасан асуудлаар энэ зээлийн хүүг тооцно гэж захиргааны акт гаргаж байгаа. Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д заасны дагуу аргыг ашиглаж байгаа тохиолдолд мөн хуульд заасан Сангийн сайдын гаргасан холбогдох дүрэм журамд нийцүүлж захиргааны акт гаргах ёстой. Гэтэл маргаан бүхий захиргааны акт хууль дүрэмд огт нийцээгүй. Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1-д энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан этгээдүүдийн хооронд буюу харилцан хамаарал бүхий хуулийн этгээдийн хооронд зах зээлийнхээс хямд, өндөр үнээр бараа борлуулсан, шилжүүлсэн, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн бол татварын алба шалгаж акт тавьж болно. Гэхдээ энэхүү актыг гаргахдаа Аж ахуй нэгжийн албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1-д заасны дагуу харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн хооронд хийсэн ижил төрлийн бараа,ажил үйлчилгээний борлуулалтын зах зээлийн жишиг болгон албан татварыг тодорхойлно гэж заагаад өгсөн. Зээл гэж үзэж байвал энэ заалтыг хэрхэн хэрэгжүүлсэн байх ёстой. Үүнтэй холбоотой асуудал 3 шатны шүүхээр шийдэгдэж явсан. Шийдэгдэж явахад нэхэмжлэгч тал гомдол гаргахдаа анхнаасаа энэ зүйл заалтууд зөрчигдсөн байна гэж дурдаж явсан. Энэ асуудалд үндэслэл бүхий тайлбар мэдээлэл өнөөдрийг хүртэл хийгээгүй. Анхан шатны шүүхээр хэлэлцэгдээд холбогдох асуудлууд дурдагдахад Мөнх ноён суварга, О******* компанитай холбоотой асуудлыг бид нар судалсан гэх зүйл тэмдэглэлд тусгагдаад мэтгэлцээд дууссан. Үүнтэй холбоотой асуудлаар давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх яг энэ Мөнх ноён суварга-тай хэрхэн харьцуулсан, харилцан хамаарал бүхий этгээдтэйгээ зээл олгож зээлийн хүүгээ хэрхэн тооцсон нь Монгол банканд хэрхэн бүртгэгдсэн гэсэн асуудлыг тодруулж байж энэ асуудлыг шийд гэх асуудал тусгагдсан. Гэвч өнөөдрийг хүртэл үүнтэй холбоотой баримт ирээгүй. Хамгийн сүүлд 2023 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрийн огноотой 00 дугаар бүхий албан бичгийг гомдол гаргагч тал шүүхэд нотлох баримтаар гаргаж өгсөн. Тухайн бичигт дурдагдаж байгаа асуудал нь 2023 оны 01 дугаар сарын 02-ны өдрийн 02/01 дугаар бичгээр татварын байцаагчаас 2020 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдөр тайлан, зээлийн хүүтэй холбоотой тайлбарыг хүргүүлсэн нэмж хүргүүлэх баримт байхгүй гэсэн. Энэхүү баримт нь хэрэгт авагдсан ч зээлийн хүүг 6 хувиар тооцсонтой холбоотой нэг ч баримт байхгүй байгаа нь Аж ахуй нэгжийн албан татварын тухай хуулийг зөрчиж байна гэж үзэж байгаа. Үүнтэй холбоотой асуудалд Үндсэн хуулийн 17 дугаар зүйлд заасан Монгол Улсын иргэний биелүүлэх журамт үүрэгт албан татвар төлнө гэж байдаг. Энэ Үндсэн хууль зөрчигдөх асуудал хүртэл өнөөдрийн маргаан бүхий захиргааны актаас бий болсон байна гэж хараад байгаа. Үндсэн хуульд зааснаар хуулиар тогтоосон албан татварыг төлөх ёстой гэтэл өнөөдрийн маргаан бүхий захиргааны актаар төлүүлэхээр шийдвэрлээд байгаа акт нь ямар хуулиар тогтоосон татварыг төлөөгүйн улмаас энэ актыг гаргасан бэ гэх асуудал үүсэж байна. Маргаан бүхий захиргааны актад хууль тогтоомжийг зөрчиж гарч ирэн үүний дагуу Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасны дагуу тайлан татвар төлөөгүй байна гэх үндэслэлээр акт тавьж байгаа нь хуулиар тогтоосон татвар төлөх хуулийн үндсэн зарчмыг зөрчсөн учир маргаан бүхий захиргааны актыг хүчингүй болгож нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү.

6.Гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Г.О шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: А ХХК өөрийн охин компанидаа санхүүжилт өгсөн шалтган нь К ХХК нь уул уурхайн хайгуул хийх зорилготой компани юм. Өнөөдөр бид олон компани зөвлөгөө өгдөг. Үүний дагуу компани ашиг орлого олж чадаагүй, амжилттай болж чадаагүйд эзнээсээ компани нь мөнгө хөрөнгө оруулалтаар оруулж, санхүүжилт оруулдаг зүйл зөндөө байдагт татвар ногдуулаад байдаггүй. Хэрвээ тэр болгонд татвар ногдуулаад байвал эзэд нь компаниа яаж авч явах юм. Энэ нь Иргэний хуулийн зарчим, Үндсэн хуулийн зарчмыг зөрчөөд байгаа. Монгол Улсад зах зээл хөгжихийг Татварын алба боомилох гээд байна. Өөрийн эзэмшиж байгаа охин компанидаа санхүүжилт өгөхийг хуулиар хориогүй. Хүүтэй байна гэж заагаагүй. 2 хамаалтай этгээдийн үнэ шилжилтийн тайланг энд дурдаад байгаа. Өөрийн компанидаа машин үнэгүй өгөхөд машин авсан компани машиныг авч үнэгүй ашиглаад буцааж машины төлбөр өгснийг үнэгүй өгсөн мэтээр татвараас зугтаасан тохиолдолд үнэ шилжилтийн тайлан, жишиг үнийн арга хэрэглэх ёстой. Гэтэл манай тохиолдолд зээл өгчхөөд буцаагаад манайх авч нуулаа гэсэн зүйл ярьдаггүй. Энэ компани өгснөөс нэг ч төгрөгийн эргэн төлөлт аваагүй байхад дээр нь хүү авах ёстой гэж аваагүй хүүд татвар тавьж түүнд алданги тавьж нэмэгдсэн өртгийн албан татвар тавьсан. Тэгэхээр энэ нь хуулиар хориглоогүй үйл ажиллагаа явуулсны төлөө татварын алба шийтгэж байгаа болж байна. Ийм үйл явдлыг таслан зогсоож өгөөч. Дээрээсээ хүүтэй авсан бол доошоо хүүтэй өгнө гэсэн хуулийн заалт байхгүй учир энэ үйл явдлыг таслан зогсоож өгнө үү гэж хүсэж байна.

7.Хариуцагч Д.Б, Б.Т нараас шүүхэд бичгээр гаргасан хариу тайлбартаа: А ХХК-д нэхэмжлэлтэй Татварын улсын ахлах байцаагч Д.Б, Татварын улсын байцаагч Б.Т нарт холбогдох 2118220055 Шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан төлбөрийг эс зөвшөөрч гаргасан нэхэмжлэлтэй танилцаад дараахь тайлбарыг хүргүүлж байна.

А ХХК болон түүний охин компани болох К ХХК, толгой компани болох Франц улсын хуулийн этгээд болох Орано корпораци хоорондын ажил үйлчилгээг том зургаар харна уу?

 

А ХХК-ний үндсэн чиг үүрэг нь уурхайн хайгуулын үйл ажиллагаа эрхэлдэг өөрийн охин компани болох К ХХК-ний үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх удирдлага зохион байгуулалт, мэргэжлийн менежментээр хангах зорилготой аж ахуйн нэгж юм.

А ХХК нь тэгвэл эдийн засгийн хувьд хэзээ ашиг олох, орлого нь ямар эх үүсвэртэй вэ? гэдэг асуулт гарч ирнэ.

А ХХК нь өөрийн охин компанийн үйл ажиллагаанаас ногдол ашиг хэлбэрээр ирээдүйд орлого олох магадлалтай. Толгой компани болох Франц улсын хуулийн этгээд болох Орано корпораци болон Япон улсын хуулийн этгээд М******* корпорациас авсан зээлийн шинж чанарыг авч үзэх чухал юм. Өөрөөр хэлбэл зээлийг хэн хэрэглэх гэж байгаа эдийн засгийн үр өгөөжийг хэн хүртэж байгаа вэ гэдэг нь ажил гүйлгээний мөн чанарт илүү нийцэх болно.

Нэг: Охин компанидаа үнэ төлбөргүй зээлийн үйлчилгээ үзүүлэн татвар төлөхөөс зайлсхийсэн зөрчил, А ХХК-иас өөрийн охин компани болох К ХКК-д хүүгүй зээл олгосон зөрчил, А ХХК нь өөрийн охин компани болох К компанид ямар нэг гэрээ хэлцээргүй үнэ төлбөргүй зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн асуудал нь 2 төрлийн дэд хэсэгт орж ирж байна.

а/. Зээл олгох үйлчилгээ нь тусгай зөвшөөрөл ангилалд орох уу? Зээлийн эх үүсвэр юу вэ? Зах зээлийн зарчмаар /харилцан хамааралгүй хуулийн этгээд хооронд/ хэрэглэгддэг гүйлгээ мөн үү? Хүүг хэрхэн тооцсон бэ?

Няцаах үндэслэл 1

а/.Толгой компани болох Франц улсын хуулийн этгээд эзэмшигч О-66% (хуучнаар А) болон М******* корпораци-33% корпорациаас авсан зээлийн шинж чанарыг авч үзэх чухал юм. Өөрөөр хэлбэл зээлийг хэн хэрэглэх гэж байгаа эдийн засгийн үр өгөөжийг хэн хүртэж байгаа вэ гэдэг нь ажил гүйлгээний мөн чанарт илүү нийцэх болно.

Зээл бий болохдоо А компани өөрийн хувьцааны хувь эзэмшигч О 66%(хуучнаар А) болон М******* корпораци 33% авсан зээлийг дамжуулан авч зээл хэрэглэгч нь К компани болж байна. Өөрөөр хэлбэл А компанид зээл хэрэглэх хэрэгцээ шаардлага байхгүй байна.

Гэтэл А ХХК нь хувь нийлүүлэгчтэйгээ хүүтэй /6+Libor/ гэрээ хийж зээлийн хүүг жил бүр бодож зээлийн хүүгийн зардлыг аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тайланд хасагдах зардлаар тайлагнаж, алдагдалтай татварын тайланг гарган татварын албанд тайлагнасан байна. Харин зээлийн хэрэглэгч буюу өөрийн охин компани болох уул уурхайн хайгуулын үйл ажиллагаа эрхэлдэг К компанид хүүгүйгээр зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн байна.

Иймд дээрх ажил гүйлгээ нь эдийн засгийн хувьд ч, ажил гүйлгээний хувьд ч дамжуулан зээлдүүлсэн эдийн засгийн шинж чанар нь түүний хэлбэрээс ялгаатай тохиолдол харагдаж байна.

Татвар төлөгчийн зүгээс гомдолдоо Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын Үнэ шилжүүлэлтийн удирдамж /2010 оны 7 дугаар сар/-ын Д.2.-Т заасан хийгдсэн бодит гүйлгээний зөвшөөрөлтийг дурдсан байна. Гэвч ЭЗХАХБ-ын Үнэ шилжүүлэлтийн удирдамж болон Орлого ба хөрөнгийн татварын загвар конвенци тайлбар нь зөвхөн хил дамжсан ажил гүйлгээ /cross border transaction/-нд хэрэглэгддэг үндсэн зарчимтай. Харин манай зөрчлийн хувьд А ХХК болон түүний охин компани К ХХК-иудын хооронд хийгдсэн зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн ажил үйлчилгээний асуудал яригдаж байгаа тул дотоодын хууль буюу Монгол Улсын татварын хуулиар зохицуулагдана.

Иймд А ХХК нь өөрийн охин компани болох К ХХК-д зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн үйлчилгээнээс зах зээлийн үнээр хүү тооцоогүй нь Монгол улсын Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйл 18.1.1-д Татвар ногдох татвараа- үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх" заалтыг зөрчсөн. Зөрчлийн шалтгаан нь зээлийн хүүгийн орлого бол Монгол улсын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйл 9.1-д Албан татвар төлөгчийн хөрөнгийн дараах орлогод албан татвар ногдоно, 9.1.4 дэх хэсэгт Хүүгийн орлого гэж тус тус заасан тул татвар ногдох хүүгийн орлоготой байхаар байна. Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйл, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйл заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Сангийн сайдын 2007 оны 86 тоот тушаалаар баталсан Жишиг үнэ хэрэглэх аргачлал, 1.2-т Татварын алба жишиг үнийг тогтоохдоо Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагаас (ОЕСD) баталсан зөвлөмжийг ашиглаж болно гэж журамласан ба журмын 3.2-т заасан жишиг үнэ тогтоох аргын Харьцуулагдах үнийн аргыг /CUP/ хэрэглэсэн болно.

Харьцуулалт 1,

Энэ аргыг үйлчилгээний зах зээл дээр тухайн үйлчилгээтэй адил төрлийн үйлчилгээ авч буй харилцан хамааралгүй аж ахуйн адил төрлийн үйлчилгээтэй харьцуулахаар зохицуулсан байдаг бөгөөд хяналт шалгалтын явцад А ХХК нь О болон М******* корпорациудаас авсан зээлийн хувийн хэрхэн гаргаж ирсэн үндэслэлийг шаардсаны дагуу хүүгийн түвшин сунгасан гарын үнэ буюу бодит байна гэдгийг 2018 оны 05 дугаар сарын 28-ны өдөр ирүүлсэн е-мейлээр ирүүлсэн.

Хүүг Либор+6 хувиар тогтоосон сунгасан гарын үнийг бодит гэж үзсэн А компанийн нотолгоонд хүүгийн хувийг тогтооход Монгол Улсын Засгийн газрын бонд, Ройтерс, Блүүмберг зэрэг санхүүгийн сувгуудаас авсан мэдээлэлд үндэслэн тогтоосон ба К ХХК-ийн ураны аливаа ордуудтай адил О ХХК-ийн нэмэлт өөрчлөлт оруулсан Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээнд заасны дагуу А" ХХК болон түүний охин компаниудтай харьцуулсан үйл ажиллагаа нь Libor+6.5%" компанийн хувьцаа эзэмшигчдээс авсан зээлээр санхүүжигдэж болно. Энэ ханшийг Э ХХК болон Р групп (охин компаниудаараа дамжуулан) тохиролцсон. Үүний үр дүнд АREVA Mines SA/ M******* корпорацийн А ХХК-д олгосон Либор+ 6%-тай нийцэж байна хэмээн хүүг тогтоосон байна.

Татвар төлөгч нэгэнт өөрөө хүүгээ тогтоосон хүүгийн зардлыг бий болгосон нь тогтоогдож байгаа тул бид охин компани болох К ХХК-д зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн үйлчилгээнээс зах зээлийн хүү 6% гэж тооцох эхний үндэслэл гарч ирж байна. Харин Либор нь зээлийн хүүг зах зээлийн эрсдэлээс хамгаалсан хамгаалалт юм. /Уг зээлийн хүүгийн түвшинг татвар төлөгч тайлбарлахдаа Монгол улсад валютын ханш тогтмол хэлбэлзэлтэй байдаг мөн бизнесийн тогтвортой байдал зэрэг нөлөөлөл гэж үзсэн/

Валютын зохицуулалтын тухай Монгол Улсын хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 6 заалт Аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн нь гадаадаас авсан валютын зээлийг Монголбанкинд бүртгүүлнэ гэж заасан заалт болон Монгол банкны Ерөнхийлөгчийн 2009 оны 723 дугаар тушаалаар болон Аж ахуйн нэгж, иргэний гадаад зээлийг бүртгэх маягтаар бүртгүүлсэн гадаад улсаас, гадаад валютаар авсан зээлийг бүртгүүлэх маягтаар зээлийн гэрээг байгуулснаас хойш ажлын 15 хоногийн дотор маягтыг бөглөж Монгол банканд ирүүлэхийг зөрчсөн ба А ХХК-ийн Франц улсын хуулийн этгээд эзэмшигч О, М******* корпорациудаас авсан зээлийг бүртгүүлэн зөрчлийг арилгуулсан болно.

А ХХК нь О болон М******* корпорациудаас авсан зээлийн хүүг Аж ахуйн нэгж, иргэний гадаад зээлийг бүртгэх маягтаар бүртгүүлсэн гадаад улсаас, гадаад валютаар авсан зээлийг бүртгүүлэх , маягтаар бүртгүүлсэн нь хоёр дахь үндэслэл гарч ирж байна. Монгол банкны төлбөрийн тэнцлийн тайлангийн эх сурвалж болох 723 дугаар маягтаас бүртгэгдсэн гадаадаас авсан америк долларын зээлийн хүүгийн хувийг дараах байгууллагуудаас харьцуулалт хийв.

ам.доллар

д/д	ААН нэр	Авсан зээлийн хэмжээ	хүү
1	С*******	3,800,000.00	0
2	А*******	46,800,000.00	6%, + libог
3	О*******		6.5 %, + libог
4	М*******	1,200,000.00	3.08
5	М*******	2,100,000.00	2.77

 

Татвар төлөгч ирүүлсэн гомдолдоо hүү нь 6.5 хувь эсхүл, 4 хувь, эсхүл 7 хувь, эсхүл яагаад 15 хувь байж болохгүй зүгээр л 6 гэсэн тэгш тоотой байх ёстой билээ. Ипотекийн зээл гэхэд жилийн 8 хувь байдаг, арилжааны банкнуудын олгодог зээлийн зах зээлийн хувь нь жилийн 20-35 хувь байна. Өөрөөр хэлбэл, татварын байцаагч татварыг хуулиар тогтоохгүй өөрсдийн санаанаасаа тогтоож байна гэж үзжээ.

Либор хүү тооцоогүй хүү нь 6.5 эсхүл, 4 хувь, эсхүл 7, эсхүл яагаад 15 хувь болохгүй зүгээр л 6 гэсэн тэгш тоотой байх ёстой билээ гэдэг Олон улсын мөнгөний зах буюу IMM /International Monetary Markets/-д 1 жил хүртэлх хугацаатай санхүүгийн хэрэгслүүд арилжаалагддаг санхүүгийн зах гэж товчхондоо ойлгож болно. 1 жил хүртэл хугацаагаар санхүүжилтийн хэрэгсэл гаргаж шаардлагатай хөрөнгийг зах дээрээс татах, хүүгийн эрсдэлээс хамгаалах дериватив арилжаанууд нь бүгд мөнгөний захад багтана. Татвар төлөгч ирүүлсэн А компанийн нотолгоонд хүүгийн хувийн тогтоосон тайлбартаа мөн үндэслэлээ дурдаж өгсөн байна. Өөрөөр хэлбэл А компанийн хүү дараах зүйлээс бүрдсэн байна.

1.а/. Эрсдэлгүй хэмжээ буюу Либор /Эрсдэлийн үзүүлэлт/,

1.б/ Монгол улстай холбогдсон улс төрийн болон бизнес эрхлэх эрсдэл. Үүнийг Монгол Улсын засгийн газрын бонд авсан байна.

1.в/. Үйл ажиллагааны эрсдэл. Үүнд К компанийн Ураны аливаа компаниудтай адил Оюу Толгой ордыг Монгол Улсын засгийн газар стратегийн ач холбогдол бүхий орд хэмээн тооцсон үүрэх эрсдэлийн хэм хэмжээ А компанитай адил гэж үзсэн.

Иймд татвар төлөгч өөрөө зээлийг Сунгасан гарын зарчмаар тодорхойлж байгаа тул дотоодын ажил гүйлгээнд Либор хүү тооцох нь Арева Монгол компанийн О болон М******* корпорациудаас авсан зээлийн хүүнд эрсдэлийн хувийн давхар тооцох нь зохисгүй гэж үзсэн. Иймд Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйл, Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйл заалтаар тогтоосон А ХХК нь өөрийн охин компани болох К ХХК-д зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн үйлчилгээнээс зах зээлийн үнээр хүү төвшин 6 хувь байхаар байна.

Харьцуулалт 2

А ХХК нь хувь нийлүүлэгч болох О-66% он М******* корпораци-33% корпорациас хүүтэй /6+libог/ гэрээ хийж зээлийн хүүг жил бүр бодож зээлийн хүүгийн зардлыг Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тайланд хасагдах зардлаар тайлагнаж алдагдалтай татварын тайланг гарган татварын албанд тайлагнадаг. Энэ хүү зээлээ охин компани болох К ХХК-д хүүгүй зээлдүүлж хүүгийн үйлчилгээ үзүүлсэн атал орлогоор хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа нь эдийн засгийн ямар ч агуулга харагдахгүй байна. Өөрөөр хэлбэл Үндсэн хуулийн 17.1.3-д Хуулиар ногдох татвар төлөх гэсэн заалт, Монгол улсын Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйл 18.1.1 Татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх гэсэн заалтуудыг зөрчиж Татварын төлөвлөлт /Тах рlаn/ хийсэн нь үүгээр нотлогдож байгаа юм.

А ХХК нь хувь нийлүүлэгчдээс авсан зээлийн хуү мэдэгдэж байгаа тохиолдолд охин компани болох К ХХК-д зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн хүүг дээрх хүүний төвшинээс өндөр байх ёстой. Учир нь зах зээлд бизнесийн байгууллага ашиг олох зорилгоор үйл ажиллагаа явуулдаг учир үйлчилгээ үзүүлсний төлбөрт ямар нэг орлого авах нь зах зээлийн байдаг. Тэгвэл дээрхи хувь нийлүүлэгчдийн хүүг /6 хувь/ үйлчилгээ үзүүлсний төлөө орлого хүлээн зөвшөөрөх хамгийн бага төвшин/мinimum/болж байна.

А ХХК-иас К ХХК-д олгосон санхүүжилт нь бодит зээл биш харин өмчөөрхи хөрөнгө оруулалт болох талаар нэхэмжлэлдээ дурдсан ба энэ нь тайлан баланс нягтлан бодох бүртгэлийн бичилтээр А ХХК-ийн санхүүгийн тайланд К ХХК-иас зээлийн авлага дансны 2012 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн үлдэгдэл 87,241,987,500.00 байсан бөгөөд 2013 онд 32,965,370,500.00 төгрөгөөр, 2014 онд 49.491.048.400.00 төгрөгөөр, 2015 онд 30,661,159,200.00 төгрөгөөр, 2016 онд 54,361.301.800.0 төгрөгөөр, 2017 онд 2,883,822,600.00 төгрөгөөр тус тус нэмэгдэж, 2017 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн үлдэгдэл нь 257,604,690,000.00 төгрөг байна.

а. А******* /одоогийн нэр нь Б*******/ ХХК-иас зээлийн авлага дансны 2012 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн үлдэгдэл 1,226,222,900.00 төгрөг байсан бөгөөд 2013-2017 онд өөрчлөлт ороогүй байна.

б. АХХК нь Татварын албанд илгээсэн Харилцан хамаарал бүхий этгээд хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээ тайлан-гийн харилцан хамааралтай этгээдүүдтэй хийсэн зээлтэй холбоотой ажил гүйлгээ-ний олгосон зээлийн дүн хэсэгт 257,604,690,016.00 төгрөгөөр, мөн К ХХК-ийн Татварын албанд илгээсэн Харилцан хамаарал бүхий этгээд хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээ тайлан-ний харилцан хамааралтай этгээдүүдтэй хийсэн зээлтэй холбоотой ажил гүйлгээ-ний хүлээн авсан зээлийн дүн хэсэгт 257,603,248,016.00 төгрөгөөр тус тус тайлагнаж баталгаажуулсан нь хөрөнгө оруулалт биш зээлийн үйлчилгээ үзүүлсэн нь нотлогдож байгаа нь өмчөөрхи хөрөнгө оруулалт биш санхүүжилт бодит зээл болох нь нотлогдож байгааг анхаарна уу? Дараах үндэслэл 2

Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн хуралдааны 2019 оны 02 дугаар сарын 27-ны өдрийн 05 тоот тогтоолоор 2 үндсэн процессыг хангуулахаар шийдвэрлэсэн байна.

а/ Үндэслэх хэсгийн хоёр дэх хэсэгт гомдол гаргагчийн аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн татвар ногдох орлогоос хасагдах зардлыг 2014 онд 1,739,973,726.40 төгрөгөөр, 2015 онд 4,621,278,464.80 төгрөгөөр, 2016 онд 7,951,621,555.60 төгрөгөөр, 2017 онд 11,370,014,924.00 төгрөгөөр тус тус бууруулж, тухайн тайлант он тус бүрийн Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар гарсан алдагдлыг ирээдүйд шилжүүлэх тооцоо /Маягт ТТ-02в/-нд уг дүнгээр өөрчлөлт оруулах үндэслэлтэй байна,

Үндэслэх хэсгийн гуравдах хэсэгт хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.3.4, 17 дугаар зүйлийн 17.2.6 дахь заалтын дагуу зээлийн хүүгийн орлогод ногдуулах татварын тооцооллыг гаргахад нийт 60,371,777,572.30 төгрөгийн зөрчилд 6,037,177,757.30 төгрөгийн нөхөн татвар, 1,811,153,327.20' төгрөгийн торгууль, 1,207,435,551.50 төгрөгийн алданги, нийт 9,055,766,636.00 төгрөгийн төлбөр ногдуулахаар байтал, харин татварын улсын байцаагчид шийтгэлийн хуудсаар 60,371,777,572.30 төгрөгийн зөрчилд 1,192,764,808.00 төгрөгийн нөхөн татвар, 357,829,442.40 төгрөгийн торгууль, 238,552,961.60 төгрөгийн алданги, нийт 1,789,147,212.00 төгрөгийн төлбөрийг ногдуулж, хууль хэрэглээний алдаа гаргасан байна гэж үзсэн тул 211820055 тоот шийтгэлийн хуудасны төлбөрт өөрчлөлт орохоор байна. Иймд Маргаан таслах зөвлөлийн шийдвэрийн биелэлтийг хангуулах эсэх асуудлыг 1 мөр болгон шийдвэрлэсний дараа нэхэмжлэлийн дагуу хэргийг шийдвэрлэх нь зүйтэй гэсэн тайлбарыг өгч байна.

... Энэ нь үнэ шилжилтийн асуудал дүрэм журам гэхээсээ илүү бизнесийн үр ашгийг хэн хүртэж байна. Татвараас яаж хуулийн дагуу зайлсхийж байна гэдэг асуудал дээр ажиллаа. Энэ нь баримтжуулах тал дээр хүндрэлтэй байдаг. Бид шалгалтаар ороод энэ асуудлыг маш энгийнээр харсан. Хамгийн эхэнд Арева Монгол ХХК юу хийдэг компани юм, хэзээ ашиг орлого олох юм гэдгийг харсан. Нэхэмжлэгч тал тайлбарлахдаа К ХХК нь маш удаан хугацааны төсөл хэрэгжүүлсний дараа үр ашигтай ажиллах хайгуулын компани. Бид энэ төлөвлөлтөө хийгээд Монголын хуулиар хориглоогүй болохоор Арева Монгол ХХК-ийн бүтцийг байгуулаад хөрөнгө оруулагч нараасаа зээл авч охин компанидаа зуучлах маягаар хийсэн гэж байна. Аливаа ажил үйлчилгээний ард эдийн засгийн үр өгөөж байх ёстой. Хэн хэзээ эдийн засгийн үр ашиг хүртэх ёстой гэдэг нь тодорхой байх ёстой. Татвар төлөгч үүргийнхээ дагуу татварын байгууллагад үнэн зөв мэдүүлсэн байх ёстой. Толгой компаниасаа өндөр хувийн зээлийн хүү тооцсон энэ нь үе шилжилтийн зарчмаар харьцуулагдах боломжит хувилбаруудаар харьцуулж 6+либор гэх хүүг өөрсдөө гаргасан. Харьцуулахдаа Монгол улсад хэрэгжиж байгаа томоохон төслүүдийг авч харьцуулсан. Тухайн зээлийг охин компани нь хэрэглэж байгаа. Хоорондоо хийсэн ямар нэг гэрээ хэлцэл байхгүй. Зээл гэдэг нь журналын бичилтээр нотлогдож байгаа. К ХХК нь өглөг гэсэн бичилт хийсэн. А ХХК болохоор холбоотой талаас авах авлага гэсэн бичилт хийсэн. Хөрөнгө оруулалт буюу эх үүсвэрээ нэмэгдүүлсэн гэж бүртгээгүй байна. Тэгэхээр энэ нь зээл гэж нотлогдох үндэслэл болж байна. Харилцан хамаарал бүхий этгээдүүдийн хооронд хийсэн ажил үйлчилгээг ХМ-01 маягтаар А ХХК болон К ХХК нь холбоотой талаас авсан зээлийн үйлчилгээ гэх баганад тайлагнасан байна. Татварын улсын байцаагч нар ямар нэг хувийн ашиг сонирхлыг илүүд тавиагүй. Ажлын чиг үүргийн хүрээнд татварын хуулийн хэрэгжилтийг хангуулах, хэрэгжилт ямар түвшинд явж байгаа талаар хяналт шалгалт хийсэн. А ХХК-ийн хувьд өөр бусад жижиг зөрчлүүд байсан. Жишээ нь гадаад зээлийн маягтыг бүртгүүлэх шаардлагатай байсан боловч бүртгүүлээгүй байсныг бүртгүүл гэж шаардаж бүртгүүлсэн. Хялбаршуулсан журмаар шийдсэн шийтгэлийн хуудсаар шийтгэл оногдуулсны дараа бодлогын бичиг баримтаа шинэчлэх талаар зөвлөмж хүргүүлсэн. Үнэ шилжилтийн процессыг харж үзээд харилцан хамаарал бүхий хуулийн этгээдүүд хоорондоо үнэ төлбөргүй ажил үйлчилгээ үзүүлсэн нь Татварын ерөнхий хууль болон Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийг зөрчсөн гэж үзэж шийтгэл оногдуулсан. Иймд шийтгэлийн хуудсын биелэлтийг хангуулж өгнө үү. гэжээ.

8.Хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Т шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Татварын албанаас А ХХК-ийн татварын төлөлтөд хяналт, шалгалт хийж татварын хууль тогтоомжийг зөрчсөн байна гэх үндэслэлээр хариуцлага ногдуулсан. Хариуцлага ногдуулахдаа ямар ч үндэслэлгүйгээр, нотлох баримтгүйгээр зөрчил илрүүлээд хариуцлага хүлээлгэсэн зүйл байхгүй. А ХХК-д гадаадын 2 хөрөнгө оруулагчаас зээл олгосон. Зээл олгосонд талууд маргаагүй. Зээл авсантай холбоотойгоор Монгол банкны бүртгэлд тухайн компани зээл авсан гэдгээ бүртгүүлсэн байдаг. К ХХК-д зээл олгосон тухай асуудал нь татварын албанд К ХХК болон А ХХК-ийн зүгээс тайлан ирүүлсэн. Татварын албанд харилцан хамаарал бүхий этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээний тайлан энэ нь аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн ТТ-02 маягт нь хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Үүнд 2 компани нэг нь зээл олгосон нөгөөх нь зээл авсан гэдэг нь тогтоогдож байгаа. Энэ тайлангийн харилцан хамааралтай этгээдүүдтэй хийсэн зээлтэй холбоотой ажил гүйлгээний олгосон зээлийн дүн хэсэгт 257,604,690,000.016 төгрөг,К ХХК-ийн татварын албанд илгээсэн харилцан хамаарал бүхий этгээд хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээний тайлангийн харилцан хамааралтай этгээдтэй хийсэн зээлтэй холбоотой ажил гүйлгээний хүлээн авсан зээлийн дүн хэсэгт 257,604,690,000.016 төгрөгийн дүнгээр тайлагнаж баталгаажуулсан. Татварын тайланг хүлээгээд авсан. Энэ нь нэг нь зээл авсан нөгөө нь зээл олгосон байна гэж татварын албаны хамгийн түрүүнд хяналт, шалгалтад хэрэглэгддэг баримтаар нотлогдож байна. Тэгэхээр үүнийг ямар нэг нотлох баримтгүйгээр зөрчил хүлээлгэсэн гэх үндэслэл байхгүй. А ХХК авсан зээлээ үндсэн үйл ажиллагаандаа ашиглаагүй байдаг. А ХХК-ийн татвар төлөлтийн асуудалд хяналт, шалгалт хийсэн. А ХХК зээлийг үндсэн үйл ажиллагаа болон туслах үйл ажиллагаанд ашигласан уу гэх асуудал яригдана. Энэ компанийн тухайд өөрийн ямар нэг үйл ажиллагаанд ашиглахгүй шууд охин компанидаа шилжүүлэг хийсэн. Гэхдээ шилжүүлсэн дүнгээсээ толгой компаниас авсан зээлийн хүүг татвар ногдох орлогоос бууруулж алдагдалтай тайлан ирүүлж байсан. Толгой компаниас хүүтэй зээл авсан байж түүнийгээ өөрийн үйл ажиллагаанд ашиглаагүй. Татвар ногдуулахаас хасагдах шинж чанар нь үндсэн болон туслах үйл ажиллагаатай холбоотойгоор авсан зээлийн хүүг татвар ногдох орлогоос хасагдах зарчмаар бүртгэх ёстой. Гэтэл зээлийг 100 хувь охин компани руу шилжүүлсэнтэй талууд маргаагүй. Авсан зээлийн хүүг хуримтлуулж алдагдалтай тайлан илгээдэг. Ямар ч үйл ажиллагаа хийхгүйгээр татвар ногдуулах орлогыг бууруулж байна. Зах зээлийн зарчмаар хүү тооцогдох ёстой гэж үзэхээр хуульд заагаагүй үйлдлээр биднийг шийтгэж байна гээд байгаа мөртлөө өөрсдөө хууль зөрчиж хүлээж авч байгаа зээлээ хасагдах зардлаар бүртгэчхээд охин компанидаа өгсөн зээлдээ орлого гэж бүртгэхгүйгээр татвар ногдуулах үндэслэл бий болох юм уу гэсэн асуудал гарч ирнэ. Бидний зүгээс Улсын Дээд шүүхээс буцаасан үндэслэл нь нотлох баримт дутаж байна гэх асуудал байсан. Татварын улсын байцаагчийн үндэслэж байгаа үндэслэлийн нотлох баримтыг хавтаст хэрэгт аваагүйгээс үүнийг шүүх шинжлэн судлах боломжгүй байна гэх асуудал ярьж байсан. Тухайн үед баримтыг хавтаст хэрэгт авхуулаагүй байсан нь бидний нотлох баримтад үндэслэх зарчим алдагдсанаас болсныг дурдсан. Татвараас зугтаах, татвар давхардуулахгүй байх үүднээс 2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ээс эрх зүйн орчин тодорхой болсон. Түүнээс өмнө жишиг үнийн арга, бодит үнийн аргад Сангийн сайдын тушаалаар батлагдсан журмын дагуу тооцоолол хийж байсан. Энэ компанийн хувьд татвар ногдох орлогыг тодорхойлох гэхээс илүү гадаадаас авсан зээлийн хүү нь бодитой эсэхийг харьцуулалт хийх байдлаар үзсэн. К ХХК-д олгосон зээл тэр чигээрээ шилжиж байгаа учраас тэр үнийн дүнг тодотгох шаардлага байхгүй. 6.5 хувийн хүү бодитой эсэх гэдгийг өөрсдийнх нь ирүүлсэн албан бичгээс нотлох баримтаас үндэслэсэн. Үүнийг хавтаст хэрэгт нотлох баримтаар авхуулсан байгаа. А ХХК-ийн зүгээс 2018 онд албан бичгээр гадаадаас авч байгаа зээлийн хүү 6 нэмэх хувьтай байгаа нь О******* компанийн толгой компаниудаас авч байгаа зээлтэй ойролцоо байна. 2018 оны 6 дугаар сарын 14-ний өдрийн албан бичгээр хяналт, шалгалтын явцад А ХХК тухайн зээлийн хүү бодитой байсан эсэхэд өөрийнх нь нотлох баримтад үндэслэж тайлбарыг ирүүлж байсан. Татварын улсын байцаагч хавтаст хэрэгт авагдсан тайлбартаа энэ талаар дурдсан байгаа. Өөрсдийнх нь ирүүлсэн баримтад үндэслэж хүүгийн хувийг тооцох боломжтой гэх байдлаар хандсан. Татвараас зугтаах байдал сүүлийн үед уул уурхайн компаниудад гарах болсон. Бидний гаргаж ирсэн зөрчлийг нотлох баримтгүй гэж авч үзэх боломжгүй. Хэрэв хөрөнгө оруулалт гэж үзсэн тохиолдолд К ХХК-ийн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдсэн байх эхний шаардлага бий болно. Хөрөнгө оруулалт бол хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх ёстой байтал нэмэгдсэн зүйл байхгүй. Шинжээчийн дүгнэлтийн тухайд сүүлд шүүх шинжилгээний хүрээлэн нотлох баримтуудад үндэслэж харилцан хамааралтай этгээдүүд хооронд зээл олгогдсон гэдэг нь нотлогдож байна гэж дүгнэлт гарсан. Саяны шинжээчийн дүгнэлтийн хувьд хууль зүйн шаардлага хангахгүй байгаа учир асуулт асуух шаардлагагүй гэж үзсэн. Хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудаас үзэхэд Татварын мэргэшсэн зөвлөлийн нийгэмлэгээс 2020 оны 02 дугаар сарын 21-ний өдрийн 02/014 дугаар албан бичгээр 4 хүн томилогдсоныг Захиргааны хэргийн шүүхэд ирүүлсэн байдаг. н.Д******* гэх хүн шинжээчийн бүрэлдэхүүнд орж ажиллаж байгааг албан ёсоор мэдэгдсэн байдаг. Тэгтэл өнөөдөр 4 хүн томилогдсон байхад 2 хүн гарын үсэг зурж шинжээчийн дүгнэлт нь хэзээ гарсан нь тодорхойгүй, бүртгэлийн дугаар байхгүй ийм дүгнэлтийг үндэслэж нэхэмжлэгч талаас ярьж байгаа нь ойлгомжгүй цаг үрсэн асуудал гэж үзсэн. Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.3 дах хэсэгт шинжээч шинжилгээний явц үр дүнг үндэслэсэн дүгнэлтээ бичгээр бичиж гарын үсэг зурна гэж заасныг зөрчсөн. Огноог албан бичгээр хүргүүлсэн огноогоор тооцно гэж хуульд зааснаас дураараа авирладаг байдлыг аль аль тал нь халах цаг болсон гэж үзэж байна. Хамгийн гол асуудал нь өөрсдийнх нь дүгнэлтэд үндэслэж хүүгийн хэмжээг тооцсон. Бусдаар К ХХК-д олгосон зээлийг дотоодын О*******-с олгосон зээлтэй харьцуулах ажил хийгээгүй, тэгэх ч шаардлага байхгүй учир татварын улсын байцаагчийн акт үндэслэлтэй юм. гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

1.Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн даргын олгосон хяналт шалгалтын 21180400138 томилолтын дагуу тус хэлтсийн татварын улсын ахлах байцаагч Д.Б, татварын улсын байцаагч Б.Т нар А ХХК-ийн 2013-2017 онуудын татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд хяналт шалгалт хийж 2018 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 211820055 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар 147,423,011,428.10 төгрөгийн зөрчил илрүүлсэн байх ба 2013-2017 оны алдагдлыг бууруулж үлдэх 97,954,281,564.40 төгрөгийн зөрчилд 10,770,448,176.30 төгрөгийн нөхөн татвар, 3,241,208,450.70 төгрөгийн торгууль, 2,159,126,634.10 төгрөгийн алданги, нийт 16,170,783,261.10 төгрөгийн төлбөр ногдуулжээ.

2.Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 02 дугаар сарын 27-ны өдрийн 05 дугаар тогтоолоор дээрх шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан нийт төлбөрөөс 438,659,895.90 төгрөгийн зөрчилд ногдох нөхөн татвар, торгууль, алдангийн төлбөрийг 131,597,968.80 төгрөгөөр бууруулж, 86,054,666,243.10 төгрөгийн зөрчилд ногдох нөхөн татвар, торгууль, алдангийн нийт 14,213,064,480.60 төгрөгийн төлбөрийг хүчингүй болгож, 7,317,074,058.30 төгрөгийн зөрчилд ногдох торгууль, алдангийн 126,121,939.40 төгрөгийн төлбөрийг чөлөөлж, 60,929,685,288.70 төгрөгийн зөрчилд ногдох нөхөн татвар, торгууль, алдангийн 1,699,998,872.30 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр өөрчилж шийдвэрлэсэн байна.

3.Шүүх хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан баримтууд, талуудын тайлбарыг үнэлээд дараах үндэслэлүүдээр захиргааны байгууллагаас дахин шинэ акт гаргах хүртэл Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын ахлах байцаагч Д.Б, татварын улсын байцаагч Б.Т нарын 2018 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 211820055 дугаартай шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 3-т заасан зөрчилд ногдох 1,699,998,872.30 төгрөгийн төлбөр тогтоосон заалтыг гурван сарын хугацаагаар түдгэлзүүлж шийдвэрлэх нь зөв гэж үзлээ.

4.Гомдол гаргагчаас ... Энэхүү захиргааны актыг гаргахдаа хариуцагч тал Захиргааны ерөнхий хуулийн 26, 27 дугаар зүйлд заасны дагуу захиргааны актын үндэслэл, түүнтэй холбоотой нотлох баримтыг бүрдүүлж судлах үүргээ биелүүлээгүй. Энэ асуудал нь зээл биш хөрөнгө оруулалт байсан.

... Хэрэв зээл гэж үзэж хүү тооцож байгаа бол Татварын ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д заасны дагуу аргыг ашиглах, энэ тохиолдолд мөн хуульд заасан Сангийн сайдын гаргасан холбогдох дүрэм журамд нийцүүлж захиргааны акт гаргах ёстой.

... Үндсэн хуульд зааснаар хуулиар тогтоосон албан татварыг төлөх ёстой гэтэл өнөөдрийн маргаан бүхий захиргааны актаар төлүүлэхээр шийдвэрлээд байгаа акт нь ямар хуулиар тогтоосон татварыг төлөөгүйн улмаас энэ актыг гаргасан бэ гэх асуудал үүсэж байна. Маргааны бүхий захиргааны актад хууль тогтоомжийг зөрчиж Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасны дагуу татвар төлөөгүй байна гэх үндэслэлээр акт тавьж байгаа нь хуулиар тогтоосон татвар төлөх хуулийн үндсэн зарчмыг зөрчсөн учир маргаан бүхий захиргааны актыг хүчингүй болгож нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү.

... Өөрийн эзэмшиж байгаа охин компанидаа санхүүжилт өгөхийг хуулиар хориогүй, хүүтэй байна гэж заагаагүй.

... Зөрчил үйлдсэн нь илэрхий тодорхой зөрчлөөс учирсан хохирлыг нотлох талаар зөрчлийн хэрэг бүртгэлийн ажиллагаа явагдах шаардлагагүй. Гэтэл өнөөдөр зөрчил үйлдсэн нь тодорхойгүй. Мөн хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.2-т зөрчил үйлдэж учирсан хохирол нь нотлох баримтаар тогтоогдож холбогдогч зөрчил үйлдсэнээ сайн дураар хүлээн зөвшөөрсөн бол шийтгэлийн хуудас үйлдэх ёстой. Гомдол гаргагч өнөөдрийг хүртэл зөрчлөө хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа ... гэж гомдлын үндэслэлээ тайлбарлан маргаж байна.

5.Харин хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс ... А ХХК-д гадаадын хоёр хөрөнгө оруулагчаас зээл олгосон. Зээл олгосонд талууд маргаагүй. Зээл авсантай холбоотойгоор Монгол банкны бүртгэлд тухайн компани зээл авсан гэдгээ бүртгүүлсэн байдаг. К ХХК-д зээл олгосон тухай асуудал нь татварын албанд К ХХК болон А ХХК-ийн зүгээс харилцан хамаарал бүхий этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээний тайлан буюу ТТ-02 маягтыг ирүүлсэн. Үүгээр 2 компани нэг нь зээл олгосон нөгөө нь зээл авсан гэдэг нь тогтоогдож байна.

... Зах зээлийн зарчмаар хүү тооцогдох ёстой гэж үзэхээр хуульд заагаагүй байхад биднийг шийтгэж байна гээд байгаа мөртлөө өөрсдөө хууль зөрчиж хүлээж авч байгаа зээлээ хасагдах зардлаар бүртгэчихээд охин компанидаа өгсөн зээлээ бүртгэдэггүй.

... Энэ компанийн хувьд татвар ногдох орлогыг тодорхойлох гэхээс илүү гадаадаас авсан зээлийн хүү нь бодитой эсэхийг харьцуулалт хийх байдлаар шалгасан. К ХХК-д олгосон зээл тэр чигээрээ шилжиж байгаа учраас тэр үнийн дүнг тодотгох шаардлага байхгүй. 6,5 хувийн хүү бодитой эсэх гэдгийг өөрсдийнх нь ирүүлсэн албан бичгээс нотлох баримтаар үндэслэсэн.

... Хэрэв хөрөнгө оруулалт гэж үзсэн тохиолдолд К ХХК-ийн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ, дүрмийн сан нэмэгдсэн байх эхний шаардлага бий болно. Татварын албанд тайлангаа гаргаж өгчихөөд ямар ч үндэслэлгүйгээр зөрчил ногдуулсан гэж ярьж байгаа нь утгагүй зүйл юм. хэмээн татгалзлын үндэслэлээ тайлбарлаж байна.

6.Зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэх гомдлын үндэслэлийн тухайд:

6.1.Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1.1-д зааснаар татварын улсын байцаагч нь хуулиар хүлээсэн татварын хяналт шалгалт хийх чиг үүргээ хэрэгжүүлж зөрчлийн шинжтэй үйлдэл, эс үйлдэхүйг илрүүлсэн бол зөрчил шалган шийдвэрлэх тодорхой ажиллагааг явуулж, 6.6 дугаар зүйлийн 1.1-д зааснаар зөрчлийг татварын хяналт шалгалтын явцад санхүүгийн анхан шатны баримтууд, нягтлан бодох бүртгэлийн баримтууд, татварын тайлангаар тогтоогдсон гэж үзсэн бол 6.1 дүгээр зүйлийн 2.2.3-т зааснаар хялбаршуулсан журмаар зөрчлийг шалган шийдвэрлэх боломжтой бөгөөд татварын улсын байцаагч нар татварын хяналт шалгалт хийж зөрчлийг шалган шийдвэрлэхдээ зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчөөгүй байна.

6.2.Хэрэгт авагдсан баримтаас үзвэл татварын хяналт шалгалтын явцад санхүүгийн анхан шатны баримтууд болон нягтлан бодох бүртгэлийн баримтууд, татварын тайлан зэргээр зөрчил тогтоогдсон гэж үзэж Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 2.3-т зааснаар хялбаршуулсан журмаар зөрчлийг шалган шийдвэрлэсэн нь зөв тул гомдол гаргагчийн татварын хяналт шалгалт хийж зөрчлийг шалган шийдвэрлэхдээ зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн гэх гомдол үндэслэлгүй.

7.Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд заасны дагуу татвар төлөөгүй байна гэх үндэслэлээр акт тавьж байгаа нь хуулиар тогтоосон татвар төлөх хуулийн үндсэн зарчмыг зөрчсөн гэх гомдлын тухайд:

7.1.Татварын ерөнхий хууль/2008 оны/-ийн 48 дугаар зүйлийн 48.1.тодорхой үйл ажиллагаа эрхлэхдээ бодит бус үнэ хэрэглэсэн, тайлан, бүртгэл хөтлөөгүй буюу дутуу хөтөлсөн, эсхүл бүртгэл, татварын тайланг гаргаж өгөөгүй нь нотлогдсон тохиолдолд татварын алба тухайн татвар төлөгчийн татварын ногдлыг дор дурдсан шууд бус аргаар тодорхойлно гээд 48.1.2.жишиг үнийн арга, 48.5.Татвар төлөгчтэй ойролцоо хүчин чадал, нөхцөл бүхий адилтгах үйл ажиллагааг тухайн орон нутагт эрхэлж буй татвар төлөгч байгаа бол түүний, байхгүй бол ойролцоо нутагт орших хэд хэдэн татвар төлөгчийн үйл ажиллагаа, орлого, зарлагын буюу бусад бодит тооцоонд үндэслэн татварын ногдол тодорхойлохыг жишиг үнийн арга гэнэ. гэж, 48.4.Харилцан хамаарал бүхий этгээд гэж Монгол Улсын болон гадаад улсын аливаа хуулийн этгээдийн удирдлага, хяналт болон эд хөрөнгийн эрхэд нь шууд ба шууд бусаар оролцох эрхтэй этгээдийг хэлнэ гэж; мөн Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хууль/2006 оны/-ийн 6 дугаар зүйлийн  6.1.Албан татвар төлөгчтэй дор дурдсан харилцаатай бол харилцан хамаарал бүхий этгээд гэж үзнэ: гээд 6.1.1-д энгийн хувьцааных нь 20 буюу түүнээс дээш хувийг эзэмшдэг; гэж тус тус заажээ.

7.2.Гомдол гаргагч А ГХОХХК нь өөрийн охин компани К ХХК-ийн 100 хувийн хувьцаа эзэмшигч бөгөөд эдгээр компаниуд нь татварын албанд илгээсэн тайландаа харилцан хамаарал бүхий этгээдийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээгээ олгосон зээл болон авсан зээл хэлбэрээр тайлагнаж баталгаажуулсан байсан нь татварын хяналт шалгалтын явцад, цаашлаад Татварын маргаан таслах зөвлөлийн магадлан шалгалтын явцад тус тус тогтоогдсон байна. Өөрөөр хэлбэл А ГХОХХК болон К ХХК-уудын хооронд шилжсэн мөнгөн дүн, түүнийгээ татварын албанд зээл гэж тайлагнаснаас үзвэл харилцан хамаарал бүхий этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн гүйлгээ мөн гэж үзнэ.

7.3.Түүнчлэн Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.1.хөрөнгө оруулалт гэж Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт ашгийн төлөө үйл ажиллагаа явуулах этгээдийн хувь нийлүүлсэн хөрөнгөд оруулсан, санхүүгийн тайланд туссан биет болон биет бус хөрөнгийг; хэлнэ гэж тайлбарласан атал К ХХК-ийн дүрмийн сан, хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн мэдээлэл өөрчлөгдөөгүй буюу хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн шүүх хуралдаанд ... уг маргааны зүйл болсон гүйлгээг хөрөнгө оруулалт гэж үзэхгүй гэх тайлбар үндэслэлтэй байна.

7.4.Татварын ерөнхий хууль/2008 оны/-ийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.Татвар төлөгч дараахь үүрэг хүлээнэ:18.1.1.татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх, мөн хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1. Татвар төлөгч холбогдох баримт, бүртгэлд үндэслэн хуулийн дагуу төлбөл зохих татварын ногдлоо өөрөө тодорхойлон татварын тайланд тусгаж, бэлэн болон бэлэн бус хэлбэрээр татвар төлнө. гэж зааснаар татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тайлагнах үүрэг нь гомдол гаргагчийн үүрэг болохыг дурдах нь зүйтэй.

8.Гомдол гаргагч талаас өөрийн охин компанид хүүгүй зээл эсхүл өндөр хүүтэй зээл олгохыг хуулиар хориглосон зүйл байхгүй, Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1-д зээлийн гэрээний талаар зохицуулсан бөгөөд зээлийн гэрээг бичгээр хийгээгүй бол хүү шаардах эрхээ алдана гэж заасны дагуу А ХХК хүү шаардах эрхгүй, хүүгийн орлого олсонтой холбогдуулан ААНОАТатвар төлөхгүй гэж тайлбарлаж байгаа нь дараах байдлаар үндэслэлгүй гэж дүгнэв.

8.1.Хууль хэрэглээний тухайд маргаан бүхий харилцаанд холбогдох хуулийг хэрэглэхдээ эхэлж тухайн харилцааг нарийвчлан зохицуулсан хууль буюу Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.Энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан этгээдүүд хоорондоо зах зээлийнхээс хямд буюу өндөр үнээр бараа борлуулсан буюу шилжүүлсэн, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн бол татварын алба нь харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ижил төрлийн бараа, ажил, үйлчилгээний борлуулалтын зах зээлийн үнийг жишиг болгон албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлно гэж заасныг хэрэглэх бөгөөд хуулийн дээрх зохицуулалтыг Иргэний хуулийн 282 дугаар зүйлийн 282.3.Хуульд өөрөөр заагаагүй бол хүү тогтоосон бол зээлийн гэрээг бичгээр хийнэ. Энэ шаардлагыг хангаагүй бол хүү авах эрхээ алдана гэж зааснаар үгүйсгэх боломжгүй, энэ хэм хэмжээний гипотез буюу нөхцөл нь хуульд өөрөөр заагаагүй бол гэж байгааг мөн анхаарах нь зүйтэй.

9.Хүүний хувь хэмжээ тогтоосонтой холбогдуулан дахин шинэ акт гаргах хүртэл хугацаагаар актын биелэлтийг түдгэлзүүлсэн шалтгааны тухайд:

9.1.Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хууль/2006 оны/-ийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.Албан татвар төлөгчийн дараах орлогод албан татвар ногдоно: гээд 9.1.4.Хүүгийн орлого гэж, мөн хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.Энэ хуулийн 6 дугаар зүйлд заасан этгээдүүд хоорондоо зах зээлийнхээс хямд буюу өндөр үнээр бараа борлуулсан буюу шилжүүлсэн, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн бол татварын алба нь харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ижил төрлийн бараа, ажил үйлчилгээний борлуулалтын зах зээлийн үнийг жишиг болгон албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлно гэж заасан байна.

9.2.Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь мөн хуулийн 11.2.Энэ хуулийн 7.5, 11.1-д заасан жишиг үнэ хэрэглэх аргачлалыг санхүүгийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална. гэж заасны дагуу батлагдан гарсан холбогдох аргачлалын дагуу А ХХК толгой компаниасаа хэдэн хувийн хүүтэй зээл авсныг тодруулж, гомдол гаргагчийн албан бичигт үндэслэн хүүний хувь хэмжээг тогтоосон гэж тайлбарлаж байгаа нь хуульд нийцэхгүй байна.

9.3.Шүүх мөрдөн шалгах зарчмын дагуу холбогдох нотлох баримтыг Том татвар төлөгчийн газраас шаардсан ч ...Татварын улсын байцаагч нараас 2020 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдөр зээлийн хүүг жишиж дотоод харьцуулалтыг хэрхэн хийсэн талаарх тайлбарыг хүргүүлж байсан байна. Нэмж хүргүүлэх нотлох баримт байхгүй гэх хариу тайлбар бичгийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр шүүхэд ирүүлсэн.

9.4.Хэдийгээр хариуцагч байгууллага аргачлалыг баримталсан гэж шүүх хуралдлаанд тайлбарлаж байх боловч Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1 дэх хэсэгт заасанчлан ... харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ижил төрлийн бараа, ажил үйлчилгээний борлуулалтын зах зээлийн үнийг жишиг болгон албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлно гэх хуулийн тодорхой зохицуулалтыг хэрэгжүүлээгүй нь буруу. Аргачлал нь шинээр хэм хэмжээ тогтоосон агуулгатай бус хуулийн заалтыг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг илүү тодорхой болгох зорилготой.

9.5.Хариуцагч байгууллага А ГХОХХК болон К ХХК-уудын хооронд хийгдсэн гүйлгээ нь зээл болохыг зөв дүгнэсэн атлаа хуульд заасан журмын дагуу шалгаж хүүний хувь хэмжээг тогтоогоогүй, үүнийг нь шүүхээс нөхөн гүйцэтгэх боломжгүй байх тул хариуцагчаас дахин шинэ акт гаргах хүртэл хугацаагаар актын биелэлтийг түдгэлзүүлж шийдвэрлэв.

10.Шүүх хуралдааны явцад даргалагч шүүгч тодруулж асуухад А ХХК-аас өөрийн охин компани болох К ХХК-д хөрөнгө оруулсантай холбоотой бичиг баримт, холбогдох шийдвэрүүдийг гаргаж өгөх боломжтой гэж тайлбарлах боловч 2019 оноос эхэлсэн маргаан болохын хувьд гомдол гаргагчаас шүүхэд өөрт байгаа баримтуудаа гаргаж өгөх хангалттай боломж байсан хэдий ч дээр дурдсан баримтыг огт гаргаж өгөөгүй, гаргаж өгч байгаагүй, түүнчлэн хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд хөрөнгө оруулалт хийсэн эсэхтэй холбоотой баримт бичгийг шалгаж үзэхэд баримт бичиг байгаагүй талаар тайлбарласан.

10.1.Нөгөөтэйгүүр гомдол гаргагч А ХХК нь хууль зүйн туслалцаа авч, мэргэжлийн хуульч, өмгөөлөгчтэй хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд болон шүүх хуралдаанд оролцсон бөгөөд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.8.Хэргийн оролцогч өөрт байгаа нотлох баримтаа шүүхэд гаргаж өгөөгүй нь шүүхийг буруутгах үндэслэл болохгүй юм.

11.Гомдол гаргагчаас шинжээч томилуулах хүсэлт гаргасан нөхцөл байдлыг харгалзан Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.2.Шүүх тухайн этгээдийн эд хөрөнгийн болон бусад байдлыг харгалзан шүүхийн зардлыг нөхөн төлөх хэмжээг багасгах, хугацааг хойшлуулах, эсхүл хэсэгчлэн төлүүлж болно. гэж заасны дагуу шинжээчийн зардлыг хуваарилж шийдвэрлэсэн болно.

12.Иргэдийн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ Нэг нь татвар төлөхгүй гэж маргаад байна. Яг аль талынх нь зөв гэдгийг мэдэхгүй байна. Шүүх шийднэ гэж ойлгож байна гэсэн бөгөөд бичгээр гаргасан дүгнэлтдээ Ямар ч орлого ордоггүй бол тэрбумын татвар төлж чадахгүй болов уу гэсэн дүгнэлт гаргаж байна гэснийг дурдах нь зүйтэй.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.11 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Татварын ерөнхий хууль/2008 он/-ийн 48 дугаар зүйлийн 48.1, 48.1.2, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль/2006 он/-ийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.4, 11 дүгээр зүйлийн 11.1, Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус баримтлан хариуцагчаас дахин шинэ акт гаргах хүртэл Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын ахлах байцаагч Д.Б, татварын улсын байцаагч Б.Т нарын 2018 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 211820055 дугаартай шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 3-т заасан зөрчилд ногдох 1,699,998,872.30 төгрөгийн төлбөр тогтоосон заалтыг гурван сарын хугацаагаар түдгэлзүүлсүгэй.

2.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 107 дугаар зүйлийн 107.6 дахь хэсэгт заасныг баримтлан шүүхээс тогтоосон хугацаанд хариуцагчаас дахин шинэ акт гаргаагүй бол Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын ахлах байцаагч Д.Б, татварын улсын байцаагч Б.Т нарын 2018 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийн 211820055 дугаартай шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 3-т заасан зөрчилд ногдох 1,699,998,872.30 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан заалт хүчингүй болохыг дурдсугай.

3.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2 дахь хэсэгт заасныг тус тус баримтлан гомдол гаргагч А ГХОХХК-аас улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70 200 /далан мянган хоёр зуу/ төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

4.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн зардал 7,200,000 /долоон сая хоёр зуун мянга/ төгрөгийг хариуцагч Татварын ерөнхий газрын харьяа Том татвар төлөгчийн газраас гаргуулж Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнд, Татварын мэргэшсэн зөвлөхийн нийгэмлэгийн шинжээчийн зардал 35,000,000 /гучин таван сая/ төгрөгийг гомдол гаргагч А ГХОХХК-аас гаргуулан Татварын мэргэшсэн зөвлөхийн нийгэмлэгт тус тус олгосугай.

5.Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.2 дахь хэсэгт заасны дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш таван хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ		Г.УРАНГУА
ШҮҮГЧ		А.МӨНХ-ӨЛЗИЙ
ШҮҮГЧ		Д.ЭРДЭНЭЧИМЭГ