А.Уранцэцэгт холбогдох

  эрүүгийн хэргийн тухай

                                                    Хэргийн индекс 166/2019/0467/Э/219/2020/0025/001/2020/0596

Дархан-Уул аймгийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Ц.Амаржаргал даргалж, Г.Давааренчин, ерөнхий шүүгч Б.Манлайбаатар нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

            Прокурор Т.Дэлгэрсайхан

Шүүгдэгч А.Уранцэцэг, түүний өмгөөлөгч А.Ариунаа

Нарийн бичгийн дарга Г.Чойном нарыг оролцуулан

Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч З.Төмөрхүү даргалж хийсэн шүүх хуралдааны 2022 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 146 дугаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрч шүүгдэгч А.Уранцэцэг, түүний өмгөөлөгч А.Ариунаа нарын гаргасан давж заалдах гомдлоор шүүгдэгч А.Уранцэцэгт холбогдох 1718000*******0474 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2022 оны 05 дугаар сарын 23-ны өдөр хүлээн авч, ерөнхий шүүгч Б.Манлайбаатарын илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Монгол Улсын иргэн, *******, ******* өдөр ******* суманд төрсөн, эмэгтэй, ******* настай, дээд боловсролтой, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 3, эцэг, эхийн хамт Дархан-Уул аймаг Дархан сумын *******, *******, ******* тоотод оршин суух, *******,

шүүгдэгч А.Уранцэцэг нь 2014 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд Дархан-Уул аймгийн Дархан сум, 8-р багийн 15-р байрны 52 тоотод “Алтангадасын Хишиг” ХХК-ийн нэр дээрх барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ эрхлэх газарт цалин хөлс тохиролцон зээлийн эдийн засагчаар ажиллахдаа гийн итгэмжлэн хариуцуулсан эд хөрөнгө буюу зээлдэгч нарын шилжүүлсэн зээлийн төлбөрийг завшиж 144619165 төгрөгийн буюу их хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Дархан-Уул аймгийн Прокурорын газраас: А.Уранцэцэгийн үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2 дахь заалтад зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ.

Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх:

Шүүгдэгч Боржигон овогт Атархүүгийн Уранцэцэгийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2-д заасан “Бусдын итгэмжлэн хариуцуулсан эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг завшсаны улмаас их хэмжээний хохирол учруулсан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож,

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2-д зааснаар шүүгдэгч А.Уранцэцэгийг 4 жилийн хугацаагаар хорих ял шийтгэж,

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч А.Уранцэцэгт оногдуулсан 4 жилийн хугацаатай хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлж,

Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч А.Уранцэцэгээс 135488165 /нэг зуун гучин таван сая дөрвөн зуун наян найман мянга нэг зуун жаран тав/ төгрөг гаргуулж Дархан-Уул аймгийн Дархан сум, , 4 тоотод оршин суух /, утас:/-д олгож,

Шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдаж,

Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн 1 ширхэг СD бичлэгийг хэргийн хадгалах хугацаа дуустал хэрэгт хавсаргаж, 10 хавтас санхүүгийн баримт, хаагдсан зээлийн материал 6 хавтас, шинжээчийн дүгнэлтийн хавсралт 2 хавтас, орлогын тайлан

11. хавтас, тэмдэглэлийн дэвтэр 1 ширхэг, кассын дэвтэр 1 ширхэг зэргийг хохирогч д буцаан олгож,

           Хэрэгт Дархан-Уул аймгийн Орхон сум, 2-р баг, тоот улсын бүртгэлийн дугаарт бүртгэгдсэн 080202134 нэгж талбарын дугаартай 702м.кв талбайтай гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалттай газрыг битүүмжилсэн 2019 оны 12 дугаар сарын 04-ний өдрийн 16 дугаартай прокурорын тогтоолыг хүчингүй болгож,

           Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч А.Уранцэцэгт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөн цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч, эдлэх ялыг энэ өдрөөс эхлэн тоолж,

           Шийтгэх тогтоолд гомдол, эсэргүүцэл гарсан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, шүүгдэгч А.Уранцэцэгт авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр шийдвэрлэжээ.

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч А.Ариунаа давж заалдах гомдолдоо:

... хохирогч гэх барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ эрхлэх зөвшөөрөл бүхий этгээд мөн эсэх, шүүгдэгч А.Уранцэцэг нь ямар тушаалаар хэний зөвшөөрлөөр зээлийн эдийн засагчаар томилогдсон, нь А.Уранцэцэгийг зээлийн эдийн засагчаар томилсон юм бол хэдэн төгрөгийг хариуцуулахаар үүрэг хүлээлгэсэн болох, энэ нь ямар гэрээ журмаар зохицуулагдсан болох нь тодорхойгүй байна.

Хэрэгт авагдсан хохирогч болон гэрчүүдийн мэдүүлгээр барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагаа явуулахад ямар нэгэн зөвшөөрөл шаардлагагүй гэсэн байх боловч барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагаа нь Стандартчиллын үндэсний зөвлөлийн МNS 5274:2017 стандарт, “Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хууль” зэргээр зохицуулагдах юм.

Уг стандартад дурдсанаар “Зээлдүүлэгч” гэж гэрээний үндсэн дээр мөнгө зээлдүүлэх албан ёсны хуулийн этгээд болохыг нотлох албан ёсны хуульд нийцсэн бичиг баримттай, тухайн орон нутгийн эрх бүхий байгууллагаас үйл ажиллагаа эрхлэн явуулахыг зөвшөөрсөн этгээдийг хэлнэ” гэжээ.

Гэтэл хохирогч нь автомашины сэлбэг худалдах зөвшөөрөлтэй гэх эзэнтэй “Алтанхишиг” ХХ компанийн тамга тэмдгийг ашиглан мөнгө хүүлэх хууль бус үйл ажиллагаа явуулж байсан байна.

Мөн Хувь хүний орлогын албан татвар төлөх ёстой байтал хэрэгт байх Дархан-Уул аймгийн татварын хэлтсээс тус аймгийн прокурорын газарт хүргүүлсэн 740 тоот албан бичигт дурдсанаар нь 2014 онд 35,0, 2015 онд 6*******,0, 2016 онд 550,0 төгрөг төлж 2017 онд ямар ч татвар төлөөгүй байна.

Яллах дүгнэлт болон шүүхийн шийтгэх тогтоолд дурдсанаар шүүгдэгч А.Уранцэцэгийг зээлийн эдийн засагчаар ажиллаж байхдаа гэсэн байх боловч түүнийг уг албан тушаалд томилсон тушаал түүнтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээ түүнд хохирогч хэдэн төгрөг итгэмжлэн хариуцуулсан нь тодорхойгүй байна.

Улсын Дээд Шүүхийн 2019 оны 9 дүгээр сарын *******-ны өдрийн 446 дугаар тогтоолд “ Итгэмжлэгдэн хариуцсан этгээд гэж аж ахуйн нэгж, байгууллага иргэдээс өөрийн өмчийг хариуцуулахаар үүрэг хүлээсэн, эсхүл хууль буюу гэрээнд зааснаар бусдын өмчийг итгэмжлэн хариуцах үүрэг хүлээсэн этгээдийг ойлгоно” гэсэн байх бөгөөд Иргэний хуулийн 406 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “ Хөрөнгө итгэмжлэх гэрээгээр итгэмжлэгч нь хөдлөх эд хөрөнгө буюу эрхийг итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчид шилжүүлэх, итгэмжлэгдсэн өмчлөгч нь итгэмжилсэн хөрөнгийг хүлээн авч итгэмжлэгчийн эрх, ашиг сонирхолд нийцүүлэн захиран зарцуулах үүрэг тус тус хүлээнэ.” Мөн хуулийн 406.2 дахь хэсэгт “ Хуульд өөрөөр заагаагүй бол итгэмжлэх гэрээг бичгээр хийнэ “ гэжээ.

Хохирогч шүүгдэгч А.Уранцэцэг нарын хооронд амаар ямар нэгэн хэлцэл байгуулсан гэж үзэх юм бол Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8 дахь хэсэгт заасан хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн хэлцэл болох бөгөөд хүчин төгөлдөр бусад тооцогдох хэлцэл болох бөгөөд тус хуулийн 56.1.10 дахь хэсэгт зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үндсэн дээр хийсэн бусад хэлцэл хүчингүйд тооцогдох юм.

Шүүгдэгч А.Уранцэцэг нь хохирогч гийн өмчийг итгэмжлэн хариуцсан этгээд болох нь нотлогдохгүй, түүний өмчийг хариуцахаар ямар нэгэн үүрэг хүлээгээгүй, нь А.Уранцэцэгт өөрийн өмчийг шилжүүлээгүй, итгэмжлэх гэрээ байгуулаагүй учраас түүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэж дүгнэх боломжгүй байна.

 Шүүхийн шийтгэх тогтоолд шүүгдэгч А.Уранцэцэгийг гийн итгэмжлэн хариуцуулсан 144.619.165 төгрөгийг завшсан гэж дүгнэхдээ мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу авагдсан “Пийк Ом Аудит”, “ЦЭСБ” аудитын 2 дүгнэлт, ШШҮХүрээлэнгийн 2 дүгнэлтийг хоорондоо зөрүүтэй, 2021 оны 12 сарын 17-ны өдрийн 7 аудиторын дүгнэлтээр үгүйсгэгдсэн гэсэн үндэслэлээр нотлох баримтаар үнэлээгүй байна.

Сүүлийн шинжээчийн дүгнэлтээр урьд нь гарсан дүгнэлтүүдийг үгүйсгээгүй, уг дүгнэлтүүдийг үндэслэлтэй эсэхэд хариулах боломжгүй гэсэн байхад нотлох баримтаар тооцохгүй байхаар шийдвэрлэсэн нь хууль зөрчсөн шийдвэр болжээ.

Ер нь энэ хэрэгт 6 удаагийн шинжээч томилж дүгнэлт гаргуулсан боловч бүгд хоорондоо зөрүүтэй аль ч дүгнэлтийг нь үнэлэх боломжгүй байна. Учир нь , А.Уранцэцэг нар бусдаас мөнгө хүүлэхдээ санхүүгийн анхан шатны ямар ч баримт үйлдээгүй, барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагаанд зайлшгүй тавигдах шаардлага болсон үйл ажиллагаагаа цахимжуулах, орлогын албан татвар төлөх зэрэг стандартыг хангаагүйгээс үнэн зөв дүгнэлт гаргах боломжгүй болжээ.

Зөвхөн дансны хуулгаар А.Уранцэцэгийг мөнгө завшсан гэж дүгнэх боломжгүй юм. Жишээ нь: 3 сая төгрөгийг 6 хувийн хүүтэй 1 хүнд 1 сарын хугацаатай зээлүүлээд улмаар уг хүн зээлээ төлж дуусмагц дараагийн хүнд зээлүүлэх гэх мэтээр 10 хүнд зээлүүлсэн байхад 3 сая төгрөг нь хэвээрээ харин хүү болох 1.800.000 мянган төгрөг нь орлого болж 4.800.000 төгрөг болох учиртай.

Гэтэл шинжээчдийн дүгнэлт болон хохирогч гийн мэдүүлгээр 3 сая төгрөгийг 10 хүнд зээлүүлэхэд ******* сая төгрөг дээр нь хүүг нь бодоод 31.800.000 болсон мэтээр дүгнэсэн нь ойлгомжгүй байна.

Нэг ч шинжээчийн дүгнэлтэд зээл, зээлийн хүү нь хэд болох, хэдэн өдрийн хугацаанд ямар хүүг бодсон зэрэг нь тодорхойгүй байна.

Хууль зүй дотоод хэргийн яам, Сангийн сайдын хамтарсан 2017 оны А/114/41 дугаартай тушаалаар батлагдсан “ Эдийн засгийн шинжилгээ хийх журмын “ 2.5 дахь хэсэгт зааснаар Шинжилгээ хийхэд шинжээч дор дурдсан баримтуудыг хүлээн авсан байвал зохино. Үүнд:

2.5.1 баримтын шалгалтын акт, үнэлгээний тайлан, тэдгээртэй холбогдсон материал, хурлын тэмдэглэл, шийдвэр, шалгагдсан үеийн бараа материалын үлдэгдлийн бүртгэл

2.5.2 эд хөрөнгийн толлогын бүртгэл, эд хариуцагчийн тооцоо бодсон акт түүнтэй холбогдсон баримт

2.5.5 нягтлан бодох бүртгэлийн хураангуй ба дэлгэрэнгүй бүртгэл / ерөнхий дэвтэр, нэрийн данс, журнал, бүртгэлийн маягтууд/ улирал жилийн санхүүгийн болон үнэлгээ, татварын тайлан

2.5.6 аж ахуйн нэгж байгууллагын захирал даргын тушаал, ажиллагсадтай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээ .... зэрэг баримтуудыг үндэслэн дүгнэлт гаргасан байхыг журамласан.

Хохирогч , шүүгдэгч А.Уранцэцэг нарт дээр дурдсан баримтуудаас нэг ч баримт байхгүй байсан учраас шинжээчийн дүгнэлтийг үнэн зөвд тооцож яллах, ял шийтгэл оногдуулах шийтгэх тогтоолын үндэслэл болгох боломжгүй гэж үзэж байна.

ЭХХШТХуулийн 5.2 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч А.Уранцэцэгт өмгөөлөгч сонгох боломж олгоогүй, 5.2.6 дахь хэсэгт зааснаар томилогдсон өмгөөлөгч оролцуулаагүй, шүүгдэгчээс өмгөөлөгчгүй оролцох хүсэлт бичгээр гаргаагүй байхад шүүх хуралдааныг явуулсан зөрчил нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг нэн дордуулсан нөхцөл байдал болжээ.

Шүүгдэгч А.Уранцэцэг нь урд нь Санжаажамц гэх өмгөөлөгчтэй хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байсан бөгөөд 2022 оны 4 дүгээр сарын 18-ны шүүх хуралдаан дээр өмгөөлөгчтэйгөө холбогдож чадахгүй байгаа, дахин өмгөөлөгч авах мөнгөгүй байгаа талаар хэлсээр байтал түүнд өөр өмгөөлөгч сонгох боломж олгоогүй, хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд ядаж өмгөөлөгч томилж оролцуулаагүй нь ЭХХШТХуулийн 1.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг ноцтой зөрчсөн зөрчил болсон байна.

Мөн шүүх хуралдааны тэмдэглэлд дурдсанаар улсын яллагч өмгөөлөгчгүй оролцох үр дагаврыг танилцуулж өгсөн гэх ба аль шатанд хэрхэн яаж танилцуулсан нь тодорхойгүй, шүүх хуралдаан дээр эрх үүргийг нь танилцуулах субъект мөн үү биш үү гээд хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хуульд заасан үндэслэл журмын явагдсан эсэхэд эргэлзээ төрж байна.

ЭХХШТХуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч өөрийгөө өмгөөлөх хүсэлтээ шүүхэд бичгээр гаргаж өгч, хүсэлтийг шийдвэрлэсний дараа өмгөөлөгчгүй оролцуулах эсэхийг шийдэх ёстой байтал улсын яллагчийн шүүгдэгчийг өмгөөлөгчгүй оролцуулан шүүх хуралдаан явуулахыг санал болгосноор шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлэн явуулж байгаа нь ойлгомжгүй байна.

ЭХХШТХуулийн 1.7 дугаар зүйлд зааснаар шүүх, прокурор, мөрдөгч хэргийн бодит байдлыг эргэлзээгүй тогтоох ёстой бөгөөд 1.15 дугаар зүйлд зааснаар шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд, түүнчлэн эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад Эрүүгийн хуулийг тайлбарлах, хэрэглэхэд эргэлзээ гарвал түүнийг сэжигтэн яллагдагчид ашигтайгаар шийдвэрлэнэ гэсэн зарчмын дагуу ЭХХШТХуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1.2 дахь хэсэгт зааснаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг бүхэлд нь хүчингүй болгож А.Уранцэцэгт. холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.. гэжээ.

Шүүгдэгч А.Уранцэцэг давж заалдах гомдолдоо:

... Би г хариуцаад өсгөөд өг гэж бэлэн мөнгө авч байгаагүй бөгөөд энэ хугацаанд *******0 сая төгрөгийн зээл гэрч 400 гаруй сая төгрөгийн зээлийн эргэн төлөлт буцан орж ирсэн, эргэлтийн хөрөнгийг хангалттай өсгөж өгсөн нь гийн депозит дансны хуулгаар харагддаг. 2017-2021 он хүртэл хийгдсэн шинжээчийн дүгнэлтүүд хоорондоо зөрүүтэй байдаг бөгөөд 2021.12.17-ны өдрийн шинжээчийн дүгнэлт нь Уранцэцэг гэх бөөн дүнгээр 65.595.800 төгрөг өөрийн эзэмшлийн данснаас данс руу 21.721.680 төгрөг нийт ломбардын данс руу 83,317,480 төгрөг орлого болгон хийсэн гэх ба дансыг шүүж үзэхэд 353 удаагийн гүйлгээгээр 246.660.970 төгрөгийн Уранцэцэг гэх утгатайгаар шилжүүлсэн байдаг нь гийн , дансны хуулгаар нотлогддог. 2014.12.01-с 2017.03.******* хүртэлх хугацааны үйл ажиллагааны зардал 948.800 гэж алдаатай гаргасан. Тайлбарлавал түрээсийн зардалд сар бүр тогтмол  200.000 төгрөг, бичиг хэргийн зардалд *******.0000 төгрөг тогтмол сар бүр гардаг байсныг тусгаж өгөөгүй. Иймд 2021.12.17-ны өдрийн шинжээчийн дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Шүүх хуралдаан эхлэхээс өмнө улсын яллагч надад гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрвөл тэнсэнэ, хүлээхгүй бол 2-8 жилийн ял онооно хэмээн зөвлөгөө өгөөд байгаа эсвэл үзэл бодлоо тулгаад байгаа гэх юм уу ойлгомжгүй байдал үүсгэн энэ үгээрээ айлган сүрдүүлж эцэслэн шийдвэрлээгүй хэргийн талаар урьдчилан дүгнэлтээ хэлж, сэтгэл зүйн дайралтад оруулсны улмаас шүүх хуралдаанд ярихаар бэлтгэсэн зүйлсээ ярьж чадахгүйд хүрсэнд маш их гомдолтой байна. Хуралд өмгөөлөгчийн хамт биечлэн оролцоно. 2017 оноос хойш бие болон сэтгэл санааны асар их хохирол амсаж энэ хугацаанд миом буюу савны хавдартай болсон ба миом нь сэтгэл санааны байдлаас шууд хамаардаг. Иймд миний биеийн байдал болон ар гэрийн байдлыг харгалзан хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү... гэжээ.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгч А.Уранцэцэг тайлбартаа:

Хохирогч надад ямар нэгэн байдлаар итгэмжлүүлж мөнгө өгч байгаагүй. Харин туслаад өг гэсний үндсэн дээр би тусалсан. Шийтгэх тогтоолын үндэслэл болсон аудитын дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Шинжээчийн дүгнэлт үндэслэлгүй. Дахин шинжилгээ хийлгэх саналтай байна гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон шүүгдэгчийн өмгөөлөгч А.Ариунаа тайлбартаа:

Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол үндэслэлгүй. Хэргийн бодит байдлыг тогтоож чадаагүй. Шүүгдэгчийн шүүх хуралдаанд өмгөөлөгчтэй оролцох эрхийг хязгаарласан. Энэхүү үйлдэл нь шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан. Энэ гэмт хэрэг урьд 3 удаа хянагдаж байсан. Шүүхийн магадлалд заасан ажиллагаа огт хийгдээгүй. Шүүгдэгчид итгэмжлэн хариуцуулсан эд хөрөнгө гэрээ огт байхгүй. Хохирогч нь барьцаалан зээлдүүлэх эрхтэй субъект мөн болох баримт хавтаст хэрэгт огт байхгүй. Стандартын шаардлага хангаагүй. Хууль бусаар мөнгө хүүлэх үйл ажиллагаа явуулсан байна гэж үзэж байна. 2017 онд ямар ч татвар төлөөгүй. Шинжээчийн дүгнэлт 4 өөр гарсан. Шинжээчийн дүгнэлтүүд огт үндэслэлгүй. Санхүүгийн шинжээч томилох журмыг зөрчсөн санхүүгийн анхан шатны баримт огт байхгүй. Шүүгдэгчийн данснаас 67 сая төгрөгийг зээлд гарсан байхад хаанаас 144 сая төгрөг гэж дүгнээд байгааг ойлгохгүй байна. Гэм буруутай байдал нотлогдоогүй. Хохирогч нь шүүгдэгчид үүрэг хүлээлгэж хариуцлага хүлээлгүүлэхээр хийсэн гэрээ огт байхгүй. Итгэмжлэх гэрээг заавал бичгээр байгуулах ёстой. Шинжээчийн дүгнэлтэд үйл ажиллагааны зардлыг огт тооцоолоогүй. Шийтгэх тогтоолын үндэслэл болсон шинжээчийн дүгнэлт. Өмнөх шинжээчийн дүгнэлт үндэслэлгүй гэдэг үндэслэлээ заавал тайлбарлах ёстой. Тийм зүйл огт байхгүй. Мөн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай ноцтой зөрчсөн. Прокурор шүүгдэгчээр өмгөөлөгчгүй оролцох хүсэлтийг нь бичүүлж шүүх хуралдаанд оролцуулсан байдаг. Хүнд гэмт хэрэгт холбогдсон шүүгдэгч хууль ёсны эрх ашгаа хамгаалуулах эрхийг шүүгч огт тайлбарлаагүй. Прокурор гэмт хэрэг болсон шалтгаанаа архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэж гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдсэн гэж бичсэн байсан. Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шүүгдэгчийг цагаатгаж өгнө үү. Миний үйлчлүүлэгчийн эрүүл мэндийн байдал маш хүнд байгаа. Түүний ээж бас бөөрний дутагдалд орсон өдөр бүр апратанд орсон маш хүнд байгаа. Шүүгдэгч нь айлын ганц охин юм. Хэрвээ хэргийг анхан шатны шүүхэд буцаавал түүний таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж өгнө үү гэв.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор Т.Дэлгэрсайхан дүгнэлтдээ:

Анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол хууль зүйн үндэслэл бүхий гарсан. Хохирогч нь шүүгдэгчтэй аман хэлцэл хийж барьцаалан зээлдүүлэх үйл ажиллагаа явуулсан нь хавтаст хэрэгт авагдсан баримтууд гэрч нарын мэдүүлгээр нотлогддог. Шинжээчийн дүгнэлт дангаараа шүүгдэгчийг гэм буруутайд тооцох үндэслэл болохгүй. Хавтаст хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтуудыг үнэлж дүгнэж гэм буруутайд тооцдог. Анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааны тэмдэглэл дээр өмгөөлөгчтэй оролцох эсэхийг асууж тодруулсан байгаа. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1, 3 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах журмаар гаргасан гомдолд дурдсан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хянаж үзлээ.

Шүүгдэгч А.Уранцэцэг нь 2014 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд Дархан-Уул аймгийн Дархан сум, 8-р багийн 15-р байрны 52 тоотод байрлах “Алтангадасын Хишиг” ХХК-ний барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээний газарт зээлийн эдийн засагчаар ажиллах хугацаандаа зээлдэгч нарын шилжүүлсэн зээлийн төлбөрийг болох 144 619 165 төгрөг завшиж, их хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэрэгт Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.2-т зааснаар зүйлчлэн яллах дүгнэлт үйлдэж, хэргийг эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд шилжүүлжээ.

Анхан шатны шүүх, шүүгдэгчид холбогдох хэргийг 2022 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдөр хэлэлцэн шийдвэрлэсэн байна.

Шүүх хуралдаанд шүүгдэгчийн сонгон авсан өмгөөлөгч ирээгүй ба шүүгдэгчээс “ ... Өмгөөлөгчтэйгөө холбогдож чадаагүй 1 жил гаран болж байна. Нэг ярихад өмгөөлөл хийхгүй байгаа гэсэн. Залгахаар утсаа авахгүй байна”, “Дахиж өмгөөлөгч авах мөнгө байхгүй. Өмгөөлөгчгүй оролцъё. ” гэсэн тайлбарыг өгчээ.

Шүүгдэгчийн мэдүүлгээс үзэхэд шүүгдэгч шүүх хуралдаанд өмгөөлөгчтэй оролцох хүсэлттэй боловч сонгон авсан өмгөөлөгч нь шүүх хуралдаанд ирээгүй. Дахин өмгөөлөгч авах мөнгөгүй талаар дурджээ.

Хэрвээ шүүгдэгч өөрөө өөрийгөө өмгөөлөх талаар шүүхэд хүсэлт гаргасан бол хүсэлтийг хүлээн авах, эсэх талаар хэлэлцэж, шүүгч шийдвэр гаргах ёстой.

Түүнээс гадна шүүгдэгч А.Уранцэцэг “...өмгөөлөгч авах мөнгөгүй... ”байгаа талаар хэлж мэдүүлсэн мэдүүлэг, шүүгдэгч гэм буруугийн талаар маргадаг (гэмт хэрэг үйлдээгүй), прокурорын газраас шүүгдэгчид хүнд гэмт хэрэгт ял сонсгосон, гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон тохиолдолд 8 жил хүртэл хорих ял эдэлж болзошгүй зэрэг нөхцөл байдлуудыг харгалзан шүүгч, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1.6-д заасан нөхцөл байдал үүссэн, мөн хуулийн 1.7 дугаар зүйлд заасан “ шүүх хэргийн бодит байдлыг талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр тогтооно”, “шүүх  шүүгдэгчээс гэм буруугүй болохыг өөрөөр нь нотлуулах шаардахыг хориглоно” гэж заасан хуулийн зарчмууд алдагдана гэж үзэж

Шүүгдэгчийг мэргэжлийн өмгөөлөгчөөр өмгөөлүүлэх, хууль зүйн туслалцаа авах эрхийг нь хангуулах эрх хэмжээ авах ёстой байжээ.

Иймд анхан шатны шүүх шүүгдэгч А.Уранцэцэгт холбогдох хэргийг хэлэлцэхдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэр журмыг зөрчсөн байна гэж үзээд шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөс энэ талаар давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг хүлээн авч хэргийг дахин анхан шатны журмаар хэлэлцүүлэх нь зүйтэй.

Өмгөөлөгч А.Ариунаа ...шүүгдэгчийн эрүүл мэндийн байдлыг харгалзан түүнд авсан цагдан хорих таслах сэргийлэх арга хэмжээг хөнгөрүүлэн өөрчлөх хүсэлт гаргасан байна.

Эрүүл мэндийн сайд, Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын хамтарсан 2019 оны 03 дугаар сарын 29-ний өдрийн А/142, А/47 тоот тушаалуудаар батлагдсан “Хоригдсон этгээдэд эмнэлгийн тусламж үзүүлэх, түүнийг эрүүл мэндийн байгууллагад эмчлэх, Хорих байранд эмнэлгийн мэргэжилтэн ирж үйлчлэх тухай “,

Мөн 2019 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн А/156, А/366 тоот тушаалуудаар батлагдсан “Хүнд өвчтэй хоригдолд эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх” журмууд байдаг.

Энэхүү журмууд цагдан хорих байр, нээлттэй болон хаалттай хорих ангиудад бүгдэд үйлчлэх ба хоригдож буй этгээд архаг өвчтэй, удаан хугацааны эмчилгээ шаардлагатай эсэхийг хорих байрны эмнэлгийн мэргэжилтэн өдөр бүр эрүүл мэндийн үзлэг хийж, амь тэнсэх үед тусламж, үйлчилгээ эмчилгээг цаг алдалгүй хийхээс гадна Хорих байгууллага нь үзлэг, оношилгоо, тусламж, үйлчилгээ үзүүлэх, халдвар хамгааллын шаардлагад нийцсэн өрөө, яаралтай тусламж үзүүлэхэд шаардагдах эм, эмнэлгийн багаж хэрэгсэл, эмийн байнгын нөөцтэй байхаар зохицуулсан байна.

Иймд шүүгдэгч А.Уранцэцэгт шаардлагатай эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээг хорих анги, цагдан хорих байрны эмнэлгийн ажилтан үзүүлэх бүрэн боломжтой гэж үзээд өмгөөлөгчийн хүсэлтийг хүлээж авахгүй байхаар шийдвэрлэв.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1.3., 39.9 дүгээр зүйлийн 2.т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

           1.Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 146 дугаар шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаасугай.     

            2. Хэргийг анхан шатны шүүхээр хэлэлцтэл шүүгдэгч А.Уранцэцэгт авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

3. Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын Дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзвэл хэргийн оролцогчид болон тэдний өмгөөлөгч магадлалыг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар гомдол гаргах, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

  

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                              Ц.АМАРЖАРГАЛ

                                ШҮҮГЧ                                              Г.ДАВААРЕНЧИН

                        ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                              Б.МАНЛАЙБААТАР