Б.Батхүүгийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Дундговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ш.Төмөрбаатар даргалж, шүүгч Н.Насанжаргал, Ц.Отгонцэцэг нарын бүрэлдэхүүнтэй, тус шүүхийн А танхимд нээлттэй хийсэн иргэний шүүх хуралдаанаар

Дундговь аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 06 дугаар сарын 04-ний өдрийн 139/ШШ2021/00185 тоот шийдвэртэй, Б.Батхүүгийн нэхэмжлэлтэй Т.Мөнхбаяр, Ш.Батсайхан нарт хариуцагдах Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг, Залуус хорооллын 100-р байр, 02 тоот хаягт орших 45 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох, хариуцагч Т.Мөнхбаярт холбогдуулан маргаан бүхий орон сууцны өмчлөх эрхийг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд шаардагдах бичиг баримтыг гаргаж өгөхийг даалгуулах тухай иргэний хэргийг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатарын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн 2021 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдөр хүлээн авч Ерөнхий шүүгч Ц.Отгонцэцэгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгч Б.Батхүү

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ж.Чимэддулам

Нарийн бичгийн дарга Ж.Батдэлэг нар оролцов.

Нэхэмжлэгч Б.Батхүү нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Миний бие Дундговь аймгийн Адаацаг сумын 4-р багт мал маллан амьдардаг бөгөөд аймгийн төвд өөрийн гэсэн орон сууц худалдаж авахаар сураглаж байтал Ш.Батсайхан гэх хүн өөрийн захиалсан орон сууцыг надад худалдахаар болсон. Батсайхан нь Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг, Залуус хорооллын 100 дугаар байрны /20 айлын 5 давхар орон сууц/ 2 тоот, 45м² орон сууцыг 36000000 төгрөгөөр худалдахаар надтай 2019 оны 04 сарын 26-ны өдөр Ирээдүйд орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулан нотариатаар батлуулан надад худалдсанаар миний хувьд тухайн орон сууцны худалдан авагч /захиалагч/ болсон. Энэ талаар гүйцэтгэгч болох Т.Мөнхбаяр мэдэж байсан. Тухайн үед орон сууц баригдаж дуусаагүй байсан бөгөөд орон сууцыг улсын комисс хүлээж авахаар бидний өмчлөлд шилжүүлж, үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээг гаргуулж өгөхөөр тохиролцсон. Ингээд гэрээний дагуу орон сууцны үнэ нийт 38850000 төгрөгийг бүрэн төлсөн бөгөөд үүнээс Т.Мөнхбаярын дансанд 24700000 төгрөгийг, Ш.Батсайханы дансанд 14150000 төгрөгийг шилжүүлж төлсөн. Орон сууц хугацаандаа ашиглалтанд ороогүй, 2020 оны 05 сард ашиглалтанд орсон бөгөөд энэ хооронд би хөдөө амьдарч байгаад ашиглалтанд орсныг нь сонсоод үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээгээ гаргуулах гээд иртэл тус орон сууцанд өөр хүн оршин сууж, амьдарч эхэлсэн байсан. Иймд Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг, Залуус хорооллын 100 дугаар байрны 2 тоот, 45м² орон сууцны өмчлөгчөөр Б.Батхүү намайг тогтоох нэхэмжлэлийн шаардлагыг Ш.Батсайхан, Т.Мөнхбаяр нарт холбогдуулж, орон сууцыг Улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд шаардлагатай баримт бичгийг гаргаж өгөхийг Т.Мөнхбаярт даалгуулахаар нэхэмжлэл гаргаж байна гэжээ.

Хариуцагч Ш.Батсайханы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатар шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбар, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Ш.Батсайхан нь Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг Залуус хорооллын 10-р байрны 02 тоот орон сууцыг Б.Батхүүд зарахаар тохиролцож мөнгийг нь авсаны дараа өөрийнх нь төрөл болох Одбаяр байрыг нь авья гэсэн тул түүнд зарж мөнгийг нь буцааж өгөхөөр болсон. Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1-д зааснаар Одбаяр нь тухайн байрыг түрүүлж эзэмшилдээ авч одоо амьдарч байгаа болно. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэжээ.

Хариуцагч Т.Мөнхбаяр шүүхэд гаргасан хариу тайлбар, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрч байна. Маргаан бүхий байранд өмчлөх эрхийн гэрчилгээ гараагүй гэжээ.

 Анхан шатны шүүх:

1.Иргэний хуулийн 112 дугаар зүйлийн 112.1, 123 дугаар зүйлийн 123.2-д зааснаар Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг, Залуус хорооллын 100-р байр, 02 тоот хаягт орших 45 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр Зуут овогт Баатарын Батхүү /ЗА89031711/ мөн болохыг тогтоож,

2.Үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд шаардагдах баримт бичгийг нэхэмжлэгч талд гаргаж өгөхийг хариуцагч Түмэд овогт Төгсийн Мөнхбаяр /ЗЮ86013118/-т даалгаж,

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 140400 /нэг зуун дөчин мянга дөрвөн зуу/ төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Ш.Батсайханаас 70200 /далан мянга хоёр зуу/ төгрөгийг, хариуцагч Т.Мөнхбаяраас 70200 /далан мянга хоёр зуун/ төгрөгийг тус тус гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгож шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч Ш.Батсайханы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатар давж заалдах гомдолдоо: ...Миний бие анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг 2021 оны 06 сарын 28-ны өдөр шуудангаар гардан авч, тус шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа тул дараах гомдлыг гаргаж байна. Ш.Батсайхан нь Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7 дугаар баг, Залуус хорооллын 100 дугаар байрны 2 тоот 45 м/кв талбай бүхий орон сууцыг Б.Батхүүд зарахаар тохиролцож мөнгийг нь авсаны дараа өөрийнх нь төрөл болох Одбаяр байрыг чинь авъя гэсэн тул түүнд зарж Б.Батхүүд мөнгийг нь буцааж өгөхөөр болсон. Одоо тухайн байранд Одбаяр нь гэр бүлийн хамт амьдарч байгаа. Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсэгт Худалдагч нэг эд хөрөнгийг хэд хэдэн этгээдэд худалдсан бол уг эд хөрөнгийг хамгийн түрүүнд эзэмшилдээ авсан худалдан авагч, хэрэв эд хөрөнгө хэний ч эзэмшилд шилжээгүй байвал түрүүлж гэрээ хийсэн этгээд эзэмшилдээ шилжүүлэн авах давуу эрхтэй гэж заасан. Одбаяр нь тухайн байрыг түрүүлж эзэмшилдээ авч, одоо амьдарч байгаа болно. Ш.Батсайхан нь орон сууцыг Ч.Одбаярт худалдсан, одоо түүний эзэмшилд орон сууц шилжсэн байгаа нь талуудын тайлбараар бүрэн нотлогдож байхад анхан шатны шүүх худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдсан талаархи баримт хэрэгт ирүүлээгүй тул Ч.Одбаярын эрх зөрчигдөөгүй гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй байна. Анхан шатны шүүх нотлох баримтыг үнэлэхдээ тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлээгүй, хууль буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзэж байна. Иймд Дундговь аймаг дахь Сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 06 сарын 04-ний өдрийн 139/ШШ2021/00185 дугаартай шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Нэхэмжлэгч Б.Батхүү давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, саналдаа: Батсайхан мөнгө өгөх боломж байхгүй байх. Мөнгө өг гэхээр мөнгө байхгүй гэдэг. Би байраа авна гэв.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ж.Чимэддулам давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, саналдаа: Анхан шатны шүүхийн шийдвэр үндэслэл бүхий хуулийн шаардлагыг хангаж гарсан гэж үзэж байгаа. Тиймээс хариуцагчийн төлөөлөгч Оюунбаатарын гаргасан гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгөөч гэсэн байр суурьтай давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцож байна. Нэхэмжлэгч Б.Батхүү нь Т.Мөнхбаярын барьсан барилгаас 2 өрөө байрыг худалдаж авахаар Ш.Батсайхантай ирээдүйд орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулсан. 2019 оны 04 сарын 06-ны өдөр ирээдүйд орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулсны дагуу үнийг нь төлсөн. Иргэний хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.2-т зааснаар Ш.Батсайхан шаардах эрхээ Б.Батхүүд шилжүүлсэн. Б.Батхүү нь нийт орон сууцны үнийг гүйцэтгэгч компанийн захирал Т.Мөнхбаяр болон Ш.Батсайханы данснуудад төлсөн. Ш.Батсайхан нь Б.Батхүүгийн төлсөн 2 өрөө байрны хагас мөнгийг хариуцагч Т.Мөнхбаярт шилжүүлснээр 100% төлөгдсөн. Ингэснээр 2 өрөө байрны үнэ Т.Мөнхбаяр гэдэг хүнд бүрэн төлөгдсөн. Анхан шатны шүүх хуралдаанд хариуцагч Т.Мөнхбаяр хэлэхдээ энэ мөнгийг Б.Батхүү бүрэн төлсөн. Иймээс орон сууцыг гаргаж өгөх ёстой. Ш.Батсайхан хэдий надтай гэрээ байгуулсан боловч шаардах эрхээ Б.Батхүүд шилжүүлсэн гэдгийг мэдсэн. Орон сууцыг Б.Батхүүд өмчлөгчөөр тогтоох нь зүйтэй гэсэн тайлбарыг гаргаж нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн. Нэхэмжлэгчийн зүгээс өмчлөгчөөр тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагыг Ш.Батсайхан болон Т.Мөнхбаяр нарт хариуцуулж гаргасан. Харин холбогдох баримт бичгийг бүрдүүлж улсын бүртгэлийн гэрчилгээг даалгахтай холбоотой ажиллагаатай холбоотой нэхэмжлэлийн шаардлагыг гүйцэтгэгч компанийн захирал Т.Мөнхбаярт хариуцуулж нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодруулж гаргасан. Энэ нэхэмжлэлийг анхан шатны шүүхээс бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэсэн. Ш.Батсайханы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Оюунбаатар нь Одбаяр түрүүлж эзэмшилдээ авсан учир Б.Батхүүг өмчлөгчөөр тогтоолгох үндэслэлгүй гэдэг байдлаар тайлбар болон давж заалдах гомдлуудыг удаа дараа гаргасаар ирсэн. Энэ хэрэг анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргаснаас хойш 1 жил гаруй хугацаа болж байна. Гэвч хэргийн материалд Одбаярын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөж байгаа талаар хариуцагч талаас нэг ч удаа гаргаж ирж байгаагүй. Хариуцагч Т.Мөнхбаярын тайлбараар бол Одбаяр надтай энэ орон сууцыг худалдаж авах талаар тохиролцоогүй, нэг ч төгрөг өгөөгүй, огт хамааралгүй хүн гэсэн тайлбар хийдэг. Улсын бүртгэлийн хэлтсийн 2021 оны 02 сарын 05-ны өдрийн албан тоотоор энэ байранд үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гараагүй байна. Ш.Батсайханы нэр дээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гарахаар жагсаалт ирсэн. Б.Батхүүгийн нэр дээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гаргаж өгөх боломжгүй учир шүүхээр тогтоолгох нь зүйтэй. Мөн шүүхийн шатанд маргаж байгаа учир гаргаж өгөх боломжгүй гэдэг байдлаар хандсан. Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгөөч гэсэн тайлбар гаргаж байна гэв.

 ХЯНАВАЛ:

Анхан шатны шүүхийн шийдвэр өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй байна.

Нэхэмжлэгч Б.Батхүү нь хариуцагч Ш.Батсайхан, Т.Мөнхбаяр нарт холбогдуулан Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг, Залуус хорооллын 100-р байр, 02 тоот хаягт орших 45 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох, хариуцагч Т.Мөнхбаярт холбогдуулан маргаан бүхий орон сууцны өмчлөх эрхийг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд шаардагдах бичиг баримтыг гаргаж өгөхийг даалгуулахаар нэхэмжилснийг хариуцагч Т.Мөнхбаяр нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрч, хариуцагч Ш.Батсайханы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатар эс зөвшөөрч маргажээ. 

Талуудын хооронд 2019 оны 4 дүгээр сарын 26-ны өдөр Ирээдүйд Орон сууц худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдаж, Дундговь аймаг, Сайнцагаан сум, 7-р баг, Онцгой байдлын газрын ажилчдад зориулсан 20 айлын орон сууцны 1 давхарт байрлах 45м2 талбай бүхий 2 өрөө орон сууцны зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг хариуцагч Ш.Батсайхан 2019 оны 12 сард нэхэмжлэгч Б.Батхүүгийн өмчлөлд шилжүүлэх, орон сууцны төлбөрт 36000000 төгрөг төлөхөөр харилцан тохиролцсон болох нь хэрэгт авагдсан гэрээ, тэдгээрийн тайлбараар тогтоогдож байна. /хэргийн 9 дүгээр тал/

Нэхэмжлэгч Б.Батхүү нь дээрх гэрээний үүрэгт 2019 оны 4 дүгээр сарын 27-ны өдөр 2 удаагийн гүйлгээгээр 9200000 төгрөг, 2019 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдөр 3 удаагийн гүйлгээгээр 7200000 төгрөг, 2019 оны 5 дугаар сарын 28-ны өдөр 500000 төгрөг, 2019 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдөр 2 удаагийн гүйлгээгээр 10400000 төгрөг, 2019 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдөр 2000000 төгрөг, 2019 оны 9 дүгээр сарын 16-ны өдөр 9550000 төгрөгийг хариуцагч Ш.Батсайхан, Т.Мөнхбаяр нарт шилжүүлж, гэрээний үүргийг биелүүлсэн үйл баримтын талаар талууд маргаагүй байна. 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс давж заалдах гомдолдоо Ш.Батсайхан нь Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7 дугаар баг, Залуус хорооллын 100 дугаар байрны 2 тоот 45 м/кв талбай бүхий орон сууцыг Б.Батхүүд зарахаар тохиролцож мөнгийг нь авсаны дараа өөрийнх нь төрөл болох Одбаяр байрыг чинь авъя гэсэн тул түүнд зарж Б.Батхүүд мөнгийг нь буцааж өгөхөөр болсон. Одоо тухайн байранд Одбаяр нь гэр бүлийн хамт амьдарч байгаа.

Иргэний хуулийн 250 дугаар зүйлийн 250.1 дэх хэсэгт Худалдагч нэг эд хөрөнгийг хэд хэдэн этгээдэд худалдсан бол уг эд хөрөнгийг хамгийн түрүүнд эзэмшилдээ авсан худалдан авагч, хэрэв эд хөрөнгө хэний ч эзэмшилд шилжээгүй байвал түрүүлж гэрээ хийсэн этгээд эзэмшилдээ шилжүүлэн авах давуу эрхтэй гэж заасан. Одбаяр нь тухайн байрыг түрүүлж эзэмшилдээ авч, одоо амьдарч байгаа болно.

Ш.Батсайхан нь орон сууцыг Ч.Одбаярт худалдсан, одоо түүний эзэмшилд орон сууц шилжсэн байгаа нь талуудын тайлбараар бүрэн нотлогдож байхад анхан шатны шүүх худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулагдсан талаархи баримт хэрэгт ирүүлээгүй тул Ч.Одбаярын эрх зөрчигдөөгүй гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй байна гэх агуулгаар тайлбарлажээ. Талуудын хооронд байгуулсан гэрээний 5-д уг үл хөдлөх эд хөрөнгийг худалдаагүй, барьцаалаагүй, битүүмжлээгүй, хөлслүүлээгүй байх болно гэж заажээ.

Мөн маргаан бүхий орон сууцанд Ч.Одбаяр гэх иргэн одоо амьдарч байгаа тухай талуудын хэн аль нь тайлбарлаж байх боловч иргэн Ч.Одбаяр нь маргаан бүхий орон сууцыг өмчлөлдөө бүртгүүлээгүй болох нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар тогтоогдож байх бөгөөд хуульд заасны дагуу эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр өмчлөх эрх үүсэх тул иргэн Ч.Одбаярыг маргаан бүхий орон сууцны өмчлөгч гэж үзэхгүй гэж үзэн Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р баг, Залуус хорооллын 100-р байр, 02 тоот хаягт орших 45 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр Зуут овогт Баатарын Батхүү мөн болохыг тогтоож, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд шаардагдах баримт бичгийг нэхэмжлэгч талд гаргаж өгөхийг хариуцагч Т.Мөнхбаярт даалгаж шийдвэрлэсэн байна.

Анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 112 дугаар зүйлийн 112.1, 123 дугаар зүйлийн 123.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хэргийг шийдвэрлэсэн байх бөгөөд талуудын хооронд байгуулагдсан эрх зүйн харилцааг тодорхойлоогүй нь шийдвэр хууль ёсны байх хуулийн шаардлагад нийцээгүй байна.

Талуудын хооронд байгуулагдсан гэрээний агуулга, шинж байдал, хүлээсэн үүргийн шинж чанараас үзвэл нэг тал нь орон сууцыг шилжүүлэн өгөх, нөгөө тал мөнгийг төлөх үүрэг хүлээсэн нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дэх хэсэгт заасан худалдах-худалдан авах гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзэх үндэслэл болно.

Тэдний хооронд байгуулагдсан Ирээдүйд орон сууц худалдах худалдан авах гэрээний / хх-9/ 1 дүгээр заалтаар 2019 оны 12 сард тухайн орон сууцыг Б.Батхүүд шилжүүлж өгөх үүргийг худалдагч тал буюу Ш.Батсайхан хүлээсэн байна.

Орон сууцыг гэрээнд заасан хугацаанд шилжүүлэх хуульд заасан үүргээ худалдагч тал биелүүлээгүй нь гэрээ байгуулагдсаныг үгүйсгэх нөхцөл байдал болохгүй юм.

Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д Худалдах-худалдан авах гэрээгээр худалдагч нь биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх буюу бараа бэлтгэн нийлүүлэх, худалдан авагч нь худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлж, худалдан авсан хөрөнгөө хүлээн авах үүргийг тус тус хүлээнэ гэж заасан. Нэхэмжлэгч худалдан авах орон сууцны үнийг шилжүүлэх үүргээ биелүүлсэн, харин хариуцагч хөрөнгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх үүргээ биелүүлээгүй байна.

Анхан шатны шүүх Нэхэмжлэгч Б.Батхүү, хариуцагч Ш.Батсайхан нарын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу орон сууцны үнийг нэхэмжлэгч тал бүрэн төлж барагдуулсан болох нь хариуцагч Т.Мөнхбаяр, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатар нарын шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд гаргасан тайлбараар нотлогдож байна гэж дүгнэсэн боловч чухам ямар гэрээ байгуулагдсаныг тодорхойлоогүй нь шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагад нийцээгүй гэж үзэх үндэслэл болно.

Маргааныг шийдвэрлэхдээ анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 112, 123 дугаар зүйлийн өмчлөх болон шаардах эрх шилжүүлэх зохицуулалтын агуулгыг хэрэглэхийн урьдчилсан нөхцөл болох нь талуудын хооронд байгуулсан гэрээний үүргийн шинж чанараас хамааран эдгээр эрхүүд шилжих нөхцөлийг хэргийн нотлох баримтад үндэслэн үндэслэл бүхий дүгнэлт хийх шаардлагатай. Энэ нь шүүхээс хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэх үндсэн нөхцөл юм.

Иргэний хуулийн Хоёрдугаар дэд бүлэгт өмчлөх эрх үүсэх, дуусгавар болох нөхцлийг хуульчилсан бөгөөд энэ талуудын хооронд байгуулагдсан эрх зүйн харилцаанаас ангид авч үзэх ойлголт биш бөгөөд нэхэмжлэгч Б.Батхүү, хариуцагч Ш.Батсайхан нарын хооронд үүссэн үл хөдлөх хөрөнгө худалдах худалдан авах хүсэл зоригийн илэрхийллийн үр дагавартай холбогдон тайлбарлагдана. Өөрөөр хэлбэл маргаж буй орон сууцны өмчлөгчийг тогтоохтой холбоотой болох агуулга талаас нь ойлгох нь хуульд нийцнэ.

Иргэний хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.1-д Үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийг бусдад шилжүүлэх, энэ тухай улсын бүртгэлд бүртгүүлэх тухай хүсэлтийг эрхээ шилжүүлж байгаа болон уг эрхийг олж авч байгаа этгээдийн хэн нь ч гаргах эрхтэй болохыг хуульчилсан.

Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан гэрээний биелэгдэхгүй байгаа шалтгаан нь худалдагч талын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэхгүй байгаа үндэслэлд дээр маргаж буй бөгөөд энэ үндсэн дээр орон сууцны өмчлөгчийг тогтоолгох Иргэний хуулийн 109 дүгээр зүйлийн 109.1-д зааснаар худалдан авагч тал шаардах эрхтэй бөгөөд Иргэний хуулийн 112 болон 123 дугаар зүйлийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн байна. Гэхдээ энэ нь талуудын хооронд байгуулагдсан эрх зүйн харилцааны зохицуулалт биш маргааны үндэслэлийн талаархи зохицуулалт болно.

Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1.1- д Иргэн, хуулийн этгээд Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн 8.1.1-д заасан эрхийг хуульд заасан журмын дагуу эрхийн улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр өмчлөх эрх үүсэх боловч өмчлөх эрхийг бүртгүүлэхийн тулд энэхүү шаардлагыг гаргаж буй маргаанд уг 112,123 дугаар зүйлд заасан өмчлөх болон шаардах эрхийн үндсэн дээр гаргасан нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл үндэслэлтэй гэсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэл бүхий байна.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний хувьд өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй.

Дээр дурдсан үндэслэлээр хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатарын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1.    Дундговь аймаг дахь сум дундын иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 06 дугаар сарын 04-ний өдрийн 139/ШШ2021/00185 дугаар шийдвэрийн Тогтоох нь хэсгийн 1 дэх заалтын 112 дугаар зүйлийн 112.1, 123 дугаар зүйлийн 123.2 гэсний өмнө 243 дугаар зүйлийн 243.1 гэж өөрчлөн шийдвэрийн бусад хэсгийг хэвээр үлдээж, хариуцагч Ш.Батсайханы итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Оюунбаатарын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2.    Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүхэд хариуцагч Ш.Батсайханы гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 140400 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод үлдээсүгэй.

3.    Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүрэгтэй, энэ үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй, шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тус тус дурдсугай.

4.    Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2 дахь хэсэгт зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, шүүх хуулиар тогтоосон хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын Дээд шүүхийн албан ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзвэл зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

  

 

ДАРГАЛАГЧ Ш.ТӨМӨРБААТАР

ШҮҮГЧИД Н.НАСАНЖАРГАЛ

Ц.ОТГОНЦЭЦЭГ