*******, ******* ******* , ,

******* ******* ******* ******* ******* *******лын

*******ны нэхэмжлэлтэй иргэний

хэргийн тухай

 

 

Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг ерөнхий шүүгч Д.Буянжаргал даргалж, шүүгч Б.Эрдэнэхишиг, Г.Давааренчин нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн давж заалдах шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 490 дугаартай шийдвэртэй

 

Нэхэмжлэгч *******, ******* ******* , , ******* ******* ******* ******* ******* *******лын *******,

 

Хариуцагч *******ад холбогдох

 

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Бага оврын тракторын үнэ 2,500,000 төгрөг, алданги 1,250,000 төгрөг нийт 3,750,000 төгрөг гаргуулах тухай

 

Хэргийг хариуцагч *******ын гарга давж заалдах гомдлыг үндэслэн, 2022 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр хүлээн авч, шүүгч Г.Давааренчингийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ч.Энх-Од /цахимаар/, хариуцагч *******, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ө.Энх-Амар нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ ХЭСЭГ:

 

Нэхэмжлэгч *******, ******* ******* , , ******* ******* ******* ******* ******* *******лын ******* нэхэмжлэлдээ:

 

3,750,000 төгрөг гаргуулах

 

Хуучнаар ******* одоогийн ******* ******* ******* ******* гаас иргэн ******* нь 2012 оны 07 дугаар сарын 18-ны өдөр № 152 тоот гэрээ байгуулан 5,000,000 Яаван сая/төгрөгийн үнэ бүхий РТ-250 маркийн бага оврын трактор 1 ширхгийг анжисны хамт худалдан ав. Тракторыг авахдаа урьдчилгаа 50% болох 2 500 000 төгрөгийг төлж үлдэгдэл 50% болох 2 500 000 /Хоёр сая таван зуун мянган/ төгрөгийг 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 онуудад 5 тэнцүү хува******* буюу жилд 500 000 төгрөгийг тус тус төлөхөөр тохиролцож хүүгийн түрээсийн гэрээ байгуул. Гэвч өнөөг хүртэл гэрээний үүргээ биелүүлээгүй, зээлээ төлөөгүй байгаа бөгөөд 2021 оны 09 сарын 01-ний өдрийн тооцооны үлдэгдлээр хугацаа хэтэрсэн үндсэн өр 2 500 000 /Хоёр сая таван зуун мянган/ төгрөг байна. Дээрх гэрээний үүргийн гүйцэтгэл нь одоог хүртэл биелэгдэхгүй байгаа тул Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4 дэх заалтыг баримтлан анз тооцоход 1,250,000 /Нэг сая хоёр зуун тавин мянган/ төгрөг байна.

Иймд үндсэн төлбөр 2,500,000 /Хоёр сая таван зуун мянган/ төгрөг, анз 1 250 000 /Нэг сая хоёр зуун тавин мянган/ төгрөг нийт 3,750,000 /Гурван сая долоон зуун тавин мянган/ төгрөгийг иргэн *******аас гаргуулахаар нэхэмжлэл гарг******* байна гэжээ.

 

Хариуцагч ******* хариу тайлбартаа:

 

******* би 2012 оны 04-р сард хөдөө ******* ******* ******* гаас 5 сая төгрөгөөр үнэлэгдэх бага оврын трактор, анжисын хамт худалдан ав.

 

Уг техникийг авахдаа Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын 2012,02,19-ний өдрийн 1/69 *******н тоотын дагуу бага оврын трактор авах алтай малчид үхрийн махаа 5000 төгрөгөөр туша******* тракторын үнээ 50 хувь бууруулан авах нөхцөлтэйгөөр 2012,04-р сард 500кг үхрийн мах сумын ХАА-н тасагт тушаа болно.

2012.07-р сард уг техникээ авахаар ******* ******* ******* н ан дээр очиход мах өгөөгүй хүмүүс 1 сая төгрөг туша******* үлдсэн 4 сая төгрөгийг нь 4 жилийн хугацаанд төлөх нөхцөлтэйгөөр, харин мах нийлүүлсэн малчид 2.500.000 төгрөгийг төлсөн гэж үзэж үлдсэн мөнгийг нь 5 тэнцүү хува******* жил бүр төлөхөөр тохиролцон гэрээ хийж трактороо авч бай.

Мах нийлүүлсэн иргэд яагаад үлдсэн мөнгийг нь төлөх юм бэ? Уг нь бол 50% хөнгөлөлттэй нөхцөлтэйгөөр авна гэж махаа тушаа болохыг хэлтэл одоо ийм гэрээгээр трактороо авчих дараа нь учир нь олдоно гэж хэлсэн болохоор уг гэрээг хийж трактороо ав. Хаврын тарчиг цагт аль тарганаас нь үхэр махаа төхөөрч, зах зээлийн ханшаас илт доогуур /2500 төгрөгний зөрүүтэй/ махаа үнэлж өгсөн бидэнд хохиролтой байна. Төрийн байгууллагуудын уялдаа холбоо муугийн улмаас ийм асуудал үүсч байна. Аймгийн хэмжээнд 70 гаруй, сумын хэмжээнд 11 малчин өрх хохирч байна. Уг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 490 дугаартай шийдвэрээр:

 

Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.8, мөн хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1 дах хэсэгт зааснаар хариуцагч *******аас 2500000 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч ******* ******* ******* ******* д олгож, нэхэмжлэлээс үлдэх 1250000 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож,

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-д зааснаар нэхэмжлэгч Улсын тэмдэгтийн хураамж төлөхөөс чөлөөлөгдсөн бөгөөд Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, мөн хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2-д зааснаар хариуцагч *******аас 54950 төгрөг гаргуулж төрийн ******* данд оруулахаар шийдвэрлэжээ.

 

Хариуцагч ******* давж заалдах гомдолдоо:

 

1. Нэхэмжлэлээс чөлөөлж, хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү.

 

2. ...Хавар нь мах тушаа иргэдийг бэлэн мөнгө туша******* трактор ав иргэдтэй адилтган хүүгийн түрээсийн гэрээ хийлгэж трактороо олгосон юм. 7 сард бэлэн мөнгө туша******* /2.500.000 төг/ трактор авах, 3-р сард зах зээлийн үнээс эрс доогуур махаа нийлүүлж 2.500.000 төгрөгний үнэ бүхий махаа туша******* трактор авах явдал нь эрс ялгаатай 2 үйлдэл. Бэлэн мөнгө өгч трактор ав иргэдтэй адилтган үзэж шүүхийн шийдвэр гард гомдолтой байна. ...Төрийн байгууллагуудын гарга шийдвэрийн дагуу мах туша******* трактор ав иргэн миний 50% үнийн дүнгийн хөнгөлөлтийг тооцон үзэж нэхэмжлэлээс чөлөөлж өгнө үү.

 

3. Санхүүгийн түрээсний гэрээгээр үлдэгдэл 2.500.000 төгрөгийг 5 жил буюу 2013-2017 оны хооронд тус бүр 500.000 төгрөгийг туша******* төлж барагдуулж дуусгах ёстой бай. Энэ дагуу 2021 онд ХАА-г ******* гаас мэргэжилтэн ирж үлдэгдэл төлбөрөө барагдуулаагүй иргэдтэй уулзахад би мах тушааснаа тайлбарлан хэлж тайлбар бичиж өгсөн. Тэр мэргэжилтэн мах тушаа иргэдэд нэхэмжлэл гаргахгүй гэж хэлж бай. Санхүүгийн гэрээ хийгдсэнээс хойш 8 жил гаруй, нэхэмжлэлээ шаардах эрх дуусаас хойш 4 жил гаруй хугацаа өнгөрсөн байх тул хөөн хэлэлцэх хугацааг баримтлан нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ч.Энх-Од шүүх хуралдаанд гарга тайлбартаа: Нэхэмжлэгчийн зүгээс хариуцагчийн татгалзалтай холбоотой шийдвэр гар эсэх талаар мэдэхгүй байна. Шүүхэд нэхэмжлэл гарах үед яригд. Миний бие гэрээг байгуулах үед байгаагүй тул энэ талаар мэдэхгүй байна гэв.

 

ХЯНАВАЛ:

 

  Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт заа бүрэн эрхийнхээ хүрээнд иргэний хэргийг зөвхөн гомдолд дурд үндэслэлээр хязгаарлалгүй бүхэлд нь хянан үзээд хэргийн оролцогчийн хуульд заа эрх зөрчигдсөн гэсэн үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож дахин хэлэлцүүлэхээр буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

 

Нэхэмжлэгч *******, ******* ******* , , ******* ******* ******* ******* ******* *******лын ******* нь хариуцагчид холбогдуулан зээлээр худалд бага оврын тракторын төлөгдөөгүй үнэ 2,500,000 төгрөгийг алдангийн хамт гаргуулахаар нэхэмжилсэн байх ба хариуцагч нь ...Засгийн газрын 2012 оны 53 дугаартай тогтоолын дагуу гар Аймгийн засаг даргын 2012 оны 03 сарын 19-ний өдрийн 1/69 дугаартай Мах нийлүүлэх тухай захирамжийн дагуу мах хөнгөлөлттэй нийлүүлсэн иргэдэд бага оврын тракторын үнийг 50 хувь бууруулан олгох нөхцөлтэйгөөр мах нийлүүлж трактор ав. Надад төлөх төлбөргүй... гэж марг*******ээ.

 

Хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцэх явцад хариуцагч ******* болон тус сумын ******* ******* н тасгийн даргаар *******илл******* бай гэрч Д.Бүжинлхам нар нь ...Засгийн газрын 2012 оны 53 дугаартай тогтоол гарч Аймгийн засаг даргын 2012 оны 03 сарын 19-ний өдрийн 1/69 дугаартай Мах нийлүүлэх тухай захирамжийн дагуу иргэдээс хөнгөлөлттэй үнээр мах нийлүүлсэн, тракторыг 50 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр олгох талаар эрх бүхий этгээдээс холбогдох тушаал гарч бай... талаар мэдүүлжээ.

Шүүх хуралдааны явцад тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэхэд Засгийн газрын 2012 оны 53 дугаартай тогтоол түүнтэй холбоотойгоор ******* хөдөө ******* н наас хөнгөлөлттэй үнээр мах нийлүүлсэн иргэдэд тус наас техник худалдан авахад тодорхой хэмжээний хөнгөлөлт үзүүлэх тухай гар шийдвэр, тогтоол зайлшгүй шаардлагатай болсон байх ба энэ нотлох баримтыг шүүхэд гаргах талаар хэргийн оролцогчоос хүсэлт гарга байна.

Гэтэл шүүх энэхүү нөхцөл байдлыг харгалзахгүйгээр хариуцагч татгалзлаа нотлоогүй гэсэн үндэслэлээр хэргийг хянан шийдвэрлэсэн нь үндэслэлгүй болжээ.

Учир нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.9-д зааснаар шүүх хуралдааны явцад шинээр нотлох баримт шаардагдвал шүүх хуралдааныг нэг удаа хойшлуулж болно, мөн хуулийн 38.6-д хэргийг шийдвэрлэхэд зайлшгүй шаардлагатай нотлох баримтыг хэргийн оролцогчийн хүсэлтээр шүүх бүрдүүлнэ гэснийг зөрчсөн байх ба өөрөөр хэлбэл талуудын мэтгэлцэх болон тэгш эрхийн зарчмыг шүүх хангаагүй байна гэж үзлээ.

Түүнчлэн шүүх хэргийн оролцогчид /хариуцагчид/ хэрэг хянан шийдвэрлэх *******иллагаанд оролцох эрхийг тодорхой тайлбарлан өгөөгүйгээс шүүхэд нотлох баримт гаргуулах талаар хүсэлт гаргах эрхээ хэрэгжүүлэх боломжгүй байдал үүссэн гэж үзэхээр байх тул давж заалдах шатны шүүхээс Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 168 дугаар зүйлийн 168.1.3-т зааснаар хэргийн болон шүүх хуралдаанд оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрх ноцтой зөрчигдсөн гэсэн үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгон дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж шийдвэрлэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.5-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Сэлэнгэ аймгийн Мандал сум дахь сум дундын шүүхийн 2021 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 490 дугаартай *******, ******* ******* , , ******* ******* ******* ******* ******* *******лын *******ны нэхэмжлэлтэй хариуцагч *******ад холбогдох шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин шийдвэрлүүлэхээр анхан шатны шүүхэд буцаасугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар хариуцагч *******аас давж заалдах гомдол гаргахдаа тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 54.950 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.5, 172 дугаар зүйлийн 172.2-т зааснаар анхан болон давж заалдах шатны шүүх хуулийг зөрүүтэй хэрэглэсэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх *******иллагааны ноцтой зөрчил гарга нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, шүүх хуулийг Улсын дээд шүүхийн *******н ёсны тайлбараас өөрөөр тайлбарл******* хэрэглэсэн гэж үзвэл зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч, гуравдагч этгээд магадлалыг гардан ав, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Монгол Улсын Дээд шүүхэд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар талуудад магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүрэгтэй бөгөөд гард******* аваагүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг мэдэгдсүгэй.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ Д.БУЯНЖАРГАЛ

 

ШҮҮГЧИД Б.ЭРДЭНЭХИШИГ

 

Г.ДАВААРЕНЧИН Top of Form