“Ч” ХХК-ийн гомдолтой, Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын

 маргаан таслах зөвлөл, Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого,

хяналтын газрын татварын улсын байцаагч нарт холбогдох зөрчлийн

 хэргийн тухай

 

            Монгол Улсын Дээд шүүхийн хяналтын шатны захиргааны хэргийн шүүх хуралдааны бүрэлдэхүүн:

            Даргалагч:                     Танхимын тэргүүн Ч.Тунгалаг,

            Шүүгчид:                        Г.Банзрагч,

                                                   М.Батсуурь,

                                                   Х.Батсүрэн,

            Илтгэгч шүүгч:               Б.Мөнхтуяа,

            Нарийн бичгийн дарга: С.Баяртуяа

Гомдлын шаардлага: “Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн улсын байцаагч Т.Б, Ш.Э нарын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн 211820027 тоот Шийтгэлийн хуудас болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл, Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дугаар тогтоолын “211820027 тоот шийтгэлийн хуудсанд өөрчлөлт оруулсан хэсгээс бусад заалтыг тус тус хүчингүй болгуулах”

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 128/ШЗ2019/0828 дугаар шийдвэр,

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн 314 дүгээр магадлалтай,

Шүүх хуралдаанд оролцогч:  Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Төрбадрах, хариуцагч Т.Б, Ш.Э, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.А, Ц.Т нарыг оролцуулж,

Гомдол гаргагч болон хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн хэргийг хянан хэлэлцэв.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

            Өмнөх шүүхийн шийдвэр:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 128/ШЗ2019/0828 дугаар шийдвэрээр: 1. Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.1, 18.1.3, 74 дүгээр зүйлийн 74.1.4, 74.3, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай  хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1-д заасныг тус тус баримтлан гомдол гаргагч Ч банкны гаргасан гомдлын шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, “Татварын улсын байцаагчийн 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн 2118200027 тоот Шийтгэлийн хуудас болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэлийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг хүчингүй болгож, 607, 525, 705.30  төгрөгт холбогдох зөрчлийг бууруулж 91,844,941.60 төгрөгийн нөхөн татвар, 27,553,482.50 төгрөгийн торгууль, 28,042,142.50 төгрөгийн алданги, нийт 147,440,566.60 төгрөгийн төлбөрийг хасч багасгаж,  2. Татварын ерөнхий хуульд өөрчлөлт оруулах тухай 2015 оны 12 дугаар сарын 04-ний өдрийн хуулийн 1 дүгээр зүйл, Зөрчлийн тухай хуулийн 1.4 дүгээр зүйлийн 1.4.4-т  заасныг тус тус баримтлан “Татварын улсын байцаагчийн 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн 2118200027 тоот Шийтгэлийн хуудас болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэлээр тогтоосон нийт төлбөрт ногдуулсан алдангийг хэмжээг 90,532,129.80 төгрөгөөр тооцож шийдвэрлэсэн.     

2. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн 314 дүгээр магадлалаар: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 828 дугаар шийдвэрийн 1 дэх заалтыг “Татварын ерөнхий хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.5, 28 дугаар зүйлийн 28.1, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.8 дугаар зүйлийн 6.12-т заасныг баримтлан Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нарын 2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн 211820027 дугаар шийтгэлийн хуудсыг хариуцагчаас дахин шинэ акт гаргах хүртэл гурван сарын хугацаагаар түдгэлзүүлсүгэй”, 2 дахь заалтыг “Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 107 дугаар зүйлийн 107.6-д заасны дагуу шүүхээс тогтоосон 3 сарын хугацаанд улсын байцаагчийн шийтгэлийн хуудас буюу шинэ акт гаргаагүй бол уг шийтгэлийн хуудас хүчингүй болохыг мэдэгдсүгэй” гэж өөрчилж, 3 дахь заалтад “Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дүгээр тогтоолын “211800027 дугаар шийтгэлийн хуудсанд өөрчлөлт оруулсан хэсгээс бусад заалтыг нь хүчингүй болгуулах...” гэсний дараа “Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нарын “2018 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн “Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл”-ийг хүчингүй болгуулах” гэж, “...гомдлын шаардлагыг...” гэсний дараа “тус тус” гэж нэмж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэсэн.

Хяналтын журмаар гаргасан гомдол:

3. Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн 314 тоот магадлалыг бүхэлд нь хүчингүй болгуулах, Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 128/ШШ2019/0828 тоот шийдвэрийн зарим хэсгийг хүчингүй болгуулан шийдвэрт өөрчлөлт оруулуулах.

4. Гомдлын үндэслэл: Ч ХХК нь Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөл, Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Т.Б, Ш.Э нарт холбогдуулж 2018 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдрийн 2118200027 тоот шийтгэлийн хуудас, Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны 01 тоот тогтоолын шийтгэлийн хуудсанд өөрчлөлт оруулсан хэсгээс бусад заалтыг тус тус хүчингүй болгуулах гомдлыг дараах үндэслэлээр гаргасан. Нэг. Албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход гарсан бодит зардлыг бүрэн тодорхойлоогүй;  Хоёр. Өмчлөх бус үл хөдлөх эд хөрөнгө /ӨБҮХЭХ7-ийн эрсдэлийн сан буцаасан гүйлгээг хэрэглэх ёсгүй хуулийн зохицуулалтыг хэрэглэн татвар, торгууль, алданги ногдуулсан; Гурав. Нөхөн төлөх татвар, торгууль, алдангийн хувь хэмжээг тооцохдоо хүчингүй болсон хуулийн зохицуулалтыг хэрэглэн алдангийн хувь хэмжээг нэмэгдүүлсэн.

5. Шүүхийн шийдвэрээр дээрх 3 үндсэн маргаан бүхий хэсгээс 1 болон 3 дахь хэсгийг холбогдох хууль тогтоомжид нийцүүлэн татвар, торгууль, алдангийг тооцон шийтгэлийн хуудсын зарим хэсгийг хүчингүй болгон шийдвэрлэсэн хэдий ч 2 дахь хэсэгт тодорхойлсон буюу “ӨБҮХЭХ-ийн эрсдэлийн сан буцаасан гүйлгээг хэрэглэх ёсгүй хуулийн зохицуулалтыг хэрэглэн татвар, торгууль, алданги ногдуулсан”-ыг  хэвээр үлдээсэн /шш 13-14 дахь тал/ тул уг хэсэгт хамаарах үндэслэлд нотлох баримтыг буруу үнэлсэн, хууль буруу хэрэглэсэн гэж үзэн давж заалдах журмаар гомдол гаргасан.

6. Шүүхийн шийдвэрт: “Тус банк нь 2009.11.19-нд зээлийн 50 хувиар буюу 3,695,069,671.83 төгрөгөөр эрсдэлийн сан байгуулсан. Түүнчлэн 2012.12.27-ны өдөр ӨБҮХЭХ-өөр зээлийг хааж, 2012.12.27-ны өдөр муу зээлийн өрөнд хураан авсан ӨБҮХЭХ-д 50 хувь буюу 4,309,222,589.58 төгрөгийн эрсдэлийн сан байгуулсан. Уг сангийн буцаалтыг 2015.06.29-ний өдөр хийсэн. ААНОАТтХ-ийн 12 дугаар зүйлийн 12.1. “Дараах зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасаж тооцсоны үндсэн дээр албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлно.” 12.1.6. “Банк, ББСБ-ын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах санд төвлөрүүлсэн хөрөнгө”, мөн хуулийн 16 дугаар зүйл “Албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлох”, 16.5. “Банк, ББСБ-ын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах болон хадгаламж зээлийн хоршооны зээлийн эрсдэлийн эрсдэлийн сангийн албан татвар ногдох орлогоос хасагдсан зээлийн эргүүлэн төлсөн бол ийнхүү төлөгдсөн зээлийн дүнд энэ хуульд заасны дагуу албан татвар ногдуулна.” гэж заасан тул шийтгэлийн хуудсын уг хэсэгт хамаарах зөрчил хууль зүйн үндэслэлтэй гэсэн байна.

7. Дээрх үйл баримтын талаар: Р ХХК, Ч ХХК хооронд 2007.06.29-ний өдөр зээлийн болон барьцааны гэрээ байгуулагдаж 5,824,700,000 сая төгрөгийг Р ХХК зээлж авсан. Улмаар зээлийн нэмэлт гэрээнүүдийг тухай бүр байгуулан нийт 7,390,139,343 төгрөгийн зээлийг авсан байдаг. Зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарьт зөрчил үүссэн тул 2009 онд зээлийн эрсдэлийн санг 50 хувиар байгуулсан. Сан байгуулсан хугацаанд зээл төлөгдөөгүй учир Дархан-Уул аймгийн Сум дундын шүүхийн 2012.06.27-ны өдрийн 641 шийдвэрээр зээлдэгч Р ХХК-иас зээл, хүү, нэмэгдүүлсэн хүү нийт 12,519,062,083 төгрөгийг гаргуулахаар шийдвэрлүүлсэн. Тухайн шийдвэрийн дагуу төлбөрийг төлөөгүй бөгөөд 2012.12.19-ний өдөр Р ХХК-иас өөрийн эд хөрөнгийг төлбөрт тооцон шилжүүлэх хүсэлт гарган талуудын хооронд “Хөрөнгийг өр төлбөрт тооцон шилжүүлэх гэрээ”-г байгуулж /Нотлох баримтаар авагдсан./ банк хөрөнгийг өөрийн нэр дээр хүлээн авч зээлийн үүргийн гүйцэтгэл хангагдаж холбогдох тайлан бүртгэл хийгдэж зээлийн харилцаа дуусгавар болсон.

8. Зээлийн үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулан хөрөнгүүдийг шилжүүлэн авч 2012.12.27-ны өдрийн Зээлийн хорооны хурлын шийдвэрээр активын ангиллыг хэвээр буюу 50 хувиар хадгалахаар шийдвэрлэсэн. Улмаар 2014 оны татварын шалгалтаар дээрх өмчлөх бус хөрөнгөд бүртгэсэн активын сан байгуулсан хувь хэмжээгээр орлогоо нэмэгдүүлэх байсан талаар тодорхойлохдоо “...төлж барагдуулсан муу зээлийг хасч тооцохдоо эрсдэлийн сан буцаасны орлогоор 2013 онд 4,309,222,589 төгрөгийг татвар ногдох орлогод оруулж тооцоогүй ААНОАТтХ-ийн 7,1, 8.1, 16.5 дахь заалтуудыг зөрчсөн” гэж үндэслэсэн. Тухайн зөрчлийг илрүүлсэн татварын байцаагчийн захиргааны актад орлогоо нэмэгдүүлж алдагдлаа бууруулахыг үүрэг болгон акт тогтоон банкнаас холбогдох ажиллагааг хийж орлогоо нэмэгдүүлэн, алдагдлаа бууруулсан.

9. 2018 оны татварын шалгалтаар 2015 онд өмчлөх бус үл хөдлөх хөрөнгийн эрсдэлийн сангийн буцаалтын орлогоор бүртгэсэн боловч татварын зөрүүгийн тайлангаар залруулж татвар ногдох орлогыг бууруулсан нь ААНОАТтХ-ийн 16.5-ыг зөрчсөн гэж үзсэн байна. Уг асуудалд зээл нэгэнт төлөгдсөн холбогдох хөрөнгүүдийг шилжүүлж авснаар үүрэг дуусгавар болсон тул давхар татвар төлөхөөр байх тул 2013 оны татварын шалгалтаар тогтоосон актын дагуу алдагдлаа бууруулж, орлогоо нэмэгдүүлсэн холбогдох тайлбар баримтыг тухайн үед гаргаж өгч байсан.

10. Зээлдэгч, зээлдүүлэгчийн үүрэг, зээлийн харилцаа Дархан-Уул аймгийн Сум дундын шүүхийн 2012.06.27-ны өдрийн 641 тоот шийдвэр гарч “Өр төлбөрт тооцон шилжүүлэх гэрээ” байгуулан Зээлдүүлэгч хөрөнгийг өөрийн нэр дээр хүлээн авснаар дуусгавар болсон. Түүнчлэн ААНОАТтХ-ийн 16 дугаар зүйлийн 16.5 дахь хэсэгт “Банк, ББСБ-ын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах болон хадгаламж зээлийн хоршооны зээлийн эрсдэлийн сангийн албан татвар ногдох орлогоос хасагдсан зээлийн эргүүлэн төлсөн бол ийнхүү төлөгдсөн зээлийн дүнд энэ хуульд заасны дагуу албан татвар ногдуулна.” гэж заасны дагуу зээлийн эрсдэлийн санд холбогдох татварыг төлсөн. /Нотлох баримтаар авагдсан./ Тухайн үед зээлийн эрсдэлийн хувь хэмжээгээр ӨБҮХЭХ-ийн эрсдэлийн санг хэвээр тооцон байгуулсан хэдий ч 2014.12.18-ны өдрийн 210003882 тоот “Татвар ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” Татварын улсын байцаагчийн актын 4 дэх тал тогтоох хэсгийн 1.1-т “2013 оны Эрсдэлийн сангийн орлогоор тооцоогүй 4,309,222,589.58 төгрөгийн зөрчлөөр алдагдлыг бууруулав” гэж дүгнэсэн. Тухайн үед банк алдагдалгүй, ашигтай, нэмэх үзүүлэлттэй ажиллаж байсан тохиолдолд бодит мөнгөн хөрөнгөөр татвар төлөх байсан хэдий ч алдагдалтай байсан тул орлогоо нэмэгдүүлэн алдагдлыг хувь хэмжээг бууруулан арга хэмжээ тооцуулсан байдаг.

11. Гэтэл тус эрсдэлийн сангийн буцаалтыг 2015.06.29-ний өдөр хийсэн байх тул ААНОАТтХ-ийн 16 дугаар зүйлийн 16.5 дахь хэсэгт зааснаар татвар ногдуулсан нь үндэслэлтэй байна гэж шүүх дүгнэсэн. Зүй нь, Банк дээрх эрсдэлийн санд хамаарах хувь хэмжээгээр 2014.12.18-ны өдрийн 210003882 тоот “Татвар ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан тухай” татварын улсын байцаагчийн актаар арга хэмжээ тооцуулсан. ААНОАТтХ-ийн 12 дугаар зүйлийн 12.1. “Дараах зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасаж тооцсоны үндсэн дээр албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлно.” 12.1.6. “Банк, ББСБ-ын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах санд төвлөрүүлсэн хөрөнгө”, мөн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.5. “Банк, ББСБ-ын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах болон хадгаламж зээлийн хоршооны зээлийн эрсдэлийн эрсдэлийн сангийн албан татвар ногдох орлогоос хасагдсан зээлийн эргүүлэн төлсөн бол ийнхүү төлөгдсөн зээлийн дүнд энэ хуульд заасны дагуу албан татвар ногдуулна.” гэж заасан нь зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах зээлийн эрсдэлийн санд хамаарах, зээл төлөгдөх үед татвар төлөх зохицуулалт болно.

12. Гэтэл татварын улсын байцаагч болон анхан шатны шүүхээс хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн болно. Сан байгуулсан зээлийн харилцаа нэгэнт дуусгавар болсон, түүнд ногдох татварыг төлсөн байхад нэг асуудалд давхар татвар ногдуулан хуулийг буруу хэрэглэсэн. Мөн уг зохицуулалтад ӨБҮХЭХ-ийн Эрсдэлийн сангийн талаар тодорхойлсон нэг ч үг үсэг байхгүйг дурьдах нь зүйтэй.

/

 Иймд шүүхээс нотлох баримтыг бүрэн үнэлээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн нь илт байх тул Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 128/ШШ2019/0828 тоот шийдвэрийн дээрх хэсэгт өөрчлөлт оруулан Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.3 дахь заалтыг тус тус үндэслэн ӨБҮХЭХ-ийн Эрсдэлийн санд тооцсон татвар, торгууль, алдангийг хүчингүй болгон шийдвэрлүүлэхээр Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргасан.

 

13. Гэтэл Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүх гомдол гаргасан хэсэгт огт хамааралгүй хэсгүүдэд үнэлэлт дүгнэлт хийж, ӨБҮХЭХ-ийн Эрсдэлийн санд тооцсон татвар, торгууль, алдангийн асуудлыг хөндөлгүй Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 2018.03.28-ны өдрийн 211820027 тоот шийтгэлийн хуудсыг хариуцагчаас дахин шинэ акт гаргах хүртэл гурван сарын хугацаанд түдгэлзүүлэн, нэхэмжлэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан шийдвэр гарган гомдлыг хангалгүй орхисон.

14. Дээрх байдлаар шийдвэрлэсэн нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.2.1-т заасан Шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн нөхцөл байдал тогтоогдож байгаа бөгөөд мөн хуулийн 123.2.2-т заасанчлан гомдолд огт хамааралгүй буюу хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн үйлдэл болж байна.

15. Иймд Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020.05.07-ны өдрийн 314 тоот магадлал, Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019.11.22-ны өдрийн 128/ШШ2019/0828 тоот шийдвэрийг хянаж нэхэмжлэгчийн хуульд заасан зөрчигдсөн эрхийг сэргээж өгнө үү.

16. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: “Ч” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Т.Б, Ш.Э нарт холбогдох захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэсэн Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 07-ний өдрийн 314 дугаартай магадлалыг эс зөвшөөрч Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.5-т заасныг үндэслэж хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн гэж үзэн Улсын дээд шүүхэд хяналтын журмаар дараах гомдлыг гаргаж байна.

17. Татварын улсын байцаагч нар нь “Ч” ХХК-ийн 2014-2016 оны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд татварын хяналт шалгалт хийж, 2018 оны 03 сарын 28-ны өдрийн 211820027 дугаарын шийтгэлийн хуудсаар нийт 5,996,130,329.4 төгрөгийн зөрчилд 510,423,927.6 төгрөгийн нөхөн татвар, 153,127,178.3 төгрөгийн торгууль, 193,581,812.95 төгрөгийн алданги нийт 857,132,918.3 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан.

18. Маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дугаар тогтоолоор нийт 5,996,130,329.40 төгрөгийн зөрчилд нийт 857,132,918.30 төгрөгийн төлбөрөөс 607,525,705.30 төгрөгийн зөрчилд ногдох нийт 178,141,945.26 төгрөгийн төлбөрийг бууруулж 5,388,604,624.03 төгрөгийн зөрчилд 678,990,973.94 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр өөрчилсөн.

19. Шүүх хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн тухайд: Давж заалдах шатны шүүх нь “...Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлийн 1.1-т заасан зөрчил үйлдэгдсэн нь ил тодорхой, тогтоогдсон зөрчил гэж үзэх нь эргэлзээтэй, үүнийг шүүхээс шалгаж тодруулах ажиллагааг гүйцэтгэх боломжгүй, шүүхийн шинжлэн судлах зүйлийн цар хүрээнээс хэтэрсэн гэж үзэхээр байна. Мөн гомдол гаргагчаас эрсдэлийн сан байгуулсан зээлийн харилцаа нэгэнт дуусгавар болсон, түүнд ногдох татварыг төлсөн байхад нэг асуудал дээр давхар татвар ногдуулсан, барьцаа хөрөнгүүдийг “Р” ХХК-ийн зээлийн өр төлбөрт тооцон шилжүүлж авсантай холбоотойгоор 3,695,069,671.83 төгрөгийн дүн бүхий зээлийн эрсдэлийн санг орлогод бүртгэсэн бодит нөхцөл байдлыг огт тодорхойлоогүй, 2012, 2013 онд өмчлөх бус үл хөдлөх хөрөнгөд 2 удаа 4,309,222,589,58 төгрөгөөр эрсдэлийн сан байгуулж, зардалд бүртгэсэн эсэх, мөн чөлөөлөгдөх орлого олохтой холбоотой зардлыг нийтлэг байдлаар гарсан зардал биш, албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход хамааралгүй зардал болох зар сурталчилгаа болон авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгслийн албан татварын зардлыг хамруулан тооцсон, 2014-2016 онуудын чөлөөлөгдөх орлого олохтой холбоотой гарсан зардлын тооцоолол, зөрүүтэй, тухайн жилүүдийн бүхий л зардлуудыг хамруулсан нь хуульд нийцээгүй, зөрчил гэж үзэж алданги тооцохдоо хуульд заасан хэмжээнээс хэтрүүлж тооцсон зэрэг тооцоололтой холбоотой болон бусад асуудлыг холбогдох баримтуудад үндэслэн шалган тодруулах шаардлагатай байна” гэж үзээд дахин шинэ акт гартал маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг 3 сарын хугацаагаар түдгэлзүүлж шийдвэрлэсэн нь маргааны үйл баримтад үндэслэл бүхий дүгнэлт өгөөгүй, хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэр болж чадаагүй байна гэж үзэж байна.

20. Учир нь “Ч” нь 2014 онд 414,305,298.6 төгрөгийн, 2015 онд 795,080,626.3 төгрөгийн, 2016 онд 1,601,340,582.8 төгрөгийн чөлөөлөгдөх орлого олсон боловч тэдгээр орлого олохтой холбогдсон зардлыг татвар ногдох орлогоос хасч тооцсон нь Монгол Улсын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 15 дугаар зүйл “Хасагдах зардалд тавигдах хязгаарлалт”-ийн 15.1-д “Дараахь тохиолдолд зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасч тооцохгүй:” 15.1.1-д “энэ хуульд заасан албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход гарсан зардал;” Татварын ерөнхий газрын даргын 2009 оны 531 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх заавар”-ын 5 дугаар зүйлийн 5.1.3 “Хэрэв зардлууд нь нийтлэг байдлаар гарсан бол хувь тэнцүүлэх аргыг ашиглан чөлөөлөгдөх орлогод ногдох зардлыг хуваарилна” гэх заалтыг зөрчсөн байсан тул нийт борлуулалтад чөлөөлөгдөх борлуулалтын эзлэх хувиар тооцож зөвхөн удирдлагын зардлаас хассан болно. Удирдлагын зардал нь тухайн жилийн бүх орлогыг олоход нийтлэг байдлаар гарсан зардал.

21. Өөрөөр хэлбэл албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход гарсан зардлыг тооцоход дээрх зардал нь нийтлэг байдлаар гарсан тул ТЕГ-ын даргын 2009 оны 531 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Аж ахуй нэгжийн орлогын албан татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх заавар”-ын 5 дугаар зүйлийн 5.1.3-т заасны дагуу бодож нийт борлуулалтад чөлөөлөгдөх борлуулалтын эзлэх хувиар тооцож зөвхөн удирдлагын зардлаас хассан. 2012 онд татвар ногдох орлогоос хасч тооцсон 4,555,405,580.4 төгрөгийн эрсдэлийн сангийн зардлыг 2015 онд буцааж орлогоор тооцсон боловч татварын зөрүүгийн тайлангаар татвар ногдох орлогоос хасч тооцсон байсан тул Монгол Улсын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлд “Албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлох”, 16.5-д “Банк, банк бус санхүүгийн байгууллагын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах болон хадгаламж зээлийн хоршооны зээлийн эрсдэлийн сангийн албан татвар ногдох орлогоос хасагдсан зээлийг эргүүлэн төлсөн бол ийнхүү төлөгдсөн зээлийн дүнд энэ хуульд заасны дагуу албан татвар ногдуулна.” гэж заасныг дагуу татвар ногдох орлогод оруулсан болно.

22. “Р” ХХК-ийн зээлийг эрсдэлтэй зээл гэж үзэн 100 хувь эрсдэлийн сан үүсгэн 2009, 2012 оны татвар ногдох орлогоос хасагдах зардалд оруулж тооцсон байсан. Банк нь 2015 оны 6 дугаар сарын 11-ний өдөр “Р” ХХК-тай “Хувьцааг өр төлбөрт тооцох тухай” гэрээ байгуулж зээлийн өрөнд компаний хувьцааг 100 хувь өөрийн болгосон. Энэ үйл явдалтай холбоотойгоор урд байгуулсан эрсдэлийн сангийн үлдэгдэл 50 хувь болох 4,309,222,589.6 төгрөгийг буцааж компаний орлогод бүртгэсэн боловч татвар ногдох орлогод оруулж тооцоогүй тул байцаагч ТНО-д оруулж тооцсон.

23. 2013 онд дээрх эрсдэлийн сангийн 50 хувийг буцааж компаний орлогоор бүртгэсэн боловч татвар ногдох орлогод оруулж тооцоогүй байсныг 2014 онд татварын хяналт хийсэн татварын байцаагч нар татвар ногдох орлогод оруулж тооцон татварын улсын байцаагчийн акт үйлдсэнийг Ч ХХК хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Иймд Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн 314 дугаартай магадлалыг хүчингүй болгож өгнө үү.

ХЯНАВАЛ:

24. Хяналтын шатны шүүхээс Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 118 дугаар зүйлийн 118.3-т заасны дагуу хэргийг бүхэлд нь хянаж давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэв. 

25. Гомдол гаргагч “Ч” ХХК нь “Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн улсын байцаагч нарын 2018 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдрийн 211820027 дугаартай Шийтгэлийн хуудас болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл, Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дугаар тогтоолын “211820027 дугаартай шийтгэлийн хуудсанд өөрчлөлт оруулсан хэсгээс бусад заалт”-ыг тус тус хүчингүй болгуулахаар гомдлын шаардлага гаргажээ. 

26. Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын байцаагч нар нь “Ч” ХХК-ийн 2014-2016 оны татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн хяналт шалгалтыг хийж, 2018 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдрийн 211820027 дугаартай шийтгэлийн хуудсаар, 5,996,130,329.4 төгрөгийн зөрчлөөс алдагдлыг бууруулж, үлдэх зөрчилд 510,423,927.6 төгрөгийн нөхөн татвар, 153,127,178.28 төгрөгийн торгууль, 193,581,812.95 төгрөгийн алданги, нийт 857,132,918.32 төгрөгийн төлбөр оногдуулсан. Тус компанийн гаргасан гомдлоор Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлөөс шийтгэлийн хуудсыг хянаж, 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дүгээр тогтоолоор, төлбөрөөс 607,525,705.30 төгрөгийн зөрчилд ногдох 57,763,278.59 төгрөгийн нөхөн татвар, 17,328,983.60 төгрөгийн торгууль, 103,049,683.08 төгрөгийн алданги, нийт 178,141,945.26 төгрөгийн төлбөрийг бууруулж, 5,388,604,624.03 төгрөгийн зөрчилд ногдох 452,660,649.11 төгрөгийн нөхөн татвар, 135,798,195.00 төгрөгийн торгууль, 90,532,129.82 төгрөгийн алданги, нийт 678,990,973.94 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр өөрчилсөн байна.

27. Нэг. Гомдол гаргагчийн, маргаан бүхий 211820027 дугаартай шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгуулахаар гаргасан шаардлагыг, давж заалдах шатны шүүхээс “Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлийн 1.1-д зааснаар зөрчил үйлдэгдсэн нь ил тодорхой, тогтоогдсон зөрчил гэж үзэх нь эргэлзээтэй, шүүхээс шалгаж тодруулах ажиллагааг гүйцэтгэх боломжгүй, шүүхийн шинжлэн судлах зүйлийн цар хүрээнээс хэтэрсэн” гэж дүгнэн, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.11-д заасныг үндэслэн дахин шинэ акт гартал шийтгэлийн хуудсыг түдгэлзүүлж шийдвэрлэснийг “хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн” гэж үзэж, энэ үндэслэлээр гаргасан хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хяналтын гомдлыг хангаж шийдвэрлэв.

28. Анхан шатны шүүх тухайн маргаанд Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн холбогдох зүйл, заалтыг зөв тайлбарлан хэрэглэж, гомдлын энэ шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, заримыг хэрэгсэхгүй болгосон нь дараах үндэслэлээр хуульд нийцсэн байна.

29. Тодруулбал, Шийтгэлийн хуудасны 1 дэх заалтаар гомдол гаргагч “Ч” ХХК-ийг 2014-2016 онд нийт 1,093,241,420.10 төгрөгийн чөлөөлөгдөх борлуулалтанд ногдох зардлыг татвар ногдох орлогоос хасч тооцсон зөрчилд 91,844,941.60 төгрөгийн нөхөн татвар, 27,553,482.50 төгрөгийн торгууль, 28,042,142.50 төгрөгийн алданги, нийт 147,440,566.60 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан байна. Татварын маргаан таслах зөвлөл дээрх төлбөрөөс илүү тооцсон 607,525,705.30 төгрөгийн зөрчлийг бууруулж, мөн 2014 оны 144,899,084.70 төгрөгийн зөрчлийн дүнгээр тухайн оны алдагдлыг бууруулж, 2015-2016 оны 340,816,630.10 төгрөгийн зөрчилд 34,081,663.00 төгрөгийн нөхөн татвар, 10,224,498.90 төгрөгийн торгууль, 6,816,332.60 төгрөгийн алданги, нийт 51,122,494.50 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр тогтоожээ.

30. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д “Дараахь тохиолдолд зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасч тооцохгүй: 15.1.1. энэ хуульд заасан албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход гарсан зардал” гэж хуульчилсан, түүнчлэн Татварын ерөнхий газрын даргын 2009 оны 531 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Аж ахуйн нэгжийн орлогын алба татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх заавар”-ын 5 дугаар  зүйлийн 5.1.2-т “Албан татвараас чөлөөлөгдсөн орлогыг олохтой холбогдож гарсан зардлыг татвар ногдох орлогоос хасахгүй. Чөлөөлөгдөх орлогод ногдох зардлын хэмжээг тооцохдоо албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олохтой холбогдсон үйл ажиллагааны төсөв, төлөвлөгөөг үндэслэнэ”, 5.1.3-т “Хэрэв зардлууд нь нийтлэг байдлаар гарсан бол хувь тэнцүүлэх аргыг ашиглан чөлөөлөгдөх орлогод ногдох зардлыг хуваарилна. Энэ аргаар зардлыг хуваарилахдаа тайлант хугацааны чөлөөлөгдөх борлуулалтын орлогын дүнг нийт борлуулалтын орлогод хувааж, нийт тайлангийн үед гарсан хуваарилагдаагүй хасагдах зардлын дүнгээр үржүүлж, чөлөөлөгдөх борлуулалтанд хамаарах хасагдах зардлын хэмжээг тодорхойлно” гэж тус тус заасан.

31. Хуулийн дээрх зохицуулалтаар тус банкны Санхүү, хөрөнгө оруулалт зохицуулалтын хэлтсийн ажилтнуудын цалин, хөдөлмөрийн хөлс, тэдгээртэй адилтгах орлого, нийгмийн даатгалын шимтгэл, байр өрөөний түрээсийн зардал, үндсэн хөрөнгийн элэгдэл зэрэг нь тодорхой байгаа нөхцөлд бодит зардалд үндэслэн тооцоолох боломжтой, харин нийтлэг байдлаар гарсан зардлын тухайд хувь тэнцүүлэн тооцохоор байна. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаас үзэхэд хариуцагч татварын улсын байцаагч нар банкны нийт орлогын дүнд орлогын албан татвараас чөлөөлөгдөх хувийг тооцохдоо татвар суутгагдсан орлогыг оруулан тооцож албан татвараас чөлөөлөгдөх орлогыг 2015 онд 10,776,620.00 төгрөгөөр, 2016 онд 14,867,326.80 төгрөгөөр тус тус илүү тооцсоноос гадна “орлогын албан татвараас чөлөөлөгдөх орлогод ногдох зардал”-ыг тооцохдоо тухайн банкны нийт удирдлагын зардлыг суурь болгон авч хууль зөрчжээ. 

32. Иймд анхан шатны шүүхээс, маргаан бүхий шийтгэлийн хуудасны 1 дэх заалтыг хүчингүй болгож, 607,525,705.30 төгрөгт холбогдох зөрчлийг бууруулж, 91,844,941.60 төгрөгийн нөхөн татвар, 27,553,482.50 төгрөгийн торгууль, 28,042,142.50 төгрөгийн алданги, нийт 147,440,566.60 төгрөгийн төлбөрийг хасч багасгасан шийдэл зөв, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “...албан татвараас чөлөөлөгдөх орлого олоход гарсан зардлыг тооцоход дээрх зардал нь нийтлэг байдлаар гарсан тул “Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үзүүлэх заавар”-ын 5 дугаар зүйлийн 5.1.3-т заасны дагуу бодож нийт борлуулалтад чөлөөлөгдөх борлуулалтын эзлэх хувиар тооцож зөвхөн удирдлагын зардлаас хассан...” гэх гомдлыг хүлээн авах үндэслэлгүй байна.

33. Шийтгэлийн хуудасны 2-т, тус компанийн 2015 онд 4,555,405,580.4 төгрөгийн өмчлөх бус үл хөдлөх хөрөнгийн эрсдлийн сангийн буцаалтыг орлогоор бүртгэсэн боловч татварын зөрүүгийн тайлангаар залруулж татвар ногдох орлогыг бууруулсан зөрчилд хариуцлага тооцон, 369,174,192.10 төгрөгийн нөхөн татвар, 110,752,257.60 төгрөгийн торгууль, 149,353,111.20 төгрөгийн алдангийн төлбөрийг ногдуулжээ. 

34. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1-д “Дараах зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасаж тооцсоны үндсэн дээр албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлно: ...12.1.16-д банк, банк бус санхүүгийн байгууллагын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах санд төвлөрүүлсэн хөрөнгө”, 16 дугаар зүйлийн 16.5-д “Банк, банк бус санхүүгийн байгууллагын зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй алдагдлаас хамгаалах болон хадгаламж зээлийн хоршооны зээлийн эрсдэлийн сангийн албан татвар ногдох орлогоос хасагдсан зээлийг эргүүлэн төлсөн бол ийнхүү төлөгдсөн зээлийн дүнд энэ хуульд заасны дагуу албан татвар ногдуулна” гэж тус тус заасан.

35. Хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан, зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл, Маргаан таслах зөвлөлийн тогтоол болон бусад баримтуудаас үзэхэд тус банк нь 2007-2008 онд “Р” ХХК-д нийт 7,390,139,343.55 төгрөгийн зээлийг олгосон байх бөгөөд 2012, 2013 онд “Өмчлөх бус үл хөдлөх хөрөнгө”-д 2 удаа 4,309,222,589.58 төгрөгөөр эрсдлийн сан байгуулж зардалд бүртгэсэн,  улмаар “Р” ХХК нь 2015 оны 6 дугаар сарын 11-ний өдрийн “Хувьцааг өр төлбөрт тооцон шилжүүлэх” гэрээгээр өөрийн компанийн 100% буюу 10,000 ширхэг хувьцааг эзэмших эрхийг “Ч” ХХК-д шилжүүлсэнээр зээлийн төлбөр бүрэн хаагдсан байна. Гэвч “Ч” ХХК нь дээрх өмчлөх бус үл хөдлөх хөрөнгөд эрсдэлийн сан байгуулсан дүнг татвар ногдох орлогоос хасагдах зардалд оруулан тооцсон атлаа 2012, 2013 онуудын Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангийн хавсралт тайлан болох “Санхүүгийн болон орлогын албан татварын тайлангийн үзүүлэлт хоорондын зөрүүг зохицуулах тайлан”-д буцаан залруулж “татвар ногдох орлого”-ыг бууруулан хууль зөрчсөн нь тогтоогдсон, иймд хариуцагчаас тус компанийн гаргасан зөрчилд нөхөн татвар, торгууль, алданги ногдуулсан нь үндэслэлтэй байна. Иймд гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “...Сан байгуулсан зээлийн харилцаа нэгэнт дуусгавар болсон, түүнд ногдох татварыг төлсөн байхад нэг асуудалд давхар татвар ногдуулан хуулийг буруу хэрэглэсэн” гэсэн хяналтын гомдол үндэслэлгүй. 

36. Шийтгэлийн хуудасны 3, 4-т заасан зөрчлийн тухайд, анхан шатны шүүхээс, гомдол гаргагч “Ч” ХХК-ийг 2014 онд 82,557,252.8 төгрөг, 2015 онд 69,661,591.7 төгрөг, 2016 онд 97,632,242.1 төгрөгийн, нийт 249,851,086.7 төгрөгийн АНУ, Бельгийн Вант улс, Хонконгийн байнга оршин суугч этгээдэд шилжүүлсэн үйлчилгээний төлбөрөөс аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар, мөн 97,632,242.1 төгрөгийн АНУ, Бельгийн Вант улс, Хонконгийн байнга оршин суугч этгээдэд шилжүүлсэн техникийн үйлчилгээний төлбөрөөс нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг тус тус суутгаж тайлагнаагүй нь тогтоогдсон гэж дүгнэж, шийтгэлийн хуудасны 3, 4 дэх заалтыг хүчингүй болгох үндэслэлгүй гэж үзсэн нь хуульд нийцсэн байна.

37. Дээрх нөхцөл байдлуудыг нэгтгэн дүгнэхэд, давж заалдах шатны шүүхээс маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг дахин шинэ акт гаргах хүртэл хугацаагаар түдгэлзүүлж шийдвэрлэсэн нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.3.11-д заасантай нийцээгүй тул магадлалыг хүчингүй болгож, анхан шатны шүүх гомдлын зарим шаардлагыг хангаж, заримыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэхдээ шүүхийн шийдлийг шийдвэрийн тогтоох хэсэгт бүрэн зааж бичээгүй, гомдлын зарим шаардлагыг буруу тодорхойлсон алдаа гаргасан тул энэ үндэслэлээр шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэв. 

38. Хоёр. Гомдол гаргагч “Ч” ХХК-ийн гаргасан “Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дугаар тогтоолын “211820027 тоот шийтгэлийн хуудсанд өөрчлөлт оруулсан хэсгээс бусад заалтыг тус тус хүчингүй болгуулах”-ыг хүссэн гомдлын шаардлагыг анхан шатны шүүх Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 54 дүгээр зүйлийн 54.1.1-д зааснаар “захиргааны хэргийн шүүхийн харьяаллын бус” гэсэн үндэслэлээр  хүлээн авахаас татгалзаж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон нь үндэслэлтэй, Татварын маргаан таслах зөвлөл нь тус компанийн гомдлоор маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг урьдчилан шийдвэрлэх журмаар хянан шийдвэрлэж, 01 дүгээр тогтоол гаргасныг бие даасан захиргааны акт гэж үзэхгүй, энэ талаар анхан шатны шүүх зөв дүгнэлт хийжээ. 

39. Харин, анхан шатны шүүх гомдол гаргагчийн гаргасан “Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл”-ийг хүчингүй болгуулахыг хүссэн гомдлын шаардлагыг хуульд зааснаар “захиргааны хэргийн шүүхийн харьяаллын бус” гэсэн үндэслэлээр мөн хүлээн авахаас татгалзах байтал захиргааны хэрэг үүсгэн шийдвэрлэсэн нь буруу, уг тэмдэглэл нь захиргааны актын захирамжилсан, эрх зүйн үр дагавар үүсгэх шинжийг агуулаагүй, давж заалдах шатны шүүхийн гомдлын энэ шаардлагын талаарх дүгнэлт зөв байна.

40. Дээрх үндэслэлүүдээр магадлалыг хүчингүй болгож, шийдвэрт зохих өөрчлөлтүүдийг оруулан, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “...магадлалыг хүчингүй болгуулах”-аар гаргасан хяналтын гомдлыг хангаж, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хяналтын гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 127 дугаар зүйлийн 127.1, 127.2.3-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдрийн 314 дүгээр магадлалыг хүчингүй болгож, Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 128/ШШ2019/0828 дугаар шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтаас “...болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэлийн Тогтоох хэсгийн...” гэснийг хасч, мөн заалтын “...хасч багасгасугай” гэснийг “...хасч, үлдэх шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж, 2 дахь заалтаас “...болон Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны тэмдэглэл...” гэснийг хасч, 3 дахь заалтыг “Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 54 дүгээр зүйлийн 54.1.1-д заасныг баримтлан гомдол гаргагч “Ч” ХХК-ийн гаргасан “Хялбаршуулсан журмаар зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны 2018 оны 3 дугаар сарын 28-ны өдрийн 211820027 дугаартай тэмдэглэл болон Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 01 дугаар тогтоолын “211820027 тоот шийтгэлийн хуудсанд өөрчлөлт оруулсан хэсгээс бусад заалт”-ыг тус тус хүчингүй болгуулах”-ыг хүссэн гомдлын шаардлагуудыг хүлээн авахаас татгалзаж, холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай” гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.3-д заасныг баримтлан гомдол гаргагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдсугай.                                                           

                                                           

                                            ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                                  Ч.ТУНГАЛАГ

                                             ШҮҮГЧ                                                       Б.МӨНХТУЯА