Б... ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Дэлгэрцэцэг даргалж, шүүгч Т.Бадрах, Ш.Оюунханд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 183/ШШ2023/01507 дугаар шийдвэртэй,

Нэхэмжлэгч: Б... ХХК

Хариуцагч: Б... ХХК-д холбогдох,

Түрээсийн гэрээний үүрэгт 877,771,207 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй, 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр тус тус байгуулсан түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагчийн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдолд үндэслэн шүүгч Ш.Оюунханд илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ө.Ц..., Б.Б..., түүний өмгөөлөгч Л.Б..., шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.З... нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

  1. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл, түүний үндэслэлийн агуулга: Нэхэмжлэгч Б.... ХХК нь 1,045,795,927 төгрөг гаргуулахаар шаардаж байсан боловч үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн гэх 38,664,720 төгрөг, тоног төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр 129,360,000 төгрөг, нийт 168,024,000 төгрөгөөр нэхэмжлэлийн шаардлагаа багасгаж, дараах байдлаар тодорхойлжээ. Үүнд:

1.1. 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 03 дугаар сарыг дуусталх түрээсийн төлбөр 581,276,000 төгрөг, алданги 278,560,000 төгрөг, 2019 оны цахилгааны төлбөр 17,935,207 төгрөг, нийт 877,771,207 төгрөг гаргуулахаар шаардсан.

1.2. Б... ХХК нь Б... ХХК-тай 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр түрээсийн гэрээ байгуулсан. Дээрх гэрээний дагуу Б... ХХК нь өөрийн өмчлөлийн Хан-Уул дүүрэг, .... дугаар хороо, Чингисийн өргөн чөлөө 94, Б... ХХК-ийн конторын барилгын 1 дүгээр давхарт байрлах, 160 м.кв талбайтай конторын зориулалттай 5 өрөөг, 3 дугаар давхарт байрлах 100 м.кв талбайтай ажилчдын амьдрах байрны зориулалттай өрөөг, цехийн барилгын 1 дүгээр давхрын 2206 м.кв цехийн талбайг 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл нэг жилийн хугацаатай түрээслэхээр болж, түрээсийн төлбөр нь нэг сарын 16,423,000 төгрөг байхаар тохиролцсон.

1.3. Талууд түрээсийн гэрээг 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр шинэчлэн байгуулж, конторын барилгын 1 дүгээр давхарт 192 м.кв талбайтай 6 өрөөг, 2 дугаар давхарт 90 м.кв талбайтай 3 өрөөг нэмж түрээслэхээр болж, сарын түрээсийн төлбөрийг 18,436,000 төгрөг болгож, нэг жилийн хугацаагаар сунгасан. Мөн түрээсийн гэрээний хугацааг 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр сунгаж, нэг сарын түрээсийн төлбөр 15,301,000 төгрөг байсан.

1.4. Гэрээний хугацаа 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр дуусгавар болсон боловч Б... ХХК нь үйл ажиллагаагаа явуулсаар 2020 оны 04 дүгээр сард талбай, оффисыг чөлөөлсөн.

1.5. Түрээсийн гэрээний хугацаанд Б... ХХК-ийн зүгээс Б... ХХК-д удаа дараа түрээсийн төлбөрөө төлөхийг шаардаж, нэхэмжлэх хүргүүлсэн боловч Б... ХХК нь түрээсийн төлбөрт 581,276,000 төгрөг, алданги 278,560,000 төгрөг, цахилгааны төлбөрт 17,935,207 төгрөгийг төлөхгүй байсаар өдий хүрсэн. Талуудын хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээ хэдийгээр хуульд заасан шаардлагыг хангаагүй ч уг гэрээний дагуу дээрх хугацаанд түрээсийн байрыг ашиглаж, эзэмшсэн тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дахь хэсэг болон 492 дугаар зүйлийн 492.1 дэх хэсэгт зааснаар түрээсийн төлбөрөө шаардаж байна.

1.6.Хариуцагч талын тайлбарлаад байгаа Төлбөр барагдуулах гэрээ, Эвлэрлийн гэрээ нь энэ нэхэмжлэлд хамааралгүй бөгөөд тусдаа асуудал гэдэг нь шүүхийн шийдвэрээр тогтоогдоно гэжээ.  

2. Хариуцагчийн татгалзал, тайлбарын агуулга:

2.1. Хариуцагч Б... ХХК, нэхэмжлэгч Б... ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан 2021 оны 04 дүгээр сарын 09-ний өдрийн Төлбөр барагдуулах гэрээ-гээр иргэн, аж ахуй нэгжүүдээс, хамтран төсөл хэрэгжүүлэх хэрэгцээ шаардлагаас үүдэн авсан зээлийг эгүүлэн төлж барагдуулах талаар харилцан тохиролцсон.

Гэрээний дагуу Б... ХХК нь нийт 1,513,193,961 төгрөгийг хариуцан барагдуулахаар болж, Б... ХХК-аас Б... ХХК-д төлөх 484,000,000 төгрөгийг хамааруулсан болно.

Өөрөөр хэлбэл түрээсийн гэрээний хугацаанд хамаарах буюу 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрийг Б... ХХК өөрөө хариуцахаар тохиролцож, нотариатаар гэрчлүүлсэн.

2.2. Мөн 2016 оны 10 дугаар сарын 17-ны өдрийн хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын протоколд Б... ХХК-ийн үйл ажиллагаа явуулах, үйлдвэрлэл конторын байрыг тодорхой хугацаанд зөвхөн түрээсийн төлбөргүйгээр ашиглуулах, ус, цахилгаан, дулааны үнэ хамаарахгүй.

2.3. Б... ХХК-ийн байрыг үйлдвэрийн явцад түрээсээр эзэмшихэд гарах түрээсийн төлбөрийн зардлын дүнг Б... ХХК-ийн 45 хувийн хувьцааны үнэд оруулж байгаа хөрөнгө оруулалт гэж тооцохоор болсон.

Түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ. Энэ шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байхаар заасан. Иймээс нэхэмжлэгч нь түрээсийн гэрээний үүрэг шаардах эрхгүй юм.

2.4. Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдрийн 183/ШШ2020/02866 дугаар шийдвэр, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2021 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 197 дугаар магадлалаар 525,311,928 төгрөгийг Б.... ХХК, Б... ХХК-уудаас гаргуулан Хүннү конкрет ХХК-д олгохоор шийдвэрлэсэн байдаг.

Б... ХХК болон Б... ХХК нь Төлбөр барагдуулах гэрээ байгуулсан. Энэхүү гэрээний 1 дүгээр зүйлийн 1.3-т дурдсан Х...ХХК-д төлөх 525,311,928 төгрөгийг Б... ХХК хариуцан төлж, үүнээс 425,311,928 төгрөгт автомашин шилжүүлж, үлдэх 100,000,000 төгрөгийг бэлнээр төлөхөөр тохиролцсон.

2021 оны 04 дүгээр сарын 09-ний өдөр Б... ХХК, Б... ХХК болон Х... ХХК-ууд гурван талт Эвлэрлийн гэрээ байгуулж, тус гэрээгээр дээр дурдсан 525,311,928 төгрөгийг хэрхэн төлөх талаар зааж, энэ төлбөр төлөгдсөн даруйд Х... ХХК нь Б... ХХК-ийн үл хөдлөх хөрөнгүүдийг барьцаанаас чөлөөлөх, Б... ХХК-ийн байранд хадгалагдаж буй Б... ХХК-ийн өмчлөлийн тоног төхөөрөмжийг Б... ХХК-аас Б... ХХК-д хүлээлгэн өгөхөөр болсон.

Дээрх Төлбөр барагдуулах гэрээ, Эвлэрлийн гэрээ-ний аль алинд нь Х... ХХК-д шилжүүлэн өгч буй автомашины нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хэн шивэх талаар тусгаагүй, энэ талаар талууд харилцан тохиролцоогүй. Б... ХХК-ийн хувьд өөрийн эд хөрөнгүүдийг барьцаанаас чөлөөлүүлэхийн тулд сайн дураараа нэмэгдсэн өртгийн албан татварын төлбөрт 38,664,720 төгрөгийг төлсөн.

Иймд нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.  

3. Хариуцагчийн гаргасан сөрөг нэхэмжлэл, түүний үндэслэлийн агуулга:

3.1. Хариуцагч Б... ХХК нь талуудын хооронд 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр тус тус байгуулсан түрээсийн гэрээг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2, 56.1.3, 56.1.8-д заасан хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох шаардлага гаргасан.

3.2. Аливаа гэрээ нь талуудын хүсэл зорилгын илэрхийлэл байх учиртай. Нэхэмжлэгч Б... ХХК-ийн нэхэмжлэлийн шаардлагад заасан түрээсийн гэрээнүүд нь тасралтгүй үргэлжилж байгаа буюу сунгалт хийгдсэн гэрээнүүд биш бөгөөд энэ нь нэхэмжлэгчийн зүгээс гаргаж өгсөн түрээсийн гэрээнүүдийн гол нөхцөл өөр өөр байгаагаас тодорхой харагдана. Хэдийгээр нэхэмжлэгчийн зүгээс нотлох баримаар түрээсийн гэрээнүүдийг гарган үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар маргаж байгаа боловч тухайн гэрээнүүд нь талуудын хооронд байгуулагдсан хамтран ажиллах гэрээг халхавчлах зорилгоор хийгдсэн гэрээ юм.

Б... ХХК нь Б... ХХК-тай хэд хэдэн төсөл дээр хамтран ажиллахаар тохиролцож, талууд хөрөнгө оруулалтаа мөнгөн болон мөнгөн бус хэлбэрээр гаргахаар тохирсон. Үүний дагуу Б... ХХК-ийн зүгээс хөрөнгө оруулалтын хэлбэрийг мөнгөөр бус өөрийн эзэмшлийн объектод үйл ажиллагаа явуулах нөхцөлөөр хангах байдлаар хийсэн. Энэ нь тухайн үед Б... ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигчдэд орсон өөрчлөлт, маргаан бүхий хугацаанд талууд хамтран арилжааны зээл авч байсан нөхцөл зэргээр тогтоогдоно.

3.3. Мөн дээр дурдсан түрээсийн гэрээнүүд нь агуулгын хувьд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлд заасан түрээсийн гэрээ боловч уг гэрээг өөр хэлцлийг халхавчлах зорилгоор дүр үзүүлж байгуулсан гэрээ байсан учир мөн хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3-т заасан гэрээ хүчин төгөлдөр байх нөхцөлийг хангаагүй, хүчин төгөлдөр бус гэрээ юм.

Энэ нь хавтаст хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн газрын лавлагаагаар нотлогдоно. Түрээсийн гэрээ бодитоор байгуулагдаагүй, хөөн хэлэлцэх хугацаанд нь шаардах эрхээ хэрэгжүүлээгүй нэхэмжлэгчийн үйл баримтаар тогтоогдоно. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийг ханган шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

4. Сөрөг нэхэмжлэлд нэхэмжлэгчийн гаргасан тайлбарын агуулга:

4.1. Хамтран ажиллах гэрээг халхавчлах зорилгоор хийсэн гээд байгаа хамтран ажиллаж байсан нөхцөл байдал тогтоогдохгүй. Иргэний хуульд зааснаар компани өөрийн нэр болон хуулийн этгээдийн бүртгэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Б... ХХК нь ганцхан хувьцаа эзэмшигчтэй, харин Б... ХХК нь олон хувьцаа эзэмшигчтэй. 45 хувийн хувьцааг эзэмшигч нар нь түрээсийг хариуцах ёстой гэж байгаа нь Б.... ХХК-тай огт холбоогүй. Бид энэ компанийн 45 хувийн хувьцаа эзэмшигчдээс шаардана гэсэн үндэслэл байхгүй. Зөвхөн Б... ХХК-тай байгуулсан гэрээнийхээ дагуу шаардаж байгаа. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвшөөрөхгүй гэжээ.

5. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга: Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5, 492 дугаар зүйлийн 492.1.1, 493 дугаар зүйлийн 493.9-д заасныг баримтлан хариуцагч Б... ХХК-аас төлбөрт 397,345,538 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Б... ХХК-д олгож, нэхэмжлэгчийн илүү нэхэмжилсэн 480,425,669 төгрөгийн шаардлага, хариуцагч Б... ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгч Бармаш ХХК-ийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 5,386,929 төгрөгийг, хариуцагч Б... ХХК-ийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 5,163,976 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч Б.... ХХК-иас улсын тэмдэгтийн хураамжид 2,144,678 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгч Б... ХХК-д олгож, шийдвэрлэсэн байна.

6. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлын агуулга:

6.1. Нэхэмжлэгч Б... ХХК нэхэмжлэлийн шаардлагаа 2019 оны цахилгааны төлбөрт 17,935,207 төгрөг, 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 03 дугаар сарыг хүртэл хугацааны түрээсийн төлбөрт 859,836,000 тө грөг гаргуулах гэж тодорхойлсон. Өөрөөр хэлбэл нэхэмжлэгч нь түрээсийн гэрээг 2016 оноос хойш үргэлжилсэн гэрээ гэж тодорхойлон маргасан ба хариуцагчийн зүгээс түрээсийн гэрээнүүд нь тасралтгүй үргэлжилж байгаа буюу сунгалт хийгдсэн гэрээнүүд биш, санхүүгийн баримтад шаардлагатай байна гэсэн хүсэлтийн дагуу хийгдсэн гэрээ тул сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж, маргасан.

6.2. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэхэмжлэгч хүлээн зөвшөөрсөн байтал шүүхээс сөрөг нэхэмжлэлийг хангаагүй. Шүүхийн шийдвэрийн үндэслэх хэсэгт хариуцагчийг 2016 оноос 2020 оны 04 дүгээр сар хүртэл эзэмшиж байсан нь гэрчийн мэдүүлгээр тогтоогдсон ба талууд энэ талаар маргаагүй гэжээ. Гэтэл хариуцагчийн зүгээс тухайн обьектийг 2019 оны дунд хүртэл эзэмшиж байсан гэж тайлбарлан маргасныг шүүх дүгнээгүй.

Өөрөөр хэлбэл хариуцагч өөрийн эзэмшилд тухайн обьектийг 2020 оны 04 дүгээр сар хүртэл байлгасан гэдэг мэдүүлгийг өгсөн этгээд нь Г.Г... захирлын удирдлагад ажиллаж байсан. Гүйцэтгэх захирал Г.Г... нь 2019 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр төлөөлөн удирдах зөвлөлийн тогтоолоор үүрэгт ажлаас чөлөөлөгдсөн Г.Г... нь нэхэмжлэгч Б... ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигч Ч.Х...гийн гэр бүлийн хүн бөгөөд Б... ХХК-ийн байранд чөлөөтэй нэвтэрдэг.

6.3. 2020 оны 04 дүгээр сар хүртэл ажилласан гэж шүүх буруу дүгнэсэн. Талууд өмнө нь эвлэрлийн гэрээ байгуулж, ямар нэг төлбөрийн үлдэгдэлгүй талаар харилцан тохирсон болохыг хариуцагчийн зүгээс тайлбарлаж, 200,000,000 төгрөгийн зээлийн гэрээ гаргаж татгалзсан ба зээлийн гэрээг хариуцагч талыг төлөөлж нэхэмжлэгчийн гэр бүлийн хүн Г.Г... гарын үсэг зурж үйлдсэ. Зээлийн мөнгөө хэрхэн өгсөн талаар баримт гаргаж өгөөгүй энэ талаар шүүх дүгнээгүй.

6.4. Иргэний хуулийн 89 дүгээр зүйлийн 89.1 дэх хэсэгт зааснаар "Хүсэл зоригийн дагуу эрх, эд юмсыг хууль ёсоор мэдэлдээ авах замаар эзэмшил үүснэ. Мөн хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1 дэх хэсэг Түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ", 318 2 дахь хэсэгт Түрээслэгч нь гэрээнд заасан хугацааны туршид тухайн хөрөнгийг зориулалтын дагуу ашигласны үр дүнд бий болсон үр шимийг олж авах эрх эдэлнэ." гэж тус тус зохицуулсан ба тухайн обьектийг зориулалтын дагуу ашиглаж, аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулаагүй болох нь гэрч Э.М...ын мэдүүлгээр нотлогддог.

6.5. 2019 оны цахилгааны төлбөрт 17,935,207 төгрөг нэхэмжилсэн ба үүнийг шүүхээс 2016 оноос 2020 он хүртэл эзэмшилдээ байлгаж байсан гэж дүгнэн үндсэн нэхэмжлэлийг хангасан нь үндэслэлгүй. 2016 оны түрээсийн гэрээний хувьд шүүхээс төлбөрийн нөхцөлийг 1 жилийн хугацаанд чөлөөлсөн гэж дүгнэсэн. Уг гэрээний хувьд гомдлын шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан.

Талуудын хооронд хөрөнгө оруулалтын болон хамтран ажиллах харилцаа байсныг сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотлох зорилгоор иш татан маргасан боловч шүүх нотлох баримтыг бүрэн дүгнэлгүйгээр сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон гэжээ.

7. Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч талаас гаргасан тайлбарын агуулга: Хан-уул дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 сарын 09-ны өдрийн 183/ШШ2023/01507 дугаар шийдвэрт хариуцагч "Б..." ХХК-аас давж заалдах журмаар гомдол гаргасныг хүлээн аваад дараах хариу тайлбарыг гаргаж байна.

7.1. Талуудын хооронд 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, 2017 оны 11 дүгээр сарын 01 өдөр, 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр тус тус түрээсийн гэрээ байгуулагдсан. Б..." ХХК нь гэрээг сунгуулахаар 2 удаа албан бичгээр хүсэлтээ ирүүлсний дагуу гэрээ сунгагдсан. Эдгээр гэрээнүүд нь нэг үл хөдлөх эд хөрөнгийн талбайг нэг этгээдээс нөгөө этгээдэд гэрээнд заасан хугацааны дотор түрээслүүлэхээр тохирсноороо үргэлжилсэн гэрээний шинжтэй юм.

7.2. Уг гэрээнүүдийн дагуу "Б..." ХХК түрээсийн зүйлийг 2020 оны 03 дугаар сар дуустал эзэмшиж, ашигласан. Түрээсийн төлбөр, эзэмшиж, ашигласан хугацааныхаа цахилгааны төлбөр зэргийг огт төлөөгүй тул шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан.

Хариуцагчийн зөвхөн санхүүгийн баримтад шаардлагатай байна гэсэн хүсэлтийн дагуу хийгдсэн баримтууд биш, бодитоор талуудын хүсэл зоригийн дагуу байгуулагдсан тул хариуцагчийн уг гомдол үндэслэлгүй.

7.3. Мөн Эвлэрлийн гэрээ, "Эвлэрлийн гэрээний нэмэлт гэрээ", "Эвлэрлийн гэрээний нэмэлт нэмэгдсэн өртгийн албан татварын асуудлаар төлбөр төлөх хэлцэл" зэрэг нь түрээсийн маргаантай огтхон ч холбогдолгүй, өөр эрх зүйн харилцаа.

7.4. Зээлийн гэрээнд хариуцагчийг төлөөлж нэхэмжлэгчийн гэр бүлийн хүн болох Х.Г... гарын үсэг зурж баталгаажуулсан учир түрээсийг төлөхгүй гэх хариуцагчийн үндэслэл ойлгомжгүй байна.

Хэсэг хугацаанд "Б.... ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар Х.Ганбаатар ажиллаж байсан нь энэхүү маргаантай огт холбоогүй. "Б...ХХК-д Х.Г... нь хувьцаа эзэмшдэггүй, албан тушаал хашдаггүй тул хуулийн этгээдийн хувьд хамааралгүй.

7.5 2019 оны 08 дугаар сарын 31-ний өдөр талууд "Тооцоо нийлсэн акт"-ыг баталгаажуулж, уг актад 2018 оны 12 дугаар сараас 2019 оны 08 дугаар сар хүртэлх үл хөдлөх эд хөрөнгийг эзэмшиж, ашигласан цахилгааны төлбөрийг 13,145,538.277 төгрөг, 2017, 2018, 2019 оны түрээсийн төлбөрийн үлдэгдлийг 516,384,007 төгрөг гэж тус тус тооцоо нийлсэн.

Уг тооцоондоо "Б... ХХК-ийн 2018 онд ашиглаагүй өрөөний түрээс 1,980,000 төгрөгийг хасаж, 2017 оноос 2019 оны түрээсийн нийт төлбөрийг 514,404,007 төгрөгөөр тооцож, нийт үлдэгдлийг 527,549,538.277 төгрөг гэсэн байдаг.

Давж заалдах гомдлын нэг үндэслэл тухайн объектыг зориулалтын дагуу ашиглаж, аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулаагүй болох нь гэрч Э.М...ын мэдүүлгээр нотлогдсон гэжээ.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.2 дахь хэсэгт "Хэргийн нотлох баримт нь ... гэрчийн мэдүүлэг, бичмэл ба цахим баримт, эд мөрийн баримт, эсхүл баримт бичиг, зэрэг нотолгооны хэрэгслээр тогтоогдоно" гэж заасан байх тул гэрч Э.М...ын мэдүүлэг нь дангаараа уг объектыг түрээслэн үйл ажиллагаа явуулаагүй гэдгийг бүрэн нотлохгүй.

Хариуцагч түрээслэн үйл ажиллагаа явуулсан болох нь талуудын хооронд 3 жил дараалан байгуулагдсан Түрээсийн гэрээ, гэрээ сунгах хоёр хүсэлт, тооцоо нийлсэн акт, "Б..." ХХК-ийн ажилтан Г.Г...ийн мэдүүлэг, харуулын ээлж хүлээлцэх рапортын дэвтэр зэрэг бусад нотолгооны хэрэгслээр хангалттай тогтоогдож байна.

Иймд анхан шатны шүүхээс 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 03 дугаар сар дуустал хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг эзэмшилдээ байлгаж байсан байна гэж дүгнэсэн нь зөв.

7.6. 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн Түрээсийн гэрээ нь хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусаагүй 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний гэрээний төлбөрийн тооцоог 2019 оны 08 дугаар сарын 31-ний "Тооцоо нийлсэн акт"-аар баталгаажуулсан тул уг тооцоо нийлсэн хугацаанаас хойш уг гэрээний хөөн хэлэлцэх хугацааг дахин эхэлж, тооцно.

Гагцхүү, талуудын хооронд байгуулсан "Түрээсийн гэрээ"-нүүд үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар бүртгэгдээгүйгээс хожим хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болсон боловч уг гэрээнүүдээр түрээслүүлэгч болох "Б... ХХК аль хэдийн түрээсийн объектыг эзэмшүүлж, ашиглуулж гэрээний үүргээ бүрэн гүйцэтгэсэн, харин түрээслэгч "Б... ХХК аль хэдийн түрээсийн объектыг эзэмшиж, ашигласан. Үүнийг цаг хугацааны хувьд буцаах боломжгүй.

Иймд хариуцагчийн гаргасан давж заалдах гомдол үндэслэлгүй байх тул давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

  1. Давж заалдах шатны шүүх хариуцагчийн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянан үзээд, гомдлыг хангахгүй орхиж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т зааснаар шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулж, шийдлийг хэвээр үлдээв.

  2. Нэхэмжлэгч Б... ХХК нь хариуцагч Б... ХХК-д холбогдуулан 1,045,795,927 төгрөг гаргуулахаар шаардсан боловч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн шаардлагаас үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн гэх 38,664,720 төгрөг, тоног төхөөрөмжийн түрээсийн төлбөр 129,360,000 төгрөг, нийт 168,024,000 төгрөг гаргуулах шаардлагаа багасгаж, 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 03 дугаар сарыг дуусталх түрээсийн төлбөр 581,276,000 төгрөг, алданги 278,560,000 төгрөг, 2019 оны цахилгааны төлбөр 17,935,207 төгрөг, нийт 877,771,207 төгрөг гаргуулахаар шаардлагаа тодорхойлсныг хариуцагч эс зөвшөөрч талуудын хооронд 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, мөн 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр, 2018 оны 11 дүгээр сарын 01 өдөр байгуулагдсан түрээсийн гэрээнүүдийг Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2, 56.1.3, 56.1.8-д заасан хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгохоор сөрөг нэхэмжлэл гарган маргажээ. /1хх. 1-3, 101-103, 146-147 дугаар тал/

3. Хэргийн үйл баримт ,шүүхийн шийдвэрийн талаар:

3.а. Талуудын хооронд 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр байгуулагдсан түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч Б...ХХК нь Хан-Уул дүүрэг, .... дугаар хороо, Чингисийн өргөн чөлөө-94 хаягт байрлах барилгын .... давхарын 160 м.кв талбайг конторын зориулалтаар, 3 давхарт байрлах 100 м.кв талбайг ажилчдын амьдрах байрны зориулалтаар, цехийн барилгын 1 давхарт байрлах 2,206 м.кв талбайг цехийн зориулалтаар түрээслэгч Б... ХХК-ийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахад нь зориулж, 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацаанд шилжүүлэх, түрээслэгч Б... ХХК нь түрээсийн төлбөрт нэг сарын 16,423,000 төгрөгийг төлөхөөр тохиролцжээ. /1хх. 34-36 дугаар тал/

3.б. Мөн 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч Б... ХХК нь Хан-Уул дүүрэг, .... дугаар хороо, Чингисийн өргөн чөлөө-94 хаягт байрлах барилгын .... давхарын 192 м.кв талбайг конторын зориулалтаар, 2 давхарт байрлах 90 м.кв талбайг конторын зориулалтаар, 3 давхарт байрлах 100 м.кв талбайг ажилчдын амьдрах байрны зориулалтаар, цехийн барилгын 1 давхарт байрлах 2,206 м.кв талбайг цехийн зориулалтаар түрээслэгч Б... ХХК-ийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахад нь зориулж, 2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацаанд шилжүүлэх, түрээслэгч Б.... ХХК нь түрээсийн төлбөрт нэг сарын 18,436,000 төгрөгийг төлөхөөр тохиролцжээ. /1хх 37-40 дугаар тал/

3.в. Түүнчлэн 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч Б... ХХК нь Хан-Уул дүүрэг, .... дугаар хороо, Чингисийн өргөн чөлөө-94 хаягт байрлах барилгын .... давхарын 192 м.кв талбайг конторын зориулалтаар, 2 давхарт байрлах 90 м.кв талбайг конторын зориулалтаар, 3 давхарт байрлах 100 м.кв талбайг ажилчдын амьдрах байрны зориулалтаар, цехийн барилгын 1 давхарт байрлах 2206 м.кв талбайг цехийн зориулалтаар түрээслэгч Бүрэн констракшн ХХК-ийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахад нь зориулж, 2018 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацаанд шилжүүлэх, түрээслэгч Б... ХХК нь түрээсийн төлбөрт нэг сарын 15,301,000 төгрөгийг төлөхөөр тохиролцжээ. /1хх. 41-43 дугаар тал/

3.г. Дээрх гэрээнүүдийн 1 дүгээр зүйлийн 1.4-т түрээслэгч нь түрээсийн талбайд ногдох сар бүрийн дулаан, цахилгааны төлбөрийг суурилуулсан тоолуурын заалтын дагуу хэрэглэсэн хэмжээгээр төлнө гэж тус тус тохиролцсон. /1хх 34-48 дугаар тал/

3.д. Анхан шатны шүүх нэхэмжлэлээс илүү нэхэмжилсэн 480,425,669 төгрөгт холбогдох шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэснийг Б... ХХК хүлээн зөвшөөрсөн, давж заалдах журмаар гомдол гаргаагүй.

4.Зохигч талуудын хоорондын хэлцэл хүчин төгөлдөр эсэх, дээрхи үл хөдлөх хөрөнгүүдийн ашигласан хугацаа, түрээсийн төлбөр, зардал төлөх үндэслэлтэй эсэхэд маргаж байна.

4.а. Анхан шатны шүүх талуудын хоорондын гэрээ Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3 дахь хэсэгт зааснаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй тул мөн хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4 дэх хэсэгт зааснаар хүчин төгөлдөр бус гэж дүгнэснийг буруутгах боломжгүй.

Хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагаврыг талууд Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дахь хэсэгт зааснаар харилцан буцаах замаар арилгах үүрэгтэй ба нэхэмжлэгчийн түрээсийн талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг хариуцагч буцаан өгсөн үйл баримт тогтоогдсон гэж анхан шатны шүүхээс зөв дүгнэсэн.

4.б. Гэхдээ хариуцагч Б... ХХК нь дээрх түрээсийн байрыг 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 3 дугаар сарыг дуустал түрээсэлсэн болох нь хэрэгт авагдсан харуулын ээлж хүлээлцэх рапортын дэвтэр болон гэрч Г.Г...гийн мэдүүлэг, талуудын тайлбар зэргээр тогтоогдсон, талууд энэ асуудлаар маргаангүй гэж дүгнэснийг эс зөвшөөрч 2019 оны 3 дугаар сард байрыг чөлөөлсөн талаар давж заалдах гомдол гаргажээ./2хх 90-91 дүгээр тал/

Анхан шатны шүүх хариуцагч түрээсийн байр талбайг бодитойгоор ашигласан, нэгэнт ашигласан ашиглалтыг буцаах боломжгүй тул хариуцагч нь хөрөнгийг ашигласан хугацааны төлбөрийг нэхэмжлэгчид төлөх үүргээс чөлөөлөгдөх үндэслэлгүй талаар дүгнэж,

2017 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 3 дугаар сарыг дуусталх хугацааны төлөгдөөгүй түрээсийн төлбөрт 384,200,000 төгрөгийг гаргуулахаар шийдвэрлэснийг буруутгах боломжгүй. Хариуцагч нь гэрч Г.Г...ийн мэдүүлгийг эргэлзээтэй гэж тайлбарлах боловч харуулын ээлж хүлээлцэх рапортын дэвтэр, нэхэмжлэгчийн тайлбарыг няцааж чадаагүй. /2 хх 67-71 дүгээр тал, рапортын дэвтэр/

4.в. Б...ХХК нь 3 удаагийн түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл, талуудын хоорондын хамтран ажиллах гэрээг халхавчлах зорилгоор хийгдсэн, талууд хэд хэдэн төсөл дээр хамтран ажиллахаар тохиролцож, хөрөнгө оруулалтаа мөнгөн болон мөнгөн бус хэлбэрээр гаргахаар тохирсон гэж тайлбарласан.

Хариуцагч нь Б... ХХК хөрөнгө оруулалтын хэлбэрийг мөнгөөр бус өөрийн эзэмшлийн объектод үйл ажиллагаа явуулах нөхцөлөөр хангах байдлаар хийсэн гэжээ.

Анхан шатны шүүх түрээсийн гэрээнүүд нь Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.2, 56.1.3-т заасан хүчин төгөлдөр бус байх хэлцлийн шинжийг агуулсан гэх үндэслэл тогтоогдоогүй гэж зөв дүгнэсэн. Учир нь хэрэгт авагдсан хуулийн хүчин төгөлдөр шүүхийн шийдвэрт тусгагдсан эвлэрлийн гэрээнд болон төлбөр барагдуулах гэрээнд түрээсийн гэрээний талаар хамааралтай заалт байхгүй байна. /1хх 52-66 дугаар тал/

Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.1 дэх хэсэгт зааснаар гэрээг тайлбарлахдаа түүний үгийн шууд утгыг анхаарах юм.

Хариуцагчийн дээрхи түрээсийн гэрээнүүд тасралтгүй үргэлжилж байгаа буюу сунгалт хийгдсэн гэрээнүүд биш, зөвхөн санхүүгийн баримтад шаардлагатай байсан тул хүсэлтийн дагуу хийгдсэн гэх тайлбар үл хөдлөх хөрөнгүүдийг бодитойгоор эзэмшиж байсан байдлаар нь үгүйсгэгдэнэ. Хэрэгт талууд хамтран ажилласан гэх, хураамж буюу хөрөнгө оруулалт хэлбэрээр байрандаа суулгаж ашиглуулсан гэдгийг шууд нотолсон баримт авагдаагүй.

4.г. Анхан шатны шүүхээс 2016 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацааны төлөгдөөгүй цахилгааны төлбөрт 13,145,538 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулж шийдвэрлэсэн нь зөв. Хүчин төгөлдөр бус хэлцлийн үр дагаврыг талууд Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дахь хэсэгт зааснаар хэлцлээр шилжүүлсэн зүйлээ харилцан буцаах замаар арилгах үүрэгтэй. Нэгэнт бусдын өмчлөлийн хөрөнгийг ашигласан, ашиглалтыг буцаах боломжгүй тул Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1, 492.1.1 дэх хэсэгт зааснаар зарцуулсан цахилгааны төлбөр 13,145,538 төгрөгийг төлөх үүрэгтэй.

4.д. Мөн анхан шатны шүүхээс Иргэний хуулийн 493 дугаар зүйлийн 493.9 дэх хэсэгт зааснаар буцаан шаардах шаардлагад энэ хуулийн 232 дугаар зүйл хамаарахгүй тул нэхэмжлэлээс алдангийн 278,560,000 төгрөгийг хариуцагч Б... ХХК-иас шаардах эрхгүй гэж хууль хэрэглээний хувьд зөв дүгнэжээ.

5. Хариуцагч нь дээр дурдсанаар гэрээнүүд зөвхөн санхүүгийн баримтад шаардлагатай байсан тул хийгдсэн, объектийг 2019 оны дунд хүртэл эзэмшиж байсан, гэрчийн мэдүүлэг эргэлзээтэй, өмнө нь эвлэрлийн гэрээ байгуулж, ямар нэг төлбөрийн үлдэгдэлгүй талаар харилцан тохирсон, хэрэгт авагдсан 200,000,000 төгрөгийн зээлийн гэрээний мөнгөө хэрхэн өгсөн талаар баримт гаргаж өгөөгүй, обьектийг зориулалтын дагуу ашиглаж, аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулаагүй болох нь гэрч Э.М...ын мэдүүлгээр нотлогдоно, 2016 оны түрээсийн гэрээний хувьд гомдлын шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэсэн үндэслэл дурдаж давж заалдах журмаар гомдол гаргасан.

5.а. Дээр дурдсан үндэслэлүүдэд давж заалдах шатны шүүхээс гомдолд хариу өгсөн.

5.б. Хариуцагч нь 2016 оны түрээсийн гэрээний хувьд гомдлын шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн гэх боловч нэхэмжлэгч нь хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацааны дотор нэхэмжлэлээ гаргасан байна. /1хх 1-3 дугаар тал/

5.в. Мөн нэхэмжлэгч сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн гэх агуулгаар гомдол гаргажээ. Хэлцэл хэлбэрийн шаардлагын хувьд үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй тухайд нэхэмжлэгч маргаагүй.

6. Анхан шатны шүүх Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дахь хэсэгт зааснаар хариуцагч нь хэлцлээр шилжүүлсэн зүйлээ харилцан буцаах, боломжгүй бол үнийг төлөх үүрэгтэй талаар зөв дүгнэсэн боловч хуулийн дээрх зохицуулалтыг шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсэгт үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжсөн заалтын хамт баримталсан алдааг залруулах нь зүйтэй.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулж, шийдлийг хэвээр үлдээв. Хариуцагчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг хангах үндэслэлгүй байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

  1. Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 183/ШШ2023/01507 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтаас Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 гэснийг хасаж, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

  2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 2,144,678 төгрөгийг хэвээр үлдээсүгэй.

  3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3, 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

  4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт тус тус зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ  Д.ДЭЛГЭРЦЭЦЭГ

 

ШҮҮГЧИД  Т.БАДРАХ

 

Ш.ОЮУНХАНД