М гийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

          Монгол Улсын Дээд шүүхийн шүүгч Ц.Амарсайхан даргалж, шүүгч Г.Алтанчимэг, П.Золзаяа, Г.Цагаанцоож, Д.Цолмон нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар      

            Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

            2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 101/ШШ2018/00727 дугаар шийдвэр,

            Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

            2018 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 1001 дүгээр магадлалтай,

                                                                                                           

            М гийн нэхэмжлэлтэй,

            Д , “М ” ХХК-д холбогдох

            Түрээсийн гэрээний үүрэгт 74,718,199.00 төгрөг гаргуулах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй,

            2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоолгох тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

            Хариуцагч Д ийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг үндэслэн

            Шүүгч Д.Цолмонгийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

            Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч С.Даваасүрэн, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Ган-Од, нарийн бичгийн дарга Э.Боролдой нар оролцов.

        Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нарын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт: М гийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүргийн 6 дугаар хороо Ойн булгийн 6 тоот хаягт байршилтай үйлдвэр үйлчилгээний зориулалттай 704.55 м.кв талбайтай ажлын байрыг хариуцагч Д  сургуулийн үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор 2016 оны 01 сарын 19-ний өдрийн №16/02 тоот гэрээгээр 2016 оны 02 сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 01 сарын 31-ний өдөр хүртэл түрээслэхээр гэрээ байгуулсан. Түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 01 сарын 31-ний өдөр хүртэл үргэлжлэх ёстой байтал 2017 оны 08 сарын 10-ны өдрөөс урьдчилан мэдэгдэхгүйгээр гэрээг цуцалсан тул Түрээсийн гэрээний 6.3-т зааснаар 1 сарын түрээсийн төлбөр буюу 14,212,000 төгрөг түрээслүүлэгч талд үлдэнэ. 2017 оны 04 сарын 15-ны байдлаар түрээсийн үлдэгдэл 10,184,375 төгрөг, 5 дугаар сард 13,112,000 төгрөг, 2017 оны 6 дугаар сард 14,212,000 төгрөг, 2017 оны 7 дугаар сард 14,212,000 төгрөг, 2017 оны 8 дугаар сарын 01-ээс 07-ныг дуустал 3,316,133 төгрөг, нийт 55,036,508 төгрөг нэхэмжилснээс сүүлд гаргасан баримтуудыг үндэслэн шаардлагаа багасгаж, түрээсийн төлбөрт 49,812,133 төгрөг, алданги 24,906,066 төгрөг, нийт 74,718,199 төгрөгийг хариуцагчаас нэхэмжилж байна. Энэ дүнд нэхэмжилсэн 4 ширхэг камерийн үнэ 1,200,000 төгрөг ороогүй хассан. Иймд хариуцагч Д ээс төлбөрт 49,812,133 төгрөг, алданги 24,906,066 төгрөг, нийт 74,718,199 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч Д  болон өмгөөлөгч Ц.Ган-Од нарын шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбарт: Сая нэхэмжлэгчид камерийг буцааж өгсөн баримтыг шүүхэд өгсөн. Нэхэмжлэгчийн 2017 оны 04 сарын 15-ны өдрийн байдлаар 10,184,375 төгрөгийн өр огт байхгүй, энэ хүртэл хугацааны төлбөрийг төлж дууссан. Анх түрээслэж эхэлсэн 2016 оны 02 сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 04 сарын 01-ний өдөр хүртэл сар бүр 14,212,000 төгрөг төлөх гэрээгээр 198,968,000 төгрөг, нэхэмжлэгчтэй тохиролцон төлбөрийг 2017 оны 04 сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 05 сарын 01-ний өдөр хүртэл 11,000,000 төгрөг, анх түрээслэхэд барьцаа 14,212,000 төгрөг, нийт 224,180,000 төгрөгийг түрээсийн төлбөрт нэхэмжлэгч талд төлсөн. 2017 оны 5 дугаар сарын түрээс 11,000,000 төгрөгийг барьцааны 14,212,000 төгрөгөөс суутган тооцсон гэж үзэж байна. 2017 оны 6 сар болон 7 сард түрээслээгүй тул төлбөр төлөх ёсгүй. 2017 оны 05 сарын 06-нд нэхэмжлэгчийн нягтлан бодогч Ш.Одбаяр манай зөвшөөрөлгүйгээр байрны хаалгыг эвдэн цоож, түлхүүрийг сольсон байсан тул цаашид суух боломжгүйгээ илэрхийлэн 1 сарын дараа нүүн гарахаа мэдэгдсэн. 2017 оны 06 сарын 10-ны өдөр байрыг чөлөөлөн нэхэмжлэгчийн нягтлан бодогч Ш.Одбаярт түлхүүрийг хүлээлгэн өгөх хүсэлт гаргасан ч нэхэмжлэгч М  гадаадад яваа гэсэн шалтгаанаар хүлээн аваагүй ч тэр өдөртөө нэхэмжлэгчийн тал цоож түлхүүрээ сольсон учир түүнээс хойш уг байрыг ашиглаагүй. Түүнчлэн 2017 оны 5 сард түрээсийн байрыг буцааж өгөх талаар ярихад Ш.Одбаяр нь наад байрыг чинь хүлээж авах хүн байхгүй, М  нь гадаадад явж байгаа гэж хэлсэн. Гэрч нараас хууль сануулж мэдүүлэг авсан. Б.Чагдаржав гэж хүн хүлээлгэж өгсөн. Энэ хүн нь Ц.Монголгал хүлээлгэж өг гэсэн тул хүлээлгэж өгсөн байдаг. Засвар үйлчилгээний тухайд барьцаа хөрөнгө орохгүй гэж байгаа бол барьцаа хөрөнгийг нь яах гээд байна. Хариуцагч нэхэмжлэлээс 3,860,000 төгрөгийн шаардлагыг зөвшөөрч, бусад шаардлагаас татгалзаж байна гэжээ.

Хариуцагч “М ” ХХК-ийн шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбарт: Манай компани нь иргэн М тай орон байрны түрээсийн гэрээ байгуулаагүй бөгөөд энэ хэргийн хариуцагч биш, төлбөрийг зөвшөөрөхгүй гэжээ.

Хариуцагч Д ийн шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлд: Нэхэмжлэгч нь хариуцагчийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүргийн 6 дугаар хороо, Ойн булгийн 6 тоот хаягт байршилтай, үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2016 оны 01 сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот "Түрээсийн гэрээ”-гээр түрээслэсэн. Уг гэрээгээр барилгыг 2016 оны 02 сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 01 сарын 31-ний өдрийг хүртэл 2 жилийн хугацаатайгаар, түрээсийн 1 сарын төлбөрийг 14,212,000 төгрөгөөр, нэг сарын түрээсийн төлбөртэй тэнцэх мөнгийг нэхэмжлэгчид барьцаалахаар тус тус тохиролцсон. Нэхэмжлэгч объектыг 2016 оны 02 сарын 10-ны өдөр хариуцагчид акт үйлдэлгүйгээр хүлээлгэн өгч, хариуцагч обьектыг бүхэлд нь сургалтын төвийн зориулалтаар 2017 оны 06 сарын 10-ны өдөр хүртэл ашигласан. Хариуцагч обьектыг нийт 16 сар ашигласан бөгөөд ашиглаагүй хугацааны түрээсийн төлбөрийг төлөх үндэслэлгүй. Иймд зохигч бие даасан бүртгэлтэй объектыг түрээслэх гэрээ байгуулсан боловч түүнийгээ хуулийн дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй тул тэдний байгуулсан 2016 оны 01 сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцож өгнө үү. Гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцсоны эрх зүйн үр дагавар болох түрээсийн байрыг харилцан буцааж өгсөн, түрээслэхээ зогсоосон өдрөөс хойших буюу ашиглаагүй хугацаанд ногдох төлбөрийг нөхөн төлөх үндэслэлгүй тул хариуцагчийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгөхийг тус тус хүсье гэжээ.

Нэхэмжлэгч М гийн сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан хариу тайлбарт: Нэхэмжлэгч нь обьектыг 2017 оны 06 сарын 10-ны өдөр бүрэн суллаж, энэ тухайгаа Ш.Одбаярт мэдэгдсэн ба тэрээр мөн өдрөө хаалганы цоожоо сольсон гэсэн байна. 2017 оны 06 сарын 10-ны өдөр байрыг сулласан талаар түрээслүүлэгч талын төлөөлөгч Ш.Одбаярт огт мэдэгдээгүй. Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусд тооцох сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд уг гэрээний гол нөхцөлийн талаар талууд тохиролцож, тухайн эд хөрөнгийг шилжүүлсэн байх тул талуудын хооронд түрээсийн гэрээ байгуулагдаагүй гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлгүй юм. Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1, 40 дүгээр зүйлийн 40.1-д зааснаар түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлтэй ба талууд байгуулсан гэрээнийхээ хүчин төгөлдөр байдлын талаар маргахгүйгээр гэрээг үргэлжлүүлж, гэрээний үр дагаварыг бий болгосон үр шимийг олж авсан. Түрээсийн гэрээг бүртгүүлэх нь тусдаа хуулиар зохицуулдаг ба эд хөрөнгө өмчлөх болон түүнтэй холбоотой бусад эрхийг бүртгэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.2-т заасныг 2009 онд хүчингүй болгосон байдаг. Тиймээс түрээсийн гэрээнд заасан хуульд өөрөөр заагаагүй бол гэдэг заалт нь тус хуулийн заалт хүчингүй болсноор үгүйсгэгдэж байна гэж үзэж байна. Тиймээс хүчин төгөлдөр мөн тул сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.                                               

Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 101/ШШ2018/00727 дугаар шийдвэрээр: Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасныг баримтлан хариуцагч Д ээс 35,600,131 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч М д олгож, нэхэмжлэлээс 39,118,068 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгч М , хариуцагч Д Цэрэнчимэд нарын хооронд 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулсан 16/02 тоот Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болохыг тогтоож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 57 дугаар зүйлийн 57.1-д зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчийн төлсөн 576,730 төгрөг, хариуцагчийн төлсөн 1,863,400 төгрөгийг улсын орлогод үлдээж, хариуцагч Д ээс 335,950 төгрөг гаргуулж, нэхэмжлэгч М д, нэхэмжлэгч М гаас 1,863,400 төгрөг гаргуулж хариуцагч Д эд тус тус олгож шийдвэрлэжээ.                                               

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2018 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 1001 дүгээр магадлалаар: Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 101/ШШ2018/00727 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагч Д ийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч Д ийн хяналтын журмаар гаргасан гомдолд: Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 101\ШШ2018\00727 тоот шийдвэр болон Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2018 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 1001 тоот магадлалыг эс зөвшөөрч, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1 дэх хэсэгт заасныг үндэслэн энэхүү гомдлыг гаргаж байна.

Нэг. Маргааны гол агуулга. Зохигчид түрээсийн төлбөр тооцох хугацааны талаар маргаж байгаа бөгөөд тус хугацаанаас шууд хамаарч төлбөрийн хэмжээ өөрчлөгдөх юм. Тодруулбал, нэхэмжлэгч буюу түрээслүүлэгч нь түрээсийн байрыг хүлээлцэх акт гэх бичигт хариуцагчийг төлөөлөх эрхгүй этгээдээр гарын үсэг зуруулсан гэх 2017 оны 08 сарын 10-ны өдрөөр, хариуцагч буюу түрээслэгч нь эдийн засгийн хүндрэлээс шалтгаалж цаашид түрээсийн төлбөрийг төлөх боломжгүй нөхцөл байдап үүсэж, түрээсийн зүйлийг бүрэн сулласан буюу 2017 оны 06 сарын 10-ны өдрөөр тасалбар болгон түрээсийн төлбөрийг тооцох ёстой гэж тус тус үзэж байгаа болно. Хариуцагч нь түрээсийн зүйлийг бүрэн сулласан өдрөө нэхэмжлэгчид хүлээлгэн өгөх гэсэн боловч нэхэмжлэгч нь Монгол Улсад байхгүйн улмаас хүлээлгэн өгч чадаагүй болно. Хариуцагч нь түрээсийн төлбөрт нийт 224,180,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид төлсөн бөгөөд үлдэгдэл төлбөр болох 3,860,000 төгрөгийг нэхэмжлэгчид төлөхийг хүлээн зөвшөөрч байгаа болно. Анхан болон давж заалдах шатны шүүхүүд түрээсийн зүйлийг хариуцагч ашиглаагүй буюу бүрэн сулласан хугацааны төлбөрт 31,740,131 төгрөг илүү төлүүлэхээр шийдээд байгааг зөвшөөрөхгүй байна. Ашиглаагүй хугацааны төлбөрийг төлөхгүй үндэслэлээ дараах нотлох баримтаар няцааж байна.               

Хоёр. Түрээсийн үйл ажиллагаа зогссон өдрийг тогтоосон нотлох баримтууд. Хариуцагч нь түрээсийн зүйлийг 2017 оны 06 сарын 10-ны өдөр бүрэн сулласан болохыг нотлох гэрч нарын мэдүүлэг, түрээсийн зүйлийг сулласан өдөр хариуцагч нь өөр түрээсийн байранд нүүж орсон тухай түрээслэгчийн тодорхойлолт, нэхэмжлэгч нь Монгол Улсад байхгүй байсан тухай Хил хамгаалах ерөнхий газрын тодорхойлолт зэрэг нотлох баримтууд хавтаст хэрэгт авагдсан болно.

Гурав. Шүүхийн шийдвэрийг зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлүүд. 1. Иргэний хуулийн 205.1. Хууль буюу гэрээнд заасны дагуу аль нэг тал нь гэрээнээс татгалзсан бол талууд гэрээний гүйцэтгэлийг биет байдлаар нь, түүнчлэн гэрээ биелсэнээс олсон ашгийг харилцан буцааж өгөх үүрэгтэй. Өндөр үнэлгээтэй төлбөрийг цаашид төлөх боломжгүй болсон, гэрээнээс татгалзаж байгаагаа нөгөө талдаа мэдэгдэх гэсэн боловч түрээслэгч нь гадаад явсан тул мэдэгдэх, хүлээлгэн өгөх боломжгүй байсан.

2. Шүүх Иргэний хуулийн 492.1 гэж  хуулийн заалтыг буруу хэрэглэсэн гэж үзэж байна. Учир нь бид бусдын хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр олж авсан буюу эзэмшээгүй, харин бүртгүүлээгүй гэрээний үндсэн дээр олж авсан зүйл юм.

3. Мөн хуулийн 220.1. Гэрээ байгуулах үндэслэл болсон нөхцөл байдал гэрээ байгуулсны дараа илтэд өөрчлөгдсөн нь түрээсийн төлбөрт 16 сарын хугацаанд бүгд 224,180,000 төгрөг төлсөн нь сүүлдээ хэт ахадсан, эрхэлж байгаа бизнесийн хүчин чадал, санхүүгийн нөхцөл эрс буурсан, төлж чадахгүйд хүрсэн учраас дээрх хуулийн 220.4. “Гэрээг өөрчлөгдсөн нөхцөл байдалд зохицуулах боломжгүй, эсхүл нөгөө тал нь зөвшөөрөөгүй бол эрх ашиг нь хөндөгдсөн тал гэрээнээс татгалзах эрхтэй” гэж заасны дагуу хуучин түрээсийн гэрээний 1 кв.м талбайн үнээс 10,000,00 төгрөгөөр хямд түрээсийн байранд нүүж орох нь ашигтай, мөн гэрээг үргэлжлүүлэхийг бид зөвшөөрөх боломжгүй гэж үзээд, түүнчлэн өндөр үнээр түрээс төлөх нь эдийн засгийн хувьд эрх ашиг илт хөндөгдөж байсан тул гэрээнээс татгалзах эрхээ эдэлсэн.

4. Иргэний хуулийн 221 дүгээр зүйл. Хүндэтгэн үзэх үндэслэлээр талууд гэрээнээс татгалзах. 221.1 “Хүндэтгэн үзэх үндэслэл байвал урт хугацаатай гэрээний талууд гэрээ дуусгавар болох хугацааг харгалзахгүйгээр гэрээнээс татгалзаж болно.” 221.2 “... эсхүл талуудын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах үүднээс гэрээний хугацааг үргэлжлүүлэх, сунгахыг шаардах боломжгүй нөхцөл байдлыг хүндэтгэн үзэх үндэслэл гэж үзнэ.” Хүндэтгэн үзэх үндэслэл нь манай компанийн эдийн засгийн ашиг сонирхолтой салшгүй холбоотойгоос гадна, зах зээлийн ашигтай байх, өндөр түрээс төлсөөр эцэст нь байр ч үгүй, мөнгө ч үгүй, дампуурахад хүрдэг алтан зарчимд захирагдсанд хамаг учир нь оршино. Иймд Шүүхийн шийдвэр, магадлалаар хариуцагчийг түрээсийн зүйлийг ашиглаагүй хугацааны төлбөрт 31,740,131 төгрөг төлөх ёстой гэж үзсэн нь учир дутагдалтай, үндэслэлгүй юм. Хэргийг хянахдаа гэрч Б.Чагдаржав 2017 оны 08 сарын 10-ны өдөр түрээсийн зүйлийн хаалганы түлхүүрийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчид хүлээлгэж өгсөн болохоос биш гэрээний нэг тал буюу түрээслэгчийг төлөөлж түрээсийн зүйлийг хүлээлгэж өгөөгүй болохоо өөрийн мэдүүлэгтээ дурдсан. Түүнчлэн “Байр хүлээлцэх акт” гэх нэртэй бичигт гэрч Б.Чагдаржав, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.Одбаяр нар гарын үсэг зурсан боловч тэдгээр этгээдүүд нь хуулийн дагуу нэхэмжлэгч болон хариуцагч нарыг төлөөлөх эрхгүй буюу түрээсийн зүйлийг хүлээлцэх эрх бүхий этгээдүүд биш гэдгийг анхаарч үзэхийг хүсье.

Дөрөв. Хяналтын шатны шүүхэд гаргах хүсэлт. Түрээсийн гэрээгээ цуцалж байгаагаа, байрыг чөлөөлсөн болохоо, актаар хүлээлгэн өгөх ёстойгоо мэдэж байсан боловч түрээслэгч гадаад явсан, гадаад дахь хаягийг мэдэхгүй байсан учраас 2017 оны 08 сарын 10-ны өдөр буюу түрээслэгчийн гадаадаас ирсний дараа хожим түрээсийн байрыг хүлээлцсэн акт 2017 оны 08 сарын 10-ны өдөр түрээсийн байрыг хүлээлцсэн актыг нөхөж үйлдсэн юм. Талуудын хооронд байгуулсан “Түрээсийн гэрээ”-г шүүхээс нэгэнт хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоосон тул хууль, шударга ёсны зарчимд нийцүүлэн хариуцагч зөвхөн түрээсийн зүйлийг ашигласан хугацааны төлбөрийг төлөх ёстой, харин огт ашиглаагүй хугацааны төлбөрийг төлөхгүй гэж үзэж байна. Иймд ИХШХШТХ-ийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2 дах хэсэгт заасны дагуу шүүхийн шийдвэр, магадлалд “2017 оны 06 сарын 10-ны өдрөөс хойших, 2017 оны 08 сарын 10-ны өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт илүү нэхэмжилсэн 31,740,131 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгосон нэмэлт, өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэжээ.

                                                            ХЯНАВАЛ:

Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлал Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 116 дугаар зүйлийн 116.2 дахь хэсэгт заасан хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангасан байна.

Нэхэмжлэгч М  нь хариуцагч Д , “М ” ХХК-д холбогдуулан түрээсийн гэрээний  төлбөрт 49,812,133 төгрөг, алданги 24,906,066 төгрөг, нийт 74,718,199 төгрөгийг гаргуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан, хариуцагч нь 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болохыг тогтоолгохоор сөрөг нэхэмжлэл гаргажээ.

Нэхэмжлэгч нь “М ” ХХК-д холбогдуулан гаргасан шаардлагаас шүүх хуралдааны явцад татгалзсан ба тэрээр нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ тайлбарлахдаа “...гэрээний хугацаа 2018 оны 01 сарын 31-ний өдөр хүртэл үргэлжлэх ёстой байтал хариуцагч урьдчилан мэдэгдэхгүйгээр 2017 оны 08 сарын 10-ны өдөр гэрээг цуцалсан тул 2017 оны 04 сарын 15-наас  гэрээ  цуцалсан өдрийг хүртэл түрээсийн төлбөр, алдангийг гаргуулна” гэжээ.

Хариуцагч Д  “...нийт 224,180,000 төгрөгийг түрээсийн төлбөрт төлсөн, үлдэгдэл 3,860,000 төгрөг төлөхийг зөвшөөрнө, 2017 оны 05 сарын 06-нд нэхэмжлэгчийн нягтлан бодогч Ш.Одбаяр байрны түлхүүрийг сольсон байсан тул сарын дараа нүүн гарахаа мэдэгдсэн, 2017 оны 06 сарын 10-ны өдөр байрыг чөлөөлж, түлхүүрийг хүлээлгэн өгөх гэсэн ч М  гадаадад яваа гэсэн шалтгаанаар хүлээн аваагүй, 2017 оны 6, 7 сард түрээслээгүй тул төлбөр төлөх ёсгүй гэж маргасан.

Тэрээр сөрөг нэхэмжлэл гаргахдаа бие даасан бүртгэлтэй объектыг түрээслэх гэрээг хуулийн дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй тул нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болж буй 2016 оны 01 сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот “Түрээсийн гэрээ”-г хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болохыг тогтоолгох, ингэснээр хариуцагч нь түрээсийн байрыг буцааж өгсөн тул ашиглаагүй хугацаанд ногдох төлбөрийг нөхөн төлөх үндэслэлгүй гэжээ. 

2016 оны 1 дүгээр сарын 19-ний өдөр М , Д  нарын хооронд байгуулагдсан 16/02 тоот түрээсийн гэрээгээр Баянзүрх дүүргийн 6 дугаар хороо, Ойн 1 дүгээр гудамжны 6 тоотод байрлах West wing /Вествинг/ төвийн 646 м.кв талбай бүхий, оффис, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2016 оны 2 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдрийг хүртэл хоёр жилийн хугацаатай, нэг сарын 14,212,000 төгрөгийн төлбөртэй байх нөхцлийг талууд харилцан тохиролцож, гарын үсэг зурсан байна.

Хэрэгт авагдсан баримтаас үзэхэд талууд дээрх гэрээний зүйл болох үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгийг бүхэлд нь түрээслэхээр тохиролцсон боловч гэрээг Иргэний хуульд зааснаар улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй байх тул нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болж буй гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэл гэж дүгнэж, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан анхан шатны шүүхийн дүгнэлт Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4-т нийцжээ.

Нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл болсон түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дахь хэсэгт зааснаар уг хэлцлээр шилжүүлсэн зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх үүрэгтэй боловч хариуцагч нь эд хөрөнгийг эзэмшиж, ашиглаж байсан байдлыг нэхэмжлэгчид биет байдлаар буцаах боломжгүй тул анхан шатны шүүх үл хөдлөх эд  хөрөнгийг нэхэмжлэгчид хүлээлгэж өгсөн хугацаагаар, түрээсийн төлбөрийн хэмжээгээр тооцож, нийт 35,600,131.00 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч М д олгохоор шийдвэрлэсэн нь Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1 дэх заалтад нийцсэн байна.

Хэрэгт авагдсан баримт, гэрчийн мэдүүлгээр хариуцагч нь тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2017 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр нэхэмжлэгчид хүлээлгэж өгсөн болох нь тогтоогдсон, дээрх хугацааг тодорхойлсон нэхэмжлэгчийн тайлбар, нотлох баримтыг хариуцагч үндэслэл бүхий баримтаар няцааж чадаагүй гэж шүүх дүгнэхдээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т заасныг зөрчөөгүй байх тул хариуцагчийн энэ үндэслэлээр хяналтын шатны шүүхэд гаргасан гомдлыг хангах боломжгүй юм.

            Анхан шатны шүүх зохигчдын хооронд үүссэн иргэний эрх зүйн маргааныг шийдвэрлэхдээ хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, Иргэний хуулийн хэлцлийн зохицуулалтыг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн байх тул шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн давж заалдах шатны шүүхийг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4-т заасан үүргээ хуульд зааснаар хэрэгжүүлсэн гэж үзнэ.

Иймээс анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалыг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн гаргасан гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж хяналтын шатны шүүх бүрэлдэхүүн тогтоов.

        Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

       1. Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 101/ШШ2018/00727 дугаар шийдвэр, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2018 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 1001 дүгээр магадлалыг тус тус хэвээр үлдээж, хариуцагчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.    

          2. Хариуцагч Д ийн хяналтын журмаар гомдол гаргахад улсын тэмдэгтийн хураамжид 2018 оны 05 дугаар сарын 31-ний өдөр төлсөн 316,651.00 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

                                 ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                           Ц.АМАРСАЙХАН

                                 ШҮҮГЧ                                                   Д.ЦОЛМОН