2018 оны 03 сарын 01 өдөр

Дугаар 101/ШШ2018/00727

Улаанбаатар хот

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Баянзүрх дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Э.Энэбиш даргалж, тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: *******,*******,*******,******* тоотод оршин суух, М.С -ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: *******,*******,*******,******* тоотод оршин суух, Д.Ц

Хариуцагч: *******,,, тоотод оршин байрлах М ХХКнарт холбогдох,

Түрээсийн гэрээний үүрэгт 83,754,508 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Д.Цийн нэхэмжлэгчид холбогдуулан зохигчийн хооронд байгуулсан 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ш.О, өмгөөлөгч С.Д, хариуцагч Д.Цийн өмгөөлөгч Ц.Г, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.О нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч С.Д шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон төлөөлөгч Ш.О шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: М.Сгийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүргийн*******ны тоот хаягт байршилтай үйлдвэр үйлчилгээний зориулалттай 704.55 м.кв талбайтай ажлын байрыг хариуцагч Д.Ц сургуулийн үйл ажиллагаа явуулах зорилгоор 2016 оны 01 сарын 19-ний өдрийн №16/02 тоот гэрээгээр 2016 оны 02 сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 01 сарын 31-ний өдөр хүртэл түрээслэхээр гэрээ байгуулсан. Түрээслэгч түрээсийн байранд орсон цагаас эхлэн гэрээний үүргээ зөрчиж түрээсийн төлбөр төлөх хугацааг байнга хэтрүүлж, хуримтлагдсан түрээсийн төлбөрөө төлөөгүй тул төлбөр төлөх шаардлагыг байнга тавьж байсан. Түрээслэгч түрээсийн гэрээг цуцлах, дуусгавар болгох ямар нэг санал хүсэлт гаргаж, түрээслүүлэгчид мэдэгдээгүй тул 2017 оны 8 сарын эхэн хүртэл түрээсийн гэрээг үргэлжилсэн гэж түрээслүүлэгч бодож байсан. Гэтэл түрээслэгч, түрээслүүлэгчид мэдэгдэлгүйгээр түрээсийн байрнаас зарим эд зүйлсээ зөөж эхэлсэн тул 2017 оны 8 сарын эхээр түрээслүүлэгч удаа дараа шаардаж байж түрээсийн байрыг 2017 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр талууд албан ёсоор актаар хүлээлцсэн.

Энэ өдрийг хүртэл дээрх байдлаар түрээслэгч, түрээсийн гэрээний 3.5, 3.6, 3.14 дэх хэсэг, 4.3, 4.7, 5.1, 6.2 зэрэг маш олон заалтыг ноцтой зөрчсөн болно.

Түрээсийн гэрээний хугацаа 2018 оны 01 сарын 31-ний өдөр хүртэл гэрээ үргэлжлэх ёстой байтал 2017 оны 08 сарын 10-ны өдрөөс урьдчилан мэдэгдэхгүйгээр гэрээг цуцалсан тул Түрээсийн гэрээний 6.3-т зааснаар 1 сарын түрээсийн төлбөр буюу 14,212,000 төгрөг Түрээслүүлэгч талд үлдэнэ. Түрээслэгч мөн өнөөдрийг хүртэл гэрээний 3.6-д заасан үүргээ биелүүлж түрээсийн талбайг цэвэр үзэмжтэй бөгөөд анх хүлээж авсан хэмжээнд үргэлжлүүлэн түрээслүүлэх боломжтой байдлаар түрээслэгчийн эзэмшилд өгсөн бүх түлхүүрийг түрээслүүлэгчид буцаан өгнө гэсэн үүргээ биелүүлээгүй, зарим өрөөнд эд зүйлсээ үлдээгээд цоожлоод явсан хэвээр байна.

Иймд: 2017 оны 4 сарын 15-ны байдлаар түрээсийн үлдэгдэл 10,184,375,

2017 оны 5 сарын түрээс 13,112,000

2017 оны 6 сарын түрээс 14,212,000

2017 оны 7 сарын түрээс 14,212,000

2017 оны 8 сарын 01-ээс 8 сарын 7-ныг дуустал 3,316,133 төгрөг Нийт: 55,036,508 төгрөг нэхэмжилснээс сүүлд гаргасан баримтуудыг үндэслэн шаардлагаа багасгаж, түрээсийн төлбөрт 49,812,133 төгрөг, алданги 24,906,066 төгрөг, нийт 74,718,199 төгрөгийг хариуцагчаас нэхэмжилж байна. Энэ дүнд нэхэмжлэлдээ нэхэмжилсэн 4 ширхэг камерийн үнэ 1,200,000 төгрөг ороогүй, хассан.

Уг түрээсийн байрыг ахлах сургууль, сургалтын төвийн зориулалтаар “” нэрээр явуулж ашиглаж байсан, түрээслэгчээс түрээсийн гэрээг “М ХХК” ХХК-ийн нэр дээр шилжүүлэх хүсэлт гаргаж байсан. Түрээсийн байрыг тухайн үед сургууль ашиглаж байсан одоо манай компани, сургуультай ярь гэсэн тайлбар хийх болсон тул хамтран хариуцагчаар "М ХХК” ХХК-ийг татсан болно. Иймд хариуцагч Д.Цээс төлбөрт 49,812,133 төгрөг, алданги 24,906,066 төгрөг, нийт 74,718,199 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү гэв.

Хариуцагч Д.Ц шүүхэд болон өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч дараах тайлбарыг гаргаж байна. Сая нэхэмжлэгчид камерийг буцааж өгсөн баримтыг шүүхэд өгсөн.

Нэхэмжлэгчийн 2017 оны 04 дүгээр сарын 15-ны өдрийн байдлаар гэх 10,184,375 төгрөгийн өр огт байхгүй, энэ хүртэл хугацааны төлбөрийг төлж дууссан. Анх түрээслэж эхэлсэн 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэл сар тутам 14,212,000 төгрөг төлөх гэрээгээр 198,968,000 төгрөг, нэхэмжлэгчтэй тохиролцон төлбөрийг 2017 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл 11,000,000 төгрөг, анх түрээслэхэд барьцаа 14,212,000 төгрөг, нийт 224,180,000 төгрөгийг түрээсийн төлбөрт нэхэмжлэгч талд төлсөн. 2017 оны 05 дугаар сарын түрээс 11,000,000 төгрөгийг барьцааны 14,212,000 төгрөгөөс суутган тооцсон гэж үзэж байна. 2017 оны 06 болон 07 дугаар сард түрээслээгүй тул төлбөр төлөх ёсгүй.

2017 оны 05 дугаар сарын 06-нд нэхэмжлэгчийн нягтлан бодогч Одбаяр манай зөвшөөрөлгүйгээр байрны хаалгыг эвдэн цоож, түлхүүрийг сольсон байсан тул цаашид суух боломжгүйгээ илэрхийлэн 1 сарын дараа нүүн гарахаа мэдэгдсэн. 2017 оны 06 дугаар сарын 10-ны өдөр байрыг чөлөөлөн нэхэмжлэгчийн нягтлан бодогч түлхүүрийг хүлээлгэн өгөх хүсэлт гаргасан ч нэхэмжлэгч М.С гадаадад яваа гэсэн шалтгаанаар хүлээн аваагүй ч тэр өдөртөө нэхэмжлэгчийн тал цоож түлхүүрээ сольсон учир түүнээс хойш уг байрыг ашиглаагүй тул байрны түрээс гэж нэмж төлөхгүй.

Ш.Одбаяр гэж хүн нь тухайн эд хөрөнгийн цоожийг 2 удаа сольсон байдаг. Түүнчлэн 2017 оны 05 сард түрээсийн байрыг буцааж өгөх талаар ярихад Одбаяр нь наад байрыг чинь хүлээж авах хүн байхгүй нь гадаадад явж байгаа гэж хэлсэн байдаг. Гэрч нараас бол хууль сануулж мэдүүлэг авсан. гэж хүн хүлээлгэж өгсөн. Энэ хүн нь хүлээлгэж өг гэсэн тул хүлээлгэж өгсөн байдаг. Засвар үйлчилгээний тухайд барьцаа хөрөнгө орохгүй гэж байгаа бол барьцаан хөрөнгийг нь яах гээд байна. Түрээсийг байрыг суллах болсон тухай мэдэгдэж байхад хүлээж аваагүй. Хариуцагч нэхэмжлэлээс 3,860,000 төгрөгийн шаардлагыг зөвшөөрч, бусад шаардлагаас татгалзаж байгаа тул нэхэмжлэлийн зөвшөөрснөөс бусад хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох өгөхийг хүсье гэв.

Хариуцагч М ХХКшүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа: Манай компани нь иргэн М.Стай орон байрны түрээсийн гэрээ байгуулаагүй бөгөөд энэ хэргийн хариуцагч биш бөгөөд төлбөрийг зөвшөөрөхгүй гэжээ.

Хариуцагч Д.Ц шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлдээ: Зохигчдын хооронд байгуулагдсан 2016 оны 01-р сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот “Түрээсийн гэрээ”-г хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай.

Нэхэмжлэгч нь хариуцагчийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүргийн*******, Ойн булагийн 6 тоот хаягт байршилтай, үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот "Түрээсийн гэрээ”-гээр түрээсэлсэн. Уг гэрээгээр барилгыг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийг хүртэл 2 жилийн хугацаатайгаар, түрээсийн 1 сарын төлбөрийг 14,212,000 төгрөгөөр, нэг сарын түрээсийн төлбөртэй тэнцэх мөнгийг нэхэмжлэгчид барьцаалахаар тус тус тохиролцсон (Гэрээ 4.5, 5.1, 4.2)

Нэхэмжлэгч объектыг 2016 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдөр хариуцагчид акт үйлдэлгүйгээр хүлээлгэн өгч, хариуцагч объектийг бүхэлд нь сургалтын төвийн зориулалтаар 2017 оны 06 дугаар сарын 10-ны өдөр хүртэл ашигласан.

Зохигч 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот “Түрээсийн гэрээ”-г бичгээр байгуулж, нотариатаар батлуулсан боловч доорх хуулийн заалтуудыг зөрчсөн гэж байна. Үүнд: 1. Иргэний хуулийн 182.1 -д “Улсын бүртгэлд үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрх болон түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийг бүртгүүлнэ”, мөн хуулийн 318.3-д “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ”, мөн хуулийн 318.4-д “Энэ хуулийн 318.3-т заасан шаардлагыг хангаагүй гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна”.

Түүнчлэн зохигч дээрх хуулийн шаардлагуудыг зөрчиж гэрээ байгуулсан тул Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн хүрээнд уг түрээсийн гэрээ хүчин төгөлдөр гэрээ мөн эсэхийг авч үзэх шаардлага гарч байна. Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.8-д “хуулиар тогтоосон хэлбэрийг зөрчсөн ..." хэлцэл хүчин төгөлдөр бус байхаар заасан. Иймд уг гэрээ анхнаасаа хүчин төгөлдөр бус гэрээ гэж үзэж байна.

Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.5 дах хэсэгт “Энэ хуулийн 56.1-д заасан хэлцэл хийсэн талууд нь уг хэлцлээр шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх, боломжгүй бол үнийг төлөх үүрэгтэй” гэж хуульчилж өгсөн байх боловч зохигчид хоорондоо тохиролцож түрээсийн төлбөрийн үнийг тогтоож, хариуцагч объектийг зохих хугацаанд ашигласан тул ашигласан хугацааны төлбөрийг нэхэмжлэгчид төлөхийг зөвшөөрч байна. Хариуцагч объектийг нийт 16 сар ашигласан бөгөөд ашиглаагүй хугацааны түрээсийн төлбөрийг төлөх үндэслэлгүй.

Иймд зохигч бие даасан бүртгэлтэй объектийг түрээслэх гэрээ байгуулсан боловч түүнийгээ хуулийн дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлээгүй тул тэдний байгуулсан 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот “Түрээсийн гэрээ”-г хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцож өгнө үү. Гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцсоны эрх зүйн үр дагавар болох түрээсийн байрыг харилцан буцааж өгсөн, түрээслэхээ зогсоосон өдрөөс хойших буюу ашиглаагүй хугацаанд ногдох төлбөрийг нөхөн төлөх үндэслэлгүй тул хариуцагчийн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгөхийг тус тус хүсье гэжээ.

Нэхэмжлэгч М.С сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан хариу тайлбартаа: Хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь эс зөвшөөрч байна. Нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлдээ дурдсан эдийн засгийн хүндэрсэн тухай асуудал энэ үед ийм асуудал огт яригдаагүй. Харин түрээсийн төлбөрийг буулгаж өгөхийг хүсч байсан ба түрээслүүлэгч М.С гадаадад байгаа гэсэн зүйлийг л түрээслэгч талд хэлж байсан.

Нэхэмжлэгч нь объектийг 2017 оны 06 дугаар сарын 10-ны өдөр бүрэн суллаж, сулласан тухайгаа Ш. мэдэгдсэн ба тэрээр мөн өдрөө хаалганы цоожоо сольсон гэсэн байна. 2017 оны 06 дугаар сарын 10-ны өдөр байрыг сулласан талаар түрээслүүлэгч талын төлөөлөгч Ш. огт мэдэгдээгүй. Мэдээгүй болохоор юу гэж цоож солих вэ, цоожоо сольчихсон бол 2017 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр түлхүүр юу гэж актаар хүлээлцэх вэ ? 2017 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр хүртэл түрээсийн байрны түлхүүр түрээслэгчид хадгалагдаж байсан тул Түрээслүүлэгч нэвтрэх ямар ч боломж байхгүй байсан юм.

Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бусад тооцох сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд талууд Иргэний хуулийн 196 дугаар зүйлийн 196.1.1 дэх хэсэгт зааснаар уг гэрээний гол нөхцөлийн талаар талууд тохиролцож, тухайн эд хөрөнгийг шилжүүлсэн байх тул талуудын хооронд түрээсийн гэрээ байгуулагдаагүй гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлгүй юм. Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1, 40 дүгээр зүйлийн 40.1-д зааснаар түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлтэй ба талууд байгуулсан гэрээнийхээ хүчин төгөлдөр байдлын талаар маргахгүйгээр гэрээг үргэлжлүүлж, гэрээний үр дагаврыг бий болгосон үр шимийг олж авсан. Сөрөг нэхэмжлэлийн агуулга болон түүнд дурдсан шаардлагууд нь хоорондоо зөрчилтэй бөгөөд түрээсийн гэрээ байгуулсны дагуу түрээсийн харилцаа явагдсан асуудлаа хүлээн зөвшөөрч байрыг ашиглаж, түрээсийн төлбөр төлсөн хэрнээ, түрээсийн гэрээгээ хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах гээд байдаг, түрээсийн байрыг харилцан хүлээн авч ашиглачихаад хүссэн үедээ дураараа гараад явчихсанаа зөвтгөөд түрээсийн байрны түлхүүрийг ч өгөхгүй хаашаа нүүснээ ч мэдэгдээгүй байж ашиглаагүй хугацааны түрээсийн төлбөрөө төлөхгүй ёстой юм гэж байгаа нь Талуудын хооронд байгуулсан Түрээсийн гэрээ, Монгол Улсын Иргэний хуулийг ноцтой зөрчсөн, маш хариуцлагагүй хандаж байгааг харуулж байна.

Уг гэрээг хүчин төгөлдөр бус болгоод яах гээд байгаа нь тодорхойгүй. Тэгсэн хирнээ түрээсийн төлбөрийг төлнө гээд байдаг. Түрээсийн гэрээ нь хүчин төгөлдөр ба иргэний хуулийн 318.3-т хуульд өөрөөр заагаагүй бол гэдэг. Энэ түрээсийн гэрээг бүртгүүлэх нь тусдаа хуулиар зохицуулдаг ба эд хөрөнгө өмчлөх болон түүнтэй холбоотой бусад эрхийг бүртгэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.2-т заасныг 2009 онд хүчингүй болгосон байдаг. Тиймээс түрээсийн гэрээнд заасан хуульд өөрөөр заагаагүй бол гэдэг заалт нь тус хуулийн заалт хүчингүй болсноор үгүйсгэгдэж байна гэж үзэж байна. Тиймээс хүчин төгөлдөр мөн тул сөрөг нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч М.С, хариуцагч Д.Ц, М ХХКнарт холбогдуулан түрээсийн төлбөр, камерийн үнэд 83,754,508 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлийг, хариуцагч Д.Ц, нэхэмжлэгчид холбогдуулан зохигчийн хооронд байгуулсан 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийг тус тус гаргажээ.

Хариуцагч Д.Ц нэхэмжлэлээс 3,860,000 төгрөгийн шаардлагыг зөвшөөрч бусад шаардлагаас, хариуцагч М ХХКнэхэмжлэлээс бүхэлд нь, нэхэмжлэгч сөрөг нэхэмжлэлээс бүхэлд нь тус тус татгалзжээ.

Шүүх хуралдааны явцад нэхэмжлэгч, хариуцагч М ХХК ХХК-д холбогдох нэхэмжлэлээс татгалзсан болно.

Үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг, сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэв.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч шаардлагаа багасгаж нэг сарын түрээсийн төлбөрийг 14,212,000 төгрөгөөр тооцон 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэлх 18 сар 7 хоногийн түрээсийн төлбөрт 49,812,133 төгрөг, алданги 24,906,066 төгрөг, нийт 74,718,199 төгрөгийг хариуцагчаас шаардсан.

Нэхэмжлэгч М.С, хариуцагч Д.Цтэй 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулсан 16/02 тоот түрээсийн гэрээний 1.1-д заасан Баянзүрх дүүргийн*******, тоотод оршин байх West wing төвийн 646 м.кв талбай бүхий, оффис, үйлчилгээний зориулалттай үл хөдлөх эд хөрөнгийг хариуцагч Д.Цэд мөн гэрээний 4.5-д зааснаар нэг сарын түрээсийн төлбөрийг 14,212,000 төгрөгөөр, мөн гэрээний 5.1-д зааснаар 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2018 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийг хүртэл хоёр жилийн хугацаатай түрээслүүлэхээр, хариуцагч нь мөн гэрээний 4.1-д зааснаар түрээсийн төлбөрийг төлөхөөр харилцан тохиролцсон тухай гэрээг үндэслэн хариуцагчид холбогдуулан нэхэмжлэл гаргажээ.

Хариуцагч үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2016 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрөөс 2017 оны 04 дүгээр сарыг дуустал 14,212,000 төгрөгөөр, 2017 оны 05 дугаар сараас мөн оны 06 дугаар сарын 10-ны өдөр гарах хүртэл нэг сарын 11,000,000 төгрөг байхаар тохиролцсон, мөн өдөр байрыг сулласан гэж хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд тайлбарлан мэтгэлцэж, маргажээ.

Хариуцагч Д.Ц 2017 оны 11 дүгээр сарын 27-ны өдөр шүүхэд гаргасан тайлбартаа “анх 2016.02.01 өдрөөс түрээсэлж эхэлсэн” гэж дурдсаныг хариуцагч тал хожим үгүйсгэж, түрээсийн төлбөрийг 2017 оны 05 дугаар сараас эхлэн 11,000,000 төгрөг болсныг нотолсон, мөн нэхэмжлэгчийн 2017 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдрийн үл хөдлөх эд хөрөнгө хүлээлцсэн баримтыг няцаасан, үгүйсгэсэн нотолгоог Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-д зааснаар шүүхэд гаргаагүй тул мөн хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.1, 42 дугаар зүйлийн 42.1-д зааснаар хариуцагч Д.Цийн дээрх агуулга бүхий тайлбарыг бодит байдалд нийцсэн гэж үзэж, хариуцагчийн үл хөдлөх эд хөрөнгө ашигласан хугацааг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-нээс 2017 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж тооцох үндэслэлтэй.

Хариуцагч үл хөдлөх эд хөрөнгийн түрээсийн төлбөрт /нэг сарын барьцаа 14,212,000 төгрөгийг оролцуулан/ нийт*******,532,000 төгрөг төлсөн талаар хариуцагчийн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарыг нэхэмжлэгч маргаагүй.

Зохигчийн хооронд Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1-д зааснаар түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзэхээр боловч түрээсийн гэрээний харилцаанд гэрээний талууд түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулж, улсын бүртгэлд бүртгүүлэх үүрэгтэй бөгөөд гэрээг улсын бүртгэлд бүртгүүлснээр талуудад эрх, үүрэг үүсч гэрээ хүчин төгөлдөр болдог. Ийнхүү хэлбэржээгүй хэлцэл нь Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4-т зааснаар хуульд заасан хүчин төгөлдөр байх нөхцөл, шаардлагыг хангаагүй үндэслэлээр хүчин төгөлдөр бусад тооцогдох ба түүнээс гарах үр дагавар нь хүчин төгөлдөр гэрээний үүргийг нэхэмжлэгч, хариуцагчийн харилцан шаардах эрхтэй харьцуулахад өөр байдаг.

Дээр дурдсанаар нэхэмжлэгч М.С, хариуцагч Д.Ц нарын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээ нь улсын бүртгэлд бүртгэгдэж хуулийн хүчин төгөлдөр болоогүй тул шүүх тус гэрээг Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4-т зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцэл болохыг тогтоож, нэхэмжлэгчийн энэхүү гэрээний дагуу хариуцагчаас шаардаж буй үндэслэл нь хуульд нийцээгүй гэж үзэж, энэ талаар гаргасан хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлтэй байна.

Хариуцагч зохигчийн хооронд байгуулсан 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 16/02 тоот Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэлд тооцох шаардлагаас гадна гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцсоны үр дагаварт нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгохыг хүссэнийг нэхэмжлэлийн бие даасан шаардлага гэж үзэхгүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

Хэдийгээр нэхэмжлэгчийн шаардах эрхийн үндэслэл нь хуульд нийцээгүй боловч нөгөө талаар шүүх хариуцагчийг бусдын эд хөрөнгийг үнэ төлбөргүй ашиглах, үндэслэлгүйгээр хөрөнгөжих боломжийг нээж болохгүй.

Зохигчийн хооронд байгуулсан гэрээ хүчин төгөлдөр бус болсон нь нэхэмжлэгчийн хувьд гэрээний үүргийг бус, харин хариуцагч, нэхэмжлэгчийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг ашигласан хугацааны үнийг мөнгөн хэлбэрээр төлөх үүрэг хүлээхийг, нэхэмжлэгч шилжүүлсэн хөрөнгө, түүний үнийг буцаан шаардах эрхтэй болохыг Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1-д хуульчлан зохицуулжээ.

Иймд зохигчийн хооронд түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн, хариуцагч гэрээний үүргээ биелүүлэх үүрэгтэй бус харин зохигчийн хооронд үүссэн гэрээний харилцааг шүүх хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоосноор хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн Баянзүрх дүүргийн*******, тоотод оршин байх 704.55 м.кв талбай бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэлх 18 сар 7 хоногийн хугацаанд эзэмшиж ашигласны хөлсөө хуульд зааснаар буюу Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасны дагуу нэхэмжлэгчид төлөх үүрэгтэй.

Шүүх зохигчийн хооронд байгуулсан гэрээг хүчин төгөлдөр бус болохыг тогтоосон тул нэхэмжлэгч, хариуцагчаас 24,906,066 төгрөгийн алдангийг 2016 оны 16/02 тоот гэрээг үндэслэл болгон нэхэмжилснийг хангах үндэслэлгүй.

Хэргийн оролцогчийн шүүхэд болон шүүх хуралдааны явцад гаргасан тайлбарт тус үл хөдлөх эд хөрөнгийн нэг сарын хөлсийг талууд анх 14,212,000 төгрөгөөр тохиролцож байсан талаар хэн аль нь маргаагүй, хариуцагч 2017 оны 05 дугаар сараас 11,000,000 төгрөг болсныг нотлоогүй тул хариуцагч Д.Цийн нийт ашигласан хугацаа 18 сар /14,212,000х18=255,816,000/-ийн хөлс 255,816,000 төгрөг, 7 хоног /14,212,000/30=473,733. 473,733х7=3,316,131/-ийн хөлс 3,316,131 төгрөг, нийт /255,816,000+3,316,131=259,132,131/ 259,132,131 төгрөгөөс хариуцагчийн төлсөн*******,532,000 төгрөгийг /259,132,131-223,532,000=35,600,131/ хасч 35,600,131 төгрөгийг хариуцагч Д.Цээс гаргуулан нэхэмжлэгч М.Сд олгож, нэхэмжлэлээс 39,118,068 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.1, 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1. Иргэний хуулийн 492 дугаар зүйлийн 492.1.1-д заасныг баримтлан хариуцагч Д.Цээс 35,600,131 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгч М.Сд олгож, нэхэмжлэлээс 39,118,068 төгрөгийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.4-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгч М.С, хариуцагч Д.Ц нарын хооронд 2016 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулсан 16/02 тоот Түрээсийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус байх хэлцэл болохыг тогтоосугай.

3. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 57 дугаар зүйлийн 57.1-д зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчийн төлсөн 576,730 төгрөг, хариуцагчийн төлсөн 1,863,400 төгрөгийг улсын орлогод үлдээж, хариуцагч Д.Цээс 335,950 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч М.Сд, нэхэмжлэгч М.Сгаас 1,863,400 төгрөг гаргуулж хариуцагч Д.Цэд тус тус олгосугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомд ол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                              Э.ЭНЭБИШ