2017 оны 05 сарын 29 өдөр

Дугаар 182/ШШ2017/01222

Улаанбаатар хот

 

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Чингэлтэй дүүргийн иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Ц.Алтанцэцэг даргалж, тус шүүхийн танхимд хийсэн  хуралдаанаар

 

Нэхэмжлэгч: Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар сумын Буур хээр 8-р баг, 4 дүгээр хэсэг 034 тоотод оршин суух Доржлхагвын Чойжамц/МЮ74121351/-ын нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: Чингэлтэй дүүргийн 1-р хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө-1, Монголын цахилгаан холбоо ХК/РД: 2073949/-д холбогдох

     Ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгэхийг даалгуулах тухай иргэний  хэргийг хянан хэлэлцэв.

    Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч Д.Чойжамц, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Х.Оюунсүрэн, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ж.Азбаяр, гэрч Ж.Буянхүү, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга З.Баярцэцэг нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

 

Нэхэмжлэгч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Би Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргын ажлын орон тоонд зарлагдсан зарын дагуу шалгаруулалтанд орж тэнцэн Монголын Цахилгаан холбоо ХК-ийн Гүйцэтгэх захирлын 2016.01.06-ны өдрийн х/04 дугаар тушаалаар Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргаар ажилласан. Би холбооны инженер мэргэжилтэй тул эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллахыг зорьж энэ ажлын байранд  шалгаруулалтанд орж тэнцэн томилогдож хамт олонтойгоо нэг баг болон ажиллахдаа аль нэг намын үзэл бодлыг илэрхийлэлгүйгээр компанийхаа зорилго, зорилтыг биелүүлэхийн төлөө хамт олныхоо өдөр тутмын үйл ажиллагааг зохион байгуулж ирсэн. Гэтэл Монголын Цахилгаан холбоо ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал солигдмогц орон нутагт ажил үүргээ шаардлагын дагуу гүйцэтгэж байгаа албан тушаалтнуудыг хомроголон  халж миний бие ч мөн энэ хэлмэгдүүлэлтэд өртсөн юм. Намайг Монголын Цахилгаан холбоо ХК-ийн Гүйцэтгэх захирлын 2017.02.17-ны өдрийн х/59 дугаар тушаалаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1.3, Хөдөлмөрийн гэрээний 1.9 дэх заалтуудыг  үндэс болгон гэрээний  хугацаа дуусч цаашид сунгагдахгүй болсон гэсэн шалтгаан зааж хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгосон нь хууль зөрчсөн үйлдэл боллоо. Монголын Цахилгаан холбоо ХК-иас ажилтан надтай 2016.02.19-ний өдөр байгуулсан 16 дугаартай Хөдөлмөрийн гэрээ нь тухайн үед Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Т.Батмагнай, Д.Чойжамц нарын хоорондын тохиролцоо биш бөгөөд ажил олгогч тал болох Монголын Цахилгаан холбоо ХК, ажилтан Д.Чойжамц нарын хооронд байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээ бөгөөд уг гэрээнд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-д заасны дагуу байнгын ажлын байр болохыг тодорхойлон тохиролцсон бөгөөд гэрээний хугацааг 1 жилээр тохиролцоогүй юм. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.1-д: Хөдөлмөрийн гэрээ нь хугацаатай буюу хугацаагүй байна. Мөн хуулийн 23.2.1-д: байнгын ажлын байранд Хөдөлмөрийн гэрээг хугацаагүй байгуулна гэж заасан байдаг. Ийнхүү талуудын хооронд байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээнд талууд тодорхой хугацаа тохиролцоогүй байхад ажил олгогч тал дангаараа санаачлан гэрээний хугацаа нэг жил мэтээр тайлбарлаж Хөдөлмөрийн гэрээ болгох тушаал гаргаж ажлыг маань булаан авсан нь миний эрхийг зөрчсөн хууль бус үйлдэл боллоо. Иймд намайг Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргын ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан 2017 оны 02 дугаар сарын 20-ноос хойш шүүхийн шийдвэр гарах хүртэл хугацааны цалинг гаргуулж, мөн нийгмийн даатгал болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийлгүүлж өгнө үү гэв.

 

Хариуцагч шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Монголын цахилгаан холбоо ХК нь Монгол Улсын Засгийн газрын Өмч хувьчлах комиссын 1995 оны 28 дугаар тогтоол, Дэд бүтцийн хөгжлийн сайдын 1995 оны 208 дугаар тогтоолоор хувьцаат компани болон шинэчлэн байгуулагдсан бөгөөд нийт хувьцааны 54.67 хувийг Монгол Улсын Засгийн газар, 40.0 хувийг Бүгд найрамдах солонгос улсын Корей телеком корпораци, 5.33 хувийг Монгол улсын болон гадаадын иргэд, хуулийн этгээд эзэмшдэг бөгөөд 21 аймаг, Улаанбаатар хотын алслагдсан 2 дүүрэгт нийт 23 салбартай. Аймаг дүүрэг дэх салбар болох холбооны газрын дарга нь Орон нутагт МЦХ ХК-ийн үйлчилгээг үр ашигтай зохион байгуулах, холбооны бүх төрлийн үйлчилгээг иргэд, олон нийтэд нээлттэй, шуурхай, чанартай үйлчилгээг, хүргэж байгууллагыг үр ашигтай ажиллуулж ажилчдын хөдөлмөрийн бүтээмжийг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн гэрээний хавсралтаар баталсан менежментийн төлөвлөгөө, орлогын төлөвлгөө, зарлагын төлөвлөгөөний биелэлтийг ханган ажиллах, МЦХ ХК-ийн Гүйцэтгэх удирдлагын төлөөллийг орон нутагт хэрэгжүүлэх, тухай холбооны газрын өмч хөрөнгийг хууль тогтоомжийн хүрээнд захиран зарцуулах, дээрх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлсний хариуцлагыг хүлээх эрх үүрэгтэй байдаг билээ. Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.2.1 дэх хэсэгт байнгын ажлын байранд хөдөлмөрийн гэрээг хугацаагүй, мөн зүйлийн 23.2.2-т талууд харилцан тохиролцсоноор хугацаатай байгуулах талаар заажээ. Дээр дурдсанчлан тухайн аймгийн холбооны газрын дарга нь Орон нутагт МЦХ ХК-ийн үйлчилгээг үр ашигтай зохион байгуулах, холбооны бүх төрлийн үйлчилгээг иргэд, олон нийтэд нээлттэй, шуурхай, чанартай үйлчилгээг, хүргэж байгууллагыг үр ашигтай ажиллуулж ажилчдын хөдөлмөрийн бүтээмжийг дээшлүүлэх, хөдөлмөрийн гэрээний хавсралтаар баталсан менежментийн төлөвлөгөө, орлогын төлөвлгөө, зарлагын төлөвлөгөөний биелэлтийг хангаж акиллах үндсэн үүрэгтэй байх бөгөөд энэхүү онцлог нөхцөл байдлыг харгалзан ажил олгогч ажилтан нь хуульд заасны дагуу харилцан тохиролцож жил бүр хөдөлмөрийн гэрээг хугацаатай байгуулдаг. Монгол Улсын Дээд Шүүхийн 2006 оны 07 дугаар сарын 03-ны Хөдөлмөрийн тухай хуулийн зарим зүйл, заалтыг тайлбарлах тухай 33 дугаар тогтоолын 7 дахь хэсэгт: 23.2.2-т дээрх гэрээг "талууд харилцан тохирлцсоноор хугацаатай” байгуулж болохоор заасан нь ажилтан, ажил олгогчийн хэн алины санаачилгаар, тэдгээрийн харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр, тодорхой үндэслэл, шаардлага үүссэн тохиолдолд хамаарна. Энэ нөхцөлд тухайн шаардлага, шалтгааныг, мөн талуудын хүсэл зоригийн илэрхийлэлийг хөдөлмөрийн гэрээнд зайлшгүй тодорхой тусгасан байвал зохино гэжээ... Нэхэмжлэгч Д.Чойжамц болон Монголын цахилгаан холбоо ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал нарын хооронд 2016 оны 02 дугаар сарын 19-ны өдөр байгуулсан 16 дугаартай хөдөлмөрийн гэрээг талууд хууль болон Монгол Улсын Дээд Шүүхийн тайлбарт бүрэн нийцүүлж, харилцан тохиролцож хэн хэн нь хүлээн зөвшөөрч 2016 оны 02 дугаар 29-ны өдрөөс 2017 оны 02 дугаар сарын 20-ны өдрийг хүртэлх хугацаагаар байгуулсан байдаг. Талуудын байгуулсан гэрээний 9 дүгээр зүйлийн 9.3-т гэрээний хугацаа дуусахаас ажлын 5 хоногийн өмнө талуудын аль гэрээг цуцлах талаар санал тавиагүй бол гэрээг анх байгуулагдсан хугацаагаар 1 сунгахаар зохицуулсан. Ийнхүү гэрээний нэг тал болох МЦХ ХК нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1.3 дахь заалт /хөдөлмөрийн гэрээний хугацаа дуусаж, цаашид сунгагдахгүй болсон/, хөдөлмөрийн гэрээний 9 дүгээр зүйлийн 9.3 дахь заалт заалтыг үндэслэн хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгох талаар 2017 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн За/40, 2017 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 1 а/62, 2017 оны 02 дугаар сарын 13-ны 1 а/100 дугаар бүхий албан бичгээр, албан ёсоор мэдэгдэж хуулийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгосон болно. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

      Шүүх   хуралдаанаар  хэрэгт авагдсан   бичгийн  нотлох  баримтуудыг шинжлэн хэлэлцээд

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

 

Нэхэмжлэгч Д.Чойжамцын гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх  хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Хариуцагч Монголын Цахилгаан холбоо ХК нь Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргаар ажиллаж байсан нэхэмжлэгч Д.Чойжамцыг Монголын Цахилгаан холбоо ХК-ийн Гүйцэтгэх захирлын 2017 оны 02-р сарын 17-ны өдрийн х/59 тоот тушаалаар 2017 оны 02-р сарын 20-ны өдрөөс түүнтэй байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээний хугацаа дуусаж, цаашид сунгагдахгүй болсон гэх үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгосон нь зохигчдын тайлбар, нийгмийн даатгалын дэвтэр, хөдөлмөрийн гэрээ дуусгавар болгох тухай тушаал зэргээр тогтоогдож байна.

            Хариуцагч байгууллага дээрх тушаалдаа Компанийн тухай хуулийн 83 дугаар зүйлийн 83.1, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1.3, Хөдөлмөрийн дотоод журмын 1.9 дэх заалтыг баримталжээ.

Нэхэмжлэгч Д.Чойжамцтай, хариуцагч Монголын Цахилгаан холбоо ХК нь Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргын ажил, албан тушаалд хөдөлмөрийн гэрээ байгуулахдаа гэрээн дээр тодорхой хугацаа заагаагүй гэж хугацааны талаар тохиролцоогүй хөдөлмөрийн гэрээг нэхэмжлэгчээс ирүүлсэн, хариуцагч талаас 2016 оны 02 дугаар сарын 19-ний өдрөөс хойш 2017 оны 02 дугаар сарын 20 хүртэл 1 жилийн хугацаатай хөдөлмөрийн гэрээг байгуулсан гэж тайлбарлан Хөдөлмөрийн гэрээний 1.9 дэх заалтын огноо засвартай  гэрээг ирүүлж хугацаатай гэрээ байгуулсан гэж мэтгэлцсэн.

Нэхэмжлэгч Д.Чойжамцын ажиллаж байсан Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргын ажил, албан тушаал нь хариуцагч Монголын Цахилгаан холбоо ХК-ийн дүрэм, зорилго зорилтыг биелүүлэхэд чиглэгдсэн байнгын ажлын байр болох нь зохигчдын тайлбар, хөдөлмөрийн гэрээ, нэхэмжлэгчийн нийгмийн даатгалын дэвтэр, дотоод журам, ажлын байрны тодорхойлолт, ажилд томилсон, хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгосон тухай тушаалууд зэргээр тогтоогдож байна.

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.2.1-д “байнгын ажлын байранд хөдөлмөрийн гэрээг хугацаагүй”, 23.2.2-т “энэ хуулийн 23.2.1-д заасан хөдөлмөрийн гэрээг талууд харилцан тохиролцсоноор хугацаатай” байгуулахаар заажээ.

 

Мөн хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1-д “ажил олгогч буюу түүний эрх олгосон албан тушаалтан иргэнтэй хөдөлмөрийн гэрээг бичгээр байгуулж, гэрээний нэг хувийг ажилтанд өгөх үүрэгтэй” гэжээ.

Гэтэл талуудын хооронд байгуулсан хөдөлмөрийн  гэрээний 1.9 дэх заалт нь хариуцагч талаас засварлагдсан, нэхэмжлэгч талаас огт бичвэргүй гэрээнүүдийг ирүүлснээс үзэхэд ажил олгогч буюу хариуцагч Монголын Цахилгаан холбоо ХК нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 24.1-д заасны дагуу хөдөлмөрийн гэрээг бичгээр байгуулахдаа хугацааны талаар тохиролцож ажилтанд 1 хувийг өгсөн гэж үзэх боломжгүй байна.

Дээр дурдсан баримтуудаас үзэхэд талууд байнгын ажлын байранд хөдөлмөрийн гэрээг тодорхой хугацаатай байгуулахаар тохиролцоогүй байх бөгөөд уг гэрээг зайлшгүй хугацаатай байгуулах болсон хэрэгцээ, үндэслэл, шаардлага, талуудын хүсэл зоригийн илэрхийлэл зэргийг гэрээнд тодорхой тусгаагүй байна.

Хариуцагч талаас ажилтантай хөдөлмөрийн гэрээг 1 жилийн хугацаагаар байгуулсан, нэхэмжлэгч Д.Чойжамц өөрт үлдэх хувиа ажил олгогчид өгч хугацаагаа тавиулаагүй авч явсан гэсэн мэдүүлгийг гэрч Ж.Буянхүү өгч байх боловч түүний мэдүүлэг нь бусад баримтаар тогтоогдохгүй байх тул түүний мэдүүлгийг үнэн зөв гэж үзэхэд учир дутагдалтай.

Хариуцагч талаас хөдөлмөрийн гэрээний хавсралт болох ажлын гүйцэтгэл, үнэлгээ зэргээс хамаарч ажилтантай хөдөлмөрийн гэрээг хугацаатай байгуулдаг, мөн уг ажлын гүйцэтгэл, үнэлгээнээс хамаарч хөдөлмөрийн гэрээний хугацааг сунгах эсэхээ шийдвэрлэдэг гэсэн тайлбар нь хууль зүйн үндэслэлгүй юм.

 Өөрөөр хэлбэл ажил олгогч талаас ажилтантай ердийн хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан байх бөгөөд хөдөлмөрийн гэрээний төрөл болох контрактын гэрээний нэгэн адил ажилтны гүйцэтгэх ажлын  эцсийн үр дүн,  ажил олгогчийн өмнө хүлээх үүрэг, контрактыг дүгнэх журам...зэргийг тохирч дээрх үүргийг ажилтан зохих ёсоор биелүүлсэн гэж үзвэл гэрээг сунгах тухай тохиролцдог контрактын гэрээ биш юм.

            Иймд нэхэмжлэгч Д.Чойжамцыг байнгын ажлын байранд хугацаагүй хөдөлмөрийн гэрээтэй ажиллах хууль зүйн үндэслэлтэй гэж үзэж түүнийг Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргын ажил, албан тушаалд эгүүлэн тогтоож, ажилгүй байсан хугацааны олговрыг хариуцагч Монголын цахилгаан холбоо ХК-иас гаргуулж, нэхэмжлэгчийн нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалыг нөхөн төлүүлж, дэвтэрт нь нөхөн бичилт хийхийг хариуцагч Монголын цахилгаан холбоо ХК-д  үүрэг болгож шийдвэрлэх нь Хөдөлмөрийн тухай хуульд нийцнэ.

Нэхэмжлэгч Д.Чойжамцын ажилгүй байсан 2017 оны 02 дугаар сарын 20-ноос 2017 оны 5 дугаар сарын 29 хүртэлх сарын дундаж цалинг түүний нийгмийн даатгалын дэвтрийг үндэслэн 800.000 төгрөг : 21.2 хоног = 31.736 төгрөг байх тул 800.000 төгрөг х 2 сар = 1.600.000 төгрөг, 2 дугаар сард ажлын 7 хоног*31.736 төг=188.680 төгрөг, 5 дугаар сард ажлын 20 хоног*31.736 төг=754.720 төгрөг, бүгд 2.534.400 төгрөгийг нэхэмжлэгчийн ажилгүй байсан хугацааны олговорт хариуцагч талаас гаргуулах үндэслэлтэй байна.

Мөн нэхэмжлэгчийн дээрх олговроос тооцож, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтрийн бичилтийг нөхөн хийхийг хариуцагч байгууллагад даалгах нь зүйтэй байна.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.1, 116, 118, 156 дугаар зүйлийн 156.1.1, 160 дугаар зүйлийн 160.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

             1.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2, 69 дүгээр зүйлийн 69.1-д зааснаар нэхэмжлэгч Д.Чойжамцыг Монголын Цахилгаан холбоо ХК-ийн Сэлэнгэ аймгийн Холбооны газрын даргын ажилд эгүүлэн тогтоож, Монголын Цахилгаан холбоо ХК-иас ажилгүй байсан хугацааны олговорт 2.534.400 төгрөгийг гаргуулж П.Баяраад олгосугай.

           

            2.Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 46 дугаар зүйлийн 46.2-т зааснаар Д.Чойжамцын дээрх олговроос нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын хураамжийг тооцон авч, нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн дэвтэрт зохих бичилт хийхийг хариуцагч Монголын Цахилгаан холбоо ХК-д  үүрэг болгосугай.

           

3.Улсын тэмдэгтийн хураамжийн хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1, 56 дугаар зүйлийн 56.1-д зааснаар нэхэмжлэгч Д.Чойжамц улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдөхийг дурьдаж, хариуцагч Монголын Цахилгаан холбоо ХК-иас 55.500 төгрөг гаргуулж улсын төсөвт оруулсугай.

 

            4.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2-т зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд, зохигч шийдвэрийг гардан авснаас хойш14 хоногийн дотор Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргаж болохыг дурьдсугай.

 

 

 

 

                  ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                         Ц.АЛТАНЦЭЦЭГ