Д.Ганзоригт холбогдох

эрүүгийн хэргийн тухай

 

            Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Н.Туяа даргалж, шүүгч М.Нямбаяр, Б.Дамба нарын бүрэлдэхүүнтэй, шүүгдэгч Д.Ганзориг түүний өмгөөлөгч Б.Ганбаатар, прокурор Д.Дуламжав, нарийн бичгийн дарга Л.Мөнхцоож нарыг оролцуулан

            Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 06 дугаар сарын 04-ний өдрийн 82 дугаар шийтгэх тогтоолтой, Д.Ганзоригт холбогдох эрүүгийн 201721000002 дугаартай хэргийг шүүгдэгч түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг үндэслэн, 2018 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдөр хүлээн авч шүүгч Б.Дамбын илтгэснээр нээлттэйгээр хэлэлцэв.

            Монгол улсын иргэн, 1990 оны 03 сарын 22-ны өдөр төрсөн, 27 настай, эрэгтэй, бага боловсролтой, ял шийтгэлгүй, Соёон овогт Дүгэрсүрэнгийн Ганзориг нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ Ховд аймгийн Жаргалант сумын Тахилт багийн нутаг дэвсгэрт 2016 оны 12 дугаар сарын 28-ны орой 19-24 ХОҮ дугаартай Бонго маркийн тээврийн хэрэгсэл жолоодож яваад  Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрмийн 2.7 –гийн а, 9.2, 2.5-д заасныг тус тус зөрчсөний улмаас зам тээврийн осол гаргаж иргэн Ч.Өнөрбаянгийн амь насыг хохироосон, иргэн М.Нямжавын эрүүл мэндэд хүндэвтэр гэмтэл учруулсан. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлд заасан гэмт хэрэг үйлдэж хэргийн газрыг зориуд орхиж зугтаасан гэмт хэрэгт холбогджээ.

Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх: Шүүгдэгч Соёон овогт Дүгэрсүрэнгийн Ганзоригийг тээврийн хэрэгсэлийн хөдөлгөөний аюулгүй байдлын болон ашиглалтын журам зөрчиж бусдын амь нас хохироосон, бусдын эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан, зам тээврийн осол гарсан газрыг санаатай орхиж зугтаасан гэм буруутайд тус тус тооцож, 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 215 дугаар зүйлийн 215.3-т зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригийн тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар хасаж, 3 жил 1 хоногийн хугацаагаар хорих ялаар, 216 дугаар зүйлийн 216.2-т зааснаар 1 жилийн хугацааагаар хорих ялаар тус тус шийтгэж, 2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 57 дугаар зүйлийн 57.1-д зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригт оногдуулсан хөнгөн ялыг хүндэд нь буюу 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 215 дугаар зүйлинй 215.3-т зааснаар оногдуулсан 3 жил 1 хоногийн хорих ялд нь 216 дугаар зүйлийн 216.2-т зааснаар оногдуулсан 1 жилийн хорих ялыг багтааж, нийт эдлэх ялыг 3 жил 1 хоногийн хугацаагаар тогтоож, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 1, 4-т зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригт оногдуулсан 3 жил 1 хоногийн хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэхээр тогтоож, Эрүүгийн 201721000002 дугаартай хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан хөх саарал өнгийн куртик, хар өнгийн дотуур өмд, хоёр талаараа хар оруулгатай  плаж, хар өнгийн тааран цамц, хар өнгийн нэг хос түрийтэй гутал, цэнхэр өнгийн оймс, шар өнгийн шилэн трико, нокиа маркын арын таглаагүй гар утас, куртикний хар өнгийн бүс, саарал өнгийн хөхний даруулга, цагаан захтай хар өнгийн цамц, шаргал өнгийн дотоож, хар өнгийн сандаал зэргийг хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Ц.Өлзийбатад, бор өнгийн сандаал, ягаан өнгийн утсыг хохирогч М.Нямжавд, 19-24 ХОҮ улсын дугаарыг шүүгдэгч Д.Ганзориг нарт буцаан олгож, цэнхэр өнгийн хагархай гупер, мөн Киа гэсэн бичигтэй гупер, хагарсан толины гэр, урд гуперний хагархай хэсгүүд, хагарсан толины хэсэг, толины суурь төмөр зэргийг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц устгахыг шүүхийн эд мөрийн баримт устгах комисст даалгаж, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, шүүгдэгч цагдан хоригдоогүй болохыг тус тус дурдаж, Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1-д зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригоос 123450 төгрөгийг гаргуулж хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч М.Нямжавд олгож, Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 508 дугаар зүйлийн 508.1, 508.4, 508.4.1-д зааснаар Ө.Мягмар, Ө.Янжиндулам нарыг 16 нас хүртэл, суралцаж байгаа бол арван найман нас хүртэл сар бүр 121769 төгрөгийг сар бүр шүүгдэгч Д.Ганзоригиррс гаргуулан хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Ц.Өлзийбатад олгож, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч Ц.Өлзийбат нь хохирогчийн оршуулганд Улаанбаатар хотоос ирсэн 9 хүний зардал, хохирогч М.Нямжав нь цаашид гарах эмчилгээний зардал, Улаанбаатар хот явсан болон ирсэн зардлаа иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэх эрхтэй болохыг дурдаж, 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 48 дугаар зүйлийн 48.2-т зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригийн тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялыг үндсэн ялыг эдэлж дууссан үеэс эхлэн тоолж тус тус шийдвэрлэжээ.

                Шүүгдэгч Д.Ганзориг түүний өмгөөлөгч Б.Ганбаатар нар давж заалдах гомдол болон давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Анхан шатны шүүх нь хуулийн зүйл, хэсэг заалтыг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн, хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй, хэрэглэх ёсгүй хуулийг хэрэглэсэн зэрэг алдаанууд гаргасаныг зөвтгөж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэж давж заалдах гомдол гаргасан боловч давж заалдах шатны шүүх хуралдаан дээр гомдлын шаардлагаа өөрчлөн “Үйлдсэн гэмт хэрэгтээ гэмшиж байна, гэм буруугийн талаар маргах зүйлгүй, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байгаа болон Д.Ганзориг нь хохирогч М.Нямжав, Ц.Өнөрбуян нарт учруулсан хохирлоо бүрэн барагдуулсан зэрэг байдлуудыг харгалзан үзэж шүүхээс оногдуулсан хорих ялыг тэнсэж өгнө үү”гэв.

            Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор дүгнэлтдээ. Прокуророос шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулиар яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд шилжүүлсэн. Анхан шатны шүүх хуулийг буруу тайлбарлаж буруу хэрэглэсэн зүйл байхгүй шүүхээс шүүгдэгчид ял шийтгэл оногдуулахдаа шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн байдал болон гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол төлөгдсөн байдал зэргийг харгалзан шүүгдэгчид ял шийтгэл оногдуулсан. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж, шүүгдэгч түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

                                                                                                                       ТОДОРХОЙЛОХ нь:

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1,3-т зааснаар давж заалдах шатны шүүх           тухайн хэргийн бүх үйл ажиллагаа, шийдвэрийг хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн шүүгдэгч Д.Ганзориг түүний өмгөөлөгч Б.Ганбаатар нарын давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлахгүйгээр хэргийг бүхэлд нь хянаж үзлээ.

            Д.Ганзориг нь өөрийн эзэмшлийн ХОҮ 19-24 дугаартай ВОНГО J-2 маркийн тээврийн хэрэгсэлийг согтуугаар жолоодож замын хөдөлгөөнд оролцох явцдаа 2016 оны 12 дугаар сарын 28-ны шөнө 23-24 цагийн үед Ховд аймгийн Жаргалант сумын Тахилт багийн нутаг дэвсгэрт иргэн Ц.Өнөрбаян, М.Нямжав нарыг мөргөж, улмаар Ц.Өнөрбаянгийн амь насыг хохироосон, хохирогч М.Нямжавын эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан, зам тээврийн осол гарсан газрыг санаатай орхиж зугтаасан гэмт хэргүүдийг тус тус  үйлдсэн болох нь:

            Хохирогч Ц.Өлзийбат, /1-р хх-н 41/, М.Нямжав / 1-р хх-н 44 / , гэрч Ц.Тамир  / 1-р хх-н 52 /, Д.Хосбаяр / 1-р хх-н 54-55 /,Т.Эрдэнэчимэг / 1-р хх-н 116 / нарын мэдүүлгүүд,  шинжээч эмчийн 2017 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдрийн задлан шинжилгээ хийсэн 68 дугаартай дүгнэлт / 1-р хх-н 119-121/, хэрэг учралын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, замын бүдүүвч зураг / 1-р хх-н 230-235 /, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 5 шинжээчийн бүрэлдэхүүнтэй хийсэн 2017 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 830 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт / 2- хх-н 42-45 /, шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 7 шинжээчийн бүрэлдэхүүнтэй хийсэн 2017 оны 12 дугаар сарын 04-ны өдрийн 1207 дугаартай шинжээчийн  дүгнэлт / 2-р хх-н 158-162 /  зэрэг тухайн хэрэгт хамааралтай бөгөөд ач холбогдол бүхий, хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлэн, шүүх хуралдаанаар хэлэлцсэн нотлох баримтуудаар нотлогдсон, шүүхийн шийтгэх тогтоол  нь хууль зүйн үндэслэлтэй болсон байна.

            Хэргийн бүх ажиллагааг хянахад мөрдөн байцаалт болон  шүүхийн шатанд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг бүрэн шалгаж, тодруулсан мөрдөн байцаалт болон шүүхээс хэрэг хянан шийдвэрлэх явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж, хязгаарласан,  Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй болно.

            Анхан шатны шүүх Д.Ганзоригоос 123450 төгрөг гаргуулан хохирогч М.Нямжавд олгохоор шийдвэрлэсэн  байх бөгөөд Д.Ганзориг нь 123450 төгрөгийг төлж хохирогчийг хохиролгүй болгосон / 4-р хх-н  48 хуудсанд төлбөр төлсөн баримт нь байгаа болно / мөн шүүхийн шийтгэх тогтоолын дагуу Ө.Мягмар, Ө.Янжиндулам нарт сар бүр төлж байх 121769 төгрөгийг төлсөн байна  / 4-р хх-н 49 хуудсанд  баримт нь байгаа болно /.

             Д.Ганзориг нь хохирогч нарт төлөх ёстой хохирлыг бүрэн төлсөн байх тул төлөх хохиролгүй болохыг дурдаж өгөх нь зүйтэй байна.

            Мөн түүнд холбогдох хэргийн зүйлчлэл зөв, шүүх хуульд заасан ял шийтгэл оногдуулсан байна.

            Анхан шатны шүүх нь  шийтгэх тогтоолын тогтоох хэсэгт  2002 оны эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 48 дугаар зүйлийн 48.2-т зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригийн тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялыг үндсэн ялыг эдэлж дууссан үеэс эхлэн тоолсугай гэж алдаатай бичсэнийг. . .” 2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 48 дугаар зүйлийн 48.2-т зааснаар . . . “ гэж  зөвтгөх нь зүйтэй байна.

            Харин шүүгдэгч Д.Ганзориг түүний өмгөөлөгч Б.Ганбаатар нарын “ Үйлдсэн гэмт хэрэгтээ гэмшиж байна, гэм буруугийн талаар маргах зүйл алга, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байгаа болон, Д.Ганзориг нь хохирогч М.Нямжав, Ц.Өнөрбаян нарт учруулсан хохирлоо бүрэн барагдуулсан зэрэг байдлуудыг харгалзан үзэж анхан шатны шүүхээс оногдуулсан хорих ялыг тэнсэж өгнө үү “ гэх давж заалдсан гомдлын дагуу хэргийн нөхцөл байдлыг дүгнэж үзвэл:

            Шүүгдэгч Д.Ганзориг нь үйлдсэн гэмт хэрэгтээ гэмшиж байгаа, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, гэм буруугийн талаар маргаан байхгүй, хохирогч нарт учруулсан хохирлоо бүрэн барагдуулсан, хохирогч нар нь гомдолгүй гэдгээ бичгээр илэрхийлсэн зэрэг байдлуудыг харгалзан түүнд анхан шатны шүүхээс оногдуулсан хорих ялыг тэнсэж, хянан харгалзах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

            Иймд шүүгдэгч Д.Ганзориг түүний өмгөөлөгч Б.Ганбаатар нарын давж заалдсан гомдлыг хүлээн авч шийтгэх тогтоолд зохих өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй байна.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.4-т заасныг удирдлага болгон  ТОГТООХ нь:

            1. Ховд аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 06 дугаар сарын 04-ний  өдрийн 82 дугаартай шийтгэх тогтоолын Тогтоох хэсэгт:

            А.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1, 61.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригт Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 215 дугаар зүйлийн 215.3-т зааснаар  3 / гурван/  жил 1 / нэг / хоногийн хугацаагаар оногдуулсан хорих ялыг тэнсэж, 2 / хоёр / жилийн хугацаагаар хянан харгалзаж, түүнд хяналт тавихыг Ховд аймгийн Цагдаагийн газарт даалгасугай “ гэсэн нэмэлт оруулж,

            Б.Тогтоолын тогтоох хэсгийн 7 дахь заалтад” 2002 оны Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн  48 дугаар  зүйлийн 48.2-т зааснаар “. . . гэснийг “ 2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 48 дугаар зүйлийн 48.2-т зааснаар . . . “ гэж, мөн “ Эрүүгийн хуулийн  ерөнхий ангийн 48 дугаар  зүйлийн 48.2-т зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригийн тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрх хасах ялыг үндсэн ялыг эдэлж дууссан үеэс эхлэн тоолсугай “ гэснийг “ Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 48 дугаар зүйлийн  48.2-т зааснаар шүүгдэгчид оногдуулсан тээврийн хэрэгсэл жолоодох эрхийг 2 жилийн хугацаагаар хассан нэмэгдэл ял эдлэх хугацааг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болсон үеэс эхлэн тоолсугай “ гэж,

            3.Тогтоолын тогтоох хэсэгт “Д.Ганзориг нь хохирлоо бүрэн төлсөн болохыг дурдсугай “ гэж,

            4.Тогтоолын тогтоох хэсгийн “ 4, 8  дэх заалтыг хүчингүй болгосугай “ гэж өөрчлөлт оруулж шийтгэх тогтоолын бусад заалт, хэсгийг хэвээр үлдээсүгэй.

            5.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.11 дүгээр зүйлийн 1-т зааснаар шүүгдэгч Д.Ганзоригийг шүүх хуралдааны танхимаас сулласугай.

            6.Шүүгдэгч Д.Ганзориг нь 71  хоног цагдан хоригдсон болохыг дурдсугай.

            7. Гомдол эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй

 

                                                                                               

     ДАРГАЛАГЧ,

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                        Н.ТУЯА

 

              ШҮҮГЧИД                                        М.НЯМБАЯР

                                  

Б.ДАМБА