Т.Ггийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

Монгол Улсын Дээд шүүхийн Танхимын тэргүүн Х.Сонинбаяр даргалж, шүүгч Г.Алтанчимэг, П.Золзаяа, Б.Ундрах, Х.Эрдэнэсувд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2019/00346 дугаар шийдвэр,

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

2019 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 590 дүгээр магадлалтай,

Т.Ггийн нэхэмжлэлтэй,

“Сандэй” ХХК-д холбогдох,

Дутуу талбайн үнэ 259 567 919 төгрөгийг гаргуулах, худалдан авсан үйлчилгээний талбайг үл хөдлөх эд хөрөнгийн улсын бүртгэлд бүртгүүлж, гэрчилгээ гаргуулахыг даалгуулах, 2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн 2010/02 дугаар “Худалдаа үйлчилгээний барилгын захиалагчтай хийх хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-ний 1.1. дэх заалтын “нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт” гэх хэсгийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Базар, хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Уянгасайхан нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

шүүгч Х.Эрдэнэсувд илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Базар, хариуцагчийн өмгөөлөгч  Э.Уянгасайхан, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Х.Билгүүн нар оролцов.

Нэхэмжлэгч, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч нар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Т.Г нь “Сандэй” ХХК-тай 2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдөр Чингэлтэй дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт баригдаж буй “Peace tower” оффис, үйлчилгээний зориулалттай барилгын 1 дүгээр давхрын 1 тоот 201.52 м.кв хэмжээтэй үйлчилгээний талбайг 418 960 ам.доллараар худалдан авахаар “Худалдаа үйлчилгээний барилгын захиалагчтай хийх хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-г байгуулсан бөгөөд талуудын хооронд Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлд заасан ажил гүйцэтгэх гэрээний харилцаа үүссэн. Захиалагч гэрээний 2.12-д заасны дагуу гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлж, талбайн төлбөрт 418 960 ам.долларыг төлсөн. Харин “Сандэй” ХХК нь гэрээгээр тохиролцсон ажлын үр дүнг 2013 оны 8 дугаар сард захиалагчид хүлээлгэн өгсөн боловч талбайн хэмжээ нь гэрээгээр тохирсон 201.52 м.кв байхаас 50.76 м.кв-аар дутуу, 150.76 м.кв талбайтай байсан нь “Шинэ кадастр” ХХК-ийн дүгнэлтээр тогтоогдсон.

Өөрөөр хэлбэл, хариуцагч Иргэний хуулийн 350 дугаар зүйлийн 350.1.6-д заасан ажил гүйцэтгэгчийн үүрэг болох захиалагчийн өмчлөлд доголдолгүй үр дүнг шилжүүлэх, мөн гэрээний 3.1-т гүйцэтгэгч нь 1.1-т дурдсан барилгыг 1 дүгээр давхрын 1 тоот 201.52 м.кв-ыг иж бүрэн чанар, сайтай барьж, 2013 оны 1 дүгээр улиралд багтаан хөрөнгө оруулагчид хүлээлгэн өгөх заалтыг зөрчиж, захиалагчид биет байдлын доголдолтой ажлын үр дүнг шилжүүлсэн. Талбайн зөрүүтэй асуудлаар 2014 оны 6 дугаар сарын 02-ны өдөр тавьсан хүсэлтийн дагуу талууд зөвшилцсөний эцэст хариуцагч “Сандэй” ХХК нь захиалагчид доголдолтой ажлын үр дүнг хүлээлгэн өгснөө зөвшөөрч, илүү төлсөн мөнгийг буцаан өгөхөөр болж улмаар 5 000 000 төгрөгийг Т.Гд шилжүүлсэн боловч үлдэх хэсгийг нь өгөөгүй байна.

Иргэний хуулийн 206 дугаар зүйлийн 206.1, 350.1.6, 352.2.3-т заасныг тус тус үндэслэн “Худалдаа үйлчилгээний барилгын захиалагчтай хийх хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-гээр захиалагчид хүлээлгэн өгөхөөр тохиролцсон 201.52 м.кв-аас 50.76 м.кв талбайг дутуу шилжүүлсэн тул дутуу талбайн үнэд шилжүүлсэн 105 530 ам.доллар буюу 259 567 919 төгрөг гаргуулж өгнө үү.

Мөн хариуцагчаар гүйцэтгүүлсэн барилгын талбайд өнөөдрийг хүртэл үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гараагүй буюу өмчлөх эрх баталгаажаагүй. Ажил гүйцэтгэгч ажил гүйцэтгэсэн бол түүнийг захиалагчийн өмчлөлд шилжүүлэх үүрэгтэй тул Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1 дэх хэсэгт заасны дагуу барилгын талбайг өмчлөх эрхийг бидэнд шилжүүлж, баталгаажуулж өгөхийг “Сандэй” ХХК-д үүрэг болгож үл хөдлөх эд хөрөнгийг 150.76 м.кв талбайн хэмжээгээр улсын бүртгэлд бүртгүүлж, гэрчилгээ гаргуулахыг даалгаж өгнө үү.

Зохигчид анх 2008 онд гэрээний 1.1-д барилгын талбайн хэмжээг нийт 201.52 м.кв гэж заасан бөгөөд нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт гэж заагаагүй байсан байна. Хожим “Сандэй” ХХК-ийн ажилтнууд гэрээний үнийн дүнд НӨАТ нэмэгдэж байгаа тул гэрээг өөрчлөх шаардлагатай гэж анхны гэрээг авч 2010 оны 2010/1 дугаар бүхий гэрээг өгсөн. Ингэхдээ зөвхөн НӨАТ-тай холбоотой нэмэлт орсон гэж өгсөн бөгөөд гэрээний 1.1-д нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт гэж үл мэдэгдэх байдлаар оруулсан тухайгаа нэхэмжлэгчид хэлээгүй.

Дээрх байдлыг нэхэмжлэгч болон тухайн үед гэрээг байгуулж байсан хүнээс асуун тодруулж, “Сандэй” ХХК-ийн бусад иргэн, хуулийн этгээдүүдтэй байгуулж байсан ажил гүйцэтгэх гэрээ, тэдгээртэй холбоотой шүүхийн шийдвэрүүдийг судлахдаа мэдсэн. Гэрээний тус хэсэг нь хууран мэхэлж хийсэн хэлцэл болон ноцтой төөрөгдлийн үндсэн дээр хийсэн хэлцэлд хамаарна гэж үзэж байна. Гэрээний холбогдох заалт нь Иргэний хуулийн 101 дүгээр зүйлийн 101.1 дэх заалтыг зөрчсөн хэлцэл юм. Түүнчлэн шинжээчийн дүгнэлтээр нэхэмжлэгч нь нийтийн эзэмшлийн талбайг хашиж авбал барилгын болон галын аюулгүй байдлын норм дүрэм зөрчигдөх болохыг тогтоосон болно.

Иймд зохигчдын хоорондын гэрээний 1.1-д заасан “нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт” гэх хэсгийг хүчин төгөлдөр бусд тооцож өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчийн төлөөлөгч, хариуцагчийн өмгөөлөгч нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан хариу тайлбартаа: Гэрээний 1.1 дэх заалтыг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах тухай шаардлагыг гэрээ байгуулахаас өмнө хоёр тал харилцан тохиролцож гэрээндээ оруулсан бөгөөд талуудын хүсэл зоригийг илэрхийлсэн. Мөн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг гэрээгээр тохиролцсон хэмжээгээр гаргаж өгнө. Нэхэмжлэгч манай компанид талбай дутсан талаар хандаж байгаагүй бөгөөд өнөөдрийг хүртэл төлбөр тооцоо ч бүрэн дуусаагүй байгаа. 2008 онд Т.Г гэрээ байгуулсан гэж үндэслэлгүй ярьж байна. Бид Т.Гд мөнгө шилжүүлээгүй, уг талбайг өмнө нь худалдан авч гэрээ цуцалж байсан гэх “Хөх шугам” ХХК-д төлбөр шилжүүлж байсан. Энэ тухай мэдэгдэж байсныг андуурч Т.Гд шилжүүлсэн гэж тайлбарлаж байна. Нийтийн эзэмшлийн талбай худалдан авсан тухай заалтыг хүчин төгөлдөр бусд тооцох үндэслэлгүй тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2019/00346 дугаар шийдвэрээр: Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлийн 343.1, 352 дугаар зүйлийн 352.2.3-т зааснаар хариуцагчаас 89 656 111 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 169 911 808 төгрөгт холбогдох хэсэг болон үл хөдлөх эд хөрөнгийг 150.76 м.кв талбайтайгаар улсын бүртгэлд бүртгүүлж, гэрчилгээ гаргуулахыг хариуцагчид даалгах шаардлагыг, мөн Иргэний хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1.1, 58 дугаар зүйлийн 58.1, 59 дүгээр зүйлийн 59.1, 59.2 дахь хэсэгт заасан үндэслэлгүй тул 2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн 2010/01 дугаар худалдаа үйлчилгээний барилгын захиалагчтай хийх хөрөнгө оруулалтын гэрээний 1.1 дэх заалтын нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт гэх хэсгийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулах шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгож,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 1 596 190 төгрөгийг улсын орлогод үлдээж, хариуцагчаас 606 230.55 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож шийдвэрлэжээ.

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 590 дүгээр магадлалаар: Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2019/00346 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдол гаргахдаа төлсөн 1 147 910 төгрөгийг, хариуцагчийн давж заалдах гомдол гаргахдаа төлсөн 606 240 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Базар хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалд “...хариуцагчтай тохиролцохдоо үйлчлүүлэгчдийн зорчих хэсгийг захиалан бариулах талбайн хэмжээнд оруулан хүсэл зорилгоо илэрхийлсэн гэж үзэх тул ажлыг эрхийн доголдолгүй талаарх анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэлтэй” гэсэн байна. Давж заалдах шатны шүүхийн хийж буй “нийтийн эзэмшлийн талбайг нэхэмжлэгч өөрөө захиалан бариулсан” гэх дүгнэлт нь ямар ч баримтад тулгуурлаагүй дүгнэлт юм. Тийм учир тус дүгнэлтээ баримтад тулгуурлан тайлбарлаж чадаагүй. Барилгын коридор хэсэг нь хэн нэгний захиалгаар барьдаг хэсэг бус, барилгын стандартын дагуу заавал баригдах хэсэг. Мөн коридорын хэсэг нь бусдад түрээслэх, ашиглуулах боломжгүй буюу ашигт чанаргүй тул хэн нэгэн захиалан бариулдаггүй тухай бид давж заалдах гомдолдоо тайлбарласан. Хэрэв захиалагч тус хэсгийг захиалан бариулсан бол цэвэр талбай хэд байх нийтийн эзэмшлийн талбай хэд байхыг гэрээнд тодорхой заах байсан. Гэтэл гэрээнд тийнхүү агуулга байхгүй бөгөөд хариуцагчийн тайлбарлаж буй зураг нь гэрээ байгуулагдсанаас хожим үйлдэгдсэн зураг байдаг.

2008 онд гэрээ байгуулагдсныг анхан болон давж заалдах шатны шүүх хүлээн зөвшөөрсөн боловч 2010 онд гэрээг буцаан өгөхдөө “нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт” гэх үгийг нэмсэн болохыг нотлоогүй хэмээн үзсэн. Гэвч гэрч Мөнхдэлгэрийн зүгээс энэ талаар мэдүүлэг өгсөн. Мөн хариуцагчтай маргаж байсан Наран болон Болормаа гэх хүмүүстэй байгуулсан 2008 оны гэрээнд нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт гэх үг байхгүй бөгөөд хариуцагч нь тэдгээр хүмүүсийн гэрээг 2010 онд өөрчлөн өгөхдөө тус үгийг нэмсэн, талбайн хэмжээг дутуу өгч, үүнийг нийтийн эзэмшлийн хамт авсан гэж тайлбарлаж маргасан нь тус нөхцөл байдлыг нотлох юм. Тус нөхцөл байдлыг нотлуулах зорилгоор хариуцагчийн бусад үйлчлүүлэгч нартайгаа байгуулсан гэрээ, түүний маргааныг шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэрүүдийг гаргуулахыг хүссэн боловч анхан шатны шүүх хангаагүй байдаг.

Магадлалд “Барилгын хөгжлийн төвийн 2018 оны 09 дүгээр сарын 14-ний өдрийн дүгнэлтэд шилэн ханаар хашсан 149.9 м.кв, хашихаар төлөвлөсөн нийтийн эзэмшлийн 33.9 м.кв талбайтай гэсэнд талууд маргаагүй. Дээрхээс үзвэл талбайн бодит хэмжээ гэрээнд зааснаас 17.72 м.кв дутуу” гэж дүгнэсэн байна. Гэвч шинжээчийн дүгнэлтийн дагуу зохих стандартын дагуу талбайг хэмжихэд нийтийн эзэмшлийн гэх талбайн хэмжээг талбайн хэмжээнд оруулдаггүй. Барилгын хөгжлийн төвд барилгын талбайн хэмжээг тогтоолгохоор шинжээчийн дүгнэлт гаргуулаагүй бөгөөд нийтийн эзэмшлийн гэх талбайг хашиж авах боломжтой эсэхийг тодруулж дүгнэлт гаргуулсан. Тус асуудлаар дүгнэлт гаргахад тодорхой байлгах үүднээс коридорыг хэмжсэн. Энэ нь коридорыг талбайн хэмжээнд оруулна тооцсон гэх үг биш билээ.

Иймд талбайн хэмжээг 149.9 м.кв гэж үзэх үндэслэлтэй буюу тус хэмжээнээс үлдсэн хэсгээр биет байдлын доголдолтой гэж үзэх юм. Үүнтэй холбоотой үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ нь тус хэмжээгээр гарах үндэслэлтэй гэж үзэж байна. Бид гэрчилгээ гаргуулах шаардлагын агуулга нь үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхээ баталгаажуулж авах тул хэрэв талбайн хэмжээг 183.8 м.кв гэж үзэж буй бол тус хэмжээгээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гаргуулахаар шийдвэрлэх нь үндэслэлтэй юм.

Мөн нийтийн эзэмшлийн гэх талбайг нэхэмжлэгч дангаар ашиглах боломжгүй тул өмчлөлд шилжүүлсэн гэж үзэх үндэслэлгүй тухай болон нэхэмжлэгч өөрийн дураар захиран зарцуулах нөхцөлд бусад этгээд шаардлага гаргах эрхтэй тул эрхийн доголдолтой гэж үзэх үндэслэлтэй тухай давж заалдах гомдолдоо тайлбарласан. Давж заалдах шатны шүүх энэ талаар дүгнэлт хийгээгүй байна. Түүнчлэн, давж заалдах шатны шүүхэд гаргасан гомдолдоо барилгын нийтийн эзэмшлийн талбайг зарах нь хууль зөрчсөн хэрэг болох тухай тайлбарласан боловч үүнд дүгнэлт хийгээгүй байна. Анхан болон давж заалдах шатны шүүх Иргэний хуулийн 101.1, 343.3, 353.1, 200.3.2, 200.5, 148.1.2, 142.1-142.4, 56.1.1, 59.2 дахь заалтуудыг хэрэглэх үндэслэлтэй байсан гэж үзэж байна.

Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангах агуулгаар шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Уянгасайхан хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: Хэргийн зохигчид 2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдөр Чингэлтэй дүүргийн 3 дугаар хороо “Peace tower” оффис үйлчилгээний талбайг 418 960 ам.доллараар худалдах-худалдан авах тухай гэрээ байгуулж, үүний үр дүнд захиалсан талбайгаа 2013 оны 8 дугаар сард хүлээн авсан. Энэ талаар нэхэмжлэгч нэхэмжлэлдээ дурдсан байдаг. Тухайн барилга 2008 оноос баригдаж, 2012 онд барилгын ажил дууссан байдаг. 2010 онд нэхэмжлэгчийн худалдан авсан 1 давхарын 1 тоот талбай бодитоор бий болсон байсан. Гэвч нэхэмжлэгч худалдан авсан талбайдаа хожим 2014 оны 05 дугаар сарын 27-нд “Шинэ кадастр” ХХК-иар хэмжилт хийлгэхэд талбайн хэмжээ дутсан гэдэг. Мөн “Сандэй” ХХК нь 2008 онд Т.Гтай гэрээ хийгээгүй тул уг эрх зүйн харилцаа 2008 онд үүссэн гэж үзэх үндэслэлгүй юм.

Иймд анхан болон давж заалдах шатны шүүхүүд хууль хэрэглээний хувьд алдаа гаргасныг дараах байдлаар зөвтгөж өгнө үү.

Талуудын хооронд дээрх үндэслэлээр худалдах-худалдан авах гэрээ хийгдсэн байхад ажил гүйцэтгэх гэрээ гэж дүгнэсэн ч ажил гүйцэтгэх гэрээний үр дүнг хүлээн авсан өдрөөс хойш 6 сарын хугацаанд доголдлыг илрүүлээгүй. Талбайг 2013 оны 8 дугаар сард хүлээн авч доголдол илрүүлсэн худалдан авагч хуулийн хугацаанд гомдлын шаардлагаа худалдагч талдаа гаргаагүй нь цаашид Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.1-д заасан хугацааг тоолох үндэслэл болохгүй.

Иймд шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэв.

Нэхэмжлэгч Т.Г нь “Сандэй” ХХК-д холбогдуулан дутуу талбайн үнэ 259 567 919 төгрөгийг гаргуулах, худалдан авсан үйлчилгээний талбайг үл хөдлөх эд хөрөнгийн улсын бүртгэлд бүртгүүлж, гэрчилгээ гаргуулахыг даалгуулах, 2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн 2010/02 дугаар “Худалдаа үйлчилгээний барилгын захиалагчтай хийх хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-ний 1.1. дэх заалтын “нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт” гэх хэсгийг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулахаар шаардлага гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, маргажээ.

Анхан шатны шүүх хариуцагчаас 89 656 111 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн үлдэх хэсэг, бусад шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн, давж заалдах шатны шүүх шийдвэрийг хэвээр үлдээжээ.

Хоёр шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, хэргийн оролцогчийн хуулиар олгогдсон эрхийг зөрчөөгүй байна.

Нэхэмжлэгч Т.Г нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ: “...“Сандэй” ХХК-тай 2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдөр байгуулсан “Худалдаа үйлчилгээний  барилгын захиалагчтай хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-ээр 201.52 м.кв хэмжээтэй үйлчилгээний талбайг 418 960 ам.доллараар худалдаж авахаар тохирсон. Гэрээний дагуу төлбөрөө бүрэн төлсөн байтал 150.76 м.кв талбайг шилжүүлсэн байх тул дутуу 50.76 м.кв талбайн үнэд шилжүүлсэн 105 530 ам.доллар буюу 259 567 919 төгрөгийг буцаан гаргуулах, мөн үл хөдлөх эд хөрөнгийг 150.76 м.кв хэмжээгээр улсын бүртгэлд бүртгүүлж, гэрчилгээ гаргуулахыг даалгуулахыг хүсч байна.

Талууд анх 2008 онд гэрээ байгуулсан бөгөөд 2010 онд гэрээг шинэчлэхдээ гэрээний 1.1.-д “нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт” гэсэн үгийг бидэнд мэдэгдэлгүй нэмсэн байх тул хууран мэхэлсэн гэж үзэж, гэрээний дээрх заалтыг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах шаардлага гаргаж байна...” гэж тайлбарлажээ.

Хариуцагч нэхэмжлэлийг эс зөвшөөрч, “...Гэрээний 1.1. дэх заалтын талаар хоёр тал харилцан тохиролцож гэрээндээ оруулсан. Нэхэмжлэгч нь манай компанид талбайн хэмжээ дутсан талаар хандаж байгаагүй, гэрээнд заасан хэмжээгээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн хэмжээг тодорхойлох тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь зөвшөөрөхгүй...” гэж маргасан байна.

Шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг үндэслэл бүхий тодорхойлоогүйгээс Иргэний хуулийн хэрэглэвэл зохих зохицуулалтыг хэрэглээгүй, хэрэгт цугларсан баримтыг хуульд заасан журмын дагуу үнэлээгүй байх тул шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж үзлээ.

1. Дутуу талбайн зөрүү төлбөр 105 530 ам.доллар буюу 259 567 919 төгрөгийг гаргуулах нэхэмжлэлийн талаар:

Ажил гүйцэтгэх гэрээгээр гүйцэтгэгч нь гэрээнд заасан ажил гүйцэтгэх, захиалагч ажлын үр дүнг хүлээн авч, хэлэлцэн тохирсон хөлсийг төлөх үүрэг тус тус хүлээнэ.

Маргааны зүйл болсон “Peace tower” оффис, үйлчилгээний зориулалттай барилгыг иргэн Т.Ггийн захиалгаар, түүний хүсэл зорилгод нийцүүлэн бариагүй тул талуудын хооронд ажил гүйцэтгэх гэрээний эрх зүйн харилцаа үүссэн гэж тодорхойлох боломжгүй юм.

Хэрэгт авагдсан баримтаар нэхэмжлэгч нь “Сандэй” ХХК-ийн барьж байгаа Чингэлтэй дүүргийн 3 дугаар хороонд байрлах “Peace tower” оффис, үйлчилгээний барилгын бүтэц, зохион байгуулалт, зураг төсөлтэй танилцсны улмаас 1 дүгээр давхрын 1 тоот үйлчилгээний талбайг сонгож, барилгын үйл ажиллагаа дуусч, ашиглалтад орсны дараа хүлээж авахаар, төлбөрийг гэрээнд заасан хугацаанд хэсэгчлэн төлөхөөр хариуцагчтай тохиролцсон байх тул талуудын хооронд худалдах-худалдан авах гэрээний эрх зүйн харилцаа үүссэн гэж үзнэ.

Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1.-д зааснаар худалдах-худалдан авах гэрээгээр худалдагч нь биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх, худалдан авагч нь худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлж, худалдан авсан хөрөнгөө хүлээж авах үүргийг тус тус хүлээнэ.

Гэрээний дагуу худалдан авагч эд хөрөнгийн үнийг бүрэн төлсөн байхад худалдагч “Сандэй” ХХК-ийн хүлээлгэн өгсөн үйлчилгээний талбайн хэмжээ гэрээнд заасан хэмжээнээс дутсан, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг өнөөдрийг хүртэл шилжүүлж өгөөгүй үндэслэлээр доголдолтой хөрөнгө шилжүүлсэн тул дутуу талбайн зөрүү үнийг буцаан гаргуулах, мөн хөрөнгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэхийг шаардсан нь хуулийн дээрх заалтыг зөрчөөгүй байна.

Иргэний хуулийн 255 дугаар зүйлийн 255.1.-д зааснаар эд хөрөнгө худалдаж авах үедээ уг эд хөрөнгийн доголдлын талаар мэдсэн буюу түүнийг мэдэх боломжтой байхад түүнийг хүлээж авсан бол худалдан авагч шаардлага гаргах эрхээ алдана.

Гэрээний гол зүйл нь талбайн хэмжээ гэх нэхэмжлэгчийн тайлбараас үзэхэд худалдан авагч эд хөрөнгийг хүлээж авахдаа гэрээний гол зүйл болох талбайн хэмжээг шалгах боломжтой байсан, өөрөөр хэлбэл үйлчилгээний талбайн хэмжээ эд хөрөнгийг хүлээн авснаас хойш өөрчлөгдөх, ихсэх, багасах боломжгүй, далд доголдол биш тул уг доголдлыг эд хөрөнгийг хүлээж авах үед мэдэх боломжтой байсан доголдол гэж үзнэ.

Худалдан авсан үйлчилгээний талбай гэрээнд заасан хэмжээнд хүрээгүй болох нь хэрэгт авагдсан шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон боловч худалдан авагч эд хөрөнгийг хүлээж авахдаа энэ талаар гомдол гаргаагүй, хөрөнгийг хүлээн авсан тул түүнийг Иргэний хуулийн 255 дугаар зүйлийн 255.1.-д зааснаар дээрх гомдлын талаар шаардлага гаргах эрхээ алдсан гэж үзнэ. Иймд дутуу талбайн зөрүү төлбөрийг хариуцагчаас нэхэмжилсэн нэхэмжлэлийг хангах хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Нэхэмжлэлийн энэ шаардлагыг эс зөвшөөрсөн хариуцагчийн гомдол үндэслэлтэй байна.

1. Үл хөдлөх эд хөрөнгийн талбайг 150.76 м.кв хэмжээтэйгээр улсын бүртгэлд бүртгүүлж, гэрчилгээ гаргуулахыг даалгуулах тухай шаардлагын талаар:

Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1.-д зааснаар худалдагч эд хөрөнгө болон түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх үүрэгтэй.

Үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрх хэлцлийн үндсэн дээр нэг этгээдээс нөгөөд шилжиж байгаа бол уг хэлцлийг үл хөдлөх эд хөрөнгийн газар бүртгүүлснээр өмчлөх эрх шинэ өмчлөгчид үүсэж, өмнөх өмчлөгчийн эрх дуусгавар болохоор Иргэний хуулийн 110 дугаар зүйлийн 110.1.-д зохицуулсан. Худалдагч буюу хариуцагч “Сандэй” ХХК худалдсан эд хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримтыг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар бүртгүүлж, худалдан авагчийн өмчлөлд эд хөрөнгө, холбогдох бичиг баримтыг шилжүүлж өгөх үүрэгтэй байна.

Иргэний хуулийн 101 дүгээр зүйлийн 101.1.-д зааснаар өмчлөгч нь бусад этгээдэд хууль буюу гэрээгээр олгогдсон эрхийг зөрчихгүйгээр, хуулиар тогтоосон хэмжээ хязгаарын дотор өмчлөлийн зүйлээ өөрийн үзэмжээр чөлөөтэй эзэмшиж, ашиглаж, захиран зарцуулах бөгөөд аливаа халдлагаас хамгаалах эрхтэй.

Т.Г нь худалдан авсан үйлчилгээний талбайг бүхэлд нь буюу нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт өөрийн эзэмшил, ашиглалтад байлгаж, захиран зарцуулах боломжгүй тул зөвхөн өөрийнх нь захиран зарцуулах эрхэд хамаарах 150.76 м.кв талбайн хэмжээгээр үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн гэрчилгээ олгогдох учиртай, нэхэмжлэлийн энэ шаардлагыг хангах үндэстэй байна.

Хариуцагч нь үл хөдлөх эд хөрөнгийн төлбөр бүрэн төлөгдөөгүй үндэслэлээр гэрчилгээ гаргаж өгөөгүй гэж тайлбарлах боловч хариу тайлбар, татгалзлаа баримтаар нотлоогүй, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.-т заасан нотлох үүргээ биелүүлээгүй, гэрээгээр тохирсон төлбөрийг бүрэн төлсөн гэх нэхэмжлэгчийн тайлбар хэрэгт цугларсан баримтыг үгүйсгээгүй байна. 

Иймээс Чингэлтэй дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “Peace tower” оффис, үйлчилгээний барилгын 1 дүгээр давхрын 1 тоот 150.76 м.кв хэмжээтэй үйлчилгээний талбайг нэхэмжлэгчийн өмчлөлд шилжүүлэхээр улсын бүртгэлд бүртгүүлэхийг хариуцагчид даалгаж шийдвэрлэх нь зүйтэй. Энэ талаар гаргасан нэхэмжлэгчийн гомдол үндэслэлтэй байна.

1. Гэрээний 1.1. дэх заалтыг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах шаардлагын талаар:

2010 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн “Худалдаа үйлчилгээний барилгын захиалагчтай хийх хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-ний 1.1. дэх заалтад “Чингэлтэй дүүрэг 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт баригдах “Peace tower” оффис үйлчилгээний зориулалттай барилгаас 1-р давхрын №1 тоот 201.52 м.кв /нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт/ талбайг доорхи нөхцлөөр захиалагчтай хөрөнгө оруулалт хийхээр тохиров...” гэжээ.

    Нэхэмжлэгч нь дээрх гэрээний “/нийтийн эзэмшлийн талбайн хамт/”  гэх хэсгийг өмнө 2008 онд байгуулсан гэрээнд бичигдээгүй байсан, гэрээг шинээр байгуулахад нэмж оруулсан, энэ талаар захиалагчид тухайлан танилцуулалгүй хууран мэхэлсэн гэх үндэслэлээр Иргэний хуулийн 59 дүгээр зүйлд зааснаар хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулахаар шаардлага гаргасан боловч гэрээний энэ заалтыг хууран мэхэлж оруулсан гэх үндэслэл тогтоогдоогүй гэж үзэх нэхэмжлэлийн энэ шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн хоёр шатны шүүхийн дүгнэлт хуульд нийцсэн, шүүх хэрэглэвэл зохих хуулийг зөв тайлбарлаж хэрэглэсэн байна.

Дээр дурдсан үндэслэлээр анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлалд өөрчлөлт оруулж, хяналтын журмаар гаргасан нэхэмжлэгч, хариуцагчийн  гомдлын заримыг хангах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.2.-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2019 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 590 дүгээр магадлалын Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалт, Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 101/ШШ2019/00346 дугаар шийдвэрийн Тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтыг “Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1., 255 дугаар зүйлийн 255.1.1.-д зааснаар Чингэлтэй дүүргийн 3 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “Peace tower” оффис, үйлчилгээний зориулалттай барилгын 1 дүгээр давхрын 1 тоот үйлчилгээний талбайн Үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн гэрчилгээг 150.76 м.кв талбайн хэмжээтэйгээр нэхэмжлэгч Т.Гд гаргуулж өгөхийг хариуцагч “Сандэй” ХХК-д даалгаж, дутуу талбайн зөрүү төлбөр нэхэмжилсэн шаардлагыг, мөн Иргэний хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1.-д заасан үндэслэл тогтоогдоогүй тул гэрээний 1.1. дэх заалтыг хүчин төгөлдөр бусд тооцуулахыг хүссэн шаардлагыг тус тус хэрэгсэхгүй болгосугай.” гэж, 2 дахь заалтын “606 230.55 төгрөгийг” гэснийг “70 200 төгрөгийг” гэж тус тус өөрчлөн, шийдвэр, магадлалын бусад заалтыг хэвээр үлдээж, хяналтын журмаар гаргасан нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А.Базар, хариуцагчийн өмгөөлөгч Э.Уянгасайхан нарын гомдлын заримыг хангасугай.

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4., Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1.-д зааснаар хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн нэхэмжлэгчийн 1 147 910 төгрөгийг, хариуцагчийн 606 240 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар тус тус буцаан олгосугай.

                           ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                         Х.СОНИНБАЯР   

                           ШҮҮГЧ                                                   Х.ЭРДЭНЭСУВД