Т.О-ийн нэхэмжлэлтэй иргэний

хэргийн тухай

Монгол Улсын дээд шүүхийн шүүгч П.Золзаяа даргалж, Танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэг, шүүгч Г.Банзрагч, Б.Мөнхтуяа, Г.Цагаанцоож нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 Орхон аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 142/ШШ2020/00435 дугаар шийдвэртэй,

Орхон аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 82 дугаар магадлалтай,

Т.О-ийн нэхэмжлэлтэй,

“Э Ү” ТӨҮГ-т холбогдох

2019.12.20-ны өдрийн Б/6944 дугаартай Т.О-т сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалыг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан гомдлыг үндэслэн

Шүүгч Г.Банзрагчийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Т.О, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н, нарийн бичгийн дарга Х.Амарбаясгалан нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч Т.О-ийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд: ...Т.О- би “Э Ү-” Төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын Дотоод зохион байгуулалт, албан хэрэг хөтлөлтийн албаны шууданч-бичээч албан тушаалд ажилладаг. Тус үйлдвэрийн газарт 17 жил ажиллаж байгаа ба ажиллах хугацаандаа сахилгын шийтгэл огт хүлээж байгаагүй, үүргээ хариуцлагатай биелүүлж ирсэн. Гэтэл надад “Э Ү” ТӨҮГ-ын ерөнхий захирлын 2019.12.20-ны өдрийн Б/6944 дугаартай тушаалаар “ёс зүйн зөрчил гаргаж, хөдөлмөрийн сахилгыг зөрчсөн” гээд үндсэн цалинг 3 сар 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан, энэ шийдвэрийг би хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаагаас гадна намайг яг ямар зөрчил гаргасан гэж үзэж байгаа болон зөрчил гэж байгаа үйлдлийг хэн, хэрхэн тогтоосон, зөрчил гэх үйлдлээс хэний эрх ашиг зөрчигдсөн зэргийг шалган тогтоосон эсэхийг огт мэдэхгүй байгаа болохоор надад таамаг төдий зүйлээр шалтаглан сахилгын арга хэмжээ авч, шударга ажилчдын үзэл бодлоо илэрхийлэх, эрх ашгаа хамгаалах, эвлэлдэн нэгдэх эрхийг зөрчсөн шударга бус шийдвэр болсон гэж үзэж байна. Миний бие 2019.11.07-ны өдөр өөрийн фэйсбүүк хаягаараа “Э Ү”-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга Б.Т-ын нэрийг цохон “Э Ү” ТӨҮГ болон Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны хооронд байгуулсан хамтын гэрээний 2.4 дэх заалт дахиад л хэвээрээ байна, энэ нь хэвийн бус нөхцөлд ажиллаж байгаа ажилчдын эрх ашгийг хамгаалж чадахгүй байна” гэж үзэл бодлоо илэрхийлсэн бөгөөд энэ нь хэн нэгэн иргэн, албан тушаалтан, хуулийн этгээдийн нэр хүндэд халдаагүй байтал, Э Ү-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга Б.Т нь үүнийг илт гуйвуулан эрхийг нь хамгаалж, үгийг нь сонсох ёстой үйлдвэрчний эвлэлийн гишүүнийхээ эсрэг гэж үзэхээр албан бичгийг “Э Ү” ТӨҮГ-т гаргаж байгааг олж мэдээд “бидний эрхийг хамгаалах үүрэгтэй хүн ийм бичиг үйлдвэрийн захиргаанд гаргаад явж байна” гэсэн мэдээлэл фэйсбүүк хаягтаа тавьсан. Би үүнийг л сахилгын ноцтой зөрчил гэж үзсэн байх гэж таамаглаж байна. Хэрэв тийм бол энэ нь Хөдөлмөрийн хууль болон хөдөлмөрийн дотоод журам зөрчсөн үйлдэл биш, өөрийн болон нийт ажилчдын эрхийг хамгаалан мэдээлэл түгээсэн хөдөлмөрчин хүний хуулиар хориглоогүй үйлдэл юм. Надад сахилгын арга хэмжээ авахдаа уг зөрчлийг шалган тогтоох ажиллагаанд огт оролцуулаагүй, мөн ёс зүйн зөрчил гаргасан гэсэн дүгнэлт, манай албаны даргын үүрэг гүйцэтгэгчийн илтгэх хуудас зэрэг нь үндэслэлтэй байсан эсэхийг би огт танилцаж мэдээгүй учраас намайг хэлмэгдүүлсэн шийдвэр гарлаа гэж үзэж байна. “Э Ү” ТӨҮГ-т гаргасан хэн нэгний хүсэлт нь хүлээж авсан байгууллагын албаны нууц биш байсаар байтал хуулийн дагуу ажиллах нөхцөлөөр нь хангах, эрх ашгийг нь хамгаалах үүрэг бүхий байгууллагууд нэгнээ турхирч, хуйвалдан, хөндлөнгийн нөлөөнд автаж ажилтныхаа эрх ашгийг зөрчсөн. Иймд “Э Ү” ТӨҮГ-ын ерөнхий захирлын 2019.12.20-ны өдрийн Б/6944 дугаар тушаалаар “ёс зүйн зөрчил гаргаж, хөдөлмөрийн сахилгыг зөрчсөн” гээд үндсэн цалинг 3 сар 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан шийдвэрийг хүчингүй болгож, миний зөрчигдсөн эрхийг сэргээж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагчийн тайлбарт: Тус үйлдвэрийн газрын Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын Дотоод зохион байгуулалт, албан хэрэг хөтлөлтийн албаны шууданч-бичээч Т.О нь нэг өрөөнд хамт ажилладаг бичиг хэргийн ажилтан Д.У-Э-ийн баримт бичгийн бүртгэлийн дэвтрийн завсар байсан Э Ү-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны 2019.11.13-ны өдрийн 195 тоот албан бичгийг авч, зургийг даран, олон нийтийн сүлжээнд байршуулж, албаны баримт бичгийг хувийн зорилгоор ашигласан үйлдэлд “Э Ү-” ТӨҮГ-ын Ёс зүйн хорооны 2019.12.17-ны өдрийн №01 тоот дүгнэлт, Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын Дотоод зохион байгуулалт, албан хэрэг хөтлөлтийн албаны даргын үүргийг түр хослон гүйцэтгэгчийн 2019.11.25-ны өдрийн илтгэх хуудас, ажилтан Т.О-ийн гаргасан тайлбар зэргийг үндэслэн ерөнхий захирлын 2019.12.20-ны өдрийн Б/6944 дугаар тушаалаар үндсэн цалинг 3 сар 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан. “Э Ү-” ТӨҮГ-ын Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын Дотоод зохион байгуулалт, албан хэрэг хөтлөлтийн албаны шууданч-бичээч Т.О нь 2019.11.07-ны өдөр өөрийн фэйсбүүк хаягаараа Э Ү-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга Б.Т-ын нэр цохон “Э Ү” ТӨҮГ болон Э Ү-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны хооронд байгуулсан “Хамтын гэрээ”-ний 2.4 дэх заалттай холбогдуулан санал, сэтгэгдлээ оруулсан гэх ба “Э Ү-” ТӨҮГ-ын зүгээс ажилтан Т.О-ийн дээрх үйлдэлтэй холбогдуулан сахилгын шийтгэл оногдуулаагүй. Өөрөөр хэлбэл, ажилтан өөрийн албан тушаалын давуутай байдлыг ашиглан өөр албан байгууллагаас ирсэн албан бичгийн зургийг авч, хувийн цахим хуудсандаа нийтэлсэн нь “Э Ү” ХХК-ийн ёс зүйн дүрмийн 3.1.13 дахь гэсэн заалтыг зөрчин, ёс зүйн зөрчил гаргасан гэж үзсэн. “Э Ү” ТӨҮГ-ын Ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг үндэслэн ерөнхий захирлын тушаалаар үйлдвэрийн газрын хөдөлмөрийн дотоод журмын дагуу тохирох шийтгэлийг ногдуулсан болохыг ажилтны шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлтэй холбогдуулан тайлбарлах нь зүйтэй. Харин ажилтанд сахилгын шийтгэл ногдуулсан дээрх шийдвэр нь үйлдвэрийн газрын ажилтны үзэл бодлоо илэрхийлэх, эрх ашгаа хамгаалах, эвлэлдэн нэгдэх эрхийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлгүй юм... гэжээ.

Орхон аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 142/ШШ2020/00435 дугаар шийдвэрээр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.7-д заасныг баримтлан “Эрдэнэ үйлдвэр” ТӨҮГ-ын ерөнхий захирлын 2019 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн Б/6944 дугаартай “Ажилтан Т.О-т сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай” тушаалыг хүчингүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1-д зааснаар нэхэмжлэгч нь улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн бөгөөд, хариуцагч “Э Ү” ТӨҮГ-аас улсын тэмдэгтийн хураамжаар 70,200 төгрөг гаргуулан улсын орлогод оруулж шийдвэрлэжээ.

Орхон аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 82 дугаар магадлалаар Орхон аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2019 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 142/ШШ2020/00435 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н-ны давж заалдсан гомдлыг хангахгүй орхиж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4.-т зааснаар хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н-ны улсын тэмдэгтийн хураамжинд төлсөн 70,200 төгрөгийг төрийн сангийн орлогод хэвээр үлдээж шийдвэрлэжээ.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н-ны хяналтын журмаар гаргасан гомдолд:

Хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн тухайд: ...Т.О нь нэг өрөөнд хамт ажилладаг бичиг хэргийн ажилтан Д.У-Э-ийн баримт бичгийн бүртгэлийн дэвтрийн завсар байсан “Э Ү-” ТӨҮГ-ын Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны 2019.11.03-ны өдрийн 195 тоот албан бичгийг авч, зургийг даран олон нийтийн сүлжээнд байршуулж, албаны баримт бичгийг хувийн зорилгоор ашигласан үйлдэлд “Э Ү-” ТӨҮГ-ын Ёс зүйн хорооны 2019.12.17-ны өдрийн №01 тоот дүгнэлт, Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын Дотоод зохион байгуулалт, албан хэрэг хөтлөлтийн албаны даргын үүргийг түр хослон гүйцэтгэгчийн 2019.11.25-ны өдрийн илтгэх хуудас, ажилтан Т.О-ийн гаргасан тайлбар зэргийг үндэслэн ерөнхий захирлын 2019.12.20-ны өдрийн Б/6944 дугаар тушаалаар сахилгын шийтгэл оногдуулсан. Гэтэл давж заалдах шатны шүүхээс “Э Ү” ТӨҮГ-ын тушаалдаа үндэслэл болгосон ёс зүйн дүрэм болон “Э Ү” ХХК-ийн ажилтны ёс зүйн дүрмийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, ёс зүйн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журам нь ерөнхий захирлын 2013.03.29-ний өдрийн А/186 дугаар тушаалаар батлагдсан бөгөөд тухайн үед “Э Ү” ХХК байсан үеийн ёс зүйн дүрмийг баримталсан ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг үндэслэж, ерөнхий захирлын тушаал гаргасан нь үндэслэлгүй гэж үзжээ. Аливаа албан байгууллага нь өмчийн хэлбэр, үйл ажиллагааны бүтэц, зохион байгуулалт өөрчлөгдөхөд түүнийг даган өөрчлөгдсөн үйл ажиллагааг хуулийн холбогдох зохицуулалттай нийцүүлэн шинэчлэн ажиллах нь зүйн хэрэг. Гэтэл ажилтны Ёс зүйн дүрэм, түүний хэрэгжилтийг зохион байгуулах зөрчил хянан шийдвэрлэх тухай журам нь хуулийн агуулга зарчимд нийцүүлэх зохицуулалт биш юм. Өөрөөр хэлбэл, “Э Ү” ТӨҮГ нь Монгол Улсын Засгийн газрын 2019.03.21-ний өдрийн 102 дугаар тогтоолоор 100 хувь төрийн өмчит үйлдвэрийн газар болсон. Ингэснээр хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн зохион  байгуулалтаар ажиллаж байсан компани нь 100 хувь төрийн мэдлийн үйлдвэрийн газар болж өмчийн хэлбэрийн хувьд Монгол Улсын Засгийн газар болон Төрийн өмчийн бодлого зохицуулалтын газрын харьяалалд шилжсэн.

Ийнхүү төрийн өмчит үйлдвэрийн газар болсноор үйлдвэрийн газрын үндсэн чиг үүрэг өөрчлөгдөөгүй, харин дүрэмд өөрчлөлт орж, өмчийн хэлбэр зохион байгуулалтаас шалтгаалан үйлдвэрийн өмч хөрөнгийг захиран зарцуулах, түүнийг тайлагнах холбогдох эрх зүйн зохицуулалтууд өөрчлөгдсөн. Гэхдээ компанийн хэмжээнд даган мөрдөх ёс зүйн хэм хэмжээ, түүний хэрэгжилтийг хангах, зохион байгуулах журамд өөрчлөлт ороогүй. Ажилтны ёс зүйн дүрэм болон түүний хэрэгжилтийг зохион байгуулах журам нь дараагийн журам батлагдах хүртэл үйлдвэрийн газрын ажилчдын дотоод хэрэгцээнд ашиглагдаж хүчин төгөлдөр үйлчлэх ёстой. Тус журмын үйлчлэлийг дуусгавар болгосон аливаа тушаал, шинэчилсэн журам батлагдсан тохиолдолд тухайн баримт бичгийн үйлчлэл дуусгавар болно. Гэтэл ийнхүү журмын үйлчлэл дуусгавар болоогүй, шинэ журам батлагдаагүй, журмын зохицуулалт нь холбогдох хууль тогтоомжийг зөрчөөгүй атал үйлдвэрийн газрын нэршлээс үүдэлтэйгээр ажилтны гаргасан ёс зүйгүй үйлдлийг ёс зүйн зөрчил биш гэж үзэх нь хуулийг зөрчиж буй хэрэг юм. “Э Ү” ТӨҮГ-ын ёс зүйн хороо хуралдсан эсэх асуудлаар зохигчид маргаагүй. Энэ асуудлаар талууд санал нэгтэй. Харин хуралд оролцуулаагүй асуудлаар анхан шатны шүүх хуралдаанд тайлбарлаж мэтгэлцдэг. Ажилтан нь ёс зүйн хорооны хуралд оролцох эсэх нь өөрийн сайн дурын үндсэн дээр хэрэгждэг ба үйлдвэрийн газраас ажилтныг ёс зүйн хорооны хуралд оролцох боломжоор хангасан. Энэ талаар гэрч Б.М нь үйлдвэрийн газраас унаагаар үйлчлэн хүргэсэн талаар мэдүүлдэг. Түүнчлэн нотлох баримтаар ажилтны гаргасан гомдлыг хүлээн авч шийдвэрлэх боломжгүй талаар Ёс зүйн хорооноос тайлбар гарган хүргүүлж ажилласныг хариуцагчийн төлөөлөгчийн зүгээс нотлох баримтаар анхан шатны шүүхэд хүргүүлсэн. Ажилтан Т.О-т Ёс зүй хорооны хурлыг урьдчилан мэдэгдсэн атал зориудаар оролцоогүй. Хурлын тов мэдэгдсэн ажилтантай зүй бусаар харьцан оролцохгүй гэж хэлснийхээ дараагаар буюу цаг хугацааны хувьд хожуу сүүлд нь шууд удирдах албан тушаалтандаа мэдэгдэн чөлөө авч, очиход ёс зүйн хороо хуралдсан байдаг. Гэтэл анхан болон давж заалдах шатны шүүх нь хэргийн үйл баримт, нотлох баримтад тулгуурлан бодит дүгнэлт гаргалгүйгээр нэхэмжлэгч талын хэт нэг талыг барьсан тайлбар мэдүүлгээр дүгнэлт гарган хууль хэрэглэж байгаа нь хуулийг ноцтой зөрчсөн үндэслэл болно. Харин гомдол гаргагчтай уулзаж, тэдний тайлбар, саналыг сонсох, нотолгоо баримт сонсох нь боломжтой хэдий ч энэхүү ажиллагааг “Э Ү” ТӨҮГ-ын зүгээс авч хэрэгжүүлсэн. Өөрөөр хэлбэл, гомдол мэдээлэл гаргагч нь тайлбар, санал, холбогдох баримтаа 2019.11.15-ны өдрийн албан бичигтэй тодорхой дурдан хавсарган ирүүлсэн тул дахин нотлох ажиллагаа хийх шаардлагагүй гэж үзсэн болно.

Ёс зүйн хороо ажилтны давж заалдах гомдлыг хангаагүй гэх дүгнэлтийн тухайд: “Э Ү” ХХК-ийн ажилтны ёс зүйн дүрмийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, ёс зүйн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журмын 4.1,4.2,4.3 дахь хэсэгт тус тус зааснаар Ёс зүйн хороо дүгнэлтээ ерөнхий захиралд танилцуулах ба ерөнхий захирал үндэслэлтэй гэж үзсэн тохиолдолд сахилгын шийтгэл оногдуулж, ёс зүйн хорооны гаргасан нотолгоо, баримт бичгийн бүрдэл хангаагүй, холбогдох нотолгоо баримтыг шалгаагүй буюу хангалтгүй шалгасан бол дахин шалгуулахаар буцаах эрхтэй талаар тусгасан байдаг. Энэ нь ажилтны ёс зүйн зөрчлийн хувьд хяналтын механизм буюу доод шатны дүгнэлтийн үндэслэлийг хянаж үзэж буй хэлбэр юм. Нэгэнт ёс зүйн дүрэм, журмыг зөрчсөн нь холбогдох баримтаар нотлогдон тогтоогдож байгаа эсэхэд анхан болон давж заалдах шатны шүүхээс нотлох баримтад тулгуурлан үнэлэлт, дүгнэлт хийгээгүй атлаа Ёс зүйн дүрмийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, ёс зүйн зөрчлийг шалган шийдвэрлэх ажиллагаатай холбогдуулан үнэлэлт дүгнэлт өгсөн нь хариуцагч байгууллагын үйл ажиллагаанд хэт оролцсон хэргийн үйл явц, хэргийн материалд авагдсан нотлох баримтад тулгуурлан бодит үйл явцыг тогтоох бус байгууллагын үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс нөлөөлсөн, хэт нэг талыг баримталсан үйл ажиллагаа явуулж байна гэж үзэхэд хүргэж байна. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.2 дахь хэсэгт “Сахилгын зөрчил гаргаснаас хойш зургаан сар, илрүүлснээс хойш нэг сарын дотор сахилгын шийтгэл ногдуулна.” гэж заасан. Өөрөөр хэлбэл зөрчлийг хэн, яаж илрүүлэх вэ? гэдэг ойлголтыг анхан шатны шүүхээс зөрчил шалгасан хугацааг оролцуулан тооцохгүй гэсэн бол давж заалдах шатны шүүхээс албан бичиг албажсан хугацаагаар зөрчил илрүүлсэн гэж үзнэ гэж тайлбарласан байна. Гэтэл энэхүү асуудалтай холбоотойгоор төсөөтэй харилцааг зохицуулсан эрх зүйн баримт бичигт зөрчил шалган шийдвэрлэсэн хугацааг зөрчил илрүүлсэн хугацаанд оролцуулан тооцохгүй талаар зохицуулсан.

Тухайлбал, Монгол Улсын Засгийн газрын 1995.06.14-ний өдрийн 97 дугаар тогтоолын 7 дугаар зүйл, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга, Төрийн албаны зөвлөлийн даргын хамтарсан 2019.04.04-ний өдрийн 36, 32 дугаар тушаалаар батлагдсан “Төрийн захиргааны албан хаагчид сахилгын шийтгэл ногдуулах, энэ талаар төрийн дээд шатны байгууллагад гомдол гаргах журам”-ын 3.9 дүгээр зүйлд тус тус зааснаар “Сахилгын зөрчлийг илрүүлснээс хойш 1 сар /өвчтэй, ээлжийн амралт, чөлөөтэй байсан, түүнчлэн зөрчил гаргасан байдлыг шалгасан хугацааг энэ хугацаанд оруулахгүй/” гэж заасан байгаа нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.2 дахь заалтыг төрийн албаны харилцаанд хэрхэн хэрэглэхийг тодорхойлсон ойлголт юм. Хэдийгээр “Э Ү” ТӨҮГ-ын харилцааг төрийн албаны харилцаа гэж үзэхгүй ч ижил төстэй харилцааг хуулийг дээрх байдлаар тайлбарлан хэрэглэж байна. “Э Ү” ТӨҮГ-ын Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газраас 2019.11.20-ны өдөр Үйлдвэрчний Эвлэлийн холбооны албан бичгийг хүлээн авч, шууд удирдах албан тушаалтны зөрчлийн талаар мэдээлсэн “Илтгэх хуудас”-ын дагуу холбогдох баримтуудыг бүрдүүлэн ажилтны ёс зүйн асуудлаар дүгнэлт гаргах, ёс зүйн зөрчил гаргасан эсэхийг тогтоолгохоор Ёс зүйн хороонд уламжлан шийдвэрлүүлж байгаа нь хуулийн дагуу зөрчлийг илрүүлэх шийдвэрлэх ажиллагаа гэж үзэх үндэслэлтэй. Өөрөөр хэлбэл, “Э Ү” ТӨҮГ-ын Ёс зүйн хорооноос ажилтныг ёс зүйн зөрчил гаргасан гэсэн дүгнэлт гаргаагүй тохиолдолд хэн боловч ажилтныг зөрчил гаргасан гэж буруутгах боломжгүй юм. Гэтэл хуулийн зөрчил илрүүлэхтэй холбоотой дээрх зохицуулалтыг шат шатандаа зөрүүтэй байдлаар ойлгож, тайлбарлан хэрэглэж байгаа нь хуулийг нэг мөр ойлгон тайлбарлаж хэрэглэх ёстой шүүхийн байгууллагын хувьд мэргэжлийн болон ёс зүйн том алдаа гэж харж байна. Иймд анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэр, магадлал нь хэт нэг талыг барьсан, хуулийг буруу тайлбарлаж хэрэглэсэн байх тул дээрх үндэслэлүүдээр хүчингүй болгож, Т.О-ийн гаргасан нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Шүүхийн шийдвэр, магадлал хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болж чадаагүй тул хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангах үндэслэлтэй.

 Хэргийн үйл баримтын талаарх шүүхүүдийн дүгнэлтээс үзвэл;

- нэхэмжлэгч Т.О нь Э Ү-ийн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны даргаас тус үйлдвэрийн Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газарт 2019.11.13-ны өдөр явуулсан 195 тоот албан бичгийн зургийг авч олон нийтийн сүлжээнд байршуулж “... үнэн пост оруулсныхаа төлөө Төгсбаярын хүсэлт шаардлагаар арга хэмжээнд орох болтой...” гэх зэргээр бичсэн;

- үүнтэй холбоотойгоор мөн Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны дарга 2019.11.15-ны өдрийн “Санал хүргүүлэх тухай” 197 тоотоор Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын даргад хандан “...Т.О-ийн зүй бус үйлдлийн талаар 2019 оны 195 тоот албан бичгээр танай газарт хүргүүлсэн. Гэтэл энэхүү бичгийг холбогдох албан тушаалтанд очоогүй, албан ёсны зөвшөөрөл авалгүй олон нийтийн сүлжээнд тавьж мэдээлсэн зохисгүй үйлдэл дахин гаргалаа... холбогдох хууль дүрмийн хүрээнд хариуцлага тооцож ажиллахыг уламжилж байна...” гэж мэдэгдсэн;

- уг үйлдлийг үйлдвэрийн Ёс зүйн хорооноос шалгаж, 2019.12.17-ны өдрийн 01 дүгээр “...Т.О- нь нэг өрөөнд хамт ажилладаг бичиг хэргийн ажилтан Д.У-Э-ийн баримт бичгийн бүртгэлийн дэвтрийн завсар байсан ....195 тоот албан бичгийг авч, зургийг нь даран олон нийтийн сүлжээнд байршуулж, хувийн зорилгоор ашигласан үйлдэл нь “Э Ү” ТӨҮГ-ын “Ёс зүйн дүрэм”-ийн 3.1.13-т заасан “Ажилтнууд нь өөрийн албан тушаалын давуутай тал, боломжийг хувийн зорилгоор ашиглахгүй ажиллах” хэм хэмжээг зөрчсөн” гэсэн дүгнэлт гарсан;

- иймд “Э Ү-” ТӨҮГ-ын ерөнхий захирлын 2019.12.20-ны өдрийн Б/6949 дүгээр тушаалаар Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1.2, Хөдөлмөрийн дотоод журмын 8.8.14, Ёс зүйн хорооны 01 дүгнэлт болон холбогдох бусад баримтыг үндэслэн нэхэмжлэгч Т.О нь ёс зүйн зөрчил гаргаж, хөдөлмөрийн сахилгыг зөрчсөн тул үндсэн цалинг 3 сар 20 хувиар бууруулах сахилгын шийтгэл ногдуулсан байна.

Нэгтгэн үзвэл, нэхэмжлэгч нь 2019.11.13-2019.11.15-ны хооронд албан бичгийг нийтийн сүлжээнд тавьсан /Фэйсбүүк хуудсанд хэзээ тавьсан огноо нь тодорхойгүй боловч ҮЭХ-ны даргын 2019.11.15-ны 197 дугаар албан бичгээр хариуцлага тооцуулахаар санал явуулсан байх тул/ ба уг үйлдлийг Ёс зүйн хорооноос /2019.12.17/ “ёс зүйн зөрчил гаргасан” гэж дүгнэсэн, өөрөөр хэлбэл, зөрчил гарснаас хойш 1 сар 4 орчим хоногийн дараа илрүүлсэн, ийнхүү илрүүлснээс хойш 3 хоногийн дараа хариуцагч маргаан бүхий тушаалаар сахилгын шийтгэл оногдуулжээ.  

Ийнхүү шүүхүүд дээрх үйл баримтыг цаг хугацааны хувьд бодитой дүгнэсэн атлаа “хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн” гэж хэргийн үйл баримтад холбогдох хуулийг буруу тайлбарлан хэрэглэсэн байна.

Тодруулбал, анхан шатны шүүх “...Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.2.-т ...илрүүлснээс хойш нэг сарын дотор сахилгын шийтгэл ногдуулна гэж заасан байх ба энэ нь аливаа асуудлыг /зөрчлийг/ шалгаж тогтоосны дараа гэсэн агуулга гэж үзэхээргүй байна” гэж хуулийн тодорхой заалтыг буруу тайлбарласнаас гадна тухайн хэргийн хувьд зөрчлийг хэзээ илрүүлсэн гэж үзсэн, түүнээс хойш хуульд заасан хугацааг хэрхэн хэтрүүлсэн талаар тодорхой дүгнээгүй, харин “...Ёс зүйн хорооны дүрэм нь 2013 онд батлагдсан, гишүүдийг яаж томилсон, ямар, ямар гишүүд байдаг талаар хэрэгт ямар нэгэн баримт ирээгүй...” гэх зэргээр хөөн хэлэлцэх хугацаа тооцоход хамааралгүй, нотлогдоогүй үйл баримтыг үнэлсэн нь алдаатай болжээ.

Харин давж заалдах шатны шүүх “....ҮЭХ-ны дарга Б.Т нь Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын даргад ...албан бичиг хүргүүлжээ. Тус бичигт “...Т.О-т холбогдох хууль дүрмийн хүрээнд хариуцлага тооцож ажиллахыг уламжилж байна...” гэжээ. Энэхүү албан бичиг нь 2019.11.15-ны өдөр албажсан байна. Иймд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн “...илрүүлснээс хойш нэг сарын дотор сахилгын шийтгэл ногдуулна...” гэж заасныг зөрчиж сахилгын шийтгэл ногдуулжээ...” хэмээн ҮЭХ-ны даргаас ирүүлсэн нэхэмжлэгчид холбогдох гомдол, мэдээллийн шинжтэй албан бичгийг тухайн зөрчлийг шалгаж тогтоох эрх бүхий этгээдээс гаргах эрх зүйн баримт /Ёс зүйн хорооны дүгнэлт/-тай адилтган дүгнэж, хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн гэж үзсэн нь үндэслэлгүй.

Мөн анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн үйлдлийг “ёс зүйн зөрчил биш” гэж үзэхдээ “...Т.О- нь ТӨҮГ-ын Үйлдвэрчний эвлэлийн холбооноос ирсэн 195 дугаартай албан бичгийг өөрийн facebook хуудсандаа тавьсан нь албан тушаалын давуу байдлаа ашигласан гэх үндэсгүй. Учир нь Т.О өөрийн хариуцсан ажлынхаа хүрээнд албан үүрэгтэй нь холбоотойгоор өөрт нь ирсэн бичгийг нийгмийн сүлжээнд тавиагүй, ... угтаа бол Үйлдвэрчний эвлэлийн холбоондоо хандаж санал бодлоо илэрхийлээд байгаа болохоос биш, үйлдвэрийнхээ үйл ажиллагааг шүүмжлээд байгаа асуудал биш байх ба ажилтан, үйлдвэрчний эвлэлийн холбооны хоорондох асуудал гэж үзэхээр байна. Ажилтан үйлдвэрчний эвлэлийн холбоондоо хандан үзэл санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрхтэй... албан бичгийг тавьсан нь өөрийн албан тушаалын ямар давуу тал, боломжийг ашиглан өөрийн хувийн зорилгодоо ашигласан нь тодорхойгүй...” гэх зэргээр зөрчилтэй, буруу дүгнэлт хийсэн.

Дээрх дүгнэлтийн агуулгаас үзвэл, нэхэмжлэгч өөрийн хариуцсан ажлын хүрээнд албан үүрэгтэй нь холбоотойгоор өөрт нь ирсэн бичгийг нийгмийн сүлжээнд тавиагүй, өөр этгээдэд /энэ тохиолдолд хамт ажилладаг хүний/ ирсэн бичгийг тавьсан тул буруутгахгүй, үйлдвэрийнхээ үйл ажиллагааг шүүмжлээгүй, харин үйлдвэрчний эвлэлийн үйл ажиллагааны талаар үзэл бодлоо илэрхийлсэн нь зөв гэх зэргээр дүгнэсэн нь үндэслэлгүй юм.

Учир нь, нэхэмжлэгч нь хариуцагч байгууллагын Захиргаа, хүний нөөцийн бодлогын газрын Дотоод зохион байгуулалт, албан хэрэг хөтлөлтийн албаны “шууданч-бичээч”-ийн албан тушаалд ажилладаг, хамт ажилладаг Д.У-Э нь мөн ижил чиг үүргийг хэрэгжүүлдэг /нэхэмжлэгчийн тайлбараар/ ба тэдний хэн аль нь энэхүү хариуцсан чиг үүргийнхээ хүрээнд ирсэн аливаа албан бичиг болон бусад баримтыг хаяглагдсан этгээдэд нь дамжуулах үүрэгтэй /тухайн албан бичигт өөртэй нь холбоотой асуудлыг хөндсөн эсэхээс үл хамаарч/, иймээс холбогдох этгээдэд нь өгөлгүйгээр дундаас авах, өгөхөөсөө өмнө ямар нэгэн байдлаар ашиглах, бусдад дамжуулах, ил болгох зэрэг нь хориотой гэдэг нь ямар ч байгууллага, албан тушаалтны хувьд мөрдөгдөх зүй ёсны хэм хэмжээ юм.

Ийм ч учир “Э Ү”-ийн ажилтны ёс зүйн дүрмийн 3.1.13-т “Ажилтнууд өөрийн албан тушаалын давуутай тал, боломжийг хувийн зорилгоор ашиглахгүй ажиллах”-ыг үүрэг болгосон, гэтэл нэхэмжлэгчийн тухайд албаны бичээч-шууданчийн албан тушаал эрхэлдэг боломжоо ашиглан ижил чиг үүрэг хэрэгжүүлдэг /нэг өрөөнд хамт ажилладаг/ хүний албан үүргийнх нь хүрээнд ирсэн /хаяглагдсан этгээдэд нь дамжуулах ёстой/ албан бичгийг дундаас нь авч, зургийг нь дарж, нийтийн сүлжээнд тавьж, хувийн үзэл бодлоо илэрхийлсэн нь ёс зүйн дүрмийн холбогдох заалтыг зөрчсөн “ёс зүйн зөрчил” болох ба үүнийг “үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрхээ эдэлсэн” гэж үзэхгүй юм.

Энэхүү хэргийн тухайд, шүүхээс нийтийн сүлжээнд тавьсан нэхэмжлэгчийн мэдээллийн агуулгад /зөв, буруу эсэхэд/ бус харин тухайн мэдээллийн үндэс болсон албаны бичиг баримтыг олж авсан үйлдэлд дүгнэлт өгсөн болохыг дурдах нь зүйтэй.

Давж заалдах шатны шүүх нэхэмжлэгчийн дээрх үйлдэлд буюу хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон тодорхой фактад дүгнэлт өгөлгүйгээр “...2013 онд батлагдсан “Э Ү” ХХК байсан үеийн ёс зүйн дүрмийг баримталсан ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг үндэслэж Ерөнхий захирал тушаал гаргасан нь буруу, Ёс зүйн хороо нь 2019.12.17-ны өдөр хуралдсан эсэх нь тодорхойгүй, тэмдэглэл байхгүй, ажилтан Т.О-ийг өөрийн биеэр оролцуулаагүй, давж заалдах эрхийг нь зааж өгөөгүй, ёс зүйн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журмын 2.3.2-г хэрэгжүүлээгүй байх тул Ёс зүйн хорооны дүгнэлт үндэслэлгүй...” гэж хариуцагч байгууллагад үйлчилж буй ёс зүйн дүрмийг үйлчлэхгүй мэтээр /эрх бүхий этгээдээс хүчингүй болгож, өөрчлөөгүй байхад/  мөн ХХК-ийн ажилчдын ёс зүйн дүрэм яагаад ТӨҮГ-ын ажилчдын дүрмээс ялгаатай байх ёстой талаар ямар ч үндэслэл, тайлбаргүйгээр үгүйсгэсэн утгатай дүгнэлт хийсэн, гэсэн атлаа мөн л “Э Ү” ХХК байх үед батлагдсан /2013 оны/ Ёс зүйн дүрмийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, ёс зүйн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журмын тодорхой заалтыг хэрэгжүүлээгүй байна гэж Ёс зүйн хороог буруутгасан нь ойлгомжгүй, цаашилбал Ёс зүйн хороо байхгүй, эрх зүйн чадамжгүй мэтээр дүгнэж, хэрэгт авагдсан баримт болох Ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг “хурал хийсэн нь тодорхойгүй” гэх нэг талын таамаглал бүхий тайлбарт үндэслэсэн субъектив дүгнэлтээр үгүйсгэж байгаа нь Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлд заасан нотлох баримтыг үнэлэх журмыг зөрчсөн гэж үзнэ.

Түүнчлэн, хариуцагчийн зүгээс нэхэмжлэгчид ёс зүйн хорооны хуралд оролцох боломжоор хангасан талаар тайлбарладаг, үүнийг нэхэмжлэгч үгүйсгээгүй, харин “очиход тарсан байсан” гэдэг ба ийнхүү оролцож чадаагүй нь “Ёс зүйн хорооны гишүүд тодорхойгүй, эрх зүйн чадамжгүй, эсхүл хурал болоогүй” гэж үзэх үндэслэл болохгүй, мөн “Э Ү” ХХК-ийн ажилтны ёс зүйн дүрмийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, ёс зүйн зөрчлийг хянан шийдвэрлэх журмын 5.3-т “Компанийн ажилтан нь эрх бүхий албан тушаалтны сахилгын шийтгэл ногдуулсан шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шүүхэд гомдлоо гаргаж болно” гэж заасан, үүний дагуу ч нэхэмжлэгч нь шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байгааг дурдах нь зүйтэй.  

Иймээс дээрх журмын 5.1-д “Ерөнхий захирал Ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг үндэслэн ёс зүйн хэм хэмжээг зөрчсөн ажилтанд Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.1-д заасан сахилгын шийтгэлийн аль нэгийг ногдуулах тухай шийдвэр гаргана” гэсний дагуу хариуцагч байгууллагын захирлаас холбогдох хууль, журам, Ёс зүйн хорооны дүгнэлтийг үндэслэн нэхэмжлэгч Т.О-т сахилгын шийтгэл ногдуулсан нь хууль ёсны байна.

Дээрх үндэслэлээр хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг бүхэлд нь хангах боломжтой байх тул шүүх бүрэлдэхүүн шүүхийн шийдвэр, магадлалыг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгохоор тогтов.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.4-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Орхон аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2020 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдрийн 142/ШШ2020/00435 дугаар шийдвэр, Орхон аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2020 оны 05 дугаар сарын 25-ны өдрийн 82 дугаар магадлалыг тус тус хүчингүй болгож, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.7-д зааснаар нэхэмжлэгч Т.О-ийн “Э Ү-” ТӨҮГ-т холбогдуулан гаргасан 2019 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн Б/6944 дугаартай “Т.О-т сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай тушаалыг хүчингүй болгуулах тухай” нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай. 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар хариуцагч “Э Ү-” ТӨҮГ-ын хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдөр төлсөн 70,200 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгосугай.

 

                                ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                   П.ЗОЛЗАЯА   

                               ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                                 Г.АЛТАНЧИМЭГ

                                ШҮҮГЧИД                                                     Г.БАНЗРАГЧ

                                                                                                      Б.МӨНХТУЯА

                                                                                                      Г.ЦАГААНЦООЖ