2020 оны 10 сарын 06 өдөр

Дугаар 101/ШШ2020/03441

Улаанбаатар хот

 

                                      МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Цэрэндолгор даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч: “М ” ХХК /-ийн нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагч: “Ж ” ХХК /-д холбогдох

 

Түрээсийн төлбөр 236,928,773 төгрөг гаргуулах тухай иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ё.М, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч П.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Р.Энхзаяа нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

   Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл, нэхэмжлэлийн шаардлага багасгасан тайлбар болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт гаргасан тайлбартаа:

 “Ж ” XХК нь “М ” XXК-тай 2012 оноос түрээсийн гэрээ байгуулан хамтран ажиллаж байсан. 2012 оноос хойших хугацаанд 2012 оны 12 сарын 01-ний өдөр 17 тоот түрээсийн гэрээ, 2012 оны 12 сарын 01-ний 18 тоот агуулахын гэрээ, 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот, 2014 оны 11 сарын 09-ний 61/14 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 54/15 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 04/15 тоот агуулахын гэрээ, 2017 оны 01 cарын 01-ний 01/17 тоот, 2019 оны 01 сарын 01-ний 27/19 тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний 28/19 тоот түрээсийн гэрээнүүдээр хамтран ажилласан. Түрээсийн гэрээгээр “Монре импекс” XXК-ийн оффисын талбайг 1 мкв талбайг 25,000-28,000 төгрөгийн хооронд түрээслэн үйл ажиллагаагаа 2020 оны 02 сарын 10-ны өдрийг хүртэл явуулсан. “Ж ” XXК нь гэрээний явцад түрээсийн төлбөр болон ашиглалтын зардлыг 2014 оноос хойш цаг тухай бүр нь төлөөгүй болно. Бид энэ хугацаанд шаардлага тавьж бүхий л талаар дэмжиж хугацаа өгч байсан, уул уурхайн бизнес зогсонги байна, удахгүй сэргэнэ, бид заавал төлнө гэж амлалт өгч албан хүсэлт гаргаж, удахгүй өр төлбөрийн асуудлаа дуусгана гэсээр өнөөдрийг хүртэл түрээсийн төлбөр төлөгдөөгүй байна. 2013 оноос 2020 он хүртэлх хугацаанд “Ж ” XXК-аас сар бүр түрээсийн төлбөрийг нэхэмжилж тооцоо нийлсэн актыг 2014, 2015, 2016, 2017, 2020 онуудад хийж баталгаажуулсан. Yүний дагуу түрээсийн төлбөр төлөх талаaр байнга шаардаж уулзаж байсан. 2015 оны 10 сарын 23-ны өдөр 15/37 тоот албан бичгээр төлбөрийн үлдэгдлийг 2016 оны 1 дүгээр улиралд барагдуулах тухай мэдэгдэл ирүүлсэн. Гэвч энэ хугацаанд барагдуулаагүй, үүнээс хойш хэд хэдэн удаа уулзаж төлбөр барагдуулах, түрээсийн өрөөг суллаж өгөх талаар мэдэгдэл хүргүүлсэн ч үйл ажиллагаа эрхэлж, Хятадаас хөрөнгө оруулалт шийдэгдэх гэж байгаа удахгүй төлнө гэсэн хариу өгсөөр байсан. Бид геологийн багаж хэрэгслийг нь хүртэл битүүмжилж, барьцаалж авч байсан боловч багажгүй ажлаа хийж чадахгүй байна, гэрээ хийсэн ажлаа дуусгаад түрээсийн төлбөрөө төлнө гэсээр түрээсийн байранд үйл ажиллагаагаа явуулсаар байсан. Сүүлд хийсэн ажлын мөнгөө авч чадалгүй байраар бартер хийсэн, түүнийг зараад өгье гэсэн боловч огт мөнгө төлөөгүй өнөөдрийг хүрсэн. 2017 оны 02 сарын 13-ны өдөр талууд уулзаж төлбөр барагдуулах талаар хуралдсан протокол, 2018 оны                            11 сарын 01-ний өдөр уулзсан уулзалтын протокол, хүргүүлсэн албан мэдэгдлүүдээс харагдана. “Ж ” XXК-аас 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот агуулахын гэрээ, 2014 оны 11 сарын 09-ний 61/14 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 54/15 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 04/15 тоот агуулахын гэрээ, 2017 оны 01 caрын 01-ний 01/17 тоот, 2019 оны 01 сарын 01-ний 27/19 тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний 28/19 тоот гэрээний түрээс, ашиглалтын төлбөр 171,143,524 төгрөг, үүнээс хугацаандаа төлөөгүй алдангийг үндсэн үнийн 50 хувь  79,012,002 гэж тооцон, нийт 237,036,006 төгрөг гаргуулахаар нэхэмжилсэн байсан. Энэ нэхэмжлэлийн дүнг тoоцохдоо нийт төлбөр 171,143,524 төгрөгийн дүн дээр 2013 оны 01 cарын түрээсийн үлдэгдэл төлбөр 5,411,680 төгрөгийг нэмж 157,952,515 төгрөг байсныг тооцоогүй, мөн ашиглалтын зардал, түрээсийн төлбөрт төлсөн 18,531,200 төгрөгийг хасаж тооцоогүйгээс бичилт буруу хийж 35,745 төгрөгийн алдаатай тооцоолсон дүнг нэхэмжилсэн байна. “Ж ” XXК нь оффис, агуулахын түрээсийн төлбөрөөс гадна ашиглалтын зардалд цахилгаан, усны төлбөр, суурин утасны зардал төлөх үүрэгтэй байсан. Үүнээс 2015 оны 01 сарын 20-ны өдөр ашиглалтын зардалд 836,200 төгрөг кассанд төлсөн, 2017 оны 12 сарын 14-ний өдөр төлсөн 3,000,000 төгрөг, агуулахын төлбөр 4,050,000 төгрөг, цахилгааны төлбөр 950,000 төгрөгийг тооцуулахаар 2018 оны 11 сарын 15-ны өдөр 5,000,000 төгрөгийг “Ж ” XХК-н Ерөнхий захирал Г.Ж  төлж агуулахын түрээсийн төлбөр болон ашиглалтын зардлын тооцоо дууссан болно. “Ж ” ХХК нь 11-326052 тоот суурин утсыг 703 тоот өрөөнд ашиглаж байсан. Энэ өрөөг 2016 оны 12 сард хүлээлгэн өгсөн байх тул төлбөрт тооцсон 2017 оны 01 cарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 11 сар хүртэлх хугацааны төлбөр 71,489 төгрөгийг хасаж байна. Иймд түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 157,952,515 төгрөг, түрээсийн гэрээний 4 дүгээр зүйлийн 4.5-т зааснаар түрээсийн төлбөрийг хугацаандаа төлөөгүй тохиолдолд үнийн дүнгийн 0.3 хувийн алдангийг хойшлуулсан хоног тутамд авахаар заасан энэ дүн нь нэхэмжилсэн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтэрсэн тул Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4-т зааснаар үндсэн үнийн 50 хувиар тооцож 78,976,258 төгрөгийг алдангид тооцож нийт 236,928,773 төгрөгийг “Ж ” XXК-аас гаргуулж биднийг хохиролгүй болгож өгнө үү. 

“Ж ” XXК нь 2014 оны 11 сарын 09-ний 61/14 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 54/15 тоот, 2017 оны 01 сарын 01-ний 01/17 тоот, 2019 оны 01 сарын 01-ний 27/19тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний 28/19 тоот, нийт 5 түрээсийн гэрээ. 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 04/15 тоот агуулахын гэрээнээс 2019 оны 01 сарын 01-ний 27/19 тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний 28/19 тоот гэрээнээс бусдыг нь хүлээн зөвшөөрөхгүй, төлөөлөх эрхгүй этгээд гэрээ байгуулсан тул хүчин төгөлдөр бусад тооцуулна гэжээ. Анх 2012 онд манай оффисын барилгад өрөө түрээслэхдээ ерөнхий захирал Г.Ж  нь Д.Баярбатыг гүйцэтгэх захирал гэж танилцуулан түрээсийн гэрээ байгуулж байсан. 2013 оноос 2020 оныг хүртэлх энэ хугацаанд Ерөнхий Захирал Г.Ж  нь Д.Баярбатыг гүйцэтгэх захирал гэж танилцуулан түрээсийн гэрээ байгуулж, компанийнхаа өдөр тутмын үйл ажиллагаагаа удирдуулан ажиллаж байсан. Бид энэ хугацаанд түрээсийн гэрээтэй холбоотой маш олон удаа уулзаж ярилцаж байсан. Түрээсийн төлбөр төлөхгүй, гэрээ сунгахгүй, Л.Б  Гүйцэтгэх захирал биш, төлөөлөх эрхгүй этгээдтэй байгуулсан тул хүлээн зөвшөөрөхгүй, тамга дарах ёсгүй гэж огт хэлж байгаагүй, өр төлбөрөө хүлээн зөвшөөрч, хариуцан төлнө барагдуулна гэсээр өнөөдрийг хүрсэн. 2018 оны 11 сарын 01-ний өдөр талууд уулзаж өр төлбөр барагдуулах талаар ярилцаж хуралдан протокол хөтөлсөн. Үүнд өр төлбөрийг төлж барагдуулна. Л.Б  бол компанийн гүйцэтгэх захирал гэж хэлсэн байдаг. Г.Ж  нь Л.Б ыг компанийн гүйцэтгэх захирал гэдгийг өөрөө хүлээн зөвшөөрсөн. Иргэний хуулийн 68 дугаар зүйлийн 68.1-д төлөөлөх бүрэн эрхгүй этгээд бусдын нэрийн өмнөөс гуравдагч этгээдтэй дур мэдэн хэлцэл хийсэн бол уг хэлцэл хүчин төгөлдөр байх эсэх нь төлөөлүүлсэн этгээдийн зөвшөөрлөөс шалтгаална гэж заасан байх тул энэ гэрээнүүдийг хүчин төгөлдөр гэж үзэж байна. Хариуцагч 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот түрээсийн гэрээ 2014 оны 11 сарын 09-ний 61/14 тоот, түрээсийн гэрээ, 2015 оны 11 сарын 09-ний 54/15 тоот түрээсийн гэрээнүүдийн шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан тул нэхэмжлэгчийн шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байна гэжээ. Эдгээр гэрээний хугацаанд хариуцагч компаниас сар бүр нэхэмжилж төлбөрийг шаардаж ирсэн. 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020 онуудад тооцоо нийлсэн акт үйлдэж төлбөрийн үлдэгдлийг баталгаажуулж төлөх хугацааг тохиролцож ирсэн. Хариуцагч энэ хугацаанд төлнө, хугацаа өгөөч, биднийг дэмжээч, энэ түрээсийн байрнаас гарвал бидэнд хэн ч итгэж ажил өгөхгүй туслаач, бид заавал мөнгөө төлнө, ажил гүйцэтгэсэн мөнгөө авч чадахгүй байна, нэхэмжилж байгаа гэсээр гэрээний үүргээ биелүүлээгүй хойшлуулсаар өнөөдрийг хүрсэн. Түрээсийн өрөөг шаардсан ч хүлээлгэж өгөхгүй, бодитоор эзэмшиж, ашиглаж ирсэн. Иймд бид гэрээний үүргээ биелүүлэхийг шаардах эрхтэй гэж үзэж байна. Иргэний хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1-д “Иргэний эрх зүйн харилцаанд оролцогч хууль буюу гэрээнд заасан эрх үүргээ үнэнч шударгаар хэрэгжүүлнэ” гэж заасныг хэрэгжүүлээгүйгээс түрээсийн төлбөрийг нэмэгдүүлэхэд хүргэсэн гэжээ. Иргэний эрх зүйн харилцаанд оролцогчид эрх үүргээ хэрэгжүүлэхдээ үнэнч шударга байх харилцан туслалцах, хамтран ажиллах зарчмыг баримтална, мөн иргэний эрх зүйн харилцаанд oролцогч үүргээ сайн дураараа шударгаар гүйцэтгэх ёстой, нөгөө тал үүргээ гүйцэтгэхэд нь өөрөөс шалтгаалах арга хэмжээг авч тус дэм болох ёстой. Энэ нь харилцан тусалж хамтран ажиллах зарчмын илрэл. Гэвч бидний итгэлийг алдаж өрөө тасалгааг хүлээлгэж өгөхгүй саад учруулж хэлсэн хугацаандаа өр төлбөрөө барагдуулалгүй энэ их хохирлыг хариуцагч тал учруулсан. Иймд хариуцагчийн гаргасан тайлбарыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү” гэв.

 

Хариуцагч шүүхэд гаргасан хариу тайлбар болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт гаргасан тайлбартаа:

“Нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлээс зарим хэсгийг эс зөвшөөрч энэхүү хариу тайлбарыг гаргаж байна. Миний бие Г.Ж  нь 2012 оны 12 сарын 20-ны өдрөөс “Ж ” XXK-ийн Захирлаар бүртгэгдсэн ба үүнээс хойш манай компанийг итгэмжлэлгүйгээр төлөөлж бусадтай гэрээ, хэлцэл байгуулах эрхтэй этгээд солигдоогүй, мөн захирлын хувиар бусад этгээдэд гуравдагч этгээдтэй гэрээ, хэлцэл байгуулах эрхийг олгосон зүйл байхгүй болно. Миний бие “Жэб минерал” XХК-ийг төлөөлөх эрхтэй этгээдийн хувиар тус компанийн нэрийн өмнөөс 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 27/19 тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний өдрийн 28/19 тоот түрээсийн гэрээг нэхэмжлэгч “М ” XХК-тай байгуулсан бөгөөд эдгээр түрээсийн гэрээний төлбөр тооцооны үлдэгдлийн асуудал байгааг хүлээн зөвшөөрч байна. Харин үүнээс өмнөх буюу нэхэмжлэлд дурдсан 2012 оны 12 сарын 01-ний өдрийн 17 тоот, 2013 оны 11 сарын 09-ний 27/14 тоот, 2017 оны 01 сарын 01-ний 61/14 тоот түрээсийн гэрээ, 2012 оны 12 сарын 01-ны 18 тоот, 2014 оны 11 сарын 09-ний 61/14 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 54/15 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 04/15 тоот агуулахын гэрээг нэхэмжлэгч компанитай байгуулаагүй тул эдгээр гэрээний төлбөр, тооцооны асуудлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Тус компанийн хувьцаа эзэмшигч Л.Б  компанийг төлөөлөх эрхгүй этгээд байж дур мэдэн нэхэмжлэгч “М ” XXК-тай гэрээ байгуулсан асуудал байдаг. “Жэб Минерал” ХХК нь 2016 оны 04 дүгээр сараас хойш огт үйл ажиллагаа явуулаагүй бөгөөд өнгөрсөн хугацаанд тус компанийн тамга, тэмдэг хувьцаа эзэмшигч Л.Б ад байсан ба миний бие хувьцаа эзэмшигч Л.Б аас сүүлд компанийн тамга, тэмдгийг авч 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 27/19 тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний өдрийн 28/19 тоот түрээсийн гэрээ байгуулж, компанийнхаа үйл ажиллагааг сэргээхийг зорьсон боловч чадаагүй болно. Хариуцагч талаас 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 27/19 тоот, 2019 оны 04 сарын 01-ний өдрийн 28/19 тоот түрээсийн гэрээний үлдэгдэл төлбөр болох 21,225,616 төгрөгийн төлбөрийг хүлээн зөвшөөрч байна.

Иргэний хуулийн 68 дугаар зүйлийн 68.1-д “Төлөөлөх бүрэн эрхгүй этгээд бусдын нэрийн өмнөөс гуравдагч этгээдтэй дур мэдэн хэлцэл хийсэн бол уг хэлцэл хүчин төгөлдөр байх эсэх нь төлөөлүүлсэн этгээдийн зөвшөөрлөөс шалтгаална” гэж заасан байдаг. Иймд манай компани тус компанийг төлөөлөх эрхгүй этгээд болох хувьцаа эзэмшигч Л.Б ын нэхэмжлэгч “М ” XХК-тай байгуулсан 2012 оны 12 сарын 01-ний өдрийн 17 тоот, 2013 оны 11 сарын 09-ний 27/14 тоот, 2017 оны 01 сарын 01-ний 61/14 тоот түрээсийн гэрээ, 2012 оны 12 сарын 01-ний 18 тоот, 2014 оны 11 сарын 09-ний 61/14 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 54/15 тоот, 2015 оны 11 сарын 09-ний 04/15 тоот агуулахын 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот түрээсийн гэрээ 1 жилийн хугацаатай, 2014 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 61/14 тоот түрээсийн гэрээ 1 жилийн хугацаатай, 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 54/15 тоот түрээсийн гэрээ 1 жилийн хугацаатай, 2017 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 01/17 тоот түрээсийн гэрээ 1 жилийн хугацаатай гэрээг нэхэмжлэгч компанитай байгуулаагүй тул эдгээр гэрээний төлбөр, тооцооны асуудлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.1-д “Гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа гурван жил байна” гэж заасан. Дээр дурдсан гэрээнүүдийн нэхэмжлэгч шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан байна. 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот түрээсийн гэрээнд гэрээний үйлчлэх хугацаа 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрөөс 2014 оны 11 сарын 09-ний өдрийг хүртэл 1 жилийн хугацаанд хүчин төгөлдөр үйлчлэх ба гэрээг сунгах буюу цуцалснаар дуусгавар болно гэж, 2014 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 61/14 тоот түрээсийн гэрээнд гэрээний үйлчлэх хугацаа 2014 оны 11 cарын 09-ний өдрөөс 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийг хүртэл 1 жилийн хугацаанд хүчин төгөлдөр үйлчлэх ба гэрээг сунгах буюу цуцалснаар дуусгавар болно гэж, 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 54/15 тоот Түрээсийн гэрээнд гэрээний үйлчлэх хугацаа 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрөөс 2016 оны 11 cарын 09-ний өдрийг хүртэл 1 жилийн хугацаанд хүчин төгөлдөр үйлчлэх ба гэрээг сунгах буюу цуцалснаар дуусгавар болно гэж тус тус заасан байна. Тодруулбал, нэхэмжлэгч нь тухайн гэрээний хугацаа дууссанаас хойш Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.1-д заасны дагуу 3 жилийн дотор Түрээсийн гэрээний үүрэг буюу түрээсийн төлбөрийг хариуцагчаас шаардах боломжтой байсан хэдий ч хариуцагч хэрэгжүүлэхгүй байсаар шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх хуульд заасан хугацааг хэтрүүлсэн байна. Иргэний хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1-д “Иргэний эрх зүйн харилцаанд оролцогч хууль буюу гэрээнд заасан эрх, үүргээ үнэнч шударгаар хэрэгжүүлнэ” гэж заасан. 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 тоот Түрээсийн гэрээний 5.2.3-т түрээслэгч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ удаа дараа зөрчсөн 2 сараас дээш түрээсийн төлбөрөө төлөөгүй бол гэрээг дангаараа цуцалж байрыг лацдах эрхтэй гэж заасан. Мөн 2014 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 61/14 тоот түрээсийн гэрээ, 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 54/15 тоот түрээсийн гэрээ, 2017 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 01/17 тоот түрээсийн гэрээн дээр ч дээрхтэй ижил заалт байсан. Гэрээнд ийнхүү тодорхой заалт байсан, нэхэмжлэгч энэхүү эрхээ хэрэгжүүлэх боломж байсаар байтал өнөөг хүртэл 6, 7 жилийн хугацаанд эрхээ хэрэгжүүлээгүй нь түрээсийн төлбөрийн үлэмж хэмжээгээр нэмэгдэхэд нөлөөлсөн гэж үзэхээр байна. 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрөөс өмнөх түрээсийн гэрээний төлбөр тооцооны хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү, түүнээс хойш түрээсний гэрээний үүргийг хүлээн зөвшөөрнө” гэв.

 

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

ҮНДЭСЛЭХ нь:

           

Нэхэмжлэгч “М ” XXК нь хариуцагч “Ж ” XХК-д холбогдуулан түрээсийн гэрээний үүрэгт 237,036,006 төгрөгийг гаргуулах шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргасан боловч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тооцооллын алдаа гарсан гэх үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагаа багасгаж 236,928,773 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулахаар шаардсан.

 

Хариуцагч “Ж ” ХХК нь 2019 онд байгуулсан 2 түрээсийн гэрээний төлбөр тооцоог хүлээн зөвшөөрнө, тухайн хугацаанаас өмнө байгуулсан гэрээнүүдийг компанийг төлөөлөх эрхгүй этгээд дур мэдэн байгуулсан тул холбогдох төлбөр тооцооны асуудлыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэх тайлбарыг гарган маргажээ.

 

Шүүх дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзэв. 

 

Хэрэгт нэхэмжлэгч “М ” XXК, хариуцагч “Ж ” XХК-ийн  хооронд “М ” XXК-ийн өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгө болох Сүхбаатар дүүргийн 6 дугаар хороо, Бага тойруу 37Б хаягт байрлах оффисын байранд өрөө, талбай  түрээслэхээр байгуулагдсан дараах гэрээ нотлох баримтаар авагджээ. Үүнд:

- 2012 оны 12 сарын 01-ний өдрийн 17 дугаартай оффиссын байрны 7 давхарт 100 м.кв талбай бүхий 703 тоот өрөөг оффисын зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр эхний 6 сар 1 м.кв-ын 25,000 төгрөгөөр, сүүлийн 6 сар 1м.кв-ын 27,500 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт ус, дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх1-22-24/

- 2012 оны 12 сарын 01-ний өдрийн 18 дугаартай оффисын байрны подволийн хэсэгт байрших 47 м.кв талбай бүхий өрөөг складны зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 сарын 80,000 төгрөгөөр тооцох нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх1-25-27/

- 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 дугаартай оффиссын байрны 7 давхарт 100 м.кв талбай бүхий 703 тоот өрөөг оффисын зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 м.кв-ын 27,500 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн ус, цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх2-91-94/

- 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14 дугаартай оффисын байрны 1 давхарт байрших 7 м.кв талбай бүхий өрөөг складны зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 сарын 80,000 төгрөгөөр тооцох нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх1-18-21/

- 2014 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 61/14 дугаартай оффисын байрны 7 давхарт 100 м.кв талбай бүхий 703 тоот өрөөг оффисын зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 м.кв-ын 27,500 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн ус, цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх2-16-17/

- 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 54/15 дугаартай оффиссын байрны 7 давхарт 100 м.кв талбай бүхий 703 тоот өрөөг оффисын зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 м.кв-ын 27,500 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн ус, цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх2-14-15/

- 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 04/15 дугаартай оффисын байрны 2 давхарт байрших 7 м.кв талбай бүхий өрөөг складны зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 сарын 100,000 төгрөгөөр тооцох нөхцөлтэй Агуулахын түрээсийн гэрээ, /хх1-12-13/

- 2017 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 01/17 дугаартай оффисын байрны 6 давхарт байрших 63 м.кв талбай бүхий 601 тоот өрөө, 5 давхарт байрших 7 м.кв талбайг складны зориулалтаар 1 жилийн хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 м.кв-ын 28,000 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн ус, цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх, складны төлбөр 1 сарын 100,000 төгрөгөөр тооцох нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх2-10-11/

- 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 27/19 дугаартай оффисын байрны 5 давхарт 63 м.кв талбай бүхий 504 тоот өрөөг оффиссын зориулалтаар 4 сарын  хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 м.кв-ын 28,000 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн ус, цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ, /хх1-6-7/

- 2019 оны 04 сарын 01-ний өдрийн 28/19 дугаартай оффисын байрны 5 давхарт 63 м.кв талбай бүхий 504 тоот өрөөг оффиссын зориулалтаар 4 сарын  хугацаатай түрээслэх, түрээсийн төлбөр 1 м.кв-ын 28,000 төгрөгөөр тооцох, түрээсийн төлбөрт дулаан ашиглалтын төлбөрийг оруулан тооцох, түрээслэгч нь өөрийн хэрэгцээнд хэрэглэсэн ус, цахилгаан, харилцах утас, интернет, хогны төлбөрийг өөрөө хариуцан төлөх нөхцөлтэй Түрээсийн гэрээ. /хх1-8-9/

 

Дээр дурдсан нэхэмжлэгч “М ” XXК, хариуцагч “Ж ” XХК-ийн хооронд байгуулагдсан гэрээний 2019 онд байгуулсан 27/19, 28/19 дугаартай гэрээг “Ж ” XХК-ийн захирал Г.Ж , бусад гэрээг Гүйцэтгэх захирал Л.Б  байгуулсан байна.

 

Хариуцагч “Ж ” XХК нь дээр дурдсан гэрээнээс 2019 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 27/19, 2019 оны 04 сарын 01-ний 28/19 дугаартай түрээсийн гэрээг байгуулсныг хүлээн зөвшөөрч, бусад гэрээг тус компанийн хувьцаа эзэмшигч Л.Б  нь компанийг төлөөлөх эрх олгогдоогүй байхад дур мэдэн байгуулсан тул компани түүний байгуулсан гэрээний үүргийг хариуцахгүй гэх тайлбарыг гарган мэтгэлцсэн.

 

“Ж ” ХХК-ийн захирлаар Д.Энхчулуун 2009 оны 03 сарын 25-ны өдрөөс 2012 оны 12 сарын 13-ны өдрийг хүртэл, Г.Ж  2012 оны 12 сарын 20-ны өдрөөс томилогдож хуулийн этгээдийн бүртгэлд бүртгэсэн болох нь, тус компани нь Д.Энхчулуун,  Г.Ж , Л.Б  гэсэн 3 хувьцаа эзэмшигчтэй болох нь компанийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ болон компанийн дүрмээр тогтоогдож байх бөгөөд “Ж ” ХХК-ийг төлөөлөх эрх Л.Б ад олгогдоогүй байжээ. /хх1-60, 61-63/

 

Хэрэгт авагдсан баримтаар “Ж ” ХХК-ийн захирал Г.Ж  нь Гүйцэтгэх захирал Л.Б ын хамт 2018 оны 11 сарын 01-ний өдөр “М ” XXК-ийн захирал болон холбогдох хүмүүстэй уулзахдаа хоёр компанийн хооронд байгуулагдсан түрээсийн гэрээний төлбөрийн асуудлаар ярилцаж, компанийн захирлын хувьд үүссэн түрээсийн өр төлбөрийг олон жил мэдэж ирсэн, төлбөрийг төлж барагдуулах асуудлыг хариуцна гэх тайлбарыг гаргаж байсан болох нь тогтоогдож байна. /хх1-45-46/

 

“М ” XXК-тай “Ж ” ХХК-ийг төлөөлөн Л.Б ын байгуулсан гэрээнүүд нь гуравдагч этгээд буюу “Ж ” ХХК-д ашигтай гэрээ байна.

 

Хариуцагч “Ж ” ХХК нь 2019 оноос өмнө байгуулсан түрээсийн гэрээний үүргийг хариуцах үндэслэлгүй гэх тайлбарыг гарган маргаж байх боловч хэрэгт авагдсан баримтаар “Ж ” ХХК нь 2012 оны 12 сараас түрээсийн гэрээний дагуу оффис, агуулахын зориулалттай талбайг ашиглаж байсан гэж үзэхээр байна.

 

Иргэний хуулийн 53 дугаар зүйлийн 53.1-д Эрх олгогдоогүй этгээдийн хийсэн үйлдлийг бүрэн эрх бүхий этгээд хожим дэмжин зөвшөөрсөн бол уг үйлдлийг хүчин төгөлдөр гэж үзнэ гэж заасан бөгөөд дээр дурдсан үйл баримтуудаас үзэхэд “Ж ” ХХК-ийг төлөөлөн түрээсийн гэрээ байгуулсан Л.Б ын үйлдлийг  захирал Г.Ж  хожим дэмжин зөвшөөрсөн гэж үзэх үндэслэлтэй.

 

Зохигчдын хооронд байгуулсан гэрээг Түрээсийн гэрээ гэж тодорхойлон бичсэн байх боловч “Ж ” ХХК нь түрээслэсэн талбайг оффисын болон агуулахын өрөөний зориулалтаар ашигласан байх тул зохигчдын хооронд Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлд заасан эд хөрөнгө хөлслөх гэрээ байгуулагдсан гэж үзнэ.

 

Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1-д “Эд хөрөнгө хөлслөх гэрээгээр хөлслүүлэгч нь хөлслөгчийн эзэмшил ашиглалтад тодорхой эд хөрөнгийг түр хугацаагаар шилжүүлэх, хөлслөгч нь эд хөрөнгө ашигласны хөлсийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасны дагуу нэхэмжлэгч нь хариуцагчаас эд хөрөнгө хөлсөлж ашигласны төлбөрийг  шаардах эрхтэй.

 

Хариуцагч нь 2013 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 27/14, 2014 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 61/14, 2015 оны 11 сарын 09-ний өдрийн 54/15,  2017 оны 01 сарын 01-ний өдрийн 01/17 дугаартай гэрээнүүдийн нэхэмжлэгч шаардах эрхээ хэрэгжүүлэх хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэх тайлбарыг гарган мэтгэлцсэн.

 

Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.2.1-д “гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа гурван жил” гэж, мөн хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1-д “тогтоосон журмаар нэхэмжлэл гаргасан, эсхүл үүрэг хүлээсэн этгээд эрх бүхий этгээдэд урьдчилгаа олгох, хүү төлөх, баталгаа гаргах буюу бусад хэлбэрээр шардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн бол хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдана” гэж заасан.

 

Хэрэгт авагдсан баримтаар “Ж ” ХХК нь 2014 оны 02 сарын 27-ны өдөр 2013 оны 10 сарын 31-ний өдрөөс 2014 оны 03 сарын 01-ний өдрийн байдлаар тооцооны үлдэгдлийн баталгаа үйлдсэн, 2015 оны 06 сарын 05-ны өдөр, 2017 оны 03 сарын 22-ны өдөр, 2018 оны 11 сарын 01-ний өдөр, 2020 оны 02 сарын 10-ны өдөр тус тус түрээсийн гэрээний төлбөрийн тооцоог хүлээн зөвшөөрч гарын үсэг зурж, тамга дарж баталгаажуулсан, түрээсийн төлбөр төлөхтэй холбоотой 2017 оны 03 сарын 28-ны өдөр Баталгааны гэрээг “М ” XXК-тай байгуулсан, бусдаас авах авлагыг нотлох баримтыг нэхэмжлэгчид хүргүүлсэн, 2017 оны 02 сарын 13-ны өдөр, 2018 оны 11 сарын 01-ний өдөр тус тус түрээсийн төлбөрийн асуудлаар уулзаж ярилцсан үйл баримт тогтоогдож байх тул хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдсан гэж үзнэ. Иргэний хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.7-д “хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдсан бол өмнө өнгөрсөн хугацааг тооцохгүй, хугацааг дахин шинээр эхлэн тоолно” гэж заасны дагуу тооцоход нэхэмжлэгчийн түрээсийн гэрээний үүрэгтэй холбоотой шаардлага гаргах хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрөөгүй байна. /хх1-29-30, 31, 32-38, 39, 40, 41, 42, 43-44, 45-46/

 

Хариуцагч “Ж ” ХХК нь 2020 оны 02 сарын 10-ны өдөр түрээслэж байсан өрөөг хүлээлгэн өгсөн болох нь хэрэгт авагдсан баримт болон зохигчдын тайлбараар тогтоогдож байна. /хх1-48/

 

Нэхэмжлэгч нь зохигчдын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний үүрэгт 2012 оны 12 сарын 01-ний өдрөөс хойш 2014 оны 01 сарын байдлаар төлбөрийн үлдэгдэл 5,411,680 төгрөг, 2014 оны 02 сараас 2020 оны 02 сарыг хүртэл оффиссын талбайн түрээсийн төлбөр 163,282,000 төгрөг, агуулахын түрээсийн төлбөр 4,050,000 төгрөг, гэрээнд заасны дагуу түрээслэгчийн хэрэглэсэн цахилгааны төлбөр 1,597,542 төгрөг, хог, усны төлбөр 1,489,558 төгрөг, утасны төлбөр 652,935 төгрөг, нийт 176,483,715 төгрөгийн үлдэгдэлтэй байгаа, хариуцагчийн төлсөн 18,531,200 төгрөгөөс агуулахын түрээсийн төлбөр 4 050 000 төгрөг, цахилгаан, хог, ус, утасны ашиглалтын төлбөр 3 740 035 төгрөг, нийт 7,790,035 төгрөгийг хасч тооцон, үлдэгдэл 10,741,165 төгрөгийг түрээсийн төлбөрийн үлдэгдлээс хасч түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 157,952,515 төгрөгийг алданги 78,976,258 төгрөгийн хамт хариуцагчаас гаргуулахаар нэхэмжилсэн бөгөөд хариуцагч нь мөнгө төлсөн талаарх баримтыг ирүүлээгүй, нэхэмжлэлийн шаардлагыг баримтаар үгүйсгэж няцаагаагүй болно.

 

Хариуцагч нь Л.Б ын байгуулсан түрээсийн гэрээнд заасан оффисын өрөө болон агуулахын талбайг “Ж ” ХХК ашиглаагүй, тус компанийн данснаас түрээсийн төлбөрт мөнгө шилжүүлсэн баримт байхгүй гэх тайлбарыг гаргаж байх боловч уг тайлбар болон нэхэмжлэлийн шаардлагын татгалзлаа Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1, 107 дугаар зүйлийн 107.3-т зааснаар нотлох баримтаар нотлох үүргээ хэрэгжүүлээгүй.

 

Зохигчдын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээнд төлбөрөө хугацаанд нь төлөөгүй тохиолдолд хугацаа хэтрүүлсэн хоног тутамд төлөөгүй үнийн дүнгийн 0,3 хувийн алданги тооцохоор тохиролцсоны дагуу нэхэмжлэгч нь хариуцагчаас үүргээ гүйцэтгээгүй хугацаа хэтрүүлсэн алдангийг гаргуулахаар нэхэмжилсэн нь хууль зөрчөөгүй, нэхэмжлэгч нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.6-д  зааснаар алданги шаардах эрхтэй, гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтрэхгүй байх хуулийн заалтын дагуу алданги нэхэмжилсэн нь Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.4-т заасантай нийцэж байна.

 

Иймд дээр дурдсан үндэслэлээр хариуцагч “Ж ” ХХК-аас түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 157,952,515 төгрөг, алданги 78,976,258 төгрөг, нийт 236,928,773 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгч “М ” XXК-д олгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж шүүх дүгнэв.

           

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.1, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1. Иргэний хуулийн 287 дугаар зүйлийн 287.1-д заасныг баримтлан хариуцагч “Ж ” ХХК-аас 236,928,773 /хоёр зуун гучин зургаан сая есөн зуун хорин найман мянга долоон зуун далан гурван/ төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч “М ” ХХК-д олгосугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид  төлсөн 1,343,131 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч “Ж ” ХХК-аас нэхэмжлэлийн шаардлагын хангасан үнийн дүнд тохирох улсын тэмдэгтийн хураамжид 1,342,594 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч “М ” “ХХК-д олгосугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болохыг дурдаж, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд шийдвэрийг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                              Д.ЦЭРЭНДОЛГОР