2024 оны дөр

1 сар      17 р                                              184/ШШ2024/00416

 

 

                                        МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Т.атсүх даргалж, тус шүүхийн танхимд хийсэн хуралдаанаар

 

Нэхэмжлэгч: -ын иргэн /паспортын дугаар:/. Хаяг: дүүрэг, 20 дугаар хороо, 93-2 тоот

Хариуцагч: “ ” ХХК /РД: /. Хаяг: дүүрэг, 18 дугаар хороо, 1 дүгээр хороолол, тоот

Хариуцагч: ХХК /РД: /.Хаяг:  дүүрэг, 20 дугаар хороо, товчооны тоот

Гуравдагч этгээд: “************** С” ХХК /РД: /. Хаяг: дүүрэг, 6 дугаар хороо, дугаар хороолол цамхаг 12 давхар, тоот

 

л хөдлөх эд хөрөнгө, ашиглах эрх бүхий газрыг хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэх, олох ёстой байсан орлого болох түрээсийн төлбөр 170,, төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч , гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч , шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга П.Хонгорзул нар оролцов.         

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч талын нэхэмжлэл, тайлбарын агуулга: ******* ******* иргэн ******* б******* нь 2017 оны 3-р сарын 30-ны өдөр дугаар үл хөдлөх худалдах худалдан авах гэрээний дагуу дүүрэг, 20-р хороонд байрлах м.кв -22030361 дугаар ******* бүртгэлийн дугаартай барилга, 2017 оны 3-р сарын 30-ны өдөр дугаар газар ашиглах эрх шилжүүлэх гэрээний дагуу дүүрэг, 20-р хороонд байрлах 1 дугаар бүхий м.кв талбайтай 5 жилээр эзэмших тоот гэрчилгээтэй газрын хамтаар хуульд заасны дагуу худалдан авсан. .ыг газар болон үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөлийг 2017 оны 3-р сарын 30-ны өдрөөр шилжүүлэн авснаар тус барилга болон газар дээр хариуцагч “ ” ХХК болон “ ” ХХК эзэмшиж, үйл ажиллагаа я*******улж байсан. .ыг газар болон үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөлийг 2017 оны 3-р сарын 30-ны өдрөөр шилжүүлэн авснаар тус барилга болон газар дээр хариуцагч “ ” ХХК болон “ ХХК нь 2017 оны 4-р сарын 9-ний өдрөөр . миний өмчлөлийн дүүрэг, 20-р хороонд байрлах м.кв -22030361 дугаар ******* бүртгэлийн дугаартай барилга, 1 дугаар бүхий м.кв талбайтай 5 жилээр эзэмших тоот гэрчилгээтэй газрыг чөлөөлж хүлээлгэн өгөх байсан ч өнөөдрийг хүртэл чөлөөлж өгөөгүй бөгөөд худалдан авсан өдрөөсөө эхлэн тус газар болон барилгыг чөлөөлж өгөхийг удаа дараа өөрийн биеэр очиж уулзан гар гэдэг боловч огт чөлөөлж өгдөггүй. Энэ нь Иргэний хуулийн 6-р зүйлийн 6.1 дэх хэсэгт өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс ша*******ах эрхтэй гэж заасан эрх ашгийг ноцтойгоор зөрчиж байх тул үгд найрамдах ******* ******* ******* иргэн ******* миний өмчлөлийн хөрөнгийг хууль бус эзэмшлээс чөлөөлөх нэхэмжлэлийг гаргасан.  

Нэхэмжлэгч -ын иргэн нь хариуцагч “ ” ХХК, “ ” ХХК нарт холбогдуулан 2021 оны 1-р сарын 26-ны өдрөөс 2023 оны 11-р сарын 26-ны өдрийг хүртэлх хугацааны олох ёстой байсан орлого буюу түрээсийн төлбөрт нийт 170,, төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэлийн ша*******лагаа нэмэгдүүлж байна. Хариуцагч нарын зүгээс нэхэмжлэгч -гийн өмчлөлийн дүүргийн 20-р хороонд байрлах м.кв -22030361 дугаар ******* бүртгэлийн дугаартай барилга, 1 дугаар бүхий м.кв талбайтай 5 жилээр эзэмших тоот гэрчилгээтэй газрыг өнөөдрийг хүртэл чөлөөлж өгөлгүй түрээсийн төлбөрийг төлөхгүй ашигласаар байна. Нэхэмжлэгчийн зүгээс 2020 оны 8 дугаар сарын 21-ний өдөр түрээслэн олох ёстой байсан орлого болох 227,500, төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж, 2021 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрийн 184/ШШ2021/007 дугаар шийдвэр, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2021 оны 6 дугаар сарын 23-ны өдрийн 19 дүгээр магадлалаар нэхэмжлэлийн ша*******лагыг хангаж, Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт албадан гүйцэтгэх ажиллагаа хийгдэж байна. арилга, газрыг хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлж, олох ёстой байсан орлого түрээсийн төлбөрт 170,, төгрөг гаргуулах ша*******лагыг гаргаж байна. 

“Хариуцагч “ ” ХХК, “ ” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбар, татгалзлын агуулга: Хариуцагч тал  нэхэмжлэлийн ша*******лагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй. Учир нь маргаан бүхий газрыг худалдах-худалдан авах гэрээгээр шилжүүлсэн. Хариуцагч компаниудын зүгээс гуравдагч этгээд "************** С" ХХК-тай хэд хэдэн зээлийн гэрээг байгуулсан. Хамгийн сүүлд 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдөр нэмэлт зээлийн гэрээ байгуулж 0,, төгрөг зээлсэн байдаг. Урьд нь зээлийн гэрээтэй холбоотой үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах зорилгоор барьцааны гэрээ байгуулж байсан. Хамгийн сүүлд байгуулсан 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн нэмэлт зээлийн гэрээний гол зорилго нь 2015 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдрийн зээлийн гэрээтэй холбоотой гол нөхцөл хэвээр байсан. Ингээд 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний эрх шилжүүлэх гэрээг байгуулж, ******* бүртгэлд "************** С" ХХК зүгээс үүргийн гүйцэтгэлийг бүрэн хаасан. Өөрөөр хэлбэл зээлийг бүрэн төлж дуусгасан гэх албан бичиг гаргасан. Энэ хугацаанд гэрээний үүргийн дагуу бусдад худалдахыг хүлээн зөвшөөрөөгүй. Зээлийн гэрээг баталгаажуулах утгаараа нэмэлт гэрээ байгуулсан гэсэн үг. үнтэй холбоотой захиргааны хэргийн шүүх болон арбитрын шүүхээр маргаанаа шийдүүлж, сөрөг нэхэмжлэл гаргах зэрэг үйл баримтууд авагдсан. дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд болон "************** С" ХХК нарын гэрээг хууль зөрчсөн гэх үндэслэлээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явагдаж байгаа. 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдөр байгуулсан нэмэлт гэрээнд барьцааны гэрээг хэрхэн шийдэх талаар эсвэл зээлийн гэрээтэй холбоотой төлбөрийн гэрээ байгуулагдах ёстой байсан уу гэдгийг хэлж мэдэхгүй байна. Иргэний хуульд зааснаар барьцааны гэрээний дагуу үүргийн гүйцэтгэлийг хэрхэн хангуулах байсан нь ойлгомжгүй байгаад байна. Хариуцагч тал харилцан тохиролцож байгаад худалдсан юм гэж хэлж байсан. 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдөр зээлийн нэмэлт гэрээ байгуулахдаа хариуцагч тал 6,675, төгрөгийг зээлийн хүү болон алданги гэх төлөлт хийсэн. Мөн өдөр нэмэлт зээлтэй холбоотой өмнөх зээлийн хүү, алдангид нийт 22,250, төгрөг өгсөн. Энэ төлбөрийг хүлээн зөвшөөрч төлсөн баримт байна. Маргаан бүхий газрыг хоёр талаасаа хүү алданги төлөх аар зээлийн нэмэлт гэрээ байгуулчихсан. Тухайн үед барьцааны гэрээ биш эрх шилжүүлэх гэрээг байгуулсан. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 65 дугаар зүйлийн 65.1.7-д заасан үндэслэл тогтоогдож байгаа тул мөн хуулийн 117.1-т зааснаар хэргийг хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлтэй.

Нэмэгдүүлсэн ша*******лагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Учир нь 2021 оны 3 дугаар сарын 22-ны 184 дугаартай шийдвэр нь талуудын хооронд байгуулсан эд хөрөнгө хөлслөх гэрээтэй холбоотой болно. Гэтэл зохигч худалдах, худалдан авах гэрээг ин төгөлдөр бус гэж тооцуулах, эрх шилжүүлэх гэрээг ин төгөлдөр бусад тооцуулах, үл хөдлөх эд хөрөнгийг албадан чөлөөлүүлэх маргаануудыг иргэний хэргийн бүх шатны шүүх , арбитр, захиргааны хэргийн шүүхэд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явагдаж байгаа болно. Энэ нь зохигчийн хооронд хийгдэж байсан гэрээтэй адилтган, олон ёстой байсан орлого дээр үндэслэн ша*******лагаа нэмэгдүүлсэн нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүхэд гаргасан тайлбартаа: Нэхэмжлэлийн ша*******лагыг дэмжиж байна. “************** С” ХХК нь “ ” ХХК-тай 2015 оны 5 дугаар сарын 19-ний өдөр 01/2015 тоот зээлийн гэрээ байгуулж 0,, төгрөгийг 6 сарын хугацаатай зээлж, уг зээлийн гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулахаар 01/2015 тоот барьцааны гэрээ байгуулж дүүргийн 20 дугаар хороо, -ийн зүүн талд байрлах , м.кв талбай бүхий газрын эзэмших эрхийг “ ” ХХК-тай мөн өдөр 02/2015 тоот зээлийн гэрээ байгуулан 0,, төгрөгийг 6 сарын хугацаатайгаар олгож, 02/2015 тоот барьцааны гэрээг байгуулан тус компанийн өмчлөлийн дүүрэг, 20 дугаар хороо товчооны , тоот хаягт байрлах үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалттай . м.кв талбайтай эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаарт бүртгэлтэй үл хөдлөх хөрөнгийг тус тус барьцаалсан. Энэ талаар удаа дараагийн шүүхийн шийдвэрүүд гарсан байдаг. үнээс хойш хариуцагч нар дүүргийн Иргэний хэргийн шүүхэд хандаж “******* ******* С” ХХК болон нэхэмжлэгч нарын хооронд байгуулагдсан 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн үл хөдлөх хөрөнгө худалдан авах гэрээг ин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулахаар нэхэмжлэл гаргаж нэхэмжлэлийн ша*******лагыг шүүхээс шийдвэрлэсэн. Эдгээр шүүхийн шийдвэрүүд нь ин төгөлдөр болсон. Улсын дээд шүүхээс хянан хэлэлцэхээс татгалзсан тогтоол гаргасан. Энэ шийдвэрээр үл хөдлөх хөрөнгө **************гб******* руу шилжсэн хэлцэл ин төгөлдөр эсэх асуудал дээр шүүх хууль зүйн үндэслэлтэй гэсэн дүгнэлтийг хийсэн. Тухайлбал Нийслэлийн иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн магадлалаар 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдөр байгуулсан энэ хэлцэл нь ин төгөлдөр бус хэлцэл гэх үндэслэлгүй, “******* ******* С” ХХК-т хариуцагч нар нь үл хөдлөх хөрөнгө шилжүүлж өгсөн гэрээ хэлцэл нь зээлийн үүрэгт төлөх байсан төлөлтийг өөр төлөлтөөр хийсэн нь үүргээ сольж дуусгавар болгосон байна гэх дүгнэлт гарсан. “******* ******* С” ХХК нь үл хөдлөх хөрөнгө шилжсэн нь хуульд заасан ин төгөлдөр хэлцэл мөн бөгөөд хууль ёсны өмчлөгч нь мөн учраас тухайн үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөгч өөрийн хөрөнгийг нэхэмжлэгчид шилжүүлсэн нь нэхэмжлэгчийг хууль ёсны өмчлөгч гэж үзсэн шийдвэр гарсан. Иймд нэхэмжлэгч нь тухайн хөрөнгийг хууль бусаар эзэмшиж байгаа хариуцагч нараас чөлөөлүүлэн авах нэхэмжлэл гаргасан нь хуульд нийцсэн гэж үзэж байна.

Хариуцагч компаниуд нь зээлийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй тул талууд харилцан тохиролцож, дээрх зээлийн болон барьцааны гэрээнүүдийг 2015 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдрийн гэрээгээр тус өдрөөс 2016 оны 3 дугаар сарын 18-ны өдрийг хүртэл буюу 3 сарын хугацаагаар нэмэлт хугацаа тогтоосон боловч зээлдэгч нар гэрээний үүргээ биелүүлээгүй. “ ” ХХК, “ ” ХХК нар нь зээлийн гэрээний үүргээ биелүүлээгүйн улмаас барьцааны гэрээний зүйл болох дээрх газрын эзэмших эрх болон үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрхийг “************** С” ХХК-д шилжүүлэхээр хүсэл зоригоо илэрхийлэн улмаар талууд харилцан тохиролцож, Иргэний хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 1 дугаар зүйлийн 1.1.2 дахь хэсэгт заасны дагуу 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдөр тоот үл хөдлөх эд хөрөнгийг өмчлөх эрхийн хамт шилжүүлэх гэрээ болон тоот газар эзэмших эрх шилжүүлэх гэрээг байгуулан хариуцагч нар нь зээлийн барьцаа хөрөнгийг зээлдүүлэгчийн өмчлөлд үл маргах журмаар шилжүүлсэн. “************** С” ХХК нь компаниудад тус бүр 0,, төгрөгийг нэмж олгож, 6 сарын хугацаанд төлөх үүргийг хариуцагч нар хүлээсэн бөгөөд энэхүү үүргийг биелүүлээгүй тохиолдолд зээлдүүлэгчийн эзэмшил, өмчлөлд шилжүүлсэн хөрөнгүүдийн өмчлөх эрх нь “************** С” ХХК-д үлдэхээр тохиролцож, хариуцагч компаниуд нь хүсэлт зоригоо бүрэн илэрхийлсэн. Хариуцагч нар нь зээлийн болон нэмэлт гэрээний хугацаанд төлбөр төлөх үүргээ бүрэн биелүүлээгүй тул 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн тоот газар эзэмших эрх шилжүүлэх гэрээ болон 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн үл хөдлөх эд хөрөнгийг өмчлөх эрхийн хамт шилжүүлэх гэрээнүүдийн дагуу Иргэний хуулийн 1 дугаар зүйлийн 1.1 дэх хэсэгт зааснаар барьцааны хөрөнгүүдийн захиран зарцуулах эрх “************** С” ХХК-д нээгдэж, өмчлөх эрх нь шилжсэн.

“************** С” ХХК нь үгд найрамдах ******* ******* иргэн ******* *******тай 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдөр үл хөдлөх эд хөрөнгийг худалдах, худалдан авах гэрээ байгуулж “************** С” ХХК-н захиран зарцуулах эрх бүхий дүүргийн 30 дугаар хороо, -ийн зүүн талд байрлах , м.кв талбай бүхий газрын эзэмших эрх, дүүргийн 20 дугаар хороо, , товчооны , тоот хаягт байрлах үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалттай . м.кв талбайтай, эрхийн ******* бүртгэлийн -22030631 дугаарт бүртгэлтэй үл хөдлөх хөрөнгүүдийг худалдсан. Иргэний хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан үл хөдлөх хөрөнгийг худалдах худалдан авах гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газар бүртгүүлж, мөн хуулийн 112 дугаар зүйлийн 112.1 дэх хэсэгт заасны дагуу уг гэрээний 2 дугаар зүйлийн 2.1 дүгээрт зааснаар худалдан авагч нь эд хөрөнгийн үнийг бүрэн төлсөн тул дээрх газар эзэмших эрх үл хөдлөх хөрөнгийн өмчлөх эрх нь үгд найрамдах ******* ******* ******* иргэн ******* *******гын өмчлөлд шилжсэн. Дээрх зүйлсээс үндэслэн хууль ёсны дагуу гэрээний үндсэн дээр өмчлөх эрхтэй болсон үгд найрамдах ******* ******* ******* иргэн ******* ******* нь өмчлөх эрхээ хэрэгжүүлэхэд саад болж буй үйлдлийг таслан зогсоолгож, уг зөрчлийг арилгуулахаар Иргэний хэрэг шүүхэд хянган шийдвэрлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт заасны дагуу шүүхэд мэдүүлэх эрхээ хэрэгжүүлсэн байх тул нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийг дэмжиж байна.

 

Хавтаст хэрэгт авагдсан баримтын тухайд: Улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт, 2018 оны 9 дүгээр сарын 17-ны өдрийн итгэмжлэлийн хуулбар, 5790 дугаар газар ашиглах эрхийн гэрчилгээний хуулбар, Гадаадын иргэн, гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар ашиглуулах 2017 оны 4 дүгээр сарын -ны өдрийн гэрээний хуулбар, -22030361 дугаартай гэрчилгээний хуулбар, 2019 оны 3 дугаар сарын 5-ны өдрийн өмгөөлөл, эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ, 2019 оны 4 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 5 дугаар Арбитрын шийдвэр, 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн газар эзэмших эрх шилжүүлэх гэрээний хуулбар, Газар эзэмших эрхийн барьцааны бүртгэлийн тодорхойлолтын хуулбар, дугаар аж ахуйн нэгж байгууллагын газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний хуулбар, 2016 оны 4 дүгээр сарын 11-ний өдрийн иргэн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээний хуулбар, газрын төлбөр тооцоо нийлсэн актын хуулбар, 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн  25/2017 дугаар албан бичгийн хуулбар, 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн дугаар үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээний хуулбар, -22030361 дугаар гэрчилгээний хуулбар, 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн дугаар газар эзэмших шилжүүлэх гэрээний хуулбар, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдрийн 2/ дүгээр шийдвэрийн хуулбар, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2023 оны 6 дугаар сарын 7-ны өдрийн 2/МА2023/01121 дүгээр магадлалын хуулбар, ******* дээд шүүхийн иргэний хэргийн танхимын нийт шүүгчдийн хуралдааны 2023 оны 9 дүгээр сарын 21-ний өдрийн дүгээр тогтоолын хуулбар, 2016 оны дугаар сарын 8-ны өдрийн 01/2016 дугаар эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний хуулбар, 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн дугаар үл хөдлөх хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээний хуулбар, -22030361 дүгээр гэрчилгээний хуулбар, “************** С” ХХК-ийн 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийн 26/2017 дугаар хүсэлтийн хуулбар, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 1408 дугаар гүйцэтгэх хуудсын хуулбар, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгчийн 2021 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 1 дүгээр захирамжийн хуулбар, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 3 дугаар сарын 22-ны өдрийн 184/ШШ2021/007 дугаар шийдвэрийн хуулбар, Шийдвэр гүйцэтгэх албаны 2022 оны 1 дүгээр сарын 5-ны өдрийн дүгээр шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагаа үүсгэх тухай тогтоолын хуулбар, Шийдвэр гүйцэтгэх албаны 2023 оны 1 дүгээр сарын 17-ны өдрийн төлбөр төлөгчийн банк дахь данс битүүмжлэх, хасалт хийх тухай тогтоолын хуулбар, Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын дугаар албан бичгийн хуулбар,

Хариуцагч талаас гаргасан баримтын тухайд: ын Олон ******* ба үндэсний арбитрын 2019 оны 1 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 4/26 дугаар нэхэмжлэл хүлээн авсан тухай тоот, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн дугаар захирамжийн хуулбар, , 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн 03/2016 дугаар зээлийн нэмэлт гэрээний хуулбар, 2015 оны 5 дугаар сарын 19-ний өдрийн 01/2015 дугаар зээл, барьцааны гэрээний хуулбар, 2015 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдрийн 08/2015 дугаар зээл, барьцааны гэрээний хуулбар, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 3 дугаар сарын 14-ний өдрийн 2/ШЗ2022/04497 дугаар шүүгчийн захирамжийн хуулбар,

Гуравдагч этгээдийн зүгээс гаргасан баримтын тухайд: Шуурхай зар центрийн 2017 оны дугаар сарын 4-ний өдрийн 2/184 дугаар зарын тодорхойлолт, Зар мэдээ со*******ы 2016 оны 11 дүгээр сарын 8-ны өдөр, 2016 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдрүүдийн мэдээний эх хувь, со******* ХХК-ийн 2017 оны дугаар сарын 4-ний өдрийн 170 дугаар тодорхойлолт, со*******ы 2016 оны 11 дүгээр сарын 8-ны өдрийн мэдээний хуулбар, 2016 оны дугаар сарын 8-ны өдрийн 01/2016 дугаар эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний хуулбар, “ ” ХХК-ийн 2016 оны 6 дугаар сарын 14-ний өдрийн 16/30 дугаар хувьцаа эзэмшигчийн тогтоолын хуулбар, ХХК-ийн 2022 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн 029 дугаар тодорхойлолт, 2016 оны 11 дүгээр сарын 8-ны өдрийн өнөөдрийн со******* мэдээний эх хувь, “ ” ХХК-ийн 2022 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн 04/04-01 дугаар тодорхойлолт, 2016 оны дугаар сарын 8-ны өдрийн 01/2016 дугаар эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний хуулбар, 2016 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн дугаар үл хөдлөх эд хөрөнгийг өмчлөх эрхийн хамт шилжүүлэх гэрээний хуулбар, дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 2/ШШ2022/01930 дугаар шийдвэрийн хуулбар, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 7 дугаар сарын 6-ны өдрийн 2/МА2022/01289 дүгээр магадлалын хуулбар, ******* дээд шүүхийн 2022 оны дугаар сарын 3-ны өдрийн дүгээр иргэний хэргийн танхимын нийт шүүгчийн хуралдааны тогтоолын хуулбар, Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2023 оны 6 дугаар сарын 7-ны өдрийн 2/МА2023/01121 дүгээр магадлалын хуулбар, ******* дээд шүүхийн иргэний хэргийн танхимын нийт шүүгчдийн хуралдааны 2023 оны 9 дүгээр сарын 21-ний өдрийн дүгээр тогтоолын хуулбар зэрэг баримтуудыг шүүхэд гаргаж өгсөн байна. 

Шүүхийн журмаар цуглуулсан баримтууд: “ ” ХХК-ийн 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 2016/02 дугаартай дүүргийн бүртгэл, статистикийн албанд хандан гаргасан хүсэлт, “ ” ХХК-ийн 2016 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 2016/02 дугаартай дүүргийн Өмч, газрын харилцааны албанд хандан гаргасан хүсэлт, Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны дугаар сарын 24-ний өдрийн 128/ШШ2017/0772 дугаартай шийдвэр, Захиргааны хэргийн Давж заалдах шатны шүүхийн 2018 оны 01 дүгээр сарын -ны өдрийн 221/МА2018/00 дугаартай магадлал, “************** С” ХХК-ийн 2016 оны дугаар сарын 21-ний өдрийн 14/2016 дугаартай ХХК-ийн захирал С.Мөнхбат танаа Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай гэх баримт, 2016 оны дугаар сарын 21-ний өдрийн 14/2016 дугаартай ХХК-ийн захирал Т. танаа Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай гэх баримт, 2016 оны 08 дугаар сарын 22-ны өдрийн 12/2016 дугаартай тэнгэг ХХК-ийн захирал С. танаа Мэдэгдэл хүргүүлэх тухай гэх баримт, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын 2022 оны 05 дугаар сарын 02-ны өдрийн дугаартай албан бичиг /хавсралт: 217299 гэрчилгээний дугаартай ХХК-ийн өмчлөлийн дүүрэг, 20 дугаар хороо, товчооны гудамж, тоот хаягт байрлах, , м.кв талбайтай үйлдвэрлэл, үйлчилгээний зориулалттай, эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ, 2014 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн арьцааны гэрээ, 2014 оны 09 дугаар сарын 23-ны өдрийн үрэг дуусгавар болсон тухай хэлцэл, “************** С” ХХК-ийн 2016 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 09/2016 дугаартай дүүргийн үртгэл, статистикийн албанд Зээлийн барьцаа чөлөөлүүлэх тухай албан бичиг, ************** С ХХК-ийн өмчлөлийн эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар, -ын иргэн -н өмчлөлийн эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаартай үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээний хуулбар, “************** С” ХХК болон “ ХХК нарын хооронд 2015 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдөр байгуулагдсан 02/2015 дугаартай Зээл болон барьцааны гэрээ.

Шүүх хуралдаанаар хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримт, зохигчийн тайлбар зэргийг шинжлэн судлаад  

 

НДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч -ын иргэн  // нь дүүрэг, 20 дугаар хороо, “” -ын зүүн талд байрлах, , м.кв талбайтай, нэгж талбарын 1 дугаартай, ашиглах эрх бүхий газар, эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаарт бүртгэлтэй, дүүрэг, 20 дугаар хороо, // товчооны гудамж, тоот хаягт байрлах, , м.кв талбайтай, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зориулалттай  барилгыг хариуцагч нарын хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэх нэхэмжлэлийг гаргасан.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэлийн ша*******лагаа ихэсгэж, олох ёстой байсан орлого 170,, төгрөгийг хариуцагч нараас гаргуулахаар нэхэмжилж байна.

Нэхэмжлэлийн ша*******лагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна.

Нэхэмжлэлийн хариуцагч нарын хууль бус эзэмшлээс үл хөдлөх эд хөрөнгө, ашиглах эрх бүхий газрыг чөлөөлөх ша*******лагын тухайд:

 Нэхэмжлэгч ша*******лагын үндэслэлээ Иргэний хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагч “ ” ХХК, “” ” ХХК нарын хууль бус эзэмшлээс үл хөдлөх эд хөрөнгө, ашиглах эрх бүхий газрыг чөлөөлүүлнэ гэж, хариуцагч татгалзлын үндэслэлээ нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээдийн хооронд хийгдсэн ин төгөлдөр бус  хэлцлийн улмаас өмчлөх эрхээ алдсан, хөрөнгийг шударгаар эзэмшиж байгаа  гэж маргасан.  

ие даасан ша*******лага гаргаагүй гуравдагч этгээд “******* ******* С” ХХК  нь нэхэмжлэгчийг  ша*******лагыг дэмжиж,  маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг хариуцагч компаниудаас хуулийн дагуу шилжүүлж авсан, цаашаа -ын иргэн -д худалдан борлуулсан гэж тайлбарлаж байна.

Иргэний хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1 дэх хэсэгт заасан зохицуулалтаас үзэхэд өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэхийн тулд тэрээр маргаан бүхий хөрөнгийн өмчлөх эрхийг хуульд заасан үндэслэлээр олж авсан байх, мөн хариуцагч хөрөнгийг  хууль бусаар эзэмшиж байгаа нь тогтоогдсон байхыг ша*******даг. 

Нэхэмжлэгч  нь гуравдагч этгээд “************** С” ХХК-тай 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдөр Газар эзэмших эрх шилжүүлэх гэрээ, л хөдлөх эд хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээг тус тус  байгуулж, маргаан бүхий үл хөдлөх эд хөрөнгө, ашиглах эрх бүхий газрыг шилжүүлэн авч, мөн өдрөө эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаарт бүртгэлтэй, дүүрэг, 20 дугаар хороо, // товчооны гудамж, тоот хаягт байрлах, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зориулалттай, , м.кв талбайтай барилгын өмчлөгчөөр ******* бүртгэлд бүртгүүлсэн  байна. /I хх-ийн 7/

Газрын тухай хуулийн  6 дугаар зүйлийн 6.3 дахь хэсэгт “. . . гадаадын иргэн, харъяалалгүй хүн тодорхой зориулалт, хугацаа, болзол, гэрээний үндсэн дээр хууль тогтоомжийн дагуу газар ашиглагч байж болно” гэж  зохицуулсан ба нэхэмжлэгч -ын иргэн -д  дүүргийн Засаг даргын нь 2017 оны   тоот захирамжийн үндсэн дээр газар ашиглах эрхийг олгож, 5790 дугаартай газар ашиглах эрхийн гэрчилгээ олгожээ. / I хх-ийн /

Нэхэмжлэгч нь хөрөнгийн өмчлөх эрхийг шилжүүлэн авах үед тухайн хөрөнгө хариуцагч “ ” ХХК, “ ” ХХК-ийн эзэмшилд байсан бөгөөд өнөөдрийг хүртэл хариуцагч нарын эзэмшилд байгаа болох нь зохигч, гуравдагч этгээдийн тайлбараар  тогтоогдсон.

Хариуцагч “ ” ХХК, “ ” ХХК нь дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд хандан -ын иргэн , “************** С” ХХК-д холбогдуулан тэдний хооронд 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдөр байгуулагдсан дугаартай, үл хөдлөх эд хөрөнгө худалдах, худалдан авах гэрээг ин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулах тухай нэхэмжлэлийг гаргажээ.

яангол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх хэргийг 2023 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдөр хянан хэлэлцэж, 2/ дугаартай шийдвэрээр нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, нэхэмжлэгч нарын гаргасан давж заалдах гомдлыг Нийслэлийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 6 дугаар сарын 7-ны өдрийн 201/МА2023/01121 дугаар магадлалаар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисон байна. /III хх-ийн 1,6/

Мөн Улсын дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхимын нийт шүүгчдийн 2023 оны 9 дүгээр сарын 21-ний өдрийн хуралдаанаар “ ” ХХК, “ ” ХХК-ийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээс татгалзсанаар шүүхийн шийдвэр ин төгөлдөр болжээ.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн  40 дүгээр зүйлийн 40.4 дэх хэсэгт шүүхийн ин төгөлдөр шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон буюу нийтэд илэрхий үйл баримт хэрэг хянан шийдвэрлэхэд холбогдолтой байвал түүнийг дахин нотлохгүй гэж заасан.

Дээр дурдсан шийдвэрээр хариуцагч “ ” ХХК болон “ ” ХХК-иуд  “************** С” ХХК-тай байгуулсан зээлийн гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс хөрөнгийг нь худалдан борлуулсан, мөн  -ын иргэн , “************** С” ХХК-ийн хооронд байгуулсан 2017 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрийг  тоот   хэлцлийг ин төгөлдөр бус гэж үзэх үндэслэлгүй болохыг, мөн нь өмчлөх эрхийг шударгаар олж авсан болохыг тогтоосон тул энэхүү үйл баримтыг  дахин нотлох ша*******лагагүй юм.  

Мөн Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2017 оны дугаар сарын 24-ний өдрийн 128/ШШ2017/0772 дугаартай шийдвэр, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2018 оны 01 дүгээр сарын -ны өдрийн 221/МА2018/00 дугаартай магадлалаар “ ” ХХК  нэхэмжлэлтэй,  газар ашилах эрх олгосон, түүнийг баталгаажуулсан дүүргийн Засаг даргын захирамжийн холбогдох хэсгийг ингүй болгуулах, дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын тогтоолыг илт хууль бус болохыг тогтоолгох  нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгон шийдвэрлэсэн байна. /I хх-ийн 75, 92/

Нэхэмжлэгч -ын иргэн -ийн өмчлөлийн   дүүрэг, 20 дугаар хороо, “” -ын зүүн талд байрлах, , м.кв талбайтай, нэгж талбарын 1 дугаартай, ашиглах эрх бүхий газар, эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаарт бүртгэлтэй, дүүрэг, 20 дугаар хороо, // товчооны гудамж, тоот хаягт байрлах, , м.кв талбайтай, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зориулалттай  барилгыг хариуцагч нар хууль бусаар эзэмшиж байгаа нь тогтоогдсон тул нэхэмжлэлийг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзлээ.  

Нэхэмжлэлийн олох ёстой байсан орлого 170,, төгрөг гаргуулах ша*******лагын тухайд:

            Нэхэмжлэгч энэхүү ша*******лагын үндэслэлээ хариуцагч нар нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн үл хөдлөх эд хөрөнгө, ашиглах эрх бүхий газрыг  хууль бусаар эзэмшиж байгаагаас олох ёстой байсан орлогоо алдсан  тул гаргуулна гэж, хариуцагч татгалзлын үндэслэлээ бидний хооронд гэрээ хэлцэл хийгдээгүй, мөн хэрэг маргаан  эцэслэн шийдэгдэж дуусаагүй гэж тус тус тайлбарласан.

            Нэхэмжлэгч -ын иргэн  нь хариуцагч нарт холбогдуулан бусдын эд хөрөнгийг үндэслэлгүйгээр захиран зарцуулж, үндэслэлгүй хөрөнгөжсөнөөс үүсэх үүрэгт 227,500, төгрөг гаргуулахаар нэхэмжлэл гаргасныг дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2021 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн 184/ШШ2021/007 дугаартай шийдвэрээр бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч нар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрч давж заалдсан бөгөөд  Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2021 оны 06 дугаар сарын 23-ны өдрийн 19 дугаартай магадлалаар давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулсан байна. /III хх-ийн 143, 147/

Дээр дурдсан шүүхийн шийдвэрээр нэхэмжлэгчийн 2017 оны 4 дүгээр сарын -ны өдрөөс 2021 оны 1 дүгээр сарын 25-ны өдрийг хүртэл хугацаанд олох байсан орлогыг хариуцагч нараас гаргуулж шийдвэрлэхдээ сарын 5,, төгрөг буюу “************** С” ХХК, “ ” ХХК –ийн хооронд 2016 оны дугаар сарын 8-ны өдөр байгуулагдсан  01/2016 дугаартай эд хөрөнгө хөлсөх гэрээнд заагдсан хэмжээг үндэслэл болгожээ.

Иргэний хуулийн 297 дугаар зүйлийн 297.1 дэх хэсэгт “эд хөрөнгө хөлслүүлэгч нь хөлслөгчийн эзэмшилд байгаа эд хөрөнгөө гуравдагч этгээдийн өмчлөлд шилжүүлсэн бол хөлслүүлэгчийн бүх эрх, үүрэг нь гуравдагч этгээд буюу шинэ өмчлөгчид шилжинэ” гэсэн зохицуулалтын дагуу  энэхүү гэрээнд заагдсан нөхцлөөр дараагийн өмчлөгч буюу -ын иргэн  нь олох ёстой орлогоо алдсан  байх үндэслэлтэй гэж дүгнэсэн байна.

Нэхэмжлэгч ша*******лагаа 2021 оны 1 дүгээр сарын 26-ны өдрөөс хойш ч энэ байдал өөрчлөгдөөгүй, хариуцагч нэхэмжлэгчийн өмчлөлийн эд хөрөнгийг хууль бусаар эзэмшилдээ байлгасаар байгаа тул 2023 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдрийг хүртэл сарын хугацаанд олох байсан орлого 170,, гэж тодорхойлсон.

Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.3, 227.4 дэх хэсгүүдэд “үүрэг гүйцэтгүүлэгчээс гарсан з*******ал, эд хөрөнгийн алдагдал буюу гэмтэл, үүрэг гүйцэтгэгч үүргээ гүйцэтгэсэн бол үүрэг гүйцэтгүүлэгчид зайлшгүй орох байсан орлогыг хохиролд тооцно” гэж, “үүрэг гүйцэтгэгч тодорхой эд хөрөнгийг үүрэг гүйцэтгүүлэгчийн өмчлөл буюу эзэмших, ашиглах, захиран зарцуулах эрхэд шилжүүлэх үүргээ гүйцэтгээгүй бол үүрэг гүйцэтгүүлэгч нь уг эд хөрөнгийг өөртөө шилжүүлэх, учирсан хохирлоо арилгахыг ша*******ах эрхтэй”  гэж тус тус зохицуулсан байна.

Хариуцагч нар нь эд хөрөнгийг хууль ёсны өмчлөгчийн зөвшөөрөлгүйгээр, эзэмшилдээ байлгаж, ашиг олж байгаа нь хэрэгт авагдсан баримт, талуудын тайлбараар тогтоогдсон бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгийг хэдэн төгрөгөөр бусдад түрээсэлдэг, хэдий хэмжээний ашиг олдог нь тодорхойгүй байх тул олох ёстой байсан орлогыг дээр дурдсан сарын 5,, төгрөгөөр тогтоох нь зохимжтой гэж дүгнэлээ.

Учир нь 2016 оноос хойш үл хөдлөх эд хөрөнгийн үнэ болон түрээсийн төлбөр буурсан гэж үзэх үндэслэлгүй бөгөөд хариуцагчийн хууль бус үйлдлээс шалтгаалан нэхэмжлэгчийн эрх  зөрчигдсөн, олох байсан орлогоо алдсан гэж үзэх үндэслэлтэй юм.

Иймд нэхэмжлэлийн ша*******лагыг бүхэлд нь хангаж нэхэмжлэгч -ын иргэн -ийн өмчлөлийн  дүүрэг, 20 дугаар хороо, “” -ын зүүн талд байрлах, , м.кв талбайтай, нэгж талбарын 1 дугаартай, ашиглах эрх бүхий газар, эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаарт бүртгэлтэй, дүүрэг, 20 дугаар хороо, // товчооны гудамж, тоот хаягт байрлах, , м.кв талбайтай, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зориулалттай  барилгыг чөлөөлөхийг хариуцагч “ ” ХХК болон “ ” ХХК-д  даалгаж, хариуцагч нараас 170,, төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож  шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Нэхэмжлэгч нь ша*******лагаа хариуцагч нарт хуваарилан хариуцуулаагүй, хамтран хариуцуулахаар нэхэмжилсэн бөгөөд Иргэний хуулийн 242 дугаар зүйлийн 242.1, 242.2 дэх хэсэгт  заасан хамтран үүрэг гүйцэтгэгчид гэж үзсэн болохыг дурдах нь зүйтэй.

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.1, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1.Иргэний хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1, 227 дугаар зүйлийн 227.4 дэх хэсгүүдэд заасныг баримтлан -ын иргэн -ийн өмчлөлийн  дүүрэг, 20 дугаар хороо, “” -ын зүүн талд байрлах, , м.кв талбайтай, нэгж талбарын 1 дугаартай, ашиглах эрх бүхий газар, эрхийн ******* бүртгэлийн -22030361 дугаарт бүртгэлтэй, дүүрэг, 20 дугаар хороо, // товчооны гудамж, тоот хаягт байрлах, , м.кв талбайтай, үйлдвэрлэл үйлчилгээний зориулалттай  барилгыг хууль бус эзэмшлээсээ чөлөөлөхийг хариуцагч “ ” ХХК болон “ ” ХХК-д   даалгаж, хариуцагч “ ” ХХК, “ ” ХХК-иас  170,, /нэг зуун далан сая/ төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгосугай.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1,148,200 төгрөгийг ******* орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч нараас 1,148,200 төгрөг гаргуулан нэхэмжлэгчид олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл г*******аж авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд хандаж гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШГЧ                                   Т.АТСХ