2021 оны 12 сарын 01 өдөр

Дугаар 128/ШШ2021/0811

Улаанбаатар хот

                           

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.М даргалж, шүүгч О.О, шүүгч Д.Х нарын шүүх бүрэлдэхүүнтэй

Гомдол гаргагч: “Н” ХХК

Хариуцагч: Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б

Гомдлын шаардлага: “Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б  нар 2017 оны “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 271720007 тоот шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан нийт 105,952,040.3 төгрөгийн төлбөрөөс шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 2-т 2016 онд 2,390,520.0 төгрөгийн хувь хүний орлогын албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөлгүй хугацаа хожимдуулж төлсөн зөрчилд ногдох төлбөрөөс 29,911.15 төгрөгийг үлдээж бусад төлбөрийг дээрх хуулийн үндэслэлээр хүчингүй болгуулах” шаардлага бүхий захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Ө , Ц.Уянга, гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч С.С, хариуцагч Т.Б, Э.Б , хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Э, иргэдийн төлөөлөгч Г.А, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Эр нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс шүүхэд гаргасан гомдол, гомдол гаргагчийн өмгөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Багануур дүүргийн татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн Татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б  нар “Н” ХХК-ийн 2013 оноос 2016 оны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн, төлөвлөгөөт шалгалт хийж 2017 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 271720007 тоот шийтгэлийн хуудсаар Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1, 18.1.1, 18.1.14, 74 дүгээр зүйлийн 74.1, 74.2, 74.3, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.2, 17.1.1, Зөрчлийн тухай хуулийн 1.4, дүгээр зүйлийн 1-ийн 3.4 дэх хэсэг, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.2 дугаар зүйл заалтуудыг үндэслэн 675,788,371 төгрөгийн зөрчилд 66,853,504 төгрөгийн нөхөн татвар, 25,460,577 төгрөгийн торгууль, 13,558,644 төгрөгийн алданги, 79,313 төгрөгийн хүү нийт 105,952,040 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан.

Татварын улсын байцаагчийн Маргаан бүхий шийтгэлийн хуудасны талаар:

1.1. Шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 1-д 2013 онд 1,438,716.9, 2014 онд 1,117,328.6 нийт 2,556,045.5 төгрөгийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөөгүй 144-өөс 265 хоногийн хугацаа хожимдуулж төлсөн зөрчил нь Татварын ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.5, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-д заасны дагуу бараа ажил үйлчилгээнд ногдох нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг дараа сарын 10-ны өдрийн дотор төрийн сангийн нэгдсэн сангийн дансанд шилжүүлж, тайлагнах гэж заасныг зөрчсөн гэжээ.

Шийтгэлийн хуудасны хавсралт дотоодын бараа үйлчилгээний нэмэгдсэн өртгийн албан татварт торгууль, алданги ногдуулсан тооцооны Маягт ХШ-08-д татвар төлөлтийн илүү, дутуу зөрүүг тооцож гаргаагүй, хугацаа хэтэрсэн хоног 2013 онд 8-аас 50 хоног, 2014 онд 6-аас 30 хоног гэж тооцсон атлаа 144-өөс 265 хоногийн хугацаа хожимдуулж төлсөн гэдэг нь ойлгомжгүй байна.

Мөн хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар 2013 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдөр 1.339.700 төгрөг төлснийг татварын тооцоололд оруулаагүйгээс мөн өдрөөс хойш 2014 оныг дуусталх хугацаанд сар бүр илүү төлөлттэй, 2015 оны 2 сарын 10-ны өдрийн байдлаар 993,534.50 төгрөгийн илүү төлөлттэй байхад татварыг хугацаа хэтрүүлж төлсөн мэтээр алданги, торгууль тооцсон нь Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.2, 74.3 дахь заалтаар алданги, торгууль ногдуулах үндэслэлгүй байна.

1.2. Шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 2-д 2014 онд 1,364,760.0 төгрөгийн, 2016 онд 2,390,520.0 төгрөгийн нийт 3,755,280.00 төгрөгийн хувь хүний орлогын албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөлгүй 7-гоос 224 хоногийн хугацаа хожимдуулж төлсөн нь Татварын ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.5, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1, 26.3-д заасны дагуу татвар төлөгчийн орлогоос суутган авсан албан татварыг дараа сарын 10-ны өдрийн дотор холбогдох төсөвт шилжүүлэх гэж заасныг зөрчсөн гэжээ.

Шийтгэлийн хуудасны хавсралт цалин хөлс болон түүнтэй адилтгах орлогоос ч суутгасан (Суутган-1) албан татварт торгууль, алданги ногдуулсан тооцооны маягт ХШ-08-д татвар төлөлтийн илүү, дутуу зөрүүг тооцож гаргаагүй, төлсөн хугацааг тодорхойлоогүйгээр хугацаа хэтэрсэн хоног 2014 онд 8-аас 9 хоног, 2016 онд 48-аас 124 хоног гэж тооцсон атлаа 7-гоос 224 хоногийн хугацаа хожимдуулж төлсөн гэсэн нь үндэслэлгүй байна.

“Н” ХХК нь 2016 онд тайлангийн хугацаанд дээрх татвараа 10-аас 74 хоногийн өмнө илүү төлсөн байхад татварын ерөнхий хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1.4-д заасны дагуу илүү төлсөн татварыг буцаан авах буюу суутган тооцуулах, алданги тооцон нэхэмжлэн авах эрхтэй байтал энэ тооцооллыг хийгээгүйгээр 27,876.66 төгрөгийн торгууль, 14,969.78 төгрөгийн алданги нийт 42,846.45 төгрөгийн төлбөрийг илүү тооцсон байх тул 2016 оны төлбөрийг 29,911.15 төгрөгөөр тооцож Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.2, 74.3 дахь заалтаар хариуцлага ногдуулахаар байна.

1.3 Шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 3-т 2013 онд 561,000.0 төгрөгийн, 2014 онд 381,000.0 төгрөгийн нийт 942,000.0 төгрөгийн үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварыг зохих хугацаанд төлөлгүй 81-ээс 188 хоногийн хугацаа хожимдуулж төлсөн зөрчил нь Татварын ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.5, Үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1-д заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийн жилийн албан татварыг улирал бүрийн сүүлийн сарын 15-ны өдрийн дотор тэнцүү хэмжээгээр тооцож төлнө гэж заасныг зөрчсөн гэжээ.

Шийтгэлийн хуудасны хавсралт Үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварт торгууль, алданги ногдуулсан тооцооны маягт ХШ-08-д татвар төлөлтийн илүү, дутуу зөрүүг тооцож гаргаагүй, төлсөн хугацааг тодорхойлоогүй, хугацаа хэтэрсэн хоног 2013 онд 41-ээс 73 хоног, 2014 онд 81 хоног гэж тооцсон атлаа 81-ээс 188 хоногийн хугацаа хожимдуулж төлсөн гэж тооцсон. Мөн 2013 оны эхний үлдэгдэлд 180,000 төгрөгийн илүү төлөлттэй, тайлангийн хугацаанд 381,00 төгрөгийн татвар төлөх ногдол үүссэнээс 561,000 төгрөг төлж жилийн эхнээс татварыг урьдчилж төлснөөр 360,000 төгрөгийн илүү төлөлттэй байхад татвар төлсөн 561,000 төгрөгийг зөрчил гэж алданги, торгууль ногдуулсан. 2013 оны жилийн эцсийн тооцоогоор 360,000 төгрөгийн илүү төлөлттэй байхад 2014 оны жилийн эхний тооцоололд уг илүү төлөлтийг тооцоонд оруулаагүй, оны эхнээс татварыг 2014 оны 05 дугаар сарын 21-ний өдрөөс 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн хооронд 380,250 төгрөгийг урьдчилж төлснөөр жилийн эцэст 359,250 төгрөгийн илүү төлөлттэй гарсан байхад 750 төгрөгийн дутуу төлөлттэй гэж тооцож, жилийн эцэст 81 хоног хугацаа хэтрүүлж тооцсон гэсэн нь үндэслэлгүй байх тул нийт 42,069 төгрөгийн төлбөрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна.

1.4. Шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 4-д 2014 онд 16348684 дугаартай нэмэгдсэн өртгийн албан татварын худалдан авалтын 608,450.0 төгрөгийн падааныг давхар тайлагнаж төсөвт төлөх татвараа бууруулсан нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1, 14.1.1-д заасны дагуу Үйлдвэрлэл үйлчилгээний зориулалтаар худалдан авсан бараа гүйцэтгэсэн ажил үзүүлсэн үйлчилгээнд төлсөн татварыг хасаж тооцно гэсэн заалтыг зөрчсөн гэжээ.

“Н” ХХК-ийн 2014 оны 11 сарын 29-ний өдрийн 0016348684 дугаар бүхий нэмэгдсэн өртгийн албан татварын худалдан авалтын падаанаар “Номун кондитор” ХХК-иас 669,295.50 төгрөгийн худалдан авалт хийсэн байна. Хэдийгээр дээрх зөрчилтэй холбоотой нэг дугаартай падаан боловч үнийн дүн зөрүүтэй байхад Татварын улсын байцаагч нар Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.4 дүгээр зүйлийн 2-т заасны дагуу холбогдох падааны талаарх мэдээлэлтэй холбоотой нотлох баримтыг дээрх нэр бүхий компаниас болон татварын албан мэдээллийн сангаас авч эцэслэн шийдвэрлээгүй учир хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна.

1.5. Шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 5, 6 дугаар хэсэгт 2013 онд 111,086,233.8 төгрөгийн, 2014 онд 77,236,659.0 төгрөгийн, 2015 онд 76,056,830,9 төгрөгийн, 2016 онд 69,583,574.3 төгрөгийн нийт 333,963,298.00 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварын болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд тус тус дутуу тайлагнаж, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1, 8.1.1, Нэмэгдсэн өтгийн албан татварын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1, 7.1.1, заалтыг зөрчсөн гэжээ.

1. Татварын улсын байцаагч нар шалгалтын ажиллагааг явуулахдаа татвар төлөгчийн санхүү, татварын тайланг гаргасан нягтлан бодогч нас барсан, холбогдох тайлангийн тоон үзүүлэлттэй холбоотой тайлбарыг хийх боломжгүй нөхцөл байдал үүссэн байхад Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1 дэх хэсэгт заасны дагуу зөрчил шалгах ажиллагаа явуулахдаа өөрсдийн хуулиар хүлээсэн эрх, үүргийн хүрээнд татвар төлөгчийн нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримтыг үндэслэн татварын ногдлын үнэн зөв эсэхийг тодорхойлж, татвар төлөгч татварын хуулиар тогтоосон эрхээ эдлэх, үүргээ биелүүлэхэд туслах, зөрчил дутагдлыг арилгах зорилгод нийцүүлэн нотлох баримт цуглуулж, бэхжүүлэх үүргээ хэрэгжүүлээгүй атлаа Татварын улсын байцаагч Э.Б  шийтгэлийн хуудсыг танилцуулах өдрийн 10 цаг 50 минутаас 12 цаг 15 минутын хугацаанд тус компанийн менежер (нягтлан бодогч 3 сарын өмнө нас барсан тул түр орлож байсан) ажилтай Ц.Уянгаас, 12 цаг 05 минутаас 12 цаг 15 минутад, захирал З.Нарантунгалагаас (хугацаа давхацсан) зөвхөн Татвар, санхүүгийн тайланд тусгагдсан тоо мэдээллийн мөн эсэхийн лавлаж мэдүүлэг авсныгаа баримтаар нотлогдсон гэж мөн өдрийн 13 цаг 50 минутаас 14 цаг 05 -минутын хооронд 271720007 дугаарын Шийтгэлийн хуудсыг үйлдэж танилцуулсан нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлд “...Холбогдогчийг зөрчил үйлдсэн болохыг хүлээн зөвшөөрүүлэхээр тулган шаардах, албадахыг хориглоно...” гэж заасныг зөрчсөн гэж үзэхээр байна.

Процесс ажиллагааны зөрчлүүд байгаа. 12 дугаар сарын 15-ны өдөр З.Нарангалягаас авсан ярилцлагын тэмдэглэл нь 12 цаг 05 минутад эхлээд 12 цаг 15 минутад дууссан. Холбогдогч н.Уянгаас авсан ярилцлагын тэмдэглэл 12 дугаар сарын 15-ний өдрийн 12 цаг 05 минутад эхлээд 12 цаг 15 минутад дууссан. Өөрөөр хэлбэл хоёр холбогдогчийг зэрэгцүүлж суулгаж байгаад мэдүүлэг авсан нь зөрчил гэж үзэж байна. Уг бол тус тусад нь мэдүүлэг авах ёстой. Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.8 дугаар зүйлийн 13 дахь заалтыг зөрчсөн байна. Хэргийн оролцогчийг зэрэгцүүлж суулгаад мэдүүлэг авахгүй.

2. “Н” ХХК нь Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.13-д заасны дагуу татварын улсын байцаагчийн шаардсанаар нягтлан бодогчийн үдэж, хавтасласан санхүүгийн болон бусад баримт бичгийг гарган өгч татварын хяналт шалгалтад хамрагдах үүргээ биелүүлсэн. Шалгалтын явцад тайлантай холбогдох зарим анхан шатны баримтыг нягтлан бодогчоос авч чадаагүй, тайлан гаргасан, нягтлан бодогч нас барсан гэдгийг татварын байцаагчид мэдэж байсан.

2006 онд батлагдсан тухайн үед мөрдөгдөж байсан Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1-д “Дараах зардлыг албан татвар ногдох орлогоос хасаж тооцсоны үндсэн дээр албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлно”, 12.1.1-д “түүхий эд, үндсэн болон туслах материал, хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн, уур, ус, эрчим хүч, түлш, шатахуун, сэлбэг хэрэгсэл, сав, баглаа боодлын зэрэг бүх төрлийн материалын зардал”, 12.1.4-д “ажиллагчдад олгосон шагнал, урамшуулал, байр, орон сууцны хөлс болон унаа, хоол, түлшний үнийн хөнгөлөлт”, 12.1 .6-д “урсгал засварын зардал”, 12.1.9-д “бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил, үйлчилгээний хөлс”, 12.1.19-д “албан томилолтын зардал”, 12.1.21-д “тээврийн зардал”, 12.1.22-д “бага үнэтэй, түргэн элэгдэх зүйлийн зардал” гэж хуульчилсан

Гэтэл тус компаниас шалгалтад хамрагдсан баримт материалаас зөрчлийг үгүйсгэх баримтыг анхан шатны шүүхийн шатанд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гаргаж өгсөн бөгөөд тус компанийн нягтлан бодогч асан санхүү, татварын тайлангийн борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөгт удирдлага борлуулалтын үйл ажиллагааны татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал болох цахилгаан, дулаан, цэвэр ус, холбоо, бичиг, хэрэг шатахуун, хөдөлмөр хамгаалал, цэвэрлэгээ, ажилчдын шагнал, урамшил, засвар үйлчилгээний зардлыг тусгасан нь анхан шатны баримт, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаан, санхүүгийн тайлан, түүний тодруулгаар нотлогдсон байхад тэдгээрийг борлуулж орлого олсон мэтээр тооцоолол хийж, зөрчлийн дүнг өсгөж шийтгэл ногдуулсанд татварын байцаагч нар тайлбар гаргаагүй.

Мөн хэрэг хянан шийдвэрлэх явцад илэрсэн зөрчилтэй холбогдох хэдний өдрийн худалдан авалтын хэдэн нэр төрлийн бараа, ажил үйлчилгээний борлуулалтыг дутуу тайлагнасан болох нотлох баримтын дэлгэрэнгүй жагсаалтыг өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд гаргаж өгөөгүй нь зөрчлийг баримтжуулах ажиллагааг хийгээгүйг нотолж байна. Энэ нь Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 4.15 дугаар зүйлийн 1-д “Эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ” гэж заасныг зөрчсөн.

Татварын ерөнхий газрын даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрийн А/03 дугаарын тушаалаар батлагдсан “Татварын албаны татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журмын 1 дүгээр зүйлийн 1.3-д “Татварын улсын байцаагч нь...үйл ажиллагааны зарчим, эрх үүргийг чандлан сахиж, татвар төлөгч эрхээ хэрэгжүүлэх, үүргээ биелүүлэх боломжоор хангаж гүйцэтгэнэ. Мөн журмын 6 дугаар зүйлийн 6.4, 6.4.2, 6 4.3, 6.4.4-д заасны дагуу Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны гүйцэтгэх үе шатанд хяналт шалгалтын явцад үүссэн нөхцөл байдлаас шалтгаалан татвар төлөгчдийн харилцагчдаас асууж тодруулах, тооцоо нийлэх, баримтын тулгалт хийх ажлыг гүйцэтгэж, нэмэлт баримт бичиг тооцоо судалгаа мэдээг татвар төлөгчөөс болон төрийн байгууллага, татвар төлөгчтэй харилцагч байгууллага, аж ахуйн нэгж, хувь хүнээс гаргуулан авах, мэдээллийн сангийн мэдээллийн үнэн зөв эсэхийг нотлох, шалгалтын явцад илрүүлсэн зөрчлийг баримтжуулах, тодруулах зэрэг асуудлаар холбогдох хүмүүстэй хэдэн ч удаа ярилцлага хийж болох бөгөөд тухай бүр ярилцлагын тэмдэглэл хөтлөх, татвар төлөгчийн ирүүлсэн баримт бичиг, шалгалтын явцад төрийн захиргааны болон бусад байгууллага, иргэнээс авсан мэдээ, мэдээлэл зэрэг холбогдох бүх баримт бичигт үндэслэн татварын хяналт шалгалтыг хийж, илэрсэн зөрчил бүрд дэлгэрэнгүй жагсаалт, тэмдэглэл хөтлөх, шаардлагатай баримт бичгийг хувилан авах, тайлбар тодруулгыг гаргуулах зэргээр зөрчлийг баримтжуулна гэж заасныг зөрчсөн байна.

3. Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1-д “Татвар төлөгч дараах үүрэг хүлээнэ”, 18.1.1-д “татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх”, 18.1.2-д “татвар ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон тооцоо, мэдээ, тайланг гаргаж тогтоосон хугацаанд татварын албанд ирүүлэх”, 18.1.3-д “анхан шатны болон нягтлан бодох бүртгэлийг тогтоосон журам болон нягтлан бодох бүртгэлийн стандартын дагуу хөтөлж, санхүү, аж ахуйн үйл ажиллагааны тайлан тэнцэл гаргах” гэж тус тус хуульчилсан.

Татвар төлөгч аж ахуйн нэгжийн удирдлага өөрийн санхүүгийн тайланг мэргэжлийн нягтлан бодогчоор гаргуулсан хэдий ч тэдний мэдлэг, чадварын дутмаг байдлаас холбогдох тайлан алдаатай гардаг тохиолдол байнга  тохиолддог. “Н” ХХК- ийн хувьд ч санхүү, татварын тайлан нь зөрүүтэй, санхүүгийн тайлангийн тодруулга дутуу хийгдсэн хэдий ч төрийн сан баталгаажуулсан. Татварын тайлан ч баталгаажсан гэдэгтэй хэн ч маргахгүй.

Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.7 дугаар зүйлийн 1-д “Эрх бүхий албан тушаалтан энэ хуулийн 6.4, 6.5, 6.61 дугаар зүйлд зааснаас бусад тохиолдолд зөрчлийн хэрэг нээнэ” гэж заасан. Хэрэв зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааг явуулахдаа хуулийн дагуу зөрчлийн хэрэг нээж хэргийг хянан шийдвэрлэсэн бол Татварын улсын байцаагч нарын зөрчил гэж үзэж байгаа Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын татвар ногдох орлого бууруулсан дүнг “Н” ХХК хэрхэн тооцож гаргасныг шаардах, холбогдох мэдээллийг хавтас хэрэгт авхуулах тодорхой ажиллагаа явуулж, татвар ногдох орлогоос хасагдах худалдан авалтын урамшууллын зардлыг хасаж тооцуулах боломжтой байсан. Шалгалтын хугацаанд хамрагдах тайлант оны татвар ногдох орлогоос хасагдах нотлох баримтыг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гаргаж өгсөн болно.

Татварын улсын байцаагч нар тус компанийн 2013 оноос 2016 оныг дуусталх хугацааны санхүүгийн баримтад иж бүрэн шалгалт хийхдээ Зөрчлийн тухай хуулийн 1.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх заалтад “Зөрчилд тооцохгүй болсон, оногдуулах шийтгэл, албадлагын арга хэмжээг хөнгөрүүлсэн, зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэнэ” гэж заасны дагуу Татварын ерөнхий хуульд 2015 оны 12 дугаар сарын 04-ний өдөр өөрчлөлт орж, 2017 оны 7 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр болсон тус хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1-д “Хуульд заасны дагуу нөхөн төлүүлэх болон хугацаанд нь төлөөгүй татварт алданги тооцох бөгөөд уг алдангийн хэмжээ нь нөхөн төлүүлэх татварын үнийн дүнгийн 20 хувиас хэтрэхээргүй байна” гэсэн заалтыг тус тус үндэслэн шалгалтаар илрүүлсэн татварын зөрчилд алдангийг 20 хувиас хэтрэхгүйгээр ногдуулах байтал 2013 оноос 2015 оны зөрчлүүдэд Татварын ерөнхий хуулийн хүчингүй болсон 74 дүгээр зүйлийн 74.3 дахь заалтыг үндэслэн 50 хүртэл хувиар алданги тооцож татвар төлөгчийн эрх ашгийг хохироосон байна.

Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийг хэрэгжүүлсэн талаар:

Багануур дүүргийн татварын хэлтсийн Татварын улсын байцаагч нар Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3 дах хэсэгт “Хууль тогтоомж зөрчиж захиргааны зөрчил гаргасан этгээдийг өршөөн хэлтрүүлнэ”, мөн хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.1 дах хэсэгт “энэ хуулийн 3.1-д заасан гэмт хэрэг үйлдсэн хүн гэдэгт 2015 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдрийн 24 цаг 00 минутаас өмнө...захиргааны зөрчил гаргасан болон шийтгэл хүлээсэн хүн хамаарна” гэсэн заалтыг хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны үр дүнгээр гарсан зөрчилд хариуцлага ногдуулахдаа огт хэрэглээгүй, 2015 онд илрүүлсэн гэх зөрчлийг тус хуулийн хугацаагаар салгаж тодорхой тусгаж өгөөгүй зэргээс тус хуулийг шийтгэлийн хуудасны зөрчилд бүхэлд нь хэрэглэх боломжгүй нөхцөл үүссэн.

Татварын ерөнхий хуульд зааснаар татварын хяналт шалгалтыг удирдамж, томилолтгүйгээр хийхгүй гэсэн хориглосон заалт байдаг. Үүний дагуу хүсэлт гаргахад төлөвлөгөөт шалгалт хийх Татварын ерөнхий газрын тушаал, төлөвлөгөөт шалгалтын жагсаалтыг ирүүлсэн. Энэ нь хяналт шалгалтын удирдамж биш юм. Удирдамжийг боловсруулж, даргаар батлуулаад шалгах гэж буй этгээдэд танилцуулж байж шалгалтаа эхлэх ёстой. Хэрэгт авагдсан баримтад удирдамж байхгүй байна. Удирдамжтай байж хяналт, шалгалт хийх ёстой. Өөрөөр хэлбэл “Н” ХХК-д яагаад шалгалт хийх болсон шалтгаан, хэдээс хэдэн оны ямар асуудлаар, ямар баримтад шалгалт хийх, эхлэх дуусах хугацааг заасан удирдамж, томилолттойгоо байх ёстой. Удирдамжгүй шалгалт хийсэн учраас хууль бус шалгалт хийсэн гэж үзэж байна. Иймд татварын улсын байцаагчийн акт үндэслэлгүй байна. Мөн Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийг зөрчил гаргасан этгээдэд аль ч тохиолдолд хэрэглэх ёстой. Хариуцагч нар хуулийг буруу хэрэглэж байна.

Иймд Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн Татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б  нар 2017 оны “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 271720007 тоот Шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан нийт 105,952,040.3 төгрөгийн төлбөрөөс Шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 2-т 2016 онд 2,390,520.0 төгрөгийн хувь хүний орлогын албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөлгүй хугацаа хожимдуулж төлсөн зөрчилд ногдох төлбөрөөс 29,911.15 төгрөгийг болон 4 дэх зөрчлийг бид хүлээн зөвшөөрч байгаа тул бусад төлбөрийг дээрх хуулийн үндэслэлээр хүчингүй болгож шийдвэрлэж өгнө үү” гэв.

Хариуцагч Э.Б , Т.Б нараас шүүхэд бичгээр ирүүлсэн болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай хууль /2015 он/-ийн 10 дугаар зүйлийн 10.1-д “Аж ахуйн нэгж, байгууллагын санхүүгийн тайлангийн жил тухайн оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхэлж, 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр дуусгавар болно” гэж заасан бөгөөд татварыг хуулиар тогтоосон хугацаанд төлөөгүй зөрчлийн хоногуудыг сар, улирлын өссөн хоногоор гаргаж тооцсон. Тухайлбал:

Шийтгэлийн хуудасны 1-ээс 3 дахь зөрчлийн хугацаандаа төлөөгүй хоног, илүү, дутуу үлдэгдлийн талаар дараах тайлбарыг өгье.  Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөөгүй 144-өөс 265 хоног хугацаа хожимдуулж төлсөн зөрчил нь санхүүгийн тайлант жилээр буюу 2013 оны 1,438,716.9 төгрөгийг 144 хоног, 2014 оны 1,117,328.6 төгрөгийг 265 хоног хоцроож төлсөн.

Энэхүү хугацаа хэтрүүлсэн хоног бол өөрсдийнх нь тайлан, тэрхүү тайлангаар төлөхөөр заасан татварыг хуулиар тогтоосон хугацаанд бус үг хугацааг хэтрүүлж, хоцроож төлсөн асуудалтай холбоотой зөрчил юм.

Гэтэл “Н” ХХК нь “...илүү төлөлттэй байсан, хуулийн хугацаанаас өмнө төлсөн байхад зөрчил гэж үзсэн” гэх зэргээр маргаж байгаа нь үндэслэлгүй. Учир нь “Н” ХХК өмнө нь 2013 онд татварын хяналт шалгалтад хамрагдаж, татварын улсын байцаагчийн 2013 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 270446 тоот актаар нийт 4,004,500 мянган төгрөгийн төлбөр оногдуулсан бөгөөд тэрхүү төлбөрийн 1,339,700.0 төгрөг нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татвартай холбоотой зөрчил байсан. Уг зөрчлийн төлбөрт төлсөн 1.339,700.0 төгрөгийг тухайн тайлант оныхоо Нэгдсэн өртгийн албан татварын төлөлттэй холбоотой гэж учраас илүү төлөлт үүссэн гэж үзээд байгаа. Үүнтэй холбоотой нотлох баримтыг шүүхэд хүргүүлсэн байгаа.

Хувь хүний орлогын албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөөгүй. Үүнд 2014 онд 1,364,760.0 төгрөгийг 17 хоног, 2016 онд 2,390,520.0 төгрөгийг 224 хоног хугацаа хожимдуулж төлсөн.

Татвар төлөгч 2008 онд батлагдсан Татварын ерөнхий хуулийн 43.1 зааснаар татварын ногдлоо өөрөө тодорхойлж, мөн хуулийн 18.1.1, 18.1.6-д заасан тогтоосон хугацаанд төлөх үүрэгтэй бөгөөд хуульд заасан хугацаанд бус хожимдуулж төлсөн үйлдэл нь түүнийг хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй.

“Н" ХХК нь илүү төлөлттэй, урьдчилж төлсөн гэж байгаа боловч хэдэн сарын тайлангийн өрийг хэзээ нь төлсөн, хэдэн төгрөгөөр илүү төлөлт үүссэн талаарх баримт, тооцооллыг гаргаж өгөөгүй. Мөн энэхүү маргааны тухайд тайлангаар үүссэн төлбөрийг урьдчилж төлсөн тухай асуудал яригдахгүй болно.

2013 оны үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тайлангаар 180,000.0 төгрөгийн дутуу үлдэгдэлтэй байсан оны эцэст илүү дутуу үлдэгдэлгүй баталгаажуулсан 2013 оны татварын тооцооллын маягт, 2012 оны татварын тооцоололтын жагсаалтыг өмнө нь шүүхэд нотлох баримтаар хүргүүлсэн .

Иймд үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөөгүй 2013 онд 561,000.0 төгрөгийг 188 хоног, 2014 онд 381,000.0 төгрөгийг 81 хоног хоцроож төлсөн байсан тул зөрчил гэж үзэж, хариуцлага оногдуулсан.

Шийтгэлийн хуудасны 4 дэх зөрчлийн талаар дараах тайлбарыг өгье. Энэхүү зөрчилтэй холбоотой “Н” ХХК-ийн тайлбар нь үндэслэлгүй. Учир нь татварын хяналт шалгалтын явцад “Н” ХХК нь 2014 онд 16348684 дугаартай нэмэгдсэн өртгийн албан татварын нэг падаанаар 2 өөр үнийн дүнгээр шивэлт хийж, тайлагнасан. Өөрөөр хэлбэл 2014 оны 11-р сарын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд 608,450.0 төгрөгийн худалдан авалт хийсэн гэж, 2014 оны 12-р сарын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд 669,295.5 төгрөгийн худалдан авалт хийсэн гэж тусгасан байсан. Хяналт шалгалтын явцад дээрх нөхцөл байдлыг тодруулах зорилгоор борлуулагч тал болох “Н К”ХХК-ийн 2014 оны 11, 12 дугаар сарын тайланг шүүж үзэхэд 11-р сарын тайланд нэмэгдсэн өртгийн албан татварын 16348684 тоот падаанаар 669,295.5 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг хүлээн зөвшөөрч тайлагнасан байсан тул 11-р сарын тайланд тусгасан 608,450.0 төгрөгийн худалдан авалтыг бодит бус, давхар тайлагнаж, төсөвт төлөх татвараа буруулсан гэж үзэж тухайн зөрчил хариуцлага ногдуулсан.

Шийтгэлийн хуудасны 5,6 дугаар зөрчлийн талаар дараах тайлбарыг өгье. 5, 6 дугаар зөрчил нь үндсэндээ адил бөгөөд хүлээлгэсэн хариуцлагын хувь хэмжээгээрээ хоорондоо ялгаатай. “Н” ХХК нь 2 төрлийн орлого олдог. “А”ХХК-тай холбоотой гэрээ гүйцэтгэлийн хувийн орлого, мөн бараа борлуулсан орлогыг олдог. Сүүлд манай зүгээс 5, 6 дугаар зөрчилд холбогдох тооцооллыг шүүхэд хүргүүлсэн. Үүнд тодорхой заасан байгаа. 2013 онд 213.000.000 төгрөгийн орлого олсон. “А”ХХК-тай холбоотой гэрээ гүйцэтгэлийн хувийн орлого нь 146.000.000 төгрөг, бараа борлуулсан орлого нь 67.000.000 төгрөг байгаа. Гэтэл татвар төлөгч санхүү, татварын тайландаа бараа борлуулсан өртгөө 177.000.000 төгрөг гэж тайлагнасан. 177.000.000 төгрөгийн бараа борлуулчхаад 67.000.000 төгрөгийн орлого хүлээн зөвшөөрсөн асуудал байгаа юм. Сүүлд өгсөн судалгаанд он, оноор байгаа. Өөрөөр хэлбэл 2013 оноос 2016 оны хооронд Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар болон Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын  тайланд нийт 333,963,298 төгрөгийг дутуу тусгаж, татвар ногдох орлогыг бууруулсан гэж үзсэн. Дээрх зөрчлүүдийн хувьд 2013 оноос 2016 оны анхан шатны баримт, түүнд үндэслэн гарсан санхүү, татварын баталгаажуулсан, архивлагдсан тайланг өнгөрсөн хугацаанд үндэслэн хяналт шалгалтыг 2017 онд хийсэн.

Цаг хугацааны хувьд хяналт шалгалтын явцад баримт материалыг нэмж, нөхөж гаргах, шинээр бүрдүүлэх боломжгүй. Үндсэндээ баталгаажсан, үдэгдсэн санхүүгийн анхан шатны баримт материалыг шалгасан гэсэн үг юм. Гэтэл нэмж гаргаж өгөх, тайлбарлах ёстой байсан, нягтлан бодогч нас барсан, зарим баримт дутуу нэмж өгөх байсан гэх зэргээр хяналт шалгалтын явцад гаргаагүй, гаргаж өгөх боломжгүй асуудлыг шүүхийн шатанд нөхөж гаргах, тайлбарлах замаар маргаж байгааг шүүх бүрэлдэхүүн анхаарч үзнэ үү.

Нягтлан бодох бүртгэлийн олон улсын стандарт 2-т “Бараа материалын өртөгт худалдан авалтын өртөг, хувиргалтын зардал болон одоогийн байршил ба нөхцөлд бараа материалыг авчрахтай холбогдож гарсан бүх зардал орно.”, “Худалдан авалтын өртөгт худалдан авсан үнэ, импортын хураамж болон бусад татвар, тээвэрлэлт, ачиж буулгах зардал болон бэлэн бүтээгдэхүүн, материал, үйлчилгээг худалдан авахтай шууд холбогдон гарах бусад зардлууд орно” гэж заасан байдаг.

Шууд холбогдон гарах зардал гэдэг нь тухайн бараа бүтээгдэхүүнийг худалдан борлуулахад зайлшгүй холбоотой гарч ажлын байрны цэвэрлэгээ, ажилчдын хоол, байр агуулахын ашиглалтын зардал, шатахууны зардал, хангамжийн зардал, гэх мэт татвар төлөгчийн дурдсан зардал нь бараа бүтээгдэхүүн борлуулж орлого олохтой шууд холбоотой гарч байгаа тул борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг шингэсэн.

Гэтэл “Н” ХХК-ны 2013 оны санхүү, татварын тайланд бараа борлуулсан борлуулалтын орлогыг 67,749.70 мянган төгрөг гэсэн атлаа борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 177,932.9 мянган төгрөг гэж, мөн 2014 оны санхүү, татварын тайланд 160,246.7 мянган төгрөгийн бараа борлуулалтын орлоготой гэсэн атлаа борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 237,483.4 мянган төгрөг, 2015 онд санхүү, татварын тайланд бараа борлуулалтын орлогыг 94,767.9 төгрөг гэсэн атлаа борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 170,824.7 мянган төгрөг, 2016 онд санхүү, татварын тайланд бараа борлуулалтын орлогыг 248,740.3 мянган төгрөг гэсэн атлаа борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 318,313.9 мянган төгрөгөөр хасагдах зардлаар тайлагнасан.

Өөрөөр хэлбэл борлуулалтын орлогоос давсан өртөг буюу зардлыг орлогоос давсан зардал гарах боломжгүй бөгөөд татвараас зайлсхийх зорилгоор зардлыг хэт өсгөсөн тусгаж татвар ногдуулах орлогыг бууруулсан байсан.

Худалдааны үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа байгууллагын хувьд бараа худалдан авалтын үнэ дээр худалдан борлуулахтай холбоотой зардал нэмэх нь ашгийн хувь гэсэн томьёоллын дагуу бараа борлуулах үнээ тогтоон борлуулдаг. Татварын байцаагч нар борлуулалтын орлогын зөрүү тооцоолоход тухайн бараа ажил өртгөөр тооцоолсон бөгөөд борлуулалтын ашгийн хувь тооцооллыг нэмээгүй тооцоолж тооцооллыг гаргасан.

“Н” ХХК нь 2 төрлийн орлого олдог. “А”ХХК-тай холбоотой гэрээ гүйцэтгэлийн хувийн орлого, мөн бараа борлуулсан орлогыг олдог. Сүүлд манай зүгээс 5, 6 дугаар зөрчилд холбогдох тооцооллыг шүүхэд хүргүүлсэн. Үүнд тодорхой заасан байгаа. 2013 онд 213.000.000 төгрөгийн орлого олсон. “А”ХХК-тай холбоотой гэрээ гүйцэтгэлийн хувийн орлого нь 146.000.000 төгрөг, бараа борлуулсан орлого нь 67.000.000 төгрөг байгаа. Гэтэл татвар төлөгч санхүү, татварын тайландаа бараа борлуулсан өртгөө 177.000.000 төгрөг гэж тайлагнасан. 177.000.000 төгрөгийн бараа борлуулчхаад 67.000.000 төгрөгийн орлого хүлээн зөвшөөрсөн асуудал байгаа юм. Сүүлд өгсөн судалгаанд он, оноор байгаа.

Бусад үндэслэлийн талаар тайлбар өгье.

Гомдол гаргагчийн эрх зүйн байдлыг хүндрүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэхгүй буюу алдангийн хэмжээ нь нөхөн төлүүлэх татварын үнийн дүнгийн 20 хувиас хэтрэхгүй байх заалтыг зөрчиж, 50 хувиар алданги тооцож татвар төлөгчийн эрхийг зөрчсөн талаар тайлбар хийе.

“Н” ХХК-ийн өмгөөлөгч, төлөөлөгчийн зүгээс Зөрчлийн тухай хууль шинэчлэн батлагдсантай холбоотойгоор 2015 оны 12 дугаар сарын 04-ний өдөр Татварын ерөнхий хуулийн 74, 75 дугаар зүйлийг өөрчлөн найруулсан бөгөөд 74.1-д “нөхөн төлүүлэх болон хугацаанд нь төлөөгүй татварт алданги тооцох бөгөөд уг алдангийн хэмжээ нь нөхөн төлүүлэх татварын үнийн дүнгийн 20 хувиас хэтрэхээргүй байна” гэж, уг хууль нь Зөрчлийн тухай хууль хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс буюу 2017 оны 7 дугаар 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөгдсөн байхад хуучнаар нь буюу Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1-д зааснаар 50 хувиар алданги тооцож татвар төлөгчийн эрхийг зөрчсөн гэж маргаж байгаа нь үндэслэлгүй.

Энэхүү зөрчлийн хувьд татварын хяналт шалгалтаар орж байгаа боловч Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1, 2, 3, 4, 5-д тусгайлан заасан зөрчилд хамаарах тул мөн хуулийн 14 дүгээр зүйлийн дараах “Тайлбар” хэсэгт алдангийг хэдэн хувиар тооцох талаар заасан. Өөрөөр хэлбэл Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1, 2 , 3, 4, 5 дугаар зүйлд заасан нөхөн төлүүлэх хугацаанд нь төлөөгүй татварт алданги тооцох ба уг алдангийн хэмжээ нь нөхөн төлүүлэх татварын үнийн дунгийн 50 хувиас хэтрэхгүй байна гэж хуульд тусгайлан заасан тул гомдол гаргагчийн дээрх тайлбар хууль зүйн үндэслэлгүй.

Өршөөлийн тухай хуулийн үйлчлэлд хамаарах үндэслэлгүй талаар дараах тайлбарыг өгье. Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1-д “энэ хууль 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн 24 цаг  00 минутаас өмнө гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд хамаарна", 10 дугаар зүйлийн 10.1-д “...гэмт хэрэг үйлдсэн хүн гэдэгт 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн 24 цаг 00 минутаас өмнө...зөрчил гаргасан болон шийтгэл хүлээсэн хүн хамаарна”, Мөн хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.3-д “...захиргааны зөрчил гаргасан болон шийтгэл хүлээсэн этгээдийг өршөөн хэлтрүүлнэ", 10 дугаар зүйлийн 10.2-т “энэ хуулийн 4 дүгээр зүйлд заасан өршөөлд хамааруулах үндэслэл нь 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн 24 цаг 00 минутаас өмнө шүүхийн хучин төгөлдөр болсон шийтгэх тогтоол, шийдвэр, төрийн эрх бүхий байгууллагын захиргааны шийтгэл ногдуулах шийдвэр зэргээр тогтоогдсон байна” гэж заасан бөгөөд 2015 оны 07 дугаар сарын 02-ны 24 цаг 00 цагаас өмнө “Н" ХХК-д шүүхийн болон төрийн эрх бүхий байгууллагын захиргааны шийдвэрээр шийтгэл ногдуулсан, тогтоогдсон зүйл байхгүй тул өршөөх тухай ойлголт байхгүй бөгөөд хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл байхгүй гэж үзэж байна” гэв.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.Э-оос шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “1-ээс 3 дахь зөрчил нь хугацаандаа татвараа төлөөгүй тайлантай холбоотой байгаа. Ямар хугацаанд тайлагнаад хэзээ татвараа төлөх вэ гэдгийг Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16, 14 дүгээр зүйлд тодорхой заасан. Хуульд заасан үүргээ биелүүлээгүй. Гомдол гаргагч талаас илүү төлөлттэй байсан, урьдчилан төлсөн байсан гэж ярьдаг. Илүү төлөлттэй холбоотой асуудал татварын улсын байцаагчийн тооцооллоор маш тодорхой гараад ирнэ. Илүү төлөлт нь дараа сарын төлөлтөөс суутгагдаад хасагдаад явж байгаа. Харин хугацаа хэтрүүлэн төлсөн асуудлын хувьд 10-ны өдрийн дотор төлөх ёстой байтал 15-ны өдөр төлчихөөр 5 хоног хэтэрч төлсөн хоногууд нэмэгдэж тооцогдсон. Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1 дэх заалт Засгийн газрын тогтоолын дагуу алданги нь тооцогдоод явсан. Хугацаа хэтэрсэн зөрчилтэй холбоотойгоор илүү төлөлттэй байсан гэсэн үндэслэлийг гомдол гаргагч тал ярьж байгаа. Гэтэл энэ нь үндэслэлгүй болох нь харагдаж байна. Хэд хоног хугацаа хэтрүүлсэн тооцооллын асуудлаар тодорхой үндэслэл тавьж маргахгүй байгаа. 4 дүгээр зөрчлөө хүлээн зөвшөөрсөн учраас тайлбар байхгүй.

5, 6 дахь зөрчлийн хувьд хяналт шалгалтын явцад баримтуудаа гаргаж өгөөгүй. Татварын улсын байцаагч нар гаргасан, баталгаажсан татвар, санхүүгийн тайланд үндэслээд зөрүү гаргаж ирсэн. Энэ зөрүүтэй холбоотой тайлбар, тайланг нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт байгаа эсэхийг үндэслэсэн. Нийт борлуулалтын орлого нь он, оноор зөрүүтэй байсан. Үүнд татварын улсын байцаагч тодорхой тайлбар өгөх байх.

Өршөөлийн тухай хуульд хамруулах ёстой гэж байна. Шүүх өршөөлд хамруулаад явдаг практик тогтсон учраас татварын улсын байцаагчийн гаргаж өгсөн тооцооллын хүрээнд эрх хэмжээнийхээ хүрээнд өршөөлд хамруулаад явах боломж нь байгаа. 5, 6 дахь зөрчилд холбогдуулан гаргаж өгсөн баримтуудыг хяналт шалгалтын явцад гаргаж өгөөгүй. Сүүлд нөхөж гаргаж өгсөн. Он сарын хувьд зөрчилд хамааралгүй компанийн баримтыг өгч байгааг шүүх анхаарч үзнэ үү” гэв.

Иргэдийн төлөөлөгчөөс шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: “...Хариуцагчийн тайлбар үндэслэлтэй санагдаж байна. Өөр дүгнэлт байхгүй” гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Гомдол гаргагч “Н” ХХК-иас анх тус шүүхэд хандан “Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагчийн 2017 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 271720007 тоот шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгох” шаардлага бүхий гомдлыг гаргасан.

Улмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад гомдлын шаардлагаа “Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б  нар 2017 оны “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 271720007 тоот шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан нийт 105,952,040.3 төгрөгийн төлбөрөөс шийтгэлийн хуудасны Олсон нь хэсгийн 2-т 2016 онд 2,390,520.0 төгрөгийн хувь хүний орлогын албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөлгүй хугацаа хожимдуулж төлсөн зөрчилд ногдох төлбөрөөс 29,911.15 төгрөгийг үлдээж бусад төлбөрийг дээрх хуулийн үндэслэлээр хүчингүй болгуулах” хэмээн эцэслэн тодорхойлсон.

Шүүх гомдол гаргагчийн эцэслэн тодорхойлсон гомдлын шаардлагын хүрээнд, гомдол гаргагч, хариуцагч, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан нотлох баримтад үнэлэлт өгч, дараах үндэслэлээр гомдол гаргагчийн гомдлын шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, үлдсэнийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

1. Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б  нар “Н” ХХК-ийн 2013 оны 2016 оныг дуусталх хугацааны татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн хяналт, шалгалт хийж, 2017 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 271720007 дугаар шийтгэлийн хуудсаар нийт 675,788,371.52 төгрөгийн зөрчилд 66,853,504.60 төгрөгийн нөхөн татвар, 25,446,957.80 төгрөгийн торгууль, 13,572,263.30 төгрөгийн алданги, 79,131.90 төгрөгийн хүү нийт 105,952,040.30 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан.

Гомдол гаргагч “Н” ХХК-ийн зүгээс дээрх шийтгэлийн хуудсын зарим хэсгийг “тухайн төрлийн татвар төлөлтийн илүү, дутуу зөрүүг тооцож гаргаагүй атлаа хугацаа хожимдуулж төлсөн хэмээн үзэж байгаа нь үндэслэлгүй”, “тухайн үед нягтлан бодогч маань нас барсныг улмаас тайланд холбогдох баримтуудыг гаргаж өгөх боломжгүй байхад хэдний өдрийн хэдэн нэр төрлийн  бараа, ажил, үйлчилгээний борлуулалтыг дутуу тайлагнасантай холбоотой нотлох баримтыг бидэнд дэлгэрэнгүй гаргаж өгөөгүй байж шийтгэл ногдуулсан нь хууль бус”, “илэрсэн зөрчил тус бүрт дэлгэрэнгүй жагсаалт, тэмдэглэл хөтлөх , тайлбар, тодруулгыг гаргуулах ажиллагааг хийгээгүй нь хууль бус”, “2013-2015 оны зөрчлүүдэд Татварын ерөнхий хуулийн хүчингүй болсон 74.3-т зааснаар алданги тооцсон нь хууль бус”, “Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийг хэрэгжүүлээгүй” хэмээн, хариуцагч нараас “хяналт шалгалт 3 сар үргэлжилсэн ба гомдол гаргагчаас тухайн хугацаанд нягтлан бодох бүртгэлийн болон санхүүгийн анхан шатны баримтуудыг гаргаж өгөхгүй удаа дараа шаардуулж байсан”, “байцаагчид “Н” ХХК-ийн өөрсдийнх нь гаргаж өгсөн анхан шатны баримт, татварын тайланг үндэслэж зөрчлийг тогтоосон”, “нягтлан бодогч нас барсан байж болох ч энэ нь хуулийн этгээдийн санхүүгийн анхан шатны баримтуудыг бүрдүүлж, хадгалах хуулиар хүлээсэн үүргийг биелүүлэхгүй байх үндэслэл болохгүй”, “гомдол гаргагч шүүхэд хуурамч баримтыг нөхөж бүрдүүлж гаргаж өгч байна” хэмээн тус тус тайлбарлан маргаж байна.

2. Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 12 дугаар зүйлийн 12.1-д “Татварын хууль тогтоомжийн дагуу татвар ногдох орлого, эд хөрөнгө, бараа, тодорхой эрх бүхий, эсхүл ажил үйлчилгээ эрхэлж … татвар төлөх үүрэг хүлээсэн хувь хүн, хуулийн этгээд татвар төлөгч байна/” хэмээн, Нягтлан бодох бүртгэлийн тухай /2001 оны/ хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.2-т “Аж ахуйн нэгж, байгууллага улирлын санхүүгийн тайланг дараа улирлын эхний сарын 20, жилийн санхүүгийн тайланг дараа оны 2 дугаар сарын 10-ны өдрийн дотор харилцагч санхүүгийн байгууллагад тушаана” хэмээн, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай /2006 оны/ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт борлуулсан бүх төрлийн бараа” хэмээн, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын /2006 оны/ тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.1-д “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол дор дурдсан бараа, ажил, үйлчилгээнд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар ногдуулна: Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйлчилгээ үзүүлж борлуулсан бүх төрлийн бараа” хэмээн тус тус хуульчилсан.

3. Хэргийн оролцогчдын тайлбар, хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаас үзэхэд,

Татварын ерөнхий газрын даргын 2017 оны 3 дугаар сарын 20-ны өдрийн “Төлөвлөгөө батлах тухай” А/64 дугаар тушаалаар “Татварын албаны 2017 онд “Татварын хяналт шалгалтад хамруулах эрсдэл бүхий татвар төлөгчийн жагсаалтыг” баталсан. Уг жагсаалтын 1 дүгээр хавсралтын 12-т гомдол гаргагч “Н” ХХК-ийн нэр тусгагдсантай холбогдуулан Нийслэлийн татварын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн даргын 2017 оны 9 дүгээр сарын 22-ны өдрийн 22170900163 дугаар томилолтын үндсэн дээр Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч Т.Б,Э.Б  нар “Н” ХХК-ийн 2013 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг дуусталх хугацааны татвар ногдуулалт, төлөлтийн байдалд иж бүрэн хяналт, шалгалт хийж:

- 2013 онд 1,438,716.9, төгрөгийн, 2014 онд 1,117,328.6 төгрөгийн нийт 2,556,045.5 төгрөгийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөлгүй 144-265 хоног хугацаа хожимдуулж төлсөн,

- 2014 онд 1,364,760.0 төгрөгийн, 2016 онд 2,390,520.0 төгрөгийн, нийт 3,755,280.0 төгрөгийн хувь хүний орлогын албан татварыг төлбөл зохих хуулийн хугацаанд төлөлгүй 7-224 хоног хугацаа хожимдуулж төлсөн,

- 2013 онд 561,000.0 төгрөгийн, 2014 онд 381,000.0 төгрөгийн, нийт 942.000.0 төгрөгийн үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварыг төлбөл зохих хугацаанд төлөлгүй 81-188 хоног хугацаа хожимдуулж төлсөн,

- 2014 онд 16348684 дугаартай нэмэгдсэн өртгийн албан татварын худалдан авалтын 608,450.0 төгрөгийн падааныг давхар тайлагнаж төсөвт төлөх татвараа бууруулсан,

- 2013 онд 111,086,233.8 төгрөгийн, 2014 онд 77,236,659.0 төгрөгийн, 2015 онд 75,056,830.9 төгрөгийн, 2016 онд 69,583,574.3 төгрөгийн, нийт 333,963,298.00 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд дутуу тайлагнасан,

- 2013 онд 111,086,233.8 төгрөгийн, 2014 онд 77,236,659.0 төгрөгийн 2015 онд 75,056,830.9 төгрөгийн, 2016 онд 69,583,574.3 төгрөгийн, нийт 333,963,298.00 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд дутуу тайлагнасан нь татварын хууль тогтоомжийг зөрчсөн хэмээн үзэж нийт 675,788,371.52 төгрөгийн зөрчилд 66,853,504.60 төгрөгийн нөхөн татвар, 25,446,958.80 төгрөгийн торгууль, 13,572,263.00 төгрөгийн алданги, 79,313.90 төгрөгийн хүү, нийт 105,952,040.30 төгрөгийн төлбөр ногдуулсан.

Ингэхдээ Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 29 дүгээр зүйлийн 29.1.1 /татвар ногдуулах, төлөх татварын болон нягтлан бодох бүртгэлийн тайлан, данс бүртгэл, төсөл болон санхүүгийн бусад баримтад хяналт шалгалт хийх, тайлбар, лавлагаа гаргуулан авах, зөрчлийг тогтоон акт, дүгнэлт, холбогдох бусад баримт үйлдэх/-д заасан бүрэн эрхийн хүрээнд хариуцагч татварын улсын байцаагч нар нь “Н” ХХК-иас дүүргийн санхүү, төрийн сангийн хэлтэст хүргүүлж баталгаажуулсан 2013-2016 оны санхүүгийн тайлан, татварын албанд тайлагнан баталгаажуулсан санхүүгийн Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлан, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан, бараа материалын данс бүртгэл болон санхүүгийн бусад баримт болон гомдол гаргагчаас гаргаж өгсөн холбогдох бусад баримтад тулгуурлан хяналт шалгалтын ажиллагааг явуулж, зөрчлийг тогтоон хялбаршуулсан журмаар холбогдогчид шийтгэл оногдуулсан болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан, Татварын ерөнхий газрын даргын 2017 оны А/64 дугаар тушаал, Нийслэлийн татварын газрын Хяналт шалгалтын хэлтсийн даргын 2017 оны  22170900163 дугаар томилолт, “Н” ХХК-ийн 2013-2016 оны санхүүгийн, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангууд болон татварын хяналт шалгалтын материал холбогдох бусад баримтаар тогтоогдож байна.

4. Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн Татварын хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагчийн 2017 оны “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд шийтгэл оногдуулах тухай” 271720007 дугаар шийтгэлийн хуудаст дурдсан 1 дэх зөрчлийн тухайд: гомдол гаргагч “Н” ХХК нь 2013 онд  нэмэгдсэн өртгийн албан татварт төлбөл зохих 1,438,716.9 төгрөгийг хуулийн хугацаанд төлөөгүй 144 хоног, 2014 онд нэмэгдсэн өртгийн албан татварт төлбөл зохих 1,117,328.6 төгрөгийг 265 хоног  тус тус хоцроож төлсөн болох нь,

гомдол гаргагчаас гомдлын шаардлагын үндэслэл болгон маргаж буй “Н” ХХК нь “...илүү төлөлттэй байсан, хуулийн хугацаанаас өмнө төлсөн байхад зөрчил гэж үзсэн” гэх үндэслэл нь тухайн зөрчилд хамааралгүй, харин өмнө нь буюу татварын улсын байцаагчийн 2013 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн 270446 тоот актаар “Н” ХХК-нд ногдуулсан нийт 4,004,500 мянган төгрөгийн төлбөрөөс 2013 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдөр 1,339,700.0 төгрөгийг төлсөн үйл баримтад хамааралтай болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан “Н” ХХК-ийн 2013, 2014 оны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлан, татварын улсын байцаагчийн 2013 оны 270446 дугаар акт болон холбогдох бусад баримтаар тус тус тогтоогдож байна.

5. Татварын улсын байцаагчийн 2017 оны “271720007 дугаар шийтгэлийн хуудаст дурдсан 2 дахь зөрчлийн тухайд: гомдол гаргагч “Н” ХХК нь 2014 онд хувь хүний орлогын албан татварт төлбөл зохих 1,364,760.0 төгрөгийг хуулийн хугацаанаас 17 хоног, 2016 онд хувь хүний орлогын албан татварт төлбөл зохих 2,390,520.0 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанаас 224 хоног тус тус хожимдуулж төлсөн болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан “Н” ХХК-ийн 2014, 2016 оны хувь хүний орлогын албан татварын тайлан болон холбогдох бусад баримтаар тогтоогдож байна.

6. Татварын улсын байцаагчийн 2017 оны “271720007 дугаар шийтгэлийн хуудаст дурдсан 3 дахь зөрчлийн тухайд: гомдол гаргагч “Н” ХХК нь 2013 оны үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тайлангаа илүү, дутуу үлдэгдэлгүй баталгаажуулсан. Улмаар 2013 онд үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварт төлбөл зохих 561,000.0 төгрөгийг хуульд заасан хугацаанаас 188 хоног, 2014 онд үл хөдлөх хөрөнгийн албан татварт төлбөл зохих 381,000.0 төгрөгийг 81 хоног тус тус хоцроож төлсөн болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан “Н” ХХК-ийн 2013 оны үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан татварын тайлан, 2012, 2013 оны татварын тооцооллын маягт болон холбогдох бусад баримтаар тогтоогдож байна.

7. Татварын улсын байцаагчийн 2017 оны “271720007 дугаар шийтгэлийн хуудаст дурдсан 4 дэх зөрчлийн тухайд:

“Н” ХХК нь “Н К”ХХК-ийн нэр бүхий 16348684 дугаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падааныг ашиглан  2014 оны 11-р сарын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд 608,450.0 төгрөгийн, 12-р сарын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайланд 669,295.5 төгрөгийн худалдан авалт хийсэн хэмээн тусгасан.

Хяналт шалгалтын явцад татварын улсын байцаагчид тухайн баримтыг борлуулагч “Н К”ХХК-ийн 2014 оны 11, 12 дугаар сарын тайлантай тулгах замаар “Н К”ХХК нь 11-р сарын тайландаа нэмэгдсэн өртгийн албан татварын 16348684 тоот падаанаар 669,295.5 төгрөгийн борлуулалтын орлогыг хүлээн зөвшөөрч тайлагнасан болохыг тогтоосонтой холбоотойгоор холбогдогчийн 11-р сарын тайландаа тусгасан 608,450.0 төгрөгийн худалдан авалтыг бодит бус болохыг шалгаж тогтоосон болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, “Н К”ХХК-ийн 2014 оны 11дүгээр сарын тайлан, 16348684 дугаар бүхий нэмэгдсэн өртгийн албан татварын падаан холбогдох бусад баримтаар тогтоогдож байна.

8. Татварын улсын байцаагчийн 2017 оны “271720007 дугаар шийтгэлийн хуудаст дурдсан 5, 6 дахь зөрчил хийгээд гомдол гаргагчийн гомдлын шаардлагын бусад үндэслэлийн тухайд:

“Н” ХХК-ийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл нь “А”ХХК-тай байгуулсан гэрээний үндсэн дээр хэрэгжүүлэх борлуулалтын үйл ажиллагаа болох нь,

“Н” ХХК нь 2013 оны санхүүгийн болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайландаа бараа бүтээгдэхүүний борлуулалтын орлогоо 67,749.70 мянган төгрөгөөр тусгасан хэдий ч борлуулсан бүтээгдэхүүний өртгөө 177,932.9 мянган төгрөгөөр,

2014 оны санхүүгийн болон аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланд борлуулалтын орлогоо 160,246.7 мянган төгрөгөөр тусгаж, борлуулсан бүтээгдэхүүний өртгийг 237,483.4 мянган төгрөгөөр,

2015 онд санхүүгийн болон орлогын албан татварын тайланд бараа борлуулалтын орлогыг 94,767.9 төгрөгөөр, борлуулсан бүтээгдэхүүний өртгийг 170,824.7 мянган төгрөгөөр,

2016 онд санхүүгийн болон орлогын албан татварын тайланд бараа борлуулалтын орлогоо 248,740.3 мянган төгрөгөөр, борлуулсан бүтээгдэхүүний өртгийг 318,313.9 мянган төгрөгөөр тус тус хасагдах зардлаар тайлагнасан буюу 2013 онд 111,086,233.8 төгрөг, 2014 онд 77,236,659.0 төгрөг, 2015 онд 75,056,830.9 төгрөг, 2016 онд 69,583,574.3 төгрөгийг тус тус борлуулалтын орлогоос давсан өртгөөр буюу зардлаар тайлагнах замаар Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд заасан татвар ногдох орлогыг тус бүр 333,963,298.00 төгрөгөөр дутуу тайлагнасан, улмаар ийнхүү тайлагнаснаа зөвтгөх зорилгоор хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүхэд гаргаж өгсөн борлуулалт хийсэн аж ахуйн нэгжүүдэд урамшуулал олгосон тооцоол гэх баримтууд нь огноо, дүн зөрүүтэй төдийгүй, тухайн баримтуудад түүнийг үйлдсэн гэх цаг хугацаанаас даруй 1-3 жилийн хойно байгуулагдсан “А” ХХК, “Г” ХХК болон “Ч” ХХК зэрэг компаниудын нэрс бичигдсэн болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан холбогдох бусад баримтаар,

хариуцагч татварын улсын байцаагч нараас татварын хяналт шалгалтыг хуульд заасан журмын дагуу явуулж, хяналт шалгалтын дүнд тогтоогдсон зөрчлийн дүн, тооцооллыг холбогдогчийн төлөөлөгч болох захирал, нягтлан бодогч нарт тухай бүр танилцуулж, ярилцлага мэдүүлэг авсан болох нь хэргийн оролцогчдын тайлбар, хэрэгт нотлох баримтаар авагдсан зөрчлийн хэрэг бүртгэлийн материалаар тус тус тогтоогдож байна.

9. Татварын ерөнхий хууль /2008 оны/-ийн 43 дугаар зүйлийн 43.1-т зааснаар татвар төлөгч нь татварын ногдлоо өөрөө тодорхойлж, мөн хуулийн 18.1.1, 18.1.6-д заасан тогтоосон хугацаанд төлөх үүрэгтэй.

Тухайн тохиолдолд хариуцагч Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч нар нь хуулиар хүлээсэн бүрэн эрхийнхээ хүрээнд явуулсан хяналт шалгалтын ажиллагааны хүрээнд холбогдогч “Н” ХХК-ийн татварын хууль тогтоомжоор хүлээсэн татвар ногдох орлогоо үнэн зөв тодорхойлох болон татварыг тогтоосон хугацаанд төлөх үүргээ зохих ёсоор биелүүлээгүй  гэх үйл баримтыг хангалттай тодорхой тогтоож, түүнд  Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1, Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлд заасан журмын дагуу төлбөрийг тогтоон, төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн болох нь дээр дурдсан үндэслэлүүдээр тогтоогдож байх тул шүүх бүрэлдэхүүн гомдол гаргагч “Н” ХХК-ийн гомдлын шаардлагын эдгээр үндэслэлүүдийг хүлээн авах боломжгүй.

Харин Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт “Энэ хууль 2015 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдрийн 24 цаг 00 минутаас өмнө гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд хамаарна”, 10 дугаар зүйлийн 10.1 дэх хэсэгт “Энэ хуулийн 3.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн хүн гэдэг нь 2015 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдрийн 24 цаг 00 минутаас өмнө захиргааны зөрчил гаргасан болон шийтгэл хүлээсэн хүн хамаарна” гэж тус тус хуульчлан заасантай холбогдуулан “Н” ХХК-ийн үйлдсэн зөрчлийн 2013- 2015 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрөөс өмнөх хугацаанд хамаарах зөрчилд ногдуулсан хариуцлага болох хүү, торгууль, алданги болох 27.348.160 төгрөгийг өршөөлд хамруулан, нийт төлбөрөөс хасч үлдэх төлбөр болох 78.603.880 төгрөгийн төлбөрийг хэвээр үлдээж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна гэж дүгнэлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.6, 106.3.13-т заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Татварын ерөнхий хуулийн /2008 оны/ 74 дүгээр зүйлийн 74.1, 74.3, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн /2006 оны/ 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн /2006 оны/ 8 дугаар зүйлийн 8.1.1, Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 10 дугаар зүйлийн 10.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус үндэслэн гомдол гаргагч “Н” ХХК-ын гомдлын шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, Багануур дүүргийн Татварын хэлтсийн хяналт шалгалтын тасгийн татварын улсын байцаагч нарын 2017 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 271720007 дугаар шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан 105,952,040.3 төгрөгийн төлбөрийг 27.348.160 төгрөгөөр багасган, төлбөрийг 78.603.880 төгрөгөөр тогтоож, гомдлын шаардлагын үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д заасны дагуу гомдол гаргагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70.200 (далан мянга хоёр зуу) төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж хариуцагчаас 70200 төгрөгийг гаргуулж гомдол гаргагчид олгосугай.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дүгээр зүйлийн 113.2-т заасны дагуу гомдол гаргагч, хариуцагч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш 5 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг  дурдсугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Г.М

                           ШҮҮГЧ                                О.О

                  ШҮҮГЧ                                Д.Х