Т.Г-, Т.М- нарын

нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

 

            Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Д.Бямбасүрэн даргалж, шүүгч Д.Золзаяа, Г.Даваадорж нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

            Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 182/ШШ2023/01318 дугаар шийдвэртэй, нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нарын хариуцагч “Т-” ХК-д холбогдуулан гаргасан орон сууцны зээлийн гэрээнээс татгалзаж, 216,528,987 төгрөг гаргуулах үндсэн нэхэмжлэлтэй, зээлийн гэрээний үүрэгт 492,790,144.43 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн, шүүгч Г.Даваадоржийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

            Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.О, түүний өмгөөлөгч Ю.Н, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Б, Б.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Х.Минжээ нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.Нэхэмжлэгч нарын нэхэмжлэл, түүний үндэслэлийн агуулга: Т.Г-, Т.М- нар нь “П-” ХХК-ийн барьсан Хан-Уул дүүргийн 08 дугаар хороо, Нүхтийн зам, 4 хаягт байрлах орон сууцны 04 дүгээр байр, 13 тоот, 150 м.кв талбайтай орон сууц болон 2 ширхэг автомашины зогсоолыг 490,000,000 төгрөгөөр худалдан авахаар орон сууц захиалгын гэрээ байгуулсан. Т.Г-, Т.М- нар нь “Т-” ХХК-тай 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр 517 тоот орон сууцны зээлийн гэрээ байгуулсан. Харин “Т-” ХХК болон “П-” ХХК нь уг орон сууцыг гэрээнд заасан хугацаанд ашиглалтанд оруулж, улсын бүртгэлд бүртгүүлэх хүртэл зээлийн гэрээний үүргийн батлан даах гол нөхцөлтэй батлан даалтын гэрээ байгуулсан. Гэтэл банкнаас Т.Г-ын нэр дээр данс нээж зээлийн мөнгийг шилжүүлсэн бичилт хийсэн даруйдаа энэ хэмжээгээр Т.Г-ын данснаас мөнгийг гаргаж энэ үнийн дүнгээр “П-” ХХК-ийн авлагыг хаасан бичилт хийсэн. Бодит байдал дээр “Т-” ХХК-аас 490,000,000 төгрөг гараагүй бөгөөд Т.Г- нь зээлийн гэрээний дагуу 490,000,000 төгрөгийг өөрийн өмчлөлд аваагүй бас захиран зарцуулаагүй. Харин Т.Г-, Т.М- нарт зээл олгосон нэрийдлээр “П-” ХХК-ийн өглөг багассан. Иргэн Т.Г-, Т.М- нарт олгогдоогүй зээлийн мөнгөндөө хүү бодож авсан бөгөөд орон сууцны урьдчилгаа төлбөр болон зээлийн гэрээний дагуу нийт 216,528,987 төгрөгийг “Т-” ХХК-д төлсөн байна. Тухайн орон сууцыг худалдаж авах саналыг “Т-” ХХК-ийн ажилтан санал болгосны үндсэн дээр гэрээг байгуулж, зээл гаргуулахаар болсон. “Т-” ХХК-ийн ажилтан нь орон сууцыг худалдан борлуулах санал гаргасан шалтгаан нь дараах байдлаар тодорхойлогдоно. “Т-” ХХК нь 2013 онд “П-” ХХК-д барилгын

угсралтад зориулж их хэмжээний буюу нийт 4,800,000,000 төгрөгийн зээл олгосон. Энэхүү “П-” ХХК-ийн зээл нь чанаргүй зээлийн жагсаалтад орж, төлбөр төлөгдөхгүй болж эхэлсэн. Улмаар 2014 онд “Т-” ХХК, “П-” ХХК нь орон сууцуудыг банкны зээлээр борлуулах, банк нь энэхүү байранд захиалга өгч орон сууцыг худалдан авах иргэдэд зээл олгох нөхцөлтэйгээр 2014 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдөр 1041 дугаартай хамтран ажиллах гэрээ байгуулжээ. Энэхүү гэрээгээр П- хотхоны 4,5 дугаартай барилгуудын орон сууцыг иргэдэд хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр борлуулахаар тохиролцсон. Хамтран ажиллах гэрээг хэрэгжүүлэхээр 2014 оны 08 дугаар сарын 15-нд “Т-” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал А/363 дугаартай хөтөлбөр батлах тухай тушаал гаргаж, “П-” ХХК-ийн чанаргүй зээлийн өрийг төлүүлэх маркетингийн хөтөлбөрийг баталсан. Энэ хөтөлбөрийн дагуу орон сууцны борлуулалт хийсэн банкны ажилтанд гэрээний үнийн дүнгийн 1 хувийн урамшууллыг олгох, “Т-” ХХК-аас авсан “П-” ХХК-ийн чанаргүй зээлийг “харилцагч буюу орон сууцны зээл авсан иргэд”-ээр барагдуулахыг “Т-” ХХК-ийн төв салбарт даалгажээ. Өнөөдрийг хүртэл уг орон сууцны барилгын ажил бүрэн дуусаагүй, улсын комисс хүлээж аваагүй, үл хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээ гараагүй, Т.Г-, Т.М- нар нь орон сууцны хууль ёсны өмчлөгч болж чадахгүй 9 жил болж хохирсон. Орон сууцны зээлийн гэрээ, орон сууцны захиалгат ажлын гэрээгээр хүлээсэн үүргээ “Т-” ХХК, “П-” ХХК нартай байгуулсан гэрээнүүдээс татгалзаж, 2019 оны 05 дугаар сарын 24-ний өдөр тус тус мэдэгдэл хүргүүлсэн. Гэтэл “Т-” ХХК нь 216,528,987 төгрөгийг төлөхөөс татгалзсан тул шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Харин “П-” ХХК татгалзалд ямар нэгэн хариу өгөөгүй. Т.Г-, Т.М- нар нь орон сууцны зээлийн гэрээний дагуу үндсэн зээлд 38,654,865 төгрөг, хүүд 128,875,122 төгрөг, урьдчилгаа төлбөрт 49,000,000 төгрөг нийт 216,528,987 төгрөгийг “Т-” ХХК-д төлсөн. Энэ мөнгийг “Т-” ХХК авсан. Мөн байр нь “Т-” ХХК-ийн барьцаанд байгаа. Т.Г-, Т.М- нар нь “Т-” ХХК-аас мөнгөө буцаан гаргуулахаар шаардаж байгаа бөгөөд байрыг “Т-” ХХК-д буцааж өгнө. “Т-” ХХК-тай байгуулсан зээлийн гэрээний гол нөхцөл болон зээлийн гэрээний зориулалт нь нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нар орон сууц худалдан авах зорилготой байсан. Энэ нь Иргэний хуулийн 220 дугаар зүйлийн 220.4 дэх хэсэгт заасны дагуу нөхцөл байдал өөрчлөгдсөнөөс үүрэг гүйцэтгэх боломжгүй болсон байх нөхцөлийг хангаж байх тул эрх нь зөрчигдсөн тал болох Т.Г-, Т.М- нар нь орон сууцны зээлийн гэрээнээс татгалзсан. Иймд Иргэний хуулийн 220 дугаар зүйлийн 220.4 дэх хэсэгт заасны дагуу гэрээнээс татгалзаж, Иргэний хуулийн 205 дугаар зүйлд заасны дагуу гэрээнээс татгалзсаны үр дагаварт 216,528,987 төгрөгийг “Т-” ХХК-аас гаргуулж Т.Г-, Т.М- нарт олгож өгнө үү гэжээ.

 

2. Хариуцагчийн тайлбар, татгалзлын агуулга: Т.Г-, Т.М- нар орон сууцны зээл авах хүсэлтийн дагуу “Т-” ХХК-ийн зээлийн ерөнхий хорооны хурлаар хэлэлцэж 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр 517 тоот зээлийн гэрээ байгуулж, 441,000,000 төгрөгийг жилийн 8 хувийн хүүтэй 240 сарын хугацаатай олгосон. Зээлийн гэрээг талууд тэгш эрхийн үндсэн дээр гэрээний чөлөөт байдлыг хангаж, тухайн талуудын хүсэл зоригийн үндсэн дээр зээлийн гэрээг байгуулсан. Зээлийн гэрээг байгуулах үндэслэл нь зээлдэгч Т.Г- болон батлан даагч “П-” ХХК-ийн хооронд байгуулсан 2014 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн орон сууцны захиалгат ажлын гэрээг үндэслэж, энэхүү зээлийг олгох шийдвэр гаргасан. Ингэхдээ зээлдэгчийн зээлээр худалдан авч байгаа Хан-Уул дүүргийн 08 дугаар хороо Нүхтийн зам 4 хаягт байрлах 04 дүгээр байрны 13 тоот 150 м.кв талбайтай орон сууц, хоёр автомашины зогсоолыг 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот батлан даалтын гэрээгээр тухайн орон сууцны барилгын ажлыг гүйцэтгэгч болох “П-” ХХК-д батлан дааж үүрэг хүлээсэн. Зээлийн гэрээнд заасан талуудын үүрэг нь зээлдүүлэгч тал болох “Т-” ХХК-д тодорхой хэмжээний мөнгөн хөрөнгийг хугацаатай хүүтэй эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр зээлдүүлэгчид шилжүүлэх, зээлдэгч нь зээлийн гэрээний дагуу хугацаанд уг мөнгөн хөрөнгийг эргэн төлөх хуваарийн дагуу банканд буцаан төлөх харилцааг зохицуулсан гэрээ юм. Энэ харилцааны хүрээнд “Т-” ХХК зээлийн гэрээгээр тохиролцсон үүргээ биелүүлсэн. Мөн зээлдэгч талын худалдан авч байгаа орон сууцыг барьж, ашиглалтад бүрэн оруулах үүргийг орон сууц захиалах гэрээний 1.6, 3.1 дэх хэсэгт заасны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээг гаргах үүргийг батлан даалтын гэрээний 2.2.2, 4.2 дах заалтаар тус тус “П-” ХХК үүрэг хүлээсэн. Банк үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гаргуулах үүргийг нэхэмжлэгчийн өмнө ямар нэгэн үүрэг хүлээгээгүй. Мөн нэхэмжлэгчийн 2018 оны 09 дүгээр сарын 17-ны өдөр “Т-” ХХК-д ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу үүссэн нөхцөл байдлыг тодорхой дурдаж, 2018 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 386 тоот албан бичгээр Т.Г-од банкны зүгээс хариу өгсөн. Хариу өгөхдөө дээрх нөхцөл байдлыг дурдсан байдаг. Түүнчлэн “Т-” ХХК нь нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нартай зээлийн гэрээ байгуулж, бага хүүтэй урт хугацаатай зээл олгохдоо зээлдэгч нарын хууран мэхлэх, төөрөгдүүлэх, хүч хэрэглэх зэрэг зохисгүй үйлдэл гаргаагүй бөгөөд тухайн орон сууцыг гүйцэтгэгч компанитай байгуулсан хамтран ажиллах гэрээний дагуу тэдний санал болгосон боломжит зээлдэгч нарыг судлах, зээл өгөх үүргээ гүйцэтгэсэн. Хамтран ажиллах болон зээлийн гэрээнд заасан үүргээ биелүүлэхийг “Т-” ХХК-ийн “П-” ХХК-д удаа дараа хандаж, шаардаж байсан. “Т-” ХХК нь санхүүгийн зуучлал явуулдаг бизнесийн байгууллагын үйл ажиллагааг өргөжүүлэхийн тулд харилцагч болон өөрийн ажилтан нарын дунд бүтээгдэхүүн үйлчилгээг борлуулах аян явуулдаг ба урамшуулах чиг үүргийг буруугаар ойлгож, тайлбарлах, өөрт давуу байдал бий болгох, гэрээнээс татгалзах боломжгүй байгаа. Банкны барьцаанд байгаа бусдын хөрөнгийг худалдан борлуулах үйл ажиллагааны нэг хэлбэр. Энэ утгаараа банк хариуцлага хүлээх боломжгүй. “П-” ХХК, мөн “П-” ХХК болон нэхэмжлэгч Т.Г- нарын орон сууц захиалгаар бариулах гэрээний 2.2.2, 4.2-т зааснаар “П-” ХХК нь тухайн орон сууцыг ашиглалтад оруулж, үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээг гаргах үүргийг хүлээсэн байдаг. Одоо зээлдэгч нар нь энэ байранд оршин сууж байгаа. Улсын комисст хүлээлгэж өгөөгүй гэх шалтгаанаар үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гараагүй. Банк үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гаргуулах үүргийг нэхэмжлэгчийн өмнө хүлээгээгүй, хүлээх боломжгүй. Үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээ гараагүй асуудлаар банканд мөн адил хохирол үүсээд явж байгаа. Үүнд үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ гараагүй үйл баримт дээр банкны зүгээс маргаж байгаа зүйл байхгүй. Нэхэмжлэлийн үндэслэлд өнөөдрийг хүртэл уг орон сууцыг улсын комисс хүлээж аваагүй, барилгын ажил бүрэн дуусаагүй, үл хөдлөх эд хөрөнгийг өмчлөх эрхийг гэрчилгээ гараагүй, Т.Г- байраа аваагүй энэ талаар удаа дараа мэдэгдсэн боловч үүргээ биелүүлсэнгүй гэж “Т-” ХХК-ийг буруутгаж, нэхэмжлэлийн үндэслэлээ болгож байгаа. 2014 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн 517 тоот зээлийн гэрээний тал болох “Т-” ХХК дээр үүргийг хүлээгээгүй. Мөн үндэслэлээр гэрээнээс татгалзах, зээлийн гэрээний үүрэг төлсөн бол буцаан шаардах эрхийг зээлдэгч  нарт олгоогүй байгаа юм. Зээлдэгч  нарын хүсэл зоригийн дагуу хийгдсэн гэрээг үндэслэн банк зээл олгож, зээлдэгч  Т.Г- тухайн орон сууцны үнийг төлж, байрыг хүлээн авч өнөөдрийг хүртэл тухайн байранд оршин сууж байгаа. Өөрөөр хэлбэл тус байрыг эзэмшиж байгаа хүн Т.Г- мөн юм.  Мөн зээлийн гэрээнд заасан үүрэг, зээлийн төлбөрийг буцаан төлж байсан зэргээс үзэхэд гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэх үндэслэлгүй байна. Нэг зүйлийг хэлэхэд банк нь зээлдэгчийн хүсэл зоригийн үндсэн дээр зээл олгосон. Энэхүү асуудлыг шийдвэрлэсний дараа “П-” ХХК нь байртайгаа үлдэж, зээлдэгч зээлд төлсөн мөнгөө буцаан авч байна. Харин банк хохирч байна. Банк зээл  олгож, Т.Г-ыг тухайн байранд 8 жил амьдруулсан. Эцэст Т.Г- энэ харилцаанаас завших юм уу. Тэгэхлээр банкны эзэмшилд юу ч үлдэхгүй, хохирч байна. Үүнтэй адил худалдах худалдан авах гэрээг адилтгаж үзвэл гэрээнээс татгалзалаа гэж үзэхэд талууд өгсөн, авсан зүйлээ буцаадаг. Гэтэл бидний харилцаанаас үзвэл банканд үлдэх юм байхгүй. Өөрөөр хэлбэл банкны өгсөн зээлээр зээлдэгч “П-” ХХК-аас байр худалдаад авчихсан. Энэ асуудлыг шүүх хууль тогтоомжийн хүрээнд шийдвэрлэж, нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

3.Гуравдагч этгээдийн тайлбар, татгалзлын агуулга: Нэхэмжлэгчийн шаардлагыг бүхэлд хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. “П-” ХХК нь “Жинерал экспюдшн” ХХК нь хамтран ажиллах гэрээтэй ажилладаг. “П-” ХХК нь “Жинерал экспюдшн” ХХК-ийн 51 хувийн хувьцааг эзэмшидэг бөгөөд манай барьсан байр нь “Жинерал экспюдшн” ХХК-ийн эзэмшлийн газар дээр баригдсан юм. “Жинерал экспюдшн” ХХК нь 2 га газар эзэмшдэг ба үүний 51 хувь буюу өөрт  ногдох  газартаа “П-” ХХК нь хамтран ажиллах гэрээний хүрээнд тус байрыг барьсан. “П-” ХХК-ийн зүгээс Нийслэлийн хот төлөвлөгөөний Ерөнхий газарт 2017 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдөр, 2017 оны 09 дүгээр сарын 26-ны өдөр тус тус хандсан байдаг. Уг албан бичгээр бидний барьсан байр ашиглалтад орсон тул улсын комисст хүлээлгэж өгөх тухай хандсан боловч тус газраас ямар нэгэн хариу ирүүлээгүй. Нийслэлийн хот, төлөвлөлтийн газар нь бидэнд аман байдлаар тухайн барилгын газар болон байрны гэрчилгээ нь зөрүүтэй байгаад байна. Өөрөр хэлбэл “Жинерал экспюдшн” ХХК-ийн газар дээр “П-” ХХК-ийн байр баригдчихсан. Ийм учраас улсын комисс гаргах боломжгүй гэдэг хариуг өгсөн. Үүнтэй холбоотойгоор тухайн барьсан барилгатай холбоотойгоор дэд станц, болон нэмэлт объектуудыг барьсан байгаа юм. Уг объектууд нь нийлээд тухайн 1  га газраас даваад явчихсан. Тэгэхээр тухайн 2 га газрын 1 га газрыг “П-” ХХК-ийн нэр дээр болгож өгнө үү гэх хүсэлтийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яаманд тавьсан боловч ямар нэгэн хариу ирээгүй. Мөн бидний барьсан объект нь тухайн эзэмшлийн газраас давчихсан учир газар эзэмших эрхийн гэрчилгээн дээр талбайн хэмжээг сунгуулж, өгнө үү гэж Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яаманд хүсэлт тавьсан ч тус яамнаас бидэнд хариу өгөөгүй байдаг. Тийм учраас “П-” ХХК нь ямар нэгэн арга хэмжээ аваагүй гэх тайлбар нь ор үндэслэлгүй юм. Иргэний хуулийн 220 дугаар зүйлийн 220.4-т “Гэрээг өөрчлөгдсөн нөхцөл байдалд зохицуулах боломжгүй, эсхүл нөгөө тал нь зөвшөөрөөгүй бол эрх ашиг нь хөндөгдсөн тал гэрээнээс татгалзах эрхтэй гэж заасан нь бидний маргаанд хамаарахгүй”. Өөрөөр хэлбэл байрны гэрчилгээ гарахгүй байгаа асуудал нь захиргааны байгууллагын хууль бус үйлдэл байхыг үгүйсгэхгүй. Энэ маргаан тусдаа яваад үнэхээр “Жинерал экспюдшн” ХХК-ийн газрыг “П-” ХХК-д шилжүүлж болохгүй юм байна, улсын комисс хүлээж авахгүй байгаа нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна гээд эцсийн байдлаар гэрээ бүхэлдээ хэрэгжих боломжгүй буюу гэрээнээс татгалзах нөхцөл байдал үүсэж болно. Одоогийн байдлаар дээрх нөхцөл байдал үүсээгүй гэж харж байна гэжээ.

 

4.Сөрөг нэхэмжлэл, түүний үндэслэлийн агуулга: "Т-" ХХК болон зээлдэгч Т.Г-, хамтран зээлдэгч Т.М- нар нь 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот зээлийн гэрээ байгуулан 240 сарын хугацаатай, жилийн 8 хувийн хүүтэй, 441,000,000 төгрөгийн зээлийг Орон сууц худалдан авах зориулалтаар олгохоор тохиролцсон. "Т-” ХХК нь зээлийн гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж, зээлдэгч Т.Г-ын харилцах дансанд 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр 441,000,000 төгрөгийг шилжүүлсэн. Ингэхдээ зээлдэгч Т.Г-, Т.М- нарын орон сууцны зээл авах хүсэлтийн дагуу Т-ны Зээлийн хорооны хурлаар хэлэлцэж жилийн 8 хувийн хүүтэй, 240 сарын  хугацаатай олгосон. “Т-” ХК нь зээлийн гэрээний үүргээ биелүүлж, 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дээр дурдсан дүнгээр зээлдэгч  нарын данс руу зээлийг шилжүүлсэн. Мөн зээлээр худалдан авч байгаа Хан-Уул дүүргийн 08 дугаар хороо Нүхтийн зам 04 дүгээр байрны 13 тоотод орших 150 м.кв талбайтай орон сууц, 2 автомашины зогсоолыг 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот батлан даалтын гэрээгээр тухайн орон сууцны барилгын ажил гүйцэтгэгч болох “П-” ХХК батлан дааж үүрэг хүлээсэн. Зээлийн гэрээг талууд тэгш эрхийн үндсэн дээр гэрээний чөлөөт байдлыг хангаж, хүсэл зоригийн үндсэн дээр байгуулсан. Энэхүү зээлийн гэрээг байгуулах, олгох үндэслэл нь зээлдэгч Т.Гэрэл-Од болон батлан даагч этгээд болох “П-” ХХК-ийн хооронд байгуулсан 2014 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн “Орон сууцны захиалгат ажлын гэрээ” юм. Зээлийн гэрээнд заасан талуудын үүрэг бол зээлдүүлэгч тал болох “Т-” ХК нь тодорхой хэмжээний мөнгөн хөрөнгийг хугацаатай, хүүтэй, эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгөөр Зээлдэгчид шилжүүлэх, зээлдэгч тал Зээлийн гэрээнд заасан хугацаанд уг мөнгөн хөрөнгийг хүүгийн хамт буцаан төлөхтэй холбогдсон байдаг. Тус банк үүргээ гүйцэтгэж мөнгөн хөрөнгийг хугацаанд шилжүүлсэн. Зээлдүүлэгч тал болох “Т-” ХК зээлийн гэрээнд заасан үүргээ бүрэн  гүйцэтгэсэн. Зээлдэгч нар зээл олгосон өдрөөс хойш үндсэн зээлд 40,661,668 төгрөг 82 мөнгө, хүүд 128,914,938 төгрөг 29 мөнгө төлсөн  бөгөөд 2017 оноос хойш зээлийн төлбөрөө төлөхгүй байсан. Зээлдэгч нарт зээлийн төлбөр төлөхийг удаа дараа мэдэгдэж байсан боловч зээлээ графикийн дагуу төлөхгүйгээр, “Т-” ХК-д холбогдуулан дээрх зээлийн гэрээг хүчин төгөлдөр бус хэлцэлд тооцуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хийгдэж байна. Үүнээс үзвэл зээлдэгч  нар зээлээ графикт заасан хугацаанд төлөхгүй байх магадлалтай гэж банкны зүгээс үзэж байна. Иймд 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот зээлийн гэрээний үүрэгт нийт 492,790,144.43 төгрөгийг Т.Г-, Т.М- нараас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

5.Нэхэмжлэгч нарын тайлбар татгалзлын агуулга: Банктай байгуулсан орон сууцны зээлийн гэрээ нь өөрийн авлагаа багасгаж байгаа үйл ажиллагаа гэж үзэж байгаа. Зээлийн гэрээний дагуу зээлийн мөнгийг Т.Г- руу шилжүүлээгүй, Т.Г-од захиран зарцуулах эрх олгоогүй. Өөрөөр хэлбэл Т.Г- нь зээлийн гэрээгээр зээл авсан мөнгөө өөрөө захиран зарцуулж, өөрийнх нь зөвшөөрлийн дагуу шилжүүлэг хийх ёстой байсан гэж үзэж байгаа. Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагаас үзэхэд манай үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага болох гэрээнээс татгалзаж байгаа нөхцөл байдлыг хариуцагч тал хүлээн зөвшөөрч, тус мөнгөө нэхэмжилж байна гэж үзэж байна. Хэрвээ татгалзаж байгаа бол үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрч байна гэж тодорхойлоод, гэрээ цуцлагдаж байна гэж мөнгөө нэхэмжилж байгаа юм бол гэрээ цуцлагдсанаас хойших буюу үүрэг дуусгавар болчихсон цаашид үүрэг үүсээгүй байгаа учир ямар ч үндэслэлгүй зээлийн төлбөрөө  нэхэмжилж байна гэж үзэж байна. Тийм болохоор сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна гэжээ.

 

6.Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга: Иргэний хуулийн 220 дүгээр зүйлийн 220.4, 205, 221 дүгээр зүйлийн 221.3, 451 дүгээр зүйлийн 451.1, 452 дугаар зүйлийн 452.2 дах хэсэгт зааснаар хариуцагч “Т-” ХХК-д холбогдох талуудын хооронд байгуулсан 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот орон сууцны зээлийн гэрээнээс татгалзаж, 216,528,987 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нарын нэхэмжлэлийг шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, хариуцагч Т.Г-, Т.М- нараас 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот орон сууцны зээлийн гэрээний үүрэгт үндсэн зээл 400,338,311 төгрөг, хүү 91,829,496 төгрөг, нэмэгдүүлсэн хүү 622,343 төгрөг, нийт 492,790,144 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч “Т-” ХХК-д олгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч нарын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 1,310,795 төгрөг, хариуцагч “Т-” ХХК-ийн тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 2,621,901 төгрөгийг тус тус улсын орлогод үлдээж, хариуцагч Т.Г-, Т.М- нараас тэмдэгтийн хураамжид 2,621,901 төгрөг гаргуулж нэхэмжлэгч “Т-” ХК-д олгуулахаар  шийдвэрлэжээ.

 

7.Нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах журмаар гаргасан гомдлын агуулга: Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт дараах үндэслэлээр гомдол гаргаж байна. “Т-” ХХК-ийн ажилтан Т.Г-од “П-” ХХК-ийн барьж байгаа орон сууцыг худалдан авах, зээлийн гэрээ байгуулах саналыг тавьсан бөгөөд тэрээр орон сууц худалдан борлуулсны төлөө гэрээний үнийн дүнгийн 1 хувийн урамшуулал авсан байна. Энэхүү үйл явдлыг “Т-” ХК хүлээн зөвшөөрдөг бөгөөд өөрийн ажилтандаа урамшуулал болгон олгосон гүйлгээний баримтуудаа шүүхэд ирүүлсэн. “Т-” ХХК нь “П-” ХХК-тай 2014 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдөр 1041 дугаартай хамтран ажиллах гэрээ байгуулж, “Т-” ХХК-ийн барьцаанд байгаа “П-” ХХК-ийн дуусаагүй барилгуудыг иргэдэд хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр банкны зээл олгох замаар худалдан борлуулж, өглөг, авлагаа барагдуулахаар тохиролцсон. Хамтран ажиллах гэрээг хэрэгжүүлэхээр 2014 оны 08 дугаар сарын 15-нд “Т-” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал А/363 дугаартай хөтөлбөр батлах тухай тушаал гаргаж “П-” ХХК-ийн чанаргүй зээлийн өрийг төлүүлэх маркетингийн хөтөлбөрийг баталсан. Энэ хөтөлбөрийн дагуу орон сууцны борлуулалт хийсэн банкны ажилтанд гэрээний үнийн дүнгийн 1 хувийн урамшууллыг олгох, “Т-” ХХК-аас авсан “П-” ХХК-ийн чанаргүй зээлийг харилцагч буюу орон сууцны зээл авсан иргэдээр барагдуулахыг “Т-” ХХК-ийн төв салбарт даалгасан байна. “Т-” ХХК, “П-” ХХК нь хамтран ажиллах гэрээгээ хэрэгжүүлж, “Т-” ХХК нь Т.Г-, Т.М- нартай 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 тоот орон сууцны гэрээ, “П-” ХХК нь Т.Г-той 2014 оны 12 дугаар сарын 08-ны орон сууц захиалан бариулах гэрээг байгуулсан. Энэ 2 гэрээний зорилго нь “Т-” ХХК болон “П-” ХХК өглөг, авлагаа барагдуулах байсан. Тэд зорилгоо биелүүлж Т.Г-ын нэрээр өглөг, авлагаа барагдуулсан. Энэ бүхнээс үзэхэд “Т-” ХХК, “П-” ХХК нь нэгдмэл сонирхол бүхий нэг талын этгээдүүд юм. Гэтэл Т.Г-, Т.М- нарт худалдсан гэх барилга нь улсын комисс хүлээж аваагүй, эрхийн болон биет байдлын доголдолтой эд хөрөнгө байсан бөгөөд орон сууцны зориулалтаар хэвийн ашиглах боломжгүй гэдэг нь нэгэнт тогтоогдсон тул нэхэмжлэгч талаас “Т-” ХХК, “П-” ХХК-тай байгуулсан зээлийн болон орон сууц захиалгын гэрээнээс татгалзаж, урьд нь төлсөн төлбөрийг буцаан гаргуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Анхан шатны шүүх нөхцөл байдлыг бүрэн бодитой дүгнэж, хууль зүйн үндэслэлийг үнэн зөв тодорхойлоогүй, нэхэмжлэгч талыг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр гэрээнээс татгалзсан гэж дүгнэсэн. Гэрээнээс татгалзах эрх нь зөвхөн гэрээний талуудад байдаг. Мөн Иргэний хуульд хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас гэрээнээс татгалзахаас гадна нөхцөл байдал өөрчлөгдсөн тохиолдолд мөн адил гэрээнээс татгалзаж болохоор хуульчилсан. “Т-” ХХК, “П-” ХХК-аас Т.Г-, Т.М- нарт санал болгосон орон сууцны гэх барилга нь ашиглалтанд оролгүй, улсын комисс хүлээн авалгүй 8 жил өнгөрсөн. Өвөл хүйтэн, цэвэр бохир, дулааны нэгдсэн сүлжээнд холбогдоогүй хүн хэвийн амьдрах боломжгүй нь тогтоогдсон. Гэтэл анхан шатны шүүхээс нэхэмжлэгч нар нь зээлийн гэрээгээр олгосон мөнгөн хөрөнгөөр “П-” ХХК-тай байгуулсан орон сууц болон автомашины зогсоолыг худалдан авч, оршин сууж байгаа нь тогтоогдож байна гэж дүгнэсэн нь илэрхий үндэслэлгүй дүгнэлт хийжээ. Зээлийн гэрээний гол үүрэг зээлийг Т.Г-од өгөөгүй. “Т-” ХХК буцаан аваад авлагаа хаасан. Анхан шатны шүүхээс улсын комисс хүлээн аваагүй, ашиглалтанд ороогүй барилгыг орон сууц гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй юм. Барилгын тухай хуулийн 48 дугаар зүйлд улсын комисс хүлээн аваагүй барилгыг ашиглахыг хориглодог. Нэхэмжлэгч нь тухайн байранд нүүж очсон халаалт, цэвэр, бохир усны төвийн нэгдсэн системд холбогдоогүй тул аль ч улирал халуун ус тасрах, ус хаах, өвөл халаалтгүй болох, бохир бөглөрөл, усгүй болох зэрэг өдөр тутам болдог. Үүний улмаас улсын комисс барилгын стандарт, норм, дүрмийн дагуу баригдаагүй шаардлага хангаагүй гэж хүлээж авахгүй 8 жил өнгөрсөн. Орон сууц захиалан бариулах гэрээний 1.4 дэх хэсэгт заасны дагуу тухайн орон сууц нь 2014 оны 4 дүгээр улиралд ашиглалт бүрэн орж, өмчлөх эрхийн гэрчилгээ гаргаж өгөх ёстой байсан боловч одоог хүртэл гаргаж өгөөгүй. Нэхэмжлэгчийн зүгээс орон сууцанд амьдрах боломжгүй тул түр оршин суугчаар бүртгүүлэн, “Т-” ХХК, “П-” ХХК-аас гэрээний үүргээ биелүүлэхийг маш олон удаа шаардсан боловч хүлээж аваагүй тул эцэст нь гэрээнүүдээс татгалзсан. Гэрээний нөхцөл байдал өөрчлөгдөх нөхцөл байдлыг Иргэний хуулийн 220 дугаар зүйлд хуульчилсан бөгөөд гэрээ байгуулсны дараа гэрээ байгуулах үндэслэл болсон нөхцөл байдал илтэд ноцтой өөрчлөгдсөн бол гэрээнээс татгалзаж болохоор заасан. Орон сууцны зээлийн гэрээний зорилго буюу орон сууцтай болох үр дүнд хүрэх боломжгүй болсон нь “Т-” ХХК, “П-” ХХК-ийн буруутай үйл ажиллагаатай холбоотой. Анхан шатны шүүхээс хэргийг шийдвэрлэхдээ нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бодитой үнэлээгүй. Тухайлбал “Т-” ХХК нь Т.Г- нарт зээл олгосон 441,000,000 төгрөгийг “П-” ХХК-ийн дансаар дамжуулж өөрөө буцаагаад авсан. Орон сууц нь улсын комисс аваагүй, хүлээн авах боломжгүй тул 8 жил өнгөрсөн. Улмаар гэрээнээс татгалзсанаас үүсэх үр дагавар болох авсан өгсөн зүйлсээ буцаах шаардлагатай болж байгаа бөгөөд нэхэмжлэгч нарын нэхэмжилж буй “Т-” ХХК-д төлсөн 216,528,987 төгрөгийг буцаан гаргуулах эрхтэй юм. Улсын комисс аваагүй, хуулиар ашиглахыг хориглосон барилгад хүмүүсийг амьдрах, худалдан авахыг шүүх тулгаж байна. “Т-” ХХК нь 441,000,000 төгрөгийг зээлдэгч нарын дансанд шилжүүлсэн гэх боловч энэхүү мөнгөн хөрөнгийг зээл олгосон гэж тэмдэглээд зээлдэгч нарын зөвшөөрөлгүйгээр данснаас гаргаж, “П-” ХХК-д шилжүүлсэн баримтууд хэрэгт авагдсан. Энэ тухай мемориалын баримтыг хариуцагч талаас гаргаж өгсөн бөгөөд “П-” ХХК-д шилжүүлэгдсэн 490,000,000 төгрөгийн зарлагын гүйлгээнд Т.Г-ын гарын үсэг зурагдаагүй нь тогтоогдсон. Гэвч уг 490,000,000 төгрөг нь эцсийн дүндээ “Т-” ХХК-д үлдсэн. Барилга ашиглалтанд орох боломжгүй, шаардлага хангаагүй, гэрээ хэрэгжих боломжгүй гэдгийг “Т-” ХХК мэдэж байгаа учраас гэрээг цуцлах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. “Т-” ХХК-ийн зээл гаргах нэрээр авлагаа хаасан, бодитойгоор мөнгө гаргаагүй, гэрээнийхээ үүргийг зөрчиж, зээл олгоогүй атлаа, хүү төлүүлсэн нь тогтоогдсон. Дээрх нөхцөл байдлаас үзэхэд анхан шатны шүүх нь хэргийн үнэн бодит байдлыг бүрэн тодорхойлоогүй, талуудын маргаж буй асуудлаар үндэслэл бүхий хууль зүйн дүгнэлт хийлгүй, “Т-” ХХК-ийг зөвтгөж хамгаалсан.

 

7.а.Сөрөг нэхэмжлэлийн тухайд “Т-” ХХК нь Т.Г-той байгуулсан гэрээ биелэгдэхгүй боломжгүй гэж үзсэн учраас гэрээг цуцлах сөрөг нэхэмжлэл гаргасан нь нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн. “Т-” ХХК Т.Г-од зээл олгох нэрээр “П-” ХХК-ийн өглөгийг хаасан бичилт хийснээ хүлээн зөвшөөрсөн. “Т-” ХХК болон “П-” ХХК-ийн хооронд байгуулагдсан 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийн 517 дугаар батлан даалтын гэрээний 2.1.3-т “Зээлдэгч болон банкны хооронд барьцааны гэрээ Хайгуулагдаагүй, мөн барьцааны гэрээ байгуулагдаагүй байхад Батлан даагчийн буруугаас болж гэрээ цуцлагдах тохиолдолд Зээлдэгчийн гүйцэтгэх үүргийг батлан даагчаас шаардах” гэж заажээ. Мөн мөнгийг Т.Г-ын дансруу шилжүүлэх, данснаас гаргах ажиллагааг түүний оролцоогүйгээр хийснээ үгүйсгэж чадаагүй. “Т-” ХХК нь 441,000,000 төгрөгийг буцаан авч, авлагаа хаасан бичилтээ хууль бус гэдэгт тайлбар байхгүй. Энэ бүхэн нь “Т-” ХХК тэлийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй, олгоогүй зээлийн төлөө 216,528,987 төгрөг авсан байна. Байрыг ашиглалтанд оруулах үүргийг “П-” ХХК нь “Т-” ХХК-ийн өмнө хүлээсэн Батлан даалтын гэрээний 2.2.2-т “Батлан даагч нь захиалгын гэрээнд заасан нөхцөлийн дагуу орон сууцны барилгыг цаг хугацаанд нь зохих чанарын үзүүлэлттэйгээр ашиглалтанд оруулж, энэ тухай банкинд урьдчилан мэдэгдэж, улсын бүртгэлийн ерөнхий газар, зээлдэгчийн өөрийн ҮХЭХӨЭУБГ гаргахад шаардлагатай бичиг баримтыг бүрдүүлэн өгсөн байна” гэжээ. Энэ барилга нь “Т-” ХХК-ийн барьцаанд байгаа. Гэрээнээс татгалзсан, цуцлагдсан тохиолдолд барилга банкны барьцаа буюу мэдэлд үлдэнэ. “Т-” ХХК болон “П-” ХХК-ийн хооронд байгуулсан 2013 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 300, 301 дугаартай Зээлийн гэрээ, 2013 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 300, 301, 302 дугаартай Барьцааны гэрээнүүд хүчин төгөлдөр байна. Иймд Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 182/ШШ2023/01318 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

8.Давж заалдах гомдолд гаргасан хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын тайлбарын агуулга: Анхан шатны шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий гарсан. Талуудын хооронд зээлийн гэрээний маргаан үүссэн. Зээлийн гэрээгээр зээлдүүлэгч банк зээлдэгчийн хүсэл сонирхлын дагуу тухайн объектыг худалдан авах мөнгийг гаргасан. Тухайн мөнгийг худалдан авах орон сууцны төлбөрт шилжүүлснээр банк үүргээ гүйцэтгэсэн. Нэхэмжлэгч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлж 2 жил гаруй хугацаанд зээлийн эргэн төлөлт хийсэн. “П-” ХХК-тай байгуулсан орон сууцны захиалгын гэрээний дагуу зээлдэгч орон сууцанд орсон ба өнөөдрийн байдлаар нэхэмжлэгч нарын өмчлөл, эзэмшилд байдаг. Шүүх нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан нь үндэслэлтэй. Орон сууц захиалгат ажлын гэрээний дагуу нэхэмжлэгч нарт зээл олгосон. Тус гэрээнд банк гуравдагч этгээд болон нэг тал болж оролцоогүй. Мөн 2019 он хүртэл ашиглах эрхтэй газрын гэрчилгээ хэрэгт авагдсан бөгөөд өнөөдрийг хүртэл эзэмших, ашиглах эрхтэй хэвээр байгаа. Хэрвээ нэхэмжлэгч нар банктай байгуулсан гэрээнээс татгалзаж, төлсөн мөнгөө буцаан авч, “П-” ХХК орон сууцыг буцаагаад авна гэж үзвэл банк хэнээс, юу авах вэ. Талуудын хүсэл зоригийн үндсэн дээр үүссэн эрх зүйн харилцааг шүүх хуулийг зөв хэрэглэн шийдвэрлэсэн. Хүн амьдрахад таатай 5 блок орон сууц бий. 1 блок орон сууцад 13-14 айл, өрх амьдардаг ба Удирдлагын академийн багш, Улсын Их Хурлын гишүүд хүртэл амьдарч байна. Оршин суугчдын ая тухыг алдагдуулсан зүйл байхгүй. 60 метр шугамын ажил дуусвал төвийн шугамтай холбогдож, улсын комисс хүлээн авна. Тус иргэний хэрэгт гуравдагч этгээдээр “П-” ХХК оролцсон. Зээлийн гэрээ хүчин төгөлдөр, мөн нэхэмжлэгч тал гэрээнээс татгалзсан, цаашид үргэлжлэх боломжгүй нь илэрхий болсон тул сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан. Иймд нэхэмжлэгч талын давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

1. Давж заалдах шатны шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 166 дугаар зүйлийн 166.4 дэх хэсэгт зааснаар гомдолд дурдсан үндэслэлээр хязгаарлалгүй хэргийг бүхэлд нь хянаад нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан гомдлыг хангахгүй орхиж, шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулав.

2.Нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нар нь хариуцагч “Т-” ХК-д холбогдуулан орон сууцны зээлийн гэрээнээс татгалзаж, 216,528,987 төгрөгийг буцаан гаргуулах тухай нэхэмжлэл гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч зээлийн гэрээний үүрэгт нийт 492,790,144.43 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэл гарган маргажээ.

 

3.Анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж маргааны үйл баримтыг хэрэгт цугларсан нотлох баримтад үндэслэн зөв тогтоосон байна.

 

4.Хариуцагч “Т-” ХК нь “П-” ХХК-тай 2013 оны 09 дүгээр сарын 23-ны өдөр зээлийн болон барьцааны гэрээ байгуулж, 3,937,656,803.93 төгрөгийг жилийн 10,8 хувийн хүүтэй, 12 сарын хугацаатай, мөн өдрийн 301 тоот зээлийн гэрээгээр 600,000,000 төгрөгийг, жилийн 12 хувийн хүүтэй, 12 сарын хугацаа зээлдүүлсэн байх бөгөөд зээлдэгч “П-” ХХК нь зээлийн гэрээний үүрэгт үл хөдлөх эд хөрөнгийг барьцаалсан үйл баримт тогтоогджээ. /1хх-ийн 58-65-р тал/

 

5.Нэхэмжлэгч Т.Г- нь “П-” ХХК-тай 2014 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдөр орон сууцны захиалгат ажлын гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр гүйцэтгэгч “П-” ХХК нь Хан-Уул дүүрэг, 8-р хороо, Нүхтийн зам 4 хаягт байрлах, орон сууцны 4-р байр, 13 тоот, 150 м.кв талбай бүхий орон сууц болон хоёр автомашины зогсоолыг батлагдсан зураг төсөл, холбогдох журмын дагуу хугацаанд нь чанартай гүйцэтгэж, 2014 оны 04 дүгээр улиралд хүлээлгэн өгөх, захиалагч Т.Г- нь гэрээний төлбөрт нийт 490,000,000 төгрөг төлөхөөр харилцан тохиролцсон байна. /1хх-ийн 11-12-р тал/

 

5.а.Дээрх орон сууцны захиалгат ажлын гэрээний үүрэгт нэхэмжлэгч Т.Г- нь 49,000,000 төгрөгийг гүйцэтгэгч “П-” ХХК-д төлж, үлдэх 441,000,000 төгрөгийг “Т-”-ны моргейжийн зээлд хамрагдах замаар төлөхөөр гэрээний 4.3-т заажээ.

 

6.Улмаар нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нар “Т-” ХК-тай 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр орон сууцны зээлийн гэрээ байгуулж, уг гэрээгээр хариуцагч “Т-” ХК нь 441,000,000 төгрөгийг, 240 сарын хугацаатай, жилийн 8 хувийн хүүтэй, орон сууц худалдан авах зориулалтаар зээлдүүлэх, нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нар нь зээлийн төлбөрийг эргэн төлөлтийн хуваарийн дагуу төлөхөөр харилцан тохиролцсон болох нь талуудын тайлбар, орон сууцны зээлийн гэрээ зэрэг нотлох баримтаар тогтоогджээ. /1хх-ийн 7-8, 13-р тал/

 

6.а.Анхан шатны шүүх талуудын байгуулсан зээлийн гэрээг Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1 дэх хэсэгт заасанд нийцсэн хүчин төгөлдөр гэрээ болох талаар зөв дүгнэсэн байна.

 

6.б.Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1 дэх хэсэгт “... банк, зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрх бүхий хуулийн этгээд нь мөнгөн хөрөнгийг хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу тодорхой хугацаатайгаар зээлдэгчид шилжүүлэх, зээлдэгч нь гэрээнд заасан хугацаанд уг мөнгөн хөрөнгө, гэрээнд заасан бол түүний хүүг буцаан төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасан тул талуудын хэн аль нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлэх учиртай.

 

6.в.Хариуцагч “Т-” ХК нь зээлийн мөнгөн хөрөнгө болох 441,000,000 төгрөгийг нэхэмжлэгч Т.Г-ын дансанд 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр шилжүүлсэн болох нь зээлийн дансны хуулгаар тогтоогдсон. /1хх-ийн 13-р тал/. Хариуцагч “Т-” ХК нь дээрх 441,000,000 төгрөгийг зээлдэгч нарын зөвшөөрөлгүйгээр “П-” ХХК-аас авах авлагатаа буцаан татсан гэж нэхэмжлэгч нар тайлбарлаж байх боловч энэхүү нөхцөл байдал нь “Т-” ХК-ийг орон сууцны зээлийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй гэж үзэх үндэслэлд хамаарахгүй байна.

Өөрөөр хэлбэл, нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нар нь анхнаасаа орон сууц худалдан авах зорилгоор хариуцагч “Т-” ХК-тай зээлийн гэрээ байгуулсан байх бөгөөд зээлийн мөнгөн хөрөнгө болох 441,000,000 төгрөг зориулалтын дагуу зарцуулагдсан, зээлийн гэрээний үүргийг зээлдэгч нар биелүүлж байсан үйл баримт тогтоогдсон.

 

6.г.Гэрээний агуулга, талуудын харилцан хүлээх үүргийн шинжээс үзвэл зохигчийн байгуулсан орон сууцны зээлийн гэрээ нь 240 сарын хугацаатай буюу урт хугацаанд үргэлжлэх гэрээ байна. Урт хугацаатай гэрээ гэдэг нь цаг хугацааны тодорхой үе шатанд талуудын хооронд илүү тогтвортой, дахин давтагдах байнгын шинжтэй харилцааг үүсгэдэг.

 

6.д.Нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нар нь орон сууцны зээлийн гэрээнээс татгалзаж, гэрээний дагуу төлсөн 216,528,987 төгрөгийг буцаан гаргуулах шаардлагын үндэслэлээ “хариуцагч “Т-” ХК нь гуравдагч этгээд “П-” ХХК-аас авах авлагаа барагдуулах зорилгоор орон сууцыг санал болгож зээл олгосон, гэвч тус орон сууцыг улсын комисс хүлээж аваагүй, өмчлөх эрхийн гэрчилгээ гараагүй” гэх агуулгаар тодорхойлсон. Энэхүү нөхцөл байдал нь урт хугацаатай гэрээнээс татгалзах талаар зохицуулсан Иргэний хуулийн 221 дүгээр зүйлийн 221.1, 221.2 дахь хэсэгт заасан үндэслэлд хамаарахгүй талаар анхан шатны шүүх зөв дүгнэжээ.

 

Иргэний хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1 дэх хэсэгт зааснаар хууль буюу гэрээгээр үүрэг үүсдэг, хариуцагч “Т-” ХК нь орон сууцны зээлийн гэрээгээр хүлээсэн зээлийн мөнгөн хөрөнгийг зээлдэгч нарт шилжүүлэх үндсэн үүргээ биелүүлсэн үйл баримт тогтоогдсон. Тодруулбал, “П-” ХХК, Т.Г- нарын хооронд байгуулагдсан орон сууцны захиалгат ажлын гэрээний үүргийн зөрчил буюу орон сууц гэрээнд заасан хугацаанд ашиглалтад ороогүйд хариуцагч “Т-” ХК-ийг буруутай гэж үзэх үндэслэл тогтоогдоогүй байна.

 

6.е.Иймд зээлдэгчийн зөвшөөрөлгүй зээлийн мөнгөн хөрөнгийг “П-” ХХК-ийн өглөгт буцаан татсан, “Т-” ХК, “П-” ХХК нь хамтран ажиллаж Банкны тухай хуулийг зөрчих замаар зээл олгосон нөхцөл байдалд анхан шатны шүүх үндэслэл бүхий дүгнэлт хийгээгүй гэх агуулгаар гаргасан нэхэмжлэгч талын давж заалдах гомдол үндэслэлгүй.

 

6.ё.Учир нь гэрээний эрх чөлөөний зарчмын хүрээнд оролцогч нь гэрээний төрөл, агуулга, гэрээ байгуулах эсэхээ хэнээс ч хараат бусаар сонгох эрхтэй. Нэхэмжлэгч нар нь энэхүү эрхийн хүрээнд хариуцагч “Т-” ХК-тай орон сууцны зээлийн гэрээ байгуулсан гэж үзэх тул хариуцагч “Т-” ХК-д холбогдуулан гаргасан орон сууцны зээлийн гэрээнээс татгалзаж, 216,528,987 төгрөгийг буцаан гаргуулах тухай нэхэмжлэгч Т.Г-, Т.М- нарын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосон шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй.

 

 7.Нэгэнт талуудын байгуулсан орон сууцны зээлийн гэрээ хүчин төгөлдөр, тус гэрээнээс татгалзах хуульд заасан үндэслэл бүрдээгүй байх тул хариуцагч “Т-” ХК нь гэрээний үүргийг гүйцэтгүүлэхээр шаардах эрхтэй. Анхан шатны шүүх сөрөг нэхэмжлэлд үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж, Т.Г-, Т.М- нараас зээлийн гэрээний үүрэгт нийт 492,790,144 төгрөг гаргуулж “Т-” ХК-д олгуулахаар шийдвэрлэсэн нь Иргэний хуулийн 451 дүгээр зүйлийн 451.1, 452 дугаар зүйлийн 452.2 дахь хэсэгт заасанд тус тус нийцжээ.

Дээр дурдсан үндэслэлээр нэхэмжлэгч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж, шүүхийн шийдвэрт хууль хэрэглээний өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.2-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1.Чингэлтэй дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2023 оны 04 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 182/ШШ2023/01318 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн

1 дэх заалтаас “... 220 дүгээр зүйлийн 220.4, ...”, “... 221 дүгээр зүйлийн 221.3, ...” гэснийг хасаж, “... 205 ...” гэснийг “205 дугаар зүйлийн 205.1” гэж,

2 дахь заалтын “Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1 ...” гэснийг “Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1” гэж тус тус өөрчлөн шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгч талаас давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 3,862,496 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.3 дахь хэсэгт зааснаар магадлал танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд мөн хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.1 дэх хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч магадлалыг эс зөвшөөрвөл гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор хяналтын журмаар шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт зааснаар магадлалыг танилцуулан сонсгож, 14 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг тайлбарласугай.

 

 

 

       ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Д.БЯМБАСҮРЭН

                         ШҮҮГЧИД                                Д.ЗОЛЗАЯА

   Г.ДАВААДОРЖ